Geneza i zasady funkcjonowania systemu wiedeńskiego w Europie
Geneza systemu wiedeńskiego
I Dwie rewolucje, czyli ideowa rewolucja amerykańska i praktyczna rewolucja francuska.
Rewolucja amerykańska
radykalna w sferze stosunków zewnętrznych
rewolucja pokojowa
wprowadzenie nowych praw obywatelskich
wprowadzenie reguł demokracji
ustalenie republikańskiego rządu
pierwsze próby zastosowania ideałów oświecenia
Deklaracja Niepodległości z 4.07.1776:
równość dla wszystkich
respekt dla opinii innych
równość narodów
prawo do niepodległości
sprawiedliwość międzynarodowa
prawo do szczęścia
rząd ze zgody rządzonych- możliwość obalenia rządu
powstanie nowego państwa Stanów Zjednoczonych Ameryki
13 stanów od Atlantyku do Missisipi i od Karaibów do Rzeki Św. Wawrzyńca
Rewolucja Francuska
celem kapitalizm
obalenie monarchii
zasada suwerenności narodu
zasada nieinterwencji
zasada nienaruszalności terytoriów
zasada formalnej równości państw
zasada wolności mórz i rzek międzynarodowych
potępienie wojen i zaborów
„kto uciska inny naród, staje się wrogiem wszystkich narodów”
II Zniknięcie Polski z mapy Europy. 7.07.1807 (Tylża- Rosja i Francja) oraz 9.07.1807
( Francja i Prusy)
po raz pierwszy podział państwa między różnych władców bez względu na historię
otwarte zerwanie ze starym systemem
III System Napoleoński w Europie ( Epoka Napoleońska)
cel- polityczna i cywilizacyjna hegemonia Francji
do 1812 roku Francja złożona dodatkowo z:
Belgii
Holandii
Płn. Wybrzeża Niemiec( do Hamburga)
Sporej części Szwajcarii
Płn.- Zach. Włoch ( Piemont, Liguria, Toskania)
Państwa Kościelnego
Księstwa Warszawskiego aż do Rosji
utworzenie Związku Reńskiego
obalenie Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego
do 1810 roku Szwecja Związana politycznie z Francją
zmarginalizowanie Prus i Austrii
1806-1807 Prusy przegrały wojnę z Francją i wstąpiły z nią w sojusz
14.10.1809 Austria po wojnie stale się niemalże wasalem Francji (pokój w Schönbrom)
1807 sojusz w Tylży wiążący Rosję i Francję
blokada kontynentalna przeciw Wielkiej Brytanii z Berlina 21.11.1806
1812 wojna Francji z Rosją- upadek imperialnej Francji
wpływ Epoki Napoleońskiej na stosunki międzynarodowe i historię
Kodeks Napoleona
Zniesienie przywilejów feudalnych
Równość wobec prawa
Wolność sumienia
Swoboda dysponowania własną osobą
Emancypacja burżuazji i mieszczaństwa
Rozpowszechnienie kultury i języka francuskiego
V Pierwsze próby tworzenia nowego ładu europejskiego
rozpad imperium napoleońskiego
nieudana wyprawa na Rosję
wyłamanie Prus z obozu napoleońskiego
30.12.1812 tajna konwencja Prus z Rosją o zaprzestaniu walki
oficjalnie gen. Johann Yorck działał na własną rękę
król Fryderyk Wilhelm III nie uznał konwencji, ale w praktyce popierał „partię patriotyczną”
27.02.1813 Kalisz, Król Fryderyk Wilhelm III podpisał sojusz z Rosją po wcześniejszym opuszczeniu Berlina
16.03.1813 król Fryderyk Wilhelm III zerwał stosunki z Napoleonem i nawoływał do wojny o niepodległość
Maklemburgia i Anhaltu przystąpiły do walki z Napoleonem, reszta Prus stanęła do walki po stronie Napoleona
wahanie Austrii czy przystąpić do sojuszu antynapoleońskiego
interesy dynastyczne- żona Napoleona ( Maria Ludwika) była córką cesarza Austrii Franciszka I
obawa przed dominacją rosyjską
spotkanie w Reichenbach (Dzierżoniów)
Anglia przekazała 2 mln funtów na wzmocnienia armii Rosji i Prus
Po uzyskaniu promesy spełnienia postulatów austriackich cesarz Austrii Franciszek I przystąpił do sojuszu
11.08.1813 po spotkaniach Metternicha z Napoleonem i nieudanych próbach pertraktacji (Drezno, Praga) Austria wypowiedziała wojnę Francji
27.08.1813- Napoleon pokonał armię austryjacką pod Dreznem
09.09.1813 Cieplice- układ między Austrią, Prusami i Rosją
wspólne prowadzenie wojny
wzajemna obrona po ustaleniu pokoju
zniesienie Związku Reńskiego
przywrócenie niezależności państwom niemieckim
odbudowa mocarstwowej pozycji Austrii z 1805 roku
podział Księstwa Warszawskiego według linii określonej w późniejszym terminie
08.10.1813 do sojuszu z Austrią przystąpiła Bawaria
09.10.1813 Anglia zobowiązała się przekazać Austrii 1 mln funtów na potrzeby kampanii
16-19.10.1813 Bitwa Narodów pod Lipskiem- klęska Napoleona
traktat pokojowy
trudności
Anglia
- nowy ład na kontynencie nie może zagrażać Anglii
Austria
- obawa przed hegemonią rosyjską
- rywalizacja z Prusami o wpływy w Niemczech
Rosja
- Austria nie może zrealizować wszystkich ambicji terytorialnych
-Wielka Brytania nie może dominować w krajach poza Europą, zwłaszcza w Azji
spór o przyszłego władcę Francji
Austria- regencja Marii Ludwiki
Anglia- Burbonii
Sprzeciw Aleksandra I
traktat w Chaumont 9.03.1814 z datą wsteczną 1.03.1814
po sukcesach Napoleona w kampanii lutowej sojusznicy musieli zacieśnić sojusz bez względu na dzielące ich spory
pierwsza próba uzgodnienia zasad nowego, powojennego ładu i systemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie
zobowiązanie do walki, aż do zwycięstwa
zakaz zawierania odrębnych umów z Francją
wstępne cele wojenne
zobowiązanie do 20 lat pokoju po wojnie
6.04.1814 abdykacja Napoleona
3.05.1814 - tron francuski zajął Ludwik XVIII z Burbonów(brat Ludwika XVI)
30.05.1814- pokój paryski
Francja otrzymała:
Granice ze stycznia 1792 + tereny wokół Landan, Mulhouse, Montbéliard oraz Sarrebruck
nie nałożono na Francję kontrybucji
Francja zachowała swoje kolonie poza kilkoma, które przejęła Anglia i częścią wyspy Hispaniola, która powróciła do Hiszpanii
Ustalono, że w ciągu 2 miesięcy zostanie zwołany kongres w Wiedniu, na którym zostanie ustalona dalsza część przyszłości Europy
rozstrzygnięcia terytorialne przed Kongresem Wiedeńskim
wzmocnienie pozycji mocarstwa morskiego przez Wielka Brytanię
przejęcie od Danii Helgoland na Morzu Północnym
przejęcie od Holandii Cejlon i Kraju Przylądkowego w Płd. Afryce
przejęcie od Francji wysp na Karaibach:
Tabago
Santa Lucia
Oraz wysp na oceanie Indyjskim:
Seszele
Mauritus
w czasie wojen napoleońskich przejęcie Malty i Wysp Jońskich na Morzu Śródziemnym
W skutek wojny ze Szwecją w 1809 Rosja zagarnęła Finlandię
Szwecja uzyskała Norwegię od Danii na podstawie tratkatu kilońskiego
Z 14.01.1814
Austria odzyskała Tyrol i Ilirię
zasady systemu wiedeńskiego
System wiedeński składa się z trzech zasad:
równowaga sił w Europie
legitymizm
restauracja
Równowaga sił w Europie
Zasada ta polegała na takim rozłożeniu sił państw mocarskich, który nie dopuściłby do przewagi jednego państwa nad drugim, przez co uniemożliwiłby powtórkę z ery napoleońskiej w wykonaniu jakiegokolwiek z mocarstw.
Podstawowym zastosowaniem tej zasady było rozdzielenie między mocarstwami słabszych państw nie według historii tych państw, kultury, czy nawet zaludnienia, lecz w sposób nie dający przewagi terytorialnej, czy ludnościowej żadnemu mocarstwu.
Głównym rzecznikiem zasady równowagi sił był brytyjski przedstawiciel Casteleregh. Nie chciał on dopuścić do zamiany hegemonii francuskiej na rosyjską, czym groziło zrealizowanie wszystkich ambicji terytorialnych Cara Aleksandra I dotyczących głównie ziem polskich, a konkretnie utworzenia Królestwa Polskiego pod swoim berłem, złożonego z całego Ksiestwa Warszawskiego. Casteleregh postulował również o stabilizację w sytuacji Niemczech, czyli równowagę wpływów Austrii i Prus w tym obszarze, a także uniemożliwienie odrodzenia imperialnych ambicji Francji.
Zastosowanie równowagi sił- podział kompensaty terytorialnej:
Prusy:
Zachodnia część Księstwa Warszawskiego z Poznaniem i Toruniem pod nazwą Księstwa Poznańskiego
Połowa Saksonii, ale słabiej zaludnionej (2/5 ludności) bez Lipska i Drezna
Od Szwecji Rugia i część Pomorza oraz Nadrenii( okręgi Trewiru, Kolonii, Akwizgranu)
Współprzewodnictwo z Austrią Związkowi Niemieckiemu
Saara
Austria
Odzyskanie Salin Walickich
Powiaty oddzielone od Galicji na mocy traktatu wiedeńskiego z 1809 roku
Współprzewodnictwo z Prusami Związkowi Niemieckiemu
Lombardia z Mediolanem
Wenecja z posiadłościami nad Adriatykiem ( Dalmacja i Istria)
Dominacja we Włoszech
Rosja
Pozostała część Księstwa Warszawskiego pod berłem Aleksandra I z nadaną konstytucją, ale bez Krakowa
Kraków miastem neutralnym( by Rosja nie miała obu miast stolicowych Polski)
Powstanie Królestwa Niderlandów pod berłem Wilhelma I
Niepodległość Szwajcarii z trzema nowymi kantonami ( Valois, Ziemia Genewska, Księstwo Neuchâtel)
Przywrócenie Państwa Kościelnego
Powstanie Państwa Obojga Sycylii ( Neapol i Sycylia)
Oddanie Hanoweru pod władanie Anglii
Oddanie Luksemburga Holandii
Holsztyn i Lauenburg Danii
Odebranie Francji Philippeville, Marienbourga i Bouillon na rzecz Holandii( II pokój paryski z 20.11.1815)
Odebranie Francjii Sabandii na rzecz Sardynii ( II pokoj paryski)
Legitymizm
Zakładał nienaruszalność praw dynastii, co w praktyce oznaczało oddanie władzy monarchom usuniętym z tronów przez Napoleona. I tak trony odzyskały, odsunięte od rządów w okresie napoleońskim, rody panujące w Hiszpanii, Portugalii, Sardynii, Neapolu i Francji.
Restauracja
Powrót do przedrewolucyjnych systemów ustrojowych. Najwięksi przeciwnicy Napoleona chcieli usunąć wszystko co wiązało się z postacią Napoleona, zdawano sobie jednak sprawę, iż w obecnej sytuacji nie można wrócić w pełni do wcześniejszego ustroju, bowiem groziłoby to wybuchem kolejnych rewolucji na wzór francuskiej z 1789 roku, dlatego m.in. utrzymano zasadę równości wszystkich wobec prawa we Francji, a w wielu krajach zachowano również Kodeks Napoleona.
Postanowienia Kongresu Wiedeńskiego w sprawie ziem niemieckich.
Podstawowym rozstrzygnięciem sprawy ziem niemieckich było stworzenie Związku Niemieckiego
Akt Zasadniczy Związku Niemieckiego 8.06.1815
ZWIĄZEK NIEMIECKI
Austria
Z ziemiami Ausrii właściwej i Czeskimi
Prusy
5 królestw, bez Poznańskiego, Prus Zach. I Wsch.
Bawaria
Hanower + Anglia
Saksonia
Wirtembergia
Frankfurt
Hamburg
Brema
Lubeka
Luksemburg+ Holandia
Holsztyn+ Dania
Lauenburg+ Dania
Celem utworzenia Związku Niemieckiego było bezpieczeństwo wewnętrzne zewnętrzne Niemiec, a jego priorytetowe sprawy rozstrzygał Sejm Związkowy (Bundestag z siedzibą we Frankfurcie). Przewodnictwo w Związku należało do Austrii, jednak współzawodnictwo mocarstw nie jednoczyło lecz utrwalało rozbicie Niemiec.
Pozostałe ustalenia w sprawie Niemiec dotyczyły podziału ziem, na mocy których Prusy otrzymywały od Szwecji Rugię i część Pomorza oraz Nadrenii ( okręgi Trewiru, Kolonii i Akwizgranu), Hanower stawał się Królestwem podporządkowanym Anglii, Lauenburg i Holsztyn otrzymywała Dania, a Wielkie Księstwo Luksemburga oddano Niderlandom.
Postanowienia Kongresu Wiedeńskiego w sprawie układu sił w Europie.
Początek rozkładu sił w okresie Kongresu był dość trudny gdyż mocarstwa miały różne zapatrywania na rozwiązanie sytuacji Europy po epoce napoleońskiej, dlatego też powstały dwa obozy w Czwórprzymierzu ( Prusy, Austria, Rosja i Wielka Brytania), 1. Prus i Rosji oraz 2. Anglii, Austrii i Francji ( przyłączyła się do obozu dzięki Talleyrandowi, który odwoływał się do zasady legitymizmu, chcac zaznaczyć stanowisko odcięcia się od Napoleona przez Francję), jednak po ucieczce Napoleona z Elby mocarstwa były zmuszone do odnowienia postanowień z Chaumont. Traktat zawarty między Austrią, Anglią, Prusami i Rosją został oficjalnie odnowiony 25.03.1815. Następnie po zwycięstwie nad Napoleonem zawarto 20.11.1815 nowy traktat sojuszniczy, który zobowiązywał państwa do gotowości wojny z Francją oraz podtrzymywał postanowienia traktatu z Chaumont .
Teoretycznie państwa te były ze sobą związane, jednakże żadne nie dażyło zaufaniem drugiego.
Po Kongresie Wiedeńskim Anglia podtrzymała swoje stanowisko izolacji
Stosunki między mocarstwami:
Austria obawiała się próby zajęcia przez Prusy w Związku Niemieckim stanowiska równego Austrii.
Prusy i Anglia obawiały się polityki Aleksandra I, która wydawała się im zbyt liberalna.
Rosja obawiała się Austrii, która stanowiła przeszkodę w rosyjskiej polityce bałkańskiej, poza ty Aleksander I uważał iż Metternich chce osłabić stanowisko i autorytet Rosji w Europie, zdobyte po pokonaniu Napoleona.
Postanowienia Kongresu Wiedeńskiego w sprawie ziem polskich.
Zachodnia część Księstwa Warszawskiego z Poznaniem i Toruniem przeszła pod panowanie Prus pod nazwą Wielkiego Księstwa Poznańskiego
Pozostała część Księstwa Warszawskiego została połączona z Cesarstwem Rosyjskim. Aleksander I został jego królem i nadawał mu konstytucję oktrojowana z 15 listopada 1815
Austria odzyskała saliny walickie oraz powiaty oddzielone od Galicji na mocy traktatu wiedeńskiego z 1809 roku
Kraków pozostał miastem neutralnym pod opieką otaczających mocarstw
Rozkład interesów głównych mocarstw europejskich do 1848 roku.
Anglia:
Kolonie. Były miarą potęgi Wielkiej Brytanii dlatego też ich utrzymanie i jak najlepszy do nich dostęp stanowiły priorytety w jej interesech
Wielka Brytania kolonizowała właściwie wszystkie kontynenty: Amerykę (np. Kanada), Afrykę ( m.in. Kraj Przylądkowy, Gambia), Azję( np. Wyspa Cejlon, Bengal),a także część Australii nazwaną Nową Południową Walią
Wspólzawodniczyła o wpływy z Francją ze względu na kolonizację na tych samych obszarach
Kwitnący handel ze Wschodem stanowił o stanowisku Anglii wobec ekspansji Rosyjskiej, Wielkiej Brytanii zależało na utrzymaniu Imperium Osmańskiego by nie zagrożono jej gospodarce
Utrzymanie równowagi sił w Europie było kolejnym kluczowym interesem Anglii by utrzymać pozycje wielkiego, silnego mocarstwa na morzach i oceanach, każdy przejaw zaburzenia tej równowagi zagrażał Anglii
Francja:
kolejne państwo opierające się na koloniach i rywalizujące o tę dominację z Anglią
ambicje ekspansyjne, ekspansja na Hiszpanię, podbój Algierii
starania poprawy położenia strategicznego ( poparcie niepodległości Belgii)
gospodarcze interesy w besenie śródziemnomorskim
Francja, podobnie jak i Wielka Brytania, w swojej polityce zagranicznej zabiegała o zachowanie ustalonej równowagi na Bałkanach i Bliskim Wschodzie. Z racji interesów handlowych na tamtych terenach, Francja przeciwstawiała się ekspansjonizmowi rosyjskiemu
Rosja:
Obszar Bałkan budził żywe zainteresowanie Rosji z przyczyn handlowych, dogodnym byłoby bowiem opanowanie wschodnich wybrzeży Morza Czarnego.
żegluga naddunajska, mogłaby ułatwić komunikację z Europą środkowo - zachodnią i jednocześnie Rosja mogłaby poddać kontroli handel Austrii zmierzający ku Morzu Czarnemu.
Terytorium Bałkan stawało się ponadto naturalnym obszarem ekspansji Cesarstwa, które finalnie dążyło do opanowania cieśnin Bosforu i Dardaneli, które miały połączyć Imperium Rosyjskie z Morzem Śródziemnym.
Austria:
Handel zmierzający ku Morzu Czarnemu
Rywalizacja z Prusami o dominację na ziemiach niemieckich
plany ekspansji austriackiej na Bałkanach- naturalne obszary rozrostu terytorialnego
gospodarka Habsburgów połączona Bałkanami.
Najdalej na północny - zachód wysunięta prowincja turecka, Bośnia i Hercegowina, stanowiła zaplecze dla austriackiej Dalmacji, Dunajem spływały ku Morzu Czarnemu towary wywożone z monarchii.
Prusy:
Rywalizacja z Francją o dominację na ziemiach niemieckich
Ambicje zjednoczeniowe
Znaczenie, charakter i rozpad Świętego Przymierza.
Święte Przymierze zostało początkowo zawarte wyłącznie między Austrią, Prusami i Rosją. Jego autorem był Aleksander I .
Znaczenie:
Święte Przymierze stało na straży systemu wiedeńskiego i zobowiązywało państwa do interwencji w chwili zaistnienia sytuacji buntu bądź rewolucji, w którymkolwiek z państw związanych przymierzem. Święte Przymierze stanowiło także podstawę współpracy między mocarstwami ze względu na ich nieufność wobec siebie. Przywróciło do grona wielkich mocarstw Francję i było prawną podstatwą interwencji państw w rewolucjach, np. we Włoszech, czy Hiszpanii.
Charakter:
Był to sojusz powstały z konieczności i wzajemnej nieufności, którego podstawą była religia chrześcijańska. Charakteryzował się konserwatyzmem i antyrewolucjonizmem.
Rozpad:
Ostateczny upadek Świętego Przymierza był konsekwencją wojny krymskiej, jednak zapoczątkowała go fala powstań i rewolucji, które ujawniały co raz większą ilość róznic interesów, które stawały się z dnia na dzień problemami nie do przeskoczenia dla jednych państw i podstawą do tajnych sojuszy dla drugich.
Takie znaczenie miała Rewolucja Belgijska, której wynikiem był podział na 2 obozy: 1. Francji i Anglii ( entente cordiale) oraz 2. Rosji i Prus poniekąd związanych z niezdecydowaną Austrią. Rosja zmieniła swoje stanowisko w sprawie belgijskiej tylko ze względu na powstanie listopadowe.
Jednak finalny wpływ na rozpad Świętego Przymierza miał konflikt interesów mocarstw na bałkanach.
Przejawy podważania systemu wiedeńskiego w latach 1815-1848.
Rewolucja w Hiszpanii ( styczeń 1821)- domaganie się konstytucji z 1812 roku
Rewolucja w Królestwie Obojga Sycylii- przeciw Burbonom
Ruchy antymonarchistyczne w Portugalii
Rewolucja we Włoszech, neapolu i Plemonie
Powstanie narodowe w Grecji (1821-1828)
Wbrew zasadom systemu wiedeńskiego część mocarstw poparła niepodległość grecką
Podział na dwa obozy: 1. Anglia, Francja i Rosja ( Rosja na początku miała przeciwne stanowisko, jednak po objęciu tronu przez Mikołaja I poparła Anglię, a w ostateczności dołączła do nich Francja), 2. Austria i Prusy (przeciw)
rewolucja francuska ( lipiec 1830)- obalenie władzy Karola X, przejęcie władzy przez króla Ludwika Filipa Orleańskiego
nawoływanie do interwencji przez Prusy, Austrię i Rosję
zadowolenie Anglii (osłabiała się pozycja Francji na arenie międzynarodowej)
rewolucja belgijska ( 1830-1831)
taktyczne przegrupowania między mocarstwami
Francja popierała niepodległość Belgii gdzyz poprawiało to jej położenie taktyczne
Anglia popierała niepodległość Belgii gdyż osłabiało to Holandię
Sprzeciw Rosji z obawy przed ruchami na pozostałych terenach Europy, ale zmiana stanowiska ze względu na powstanie listopadowe
Groźba interwencji ze strony Prus
Wstrzemięźliwość Austrii
rozbiecie Królestwa Niderlandów- powstanie niepodległej Belgii
powstanie krakowskie 1846
likwidacja wolnego miasta Kraków i wcielenie go do Austrii
rewolucja francuska 1848
upadek monarchii i utworzenie II Republiki
zerwanie przez Francję z układem wiedeńskim
przejęcie władzy przez Napoleona III (potomek Napoleona wbrew postanowieniom kongresu objął władzę i ogłosił się cesarzem)
wkroczenie Prus do Danii po Szlezwik i Holsztyn
Wpływ Wiosny Ludów na stosunki międzynarodowe w Europie.
Liberyzacja systemów
Początek klęski systemu wiedeńskiego
Przegrupowania taktyczne w mocarstwach
Zmiana władzy w części państw powstańczych
Usuniecie czołowego konserwatysty-Metternicha z życia politycznego
Zmiana polityki Francji po przejęciu władzy przez Napoleona III
Celem Napoleona było uchylenie terytorialnych klauzul Układu Wiedeńskiego oraz zmiana systemu państwowego, na którym został on oparty, co doprowadziło w rezultacie do zjednoczenia Niemiec
Rywalizacja Rosji, Austrii, Anglii i Turcji na Bałkanach w I połowie XIX wieku.
Niechęć wobec możliwości nierównego wzrostu jednej z potęg w stosunku do pozostałych, dążenie do hegemonii na tych obszarach przekreślały realizację, wysuwanych już w XVIII wieku, projektów rozbioru Imperium Osmańskiego między najważniejsze państwa Europy, szczególnie zaś Austrię i Rosję. Kompromisowe rozwiązanie tak zwanej kwestii wschodniej, czyli walki o spadek po potędze Osmanów, było niemożliwe z racji kluczowego gospodarczo i strategicznie położenia rzeczonego obszaru. Problem bałkański był istotną częścią zagadnień wschodnich, szczególnie zaś żywą za względu na bezpośrednie sąsiedztwo z imperium Habsburgów i Cesarstwem Rosyjskim
Bałkany były niezwykle ważnym ekonomicznie i gospodarczo obszarem Europy. Położone między Morzem Śródziemnym a Morzem Czarnym były poprzecinane licznymi szlakami handlowymi, łączącymi Bliski Wschód z Europą. Rozkwitał handel w portach czarnomorskich, Dunajem zaś transportowano towary na przestrzeni niemalże 3 000 kilometrów długości rzeki. Profity czerpane z nadzoru nad tymi terenami były zawrotnymi sumami, które kusiły swą atrakcyjnością. Protektorat nad tymi obszarami dawał ponadto mocny argument w stosunkach międzynarodowych.
planów ekspansji austriackiej na Bałkanach.
Dla Austrii były to naturalne obszary rozrostu terytorialnego, z którymi gospodarka Habsburgów była od zawsze połączona. Najdalej na północny - zachód wysunięta prowincja turecka, Bośnia i Hercegowina, stanowiła zaplecze dla austriackiej Dalmacji, Dunajem spływały ku Morzu Czarnemu towary wywożone z monarchii.
Dominacja Rosjan na Półwyspie Bałkańskim doprowadziłaby do oskrzydlenia gospodarczego Habsburgów, przekreśliłaby ona również nadzieje Wiednia co do korzyści czerpanych z opanowania portu salonickiego. Problemy bałkańskie były najważniejszym aspektem austriackiej polityki zagranicznej, one decydowały o stosunkach Austrii z mocarstwami Europy.
Zgodnie z ideą zachowania równowagi na kontynencie europejskim, jako gwarancji bezpieczeństwa interesów Wysp Brytyjskich, Wielka Brytania usiłowała zapobiec nadmiernemu rozrostowi wpływów któregokolwiek z mocarstw na tamtych obszarach. Starano się utrzymać integralność państwa tureckiego, którego istnienie stanowiło o równowadze potęg na tym obszarze. Dbano o swobodę w kontaktach z Indiami, a najgroźniejszy wydawał się Anglikom ekspansjonizm rosyjski. Silne wpływy polityczne i handlowe Cesarstwa na Bliskim Wschodzie mogły bowiem zagrozić coraz żywiej rozwijającemu się handlowi Wielkiej Brytanii ze Wschodem. Za wszelka cenę paraliżowano zabiegi Rosji zmierzające do sięgnięcia po cieśniny i włączenia się w strefę handlu śródziemnomorskiego. Poważny problem istniał przy imporcie do Anglii zboża z Mołdawii i Wołoszczyzny, bowiem Petersburg usiłował go nieustannie utrudniać. Dyplomacja Wielkiej Brytanii była stale obecna i wielce aktywna przy rozporządzeniach dotyczących kwestii bałkańskiej, gdyż problem ten splatał się z jej żywotnymi interesami.
Francja, podobnie jak i Wielka Brytania, w swojej polityce zagranicznej zabiegała o zachowanie ustalonej równowagi na Bałkanach i Bliskim Wschodzie. Z racji interesów handlowych na tamtych terenach, Francja przeciwstawiała się ekspansjonizmowi rosyjskiemu
Zaprezentowane sprzeczności, ujawniały się każdorazowo przy działaniach dyplomacji państw europejskich, podczas zaostrzenia się konfliktów na samych Bałkanach. Mocarstwa, kierując się własną racją stanu, starały się wytworzyć jak najlepszą koniunkturę dla własnego państwa.
Turcja natomiast przede wszystkim chciała utrzymać podległe jej terytoria, mimo osłabiajacej się systematycznie jej pozycji.
1832 rok- wojska egipskie zajęły Syrię, w grudniu po pokonaniu wojsk tureckich wyruszyły na Konstantynopol:
Rosja była zainteresowana podtrzymaniem słabej Turcji, ale nie pokonanej, zaoferowała pomoc zbrojną przeciw Egiptowie, którą sułtan musiał przyjąć
Wielka Brytania nie mogła pozwolić by tylko Rosja przejęła opiekę nad Turcją, musiała zatem zawrzeć ugodę z Egiptem
Francja w budowaniu swoich wpływów na basenie śródziemnomorskim także musiała poprzeć Egipt, nie akceptowała również okrętów rosyjskich nad Bosforem i była zobowiązana wobec Wielkiej Brytanii entente cordiale
Austria zachowywała się dość biernie, ale była zobowiązana poprzeć Rosję na podstawie traktatu z Münchengrätz
8.07.1832 Unkiar-Iskelesi- układ sojuszniczy Rosji i Turcji zobowiązujący Rosję do pomocy militarnej, a Turcję do zamykania cieśnin Bosforu i Dardaneli na żadanie Rosji by uniemożliwić wpływanie do nich obcym okrętom wojennym
sojusz ten wzbudził protest Francji i Anglii
Wojna 1839:
spadek miedzynarodowej pozycji Turcji
wzrost wpływów Anglii
stracenie przez Rosję swobody działań z pierwszego konfliktu
odmowa ze strony Austrii na propozycję poparcia Rosji
układ handlowy między Turcja, a Anglią
zerwanie entente cordiale
proegipska polityka Francji
Geneza i znaczenie wojny krymskiej dla układu sił w Europie.
Geneza
Rosja chciała upadku Turcji i podziału jej ziem, a przez to dominacji na Bliskim Wschodzie, na co nie mogły zgodzić się inne mocarstwa
Po zamachu stanu we Francji w wykonaniu Ludwika Napoleona 2.05.1851 i zapowiedzi powrotu imperialnej Francji, Mikołaj I był przekonany, że Francja i Anglia rozpoczną rywalizację, co zaowocuje przychylną sytuacją do realizacji planów Mikołaja I
24.05.1853 propozycja Napoleona III wobec Anglii do zawarcia antyrosyjskiego sojuszu
spór o opiekę nad miejscami świętymi w Palestynie, głownie między Rosją i Francją
28.02.1853 wizyta ministra Mienszykowa w Turcji
żądanie zawarcia konwencji przywilejów dla kościoła prawosławnego i prawa Rosji do opieki nad prawosławnymi w Turcji
4.06 dekret sułtana za radą Anglii i Francji o przywilejach kościoła katolickiego i prawosławnego
rozkaz cara Mikołaja I zajęcia Mołdawi i Wołoszczyzny (rozpoczęte 24.06.1853)
w odpowiedzi Francja i Anglia wysłały swoje floty
4.10.1853 turcja wypowiedziała wojnę Rosji
Austria początkowo pokojowo zarządała wycofania wojsk rosyjskich, następnie przedstawiła możliwość podjęcia bardziej zdecydowanych działań ( wbrew zobowiązaniom z 1849 roku)
Styczeń 1854 floty brytyjska i francuska wpłynęły na Morze Czarne
21.02.1854 Mikołaj I wypowiedział wojnę Francji i Wielkiej Brytanii
27 i 28.02.1854 Anglia i Francja wypowiedziały wojnę Rosji
Znaczenie wojny krymskiej dla układu sił
Próba ekspansji rosyjskiej i objęcia dominacji na wschodzie nie mogła być przyjęta przez pozostałe mocarstwa gdyż groziło to ich interesom. Stała się w związku z tym przyczyną ich sojuszy.
Znaczenie Bliskiego wschodu w sprawach międzynarodowych zarówno w kwestii położenia jak i gospodarczych rozwojów przyczyniło się do zaistnienia Imperium Osmańskiego jako kolejnego mocarstwa ze względu na trudny do rozwiązania konflikt między pozostałymi mocarstwami o dominację nad tym terenem
Wystąpienie Rosji przeciw mocarstwom osłabiło jej wpływy na Bliskim Wschodzie, a co za tym idzie jej stanowisko na arenie międzynarodowej
niezdecydowanie Austrii w konflikcie osłabiło jej wiarygodność (zerwanie zobowiązania wobec Rosji z 1849 roku, a następnie nie wywiazanie się z sojuszu z Francją i Anglią)
Interesy Rosji wobec regionu Bałkanów przed wybuchem wojny krymskiej.
Bałkany były niezwykle ważnym ekonomicznie i gospodarczo obszarem Europy. Położone między Morzem Śródziemnym a Morzem Czarnym były poprzecinane licznymi szlakami handlowymi, łączącymi Bliski Wschód z Europą. Rozkwitał handel w portach czarnomorskich, Dunajem zaś transportowano towary na przestrzeni niemalże 3 000 kilometrów długości rzeki. Profity czerpane z nadzoru nad tymi terenami były zawrotnymi sumami, które kusiły swą atrakcyjnością. Protektorat nad tymi obszarami dawał ponadto mocny argument w stosunkach międzynarodowych.
Szczególne miejsce w gospodarce rosyjskiej zajmował eksport zboża z Ukrainy na rynki europejskie, które skutecznie rywalizowało z amerykańską konkurencją. Wymiana handlowa, zwłaszcza zaś eksport zboża /ponad 50 %/, odbywała się w znacznej mierze przez porty czarnomorskie. Obszar Bałkan budził więc żywe zainteresowanie Rosji z przyczyn handlowych, dogodnym byłoby bowiem opanowanie wschodnich wybrzeży Morza Czarnego. Dalece nieobojętna pozostawała żegluga naddunajska, gdyż mogłaby ułatwić ona komunikację z Europą środkowo - zachodnią i jednocześnie Rosja mogłaby poddać kontroli handel Austrii zmierzający ku Morzu Czarnemu. Terytorium Bałkan stawało się ponadto naturalnym obszarem ekspansji Cesarstwa, które finalnie dążyło do opanowania cieśnin Bosforu i Dardaneli, które miały połączyć Imperium Rosyjskie z Morzem Śródziemnym. Carowie od dawna bowiem pragnęli opanować handel lewantyński, odbierając przy tym wpływy na Bliskim Wschodzie Anglikom i Francuzom. Z tendencjami ekspansywnymi splatała się także ideologia szerząca się wśród Rosjan, której celem było zjednoczenie wszystkich Słowian przez Rosję pod berłem Romanowów. Narody bałkańskie widziały w Rosji swego największego sojusznika, który ma je wyzwolić spod muzułmańskiego jarzma. Snuto wizję odbudowy „nowego Bizancjum” ze stolicą w Konstantynopolu, podporą słowiańskiego państwa miała być sławna dynastia i religia prawosławna. Czynniki te sprawiły iż żywe w polityce zagranicznej były dążenia do podporządkowanie sobie terenów Półwyspu Bałkańskiego.
Interesy Anglii wobec regionu Bałkanów przed wybuchem wojny krymskiej.
Wielka Brytania w epoce wiktoriańskiej angażowała się w działania zbrojne na kontynencie europejskim jedynie pośrednio /wyjątkami były udział w walkach niepodległościowych Grecji oraz wojna krymska/. Kierujący polityką zagraniczną Anglii w tym okresie William Gladstone i Benjamin Disraeli koncentrowali głownie uwagę na posiadłościach kolonialnych Wielkiej Brytanii, pilnowali jednak także z uwagą interesów Wielkiej Brytanii na wschodzie Europy. Zgodnie z ideą zachowania równowagi na kontynencie europejskim, jako gwarancji bezpieczeństwa interesów Wysp Brytyjskich, usiłowano zapobiec nadmiernemu rozrostowi wpływów któregokolwiek z mocarstw na tamtych obszarach. Starano się utrzymać integralność państwa tureckiego, którego istnienie stanowiło o równowadze potęg na tym obszarze. Dbano o swobodę w kontaktach z Indiami, a najgroźniejszy wydawał się Anglikom ekspansjonizm rosyjski. Silne wpływy polityczne i handlowe Cesarstwa na Bliskim Wschodzie mogły bowiem zagrozić coraz żywiej rozwijającemu się handlowi Wielkiej Brytanii ze Wschodem. Za wszelka cenę paraliżowano zabiegi Rosji zmierzające do sięgnięcia po cieśniny i włączenia się w strefę handlu śródziemnomorskiego. Poważny problem istniał przy imporcie do Anglii zboża z Mołdawii i Wołoszczyzny, bowiem Petersburg usiłował go nieustannie utrudniać. Dyplomacja Wielkiej Brytanii była stale obecna i wielce aktywna przy rozporządzeniach dotyczących kwestii bałkańskiej, gdyż problem ten splatał się z jej żywotnymi interesami.
Interesy Francji wobec regionu Bałkanów przed wybuchem wojny krymskiej.
Francja, podobnie jak i Wielka Brytania, w swojej polityce zagranicznej zabiegała o zachowanie ustalonej równowagi na Bałkanach i Bliskim Wschodzie. Z racji interesów handlowych na tamtych terenach, Francja przeciwstawiała się ekspansjonizmowi rosyjskiemu; działania te jednak nigdy nie były jej głównym przedmiotem zainteresowań, a gdy koniec wieku XIX przyniósł sojusz francusko - rosyjski, Francja milczała wobec poczynań Rosji.
Postanowienia pokojowe i skutki wojny krymskiej.
Wojna krymska zakończyła się kongresem pokojowym w Paryżu (25.02.1856-30.03.1856) z udziałem Francji, Anglii, Turcji, Austrii, Sardynii i Rosji. Prusy zostały zaproszone jako sygnatariusz konwencji w sprawie cieśnin czarnomorskich
30.03.1856 główny traktat o „pokoju i przyjaźni”
Rosja zobowiązana do zwrotu Turcji miasta Kars na Kaukazie oraz południowej części Besarbii, którą przyłączono do Mołdawii
Morze Czarne wdg. Artykułu 11 i 13 stało się neutralne i zmknięte dla okrętów wojennych
Zakaz dla Rosji i Turcji utrzymywania lub zakładania wojskowych arsenałów na wybrzeżu m,orza Czarnego
Państwa zwycięskie zobowiązały się do zwrotu Rosji Sewastopola oraz innych miejscowości na Krymie, okupowanych przez państwa sojusznicze
Skutki
Przyjęcie Turcji do wspólnoty jako mocarstwa
Zobowiązanie mocarstw do szanowania niezawisłości i całego terytorium Imperium Osmańskiego
Docenienie reform wewnętrznych w Turcji (TANTRMAT)
18.02.1856 r wprowadzenie przez sułtana firman równości i bezpieczeństwa poddanych niezależnie od wyznania i narodowości, uchwalone także w traktatach
wprowadzenie wolności żeglugi na Dunaju ( rozszerzenie traktatu z kongresu wiedeńskiego dotyczącego rzek międzynarodowych)
utworzenie 2 komisji międzynarodowych
komisja europejska
obowiazek przeprowadzenia w ciągu kilku lat prac związanych usunięciem utrudnień na Dunaju
usunięcie wszelakich przeszkód zastosowania ustaleń traktatu wiedeńskiego
po przeprowadzeniu prac związanych z powyższymi zadaniami miała zostać rozwiązana
komisja nadbrzeżna (delegaci Austrii, Bawarii, Turcji, Wirtembergii oraz komisarze Księstw naddunajskich)
Księstwa Mołdawi i Wołoszczyzny oraz Serbia całkowicie autonomiczne, ale pod zwierzchnią władzą wielkiej Port
Konwencja w sprawie cieśnin, potwierdzająca postanowienia z 1841 roku
Francja, Anglia i Rosja zawarły konwecję zobowiązującą Rosję do niefortyfikowania Wysp Alandzkich na Bałtyku i demilitaryzacji
Kodyfikacja pojęcia blokady morskiej( 16.04.1846)
Zmniejszenie znaczenia Rosji na Bliskim Wschodzie
15.04.1856 Austria, Anglia i Francja w osobnej deklaracji potwierdziły gwarancje dla niepodległości turcji i ostrzegały iż każde naruszenie traktatu paryskiego będzie traktowane jako casus belli
ostateczny upadek Świętego Przymierza
nowy podział sił w Europie przez rekonstrukcję sojuszy
osłabienie wiarygodności Austrii
zaistnienie Sardynii na arenie międzynarodowej
Przyczyny i bariery zjednoczenia Niemiec.
Bariery zjednoczenia
Ustalenia kongresu wiedeńskiego- Związek Niemiecki
Względna wierność mocarstw wobec systemu wiedeńskiego
Współzawodnictwo między Austrią i Prusami o dominację na ziemiach niemieckich źródłem podziału
Podział religijny: północ-katolicy, południe-protestanci
Zbyt wysoka pozycja Francji i jej możność kontroli nad wewnętrzną organizacją Niemiec
Przyczyny zjednoczenia
Wspólnota kulturowa
Wspólna tradycja
Wspólny język
Kompleks braku jednego, wspólnego państwa
Osłabienie pozycji Austrii w Niemczech przez wojnę z Włochami
Zjednoczenie Włoch
Izolacja Francji i osłabienie jej pozycji na arenie międzynarodowej z obawy przed powtórzeniem imperialnych ambicji Francji
Utrata przez Francję kontroli nad wewnętrzną organizacją Niemiec
Wspólna agresja Austrii i Prus na Danię w celu przejęcia Szlezwiku - Holsztyna
W związku z nieprzewidywalną, ale komplikującą stosunki międzynarodowe polityką Napolena III pozostałe mocarstwa nie zareagowały, gdyż byłoby to stanowisko osamotnione
zmuszenie Austrii do współzarządzania Szlezwikiem - Holsztynem (próba sił)
uśpienie czujności Francji i doprowadzenie do zajęcia przez nią stanowiska neutralnego w konflikcie z Austrią ( Francja powinna poprzeć Austrię)
stworzenie wspólnego wroga niemieckiego jako katalizatora dla zjednoczenia społeczeństwa- sprowokowanie Francji do wypowiedzenia wojny przez spreparowanie depeszy emskiej (francuskie żądanie rezygnacji króla pruskiego z prawa jego rodziny do tronu hiszpańskiego)
pokonanie Francji było ostatecznym czynnikiem doprowadzającym do zjednoczenia Niemiec
Główne etapy polityki zjednoczeniowej Bismarcka.
Elementy realpolitik
Polityka realna ( cel uswieca srodki, osiaganie możliwego, wkorzystywanie sytuacji)
Eliminacja opozycji (katolicy)
Znalezienie wroga zewnętrznego ku mobilizacji społeczeństwa- Francja
Osiągnięcie dominacji- eliminacja Austrii
Znalezienie silnego sojusznika- Rosja ( wsparcie ze strony Prus przy zwalczaniu powstania styczniowego)
Wykorzystanie stanowiska Angli wobec zjednocznia Włoch i jej polityki antyfrancuskiej
Doktryna narodowo-liberalna
Główne etapy polityki zjednoczeniowej
zjednoczenie dwu niemieckich mocarstw przeciw Danii
zmuszenie Austrii do współzarządzania Szlezwikiem - Holsztynem (próba sił)
uśpienie czujności Francji i doprowadzenie do zajęcia przez nią stanowiska neutralnego w konflikcie z Austrią ( Francja powinna poprzeć Austrię)
zwycięstwo nad Austrią, stworzenie Północnoniemieckiego Związku
niepodległość dla niemieckich państw południowych ( Bawarii, Badenii i Wirtembergii) w zamian za zwierzchność nad ich wojskami w wypadku wojny z obcym mocarstwem
wykorzystanie Francji jako wroga niemieckiego przeciw któremu walka zjednoczy państwa
sprowokowanie Francji do wypowiedzenia wojny przez spreparowanie depeszy emskiej (francuskie żądanie rezygnacji króla pruskiego z prawa jego rodziny do tronu hiszpańskiego)
pokonanie Francji
ogłoszenie zjednoczenia Niemiec w Sali Lustrzanej w Wersalu 18.01.1871
Polityczne uwarunkowania i skutki wojny Prus i Austrii w 1866 roku.
Polityczne uwarunkowania:
uśpienie czujności Francji i doprowadzenie do zajęcia przez nią stanowiska neutralnego w konflikcie z Austrią ( Francja powinna poprzeć Austrię)
polityka Napoleona III popierająca ruchy nacjonalistyczne(np. zjednoczenie Włoch, poparcie powstania styczniowego) i wprowadzająca zamęt w stosunkach międzynarodowych
osłabienie pozycji i wiarygodności Austrii po wojnie krymskiej przyczyniło się do poparcia przez mocarstwa Prus
osłabienie Austrii po zjednoczeniu Włoch
Skutki:
Zmuszenie Austrii do opuszczenia Niemiec
Wcielenie do Prus Hanoweru, Hesja- Kassel , Szlezwiku-Holsztyna i Frankfurtu
Rozwiązanie Związku Niemieckiego
Powstanie Północnoniemieckiego Związku
Przekształcenie Austrii w Austro-Węgry
niepodległość dla niemieckich państw południowych ( Bawarii, Badenii i Wirtembergii) w zamian za zwierzchność nad ich wojskami w wypadku wojny z obcym mocarstwem
Zagadnienia do egzaminu pytania od 18 do 34!!!
18.Polityczne uwarunkowania i skutki wojny Prus i Francji w 1870-1871r.
Przyczyny:
próba osadzenia przez Bismarcka na tronie Hiszpanii pruskiego księcia. Był to książę Leopold von Hohenzollern-Sigmaringen, posunięcie to miało godzić w prestiż dynastii francuskiej zmniejszać jej poczucie bezpieczeństwa. Reakcją Francji na te poczynania była gwałtowna 6 lipa Gramot oświadczył, że jest to „nowa prowokacja Prus” która może zmusić Francję do wojny
rywalizacji Francji i Prus o dominację w Europie
błędy oraz niekonsekwencje polityczne Francji
bierność Rosji i Anglii
Depesza emska była bezpośrednim pretekstem do wypowiedzenia wojny przez Francję Prusom. Bismarck sfabrykował ją tak, by obrazić Francję i wywołać wojnę, a następnie opublikował w prasie niemieckiej depeszę króla Prus, Wilhelma I, zawierającą relację z rozmów z Napoleonem III, w czasie, których ten ostatni starał się wymusić na Prusach zaniechania prób osadzenia na pustym wówczas tronie hiszpańskim przedstawiciela dynastii Hohenzollernów(w pierwotnej depeszy Wilhelm I uspokaja Napoleona, że nic nie wie o próbach sukcesji Hohenzollernów na tron hiszpański). Wilhelm I odrzucił francuskie żądania, a sama depesza była wyraźnie upokarzająca dla strony francuskiej.
Skutki wojny:
2 września 1870 kapitulacja armii francuskiej w Sedanie i oddanie się w niewolę Napoleona III wraz z 39 generałami
4 września powstanie ludowe obalające monarchię i powołujące do życia Trzecią Republikę
28 stycznia 1871 zakończenie działań wojennych wraz z podpisaniem zawieszenia broni
26 luty 1871- wersalskie preliminaria pokojowe
10 maja 1871 we Frankfurcie nad Menem podpisano ostateczny traktat pokojowy
Francja straciła na rzecz Niemiec Alzację i dużą część Lotaryngii
Nałożono kontrybucję na Francję w wysokości 5 miliardów franków płatną do 2 marca 1874 roku
W zamian za miasto Belfort z okręgiem Francją miała się zgodzić na wyrównanie granicy wzdłuż zachodnich krańców kantonów Cattenom i Thionville.
Powstanie 18 stycznia 1871 Cesarstwa Niemieckiego
19.Rywalizacja Prus i Austrii o hegemonie na ziemiach niemieckich.
Austria nie miała poparcia żadnego z wielkich mocarstw, była samotna i izolowana
Napoleon III uważał, że Austria jest silniejsza niż Prusy dlatego poparł w jego mniemaniu słabsze państwo.
Wojna Krymska doprowadziła do poróżnienia z Rosją , czego skutkiem było poparcie Rosji dla Prus. Austria zyskała podczas wojny przychylność Bawarii, Wirtembergii i Saksonii.
W czerwcu 1866 Prusy zajęły Holsztyn było początek wojny prusko-austriackiej. 3 lipca pod Sadową trzy armie pruskie zwyciężyły armię austriacką.
26 lipca podpisano preliminaria pokojowe a 23 sierpnia 1866 w Pradze ostateczny traktat pokojowy
Austria straciła w wyniku wojny Wenecję i Włochy a Prusy Holsztyn.
Prusom podporządkowane zostały niemieckie miasta: Hanower, Hesja Elektoralna, księstwo Nassau i wolne miasto Frankfurt
Austria miała także zapłacić Prusom 40 milionów talarów
Zwycięstwo Prus rozwiązanie na mocy traktatu paryskiego Związku Niemieckiego eliminowało Austrię ze współdecydowania o przyszłości Niemiec
Ostatni etap zjednoczenia Niemiec postępował przy wyraźnej hegemoni pruskiej.
13 sierpnia Wirtembergia, 17 sierpnia Badania oraz 23 sierpnia Bawaria podpisały tajne układy z Prusami o sojuszu militarnym na wypadek wojny
północ Niemiec została sfederowana z Prusami w powołanym 18 sierpnia 1866 roku Zawiązku Północnoniemieckim
Austria musiała ustąpić Węgrom i na mocy ugody z 17 lutego 1867 roku powstały Austro-Węgry (dualistyczna monarchia)
20.Konsekwencja zjednoczenia Niemiec dla stosunków międzynarodowych w Europie.
W centrum Europy powstało potężne, dobrze uzbrojone państwo niemieckie, posiadające silną armię, sprawną administrację, stojący na wysokim poziomie system oświatowy. Niemcy były krajem praworządnym, o niezależnym sądownictwie, ale naród niemiecki ogarnięty był duchem nacjonalizmu, poczuciem wyższości wobec innych narodów, aspiracjami do odgrywania nadrzędnej roli w Europie i świecie. Te idee po śmierci - ustąpieniu, Bismarcka w 1892r. zostały przełożone na język działań politycznych. II Rzesza była państwem związkowym, które stworzyły 22 państwa, 3 wolne miasta [Brema, Hamburg, Lubeka] i "kraj Rzeszy”, czyli Alzacja i Lotaryngia. Na czele państwa stanął Wilhelm I. Zjednoczenie Niemiec przyczyniło się do zjednoczenia Włoch i zapoczątkowania nowej fazy w dziejach sprawy rzymskiej.
Zawarcie sojuszy między państwami
Powstawanie nowych koalicji między państwami
Przez dłuższy okres czasu utrzymująca się hegemonia Niemiec nad państwami europejskimi
21. Główne cele polityki zagranicznej Niemiec po zjednoczeniu.
Bismarc dążył do zachowania pokoju i status quo w Europie, co miało doprowadzić do utrzymania hegemonii Niemiec na kontynencie
Stworzenie systemu zabezpieczającego Niemcy przed Francuskim odwetem Wskrzeszenie dawanego przymierza z lat 1815-1848 w konsekwencji powstanie w 1873 roku sojuszy trzech cesarzy zakładającego wspólne działanie w wypadku agresji innego państwa europejskiego lub wszelkich wydarzeń które mogłyby destabilizować sytuację europejską
Poparcie Austrii na Kongresie berlińskim w 1878 roku w sprawie rosyjskiej.
W 1879 R. Bismarc doprowadził do zawarcia paktu Miedzy Niemcami i Austro-Węgrami
W 1881 r. Bismarc odnowił stosunki z Rosja na mocy odnowienia sojuszu trzech cesarzy. Zobowiązano się do odbywania konferencji przed podjęciem jakich kolwiek działań wojennych przeciw Turcji.
Zajęcie Prze Frację w 1881 roku Tunis Bismarc wykorzystał w celu rozszerzenia systemu antyfrancuskiego.
Bismarcka nie chciał dopuścić do sojuszu Rosji z Francją dlatego utrzymywał sojusz z Rosją
Polityka Bismarcka była anarchiczna po objęciu tronu przez Wilhelma II polityka zagraniczna była bardziej ambitna Uważano że Francja nie jest w stanie im zagrozić, nowi politycy domagali się również zaangażowania w politykę światową.
W czasach Wilhelma II Niemcy wzrosły na sile, istotnym aspektem polityki ekspansji był militaryzm.
Zgodnie z przyjętym w 1891 roku programem Niemcy kontynuowali politykę umiarkowaną
22.Stanowiska Francji, Rosji, Anglii i Austrii wobec zjednoczenia Niemiec.
Austria była groźnym wrogiem, dlatego Bismarck przygotował mistrzowską rozgrywkę militarno-dyplomatyczną mającą na celu kolejno pozyskanie, a później sprowokowanie Austrii do wojny. W 1864 roku umyślnie spowodował konflikt z Danią (wojna duńska 1864 roku), zachęcając i obiecując Austrii wygraną. Tak też się stało. Koalicyjne wojska prusko-austriackie rozbiły duńską piechotę. Zawierając pokój z Danią w tym samym roku, Bismarck przeszedł do kolejnej części swojego planu. Na zdobytych ziemiach, graniczących z Austrią, nakazał mobilizację i ćwiczenia wojsk. Te, naruszając granicę prusko-austriacką, spowodowały wysłanie w 1866 ultimatum z żądaniami przerwania manewrów wojskowych. Bismarck zignorował dokument, czego efektem w tym samym roku była wojna prusko-austriacka. Doskonale wyekwipowana i wyszkolona pruska armia, dowodzona przez wspomnianego von Moltkego okazała się zaporą nie do przejścia i pod Sadową 3 lipca 1866 roku rozgromiła oddziały austriackie. Bismarck zaproponował układ pokojowy, który został zawarty w Pradze w tym samym roku. Wbrew obawom Austrii, kanclerz Prus żądał od niej niewielkiej tylko kontrybucji oraz rozwiązania Związku Niemieckiego. W zamian za to utworzył Związek Północnoniemiecki na którego czele stanęły Prusy. Pomniejsze państewka niemieckie z Bawarią na czele nie uznały zwierzchnictwa Prus, bojkotując układ.
Francja. Napoleon III nie mógł zgodzić się dobrowolnie na powstanie silnych Niemiec. Od czasów Ludwika XIV rząd francuski wolał mieć na swojej wschodniej granicy kilkanaście niegroźnych, bo luźnych państewek, aniżeli jedno silne. Był to też dla Prus ważny aspekt prestiżowy. Francja, mimo poważnego osłabienia, stanowiła znaczne zagrożenie dla Prus. Francja bała się osaczenia przez kolejną niemiecką rodzinę (wcześniej jak wiadomo z Habsburgami toczyli nieustanną władzę o hegemonię w Europie). W tym okresie tron Hiszpanii pozostał bez obsady, na co Bismarck zaproponował dalekiego krewnego Wilhelma I, z rodziny Hohenzollern-Sigmaringen. Zaniepokojony Napoleon III wysłał do Wilhelma I posłów w celu wyjaśnienia pogłosek. Pruski monarcha, nie wiedząc nic o planach Bismarcka, uspokoił posłów odrzucając niedorzeczne pogłoski. Jednocześnie będąc lojalnym wobec swojego kanclerza, wysłał mu depeszę w której przedstawił swoją odpowiedź dla Napoleona III. Wściekły takim obrotem spraw Bismarck, wykorzystał depeszę i sfabrykował ją tak, iż z treści jej wynikało, że to Francja prosi o obsadę hiszpańskiego tronu przez krewnego Wilhelma I.Kanclerz zadbał by depesza ta (tzw. Depesza emska) trafiła do prasy niemieckiej. Tak też się stało. Wkrótce przedrukowano ją w języku francuskim, wywołując tym samym oburzenie i wojnę wypowiedzianą przez Francję 19 lipca 1870 roku. Szybka ofensywa armii pruskiej w bitwach pod Sedanem i Metzem (oblężenie twierdzy) pozbawiła Francję złudzeń. Skapitulowana, musiała podpisać preliminaria pokojowe w Paryżu (początek komuny paryskiej) 26 lutego 1871 roku. Traktat pokojowy podpisano 10 maja 1871 roku we Frankfurcie nad Menem. Okupacja niemiecka we Francji po wojnie 1870.W ramach układu pokojowego, Francja musiała oddać nowo powstałemu Cesarstwu Niemieckiemu terytoria Alzacji i część Lotaryngii o łącznej powierzchni 14 508 km² oraz zapłacić olbrzymią jak na tamte czasy sumę 5 miliardów franków w złocie. Do czasu spłaty kontrybucji, wojska niemieckie stacjonowały w północnej Francji, oczywiście na rachunek tejże
Anglia początkowo okazywała bierność wobec naruszenia równowagi sił na obszarze ]Niemiec. W późniejszym czasie zawarła jednak sojusz z Prusami, uważała również że możliwość powiększenia Francji o Belgię jest znacznie groźniejsza niż perspektywa zjednoczenia Niemiec.
Podobnie jak Anglia Rosja również okazywała swoją bierność. W 1868 r. podpisuje tajny traktat z Prusami na wypadek wojny francusko-pruskiej.
23. Kierunki i metody realizowania przez Rosje polityki imperialnej w XIX w.
Polityka imperialna Rosji w XIX wieku opierała się głównie na ekspansji w kierunku wschodnim m.in.: Kaukaz, Kraj Zakaspijski, Armenia, Czeczenia czy Dagestan. Robiła to w sposób militarny po przez wysyłanie ekspedycji wojskowych w celu podboju terenów.
Rosja również prowadziła podbój imperialny w stronę Syberii oraz posiadała swoje kolonie na Krymie
Car Mikołaj drugi starał się poszerzyć strefę wpływów na całość ziem zamieszkałych przez wyznawców prawosławia
24. Rywalizacja mocarstw europejskich poza Europą do wybuchu I wojny światowej.
Rosja dążyła do otwarcia cieśnin czarnomorskich czarno morskich, utrzymania i rozszerzenia wpływów na Bałkany
Anglia dążyła do utrzymania mocarstwowej pozycji na morzach i w koloniach , musiała rywalizować z Niemcami.
Francja zmierzała do odzyskania wpływów w Afryce (konflikt z Niemcami o narody)
Niemcy dążyli do nowego podziału świata
Austrio Węgry chciały rozszerzyć wpływy na Bałkanach. Każde z tych państw było niezadowolone z granic , sytuacji międzynarodowej
pragnienie rewanżu Francji za klęskę w wojnie z Prusami w latach 1870 - 1871
dążenie Niemiec do "nakreślenia nowego porządku świata", - czyli powtórnego podziału kolonii w Afryce
obawy Austrio- Węgier o swoją południową granicę, spowodowane chęcią dostępu Rosji do Morza Śródziemnego, co czyniła, umacniając pozycję państw słowiańskich na Bałkanach właśnie kosztem Austrio- Węgier
chęć zdobycia przez Rosję cieśnin Bosfor i Dardanele, należących do Turcji
25.Główne kierunki rozwoju terytorialnego USA do 1867r.
Od uzyskania niepodległości w 1783 r. do wojny secesyjnej Stany Zjednoczone Ameryki Północnej znacznie powiększają swoje terytorium:
- 1803 r. - wykupują od Francji Luizjanę,
-1818 r.- uzyskują terytorium Dakoty
- 1819 r. - odkupują od Hiszpanii Florydę,
- 1848 r. - w wyniku wojny z Meksykiem przyłączają m.in.: Teksas, Kalifornię, Nowy Meksyk,
- 1867 r. - za 7,2 mln dolarów odkupują od Rosji Alaskę.
26. Znaczenie Kuby dla Stanów Zjednoczonych w XIX w.
W 1848 r. prezydent Polk upoważnił ambasadora USA w Madrycie do negocjacji w sprawie zakupu Kuby za sumę 100 milionów dolarów.
17 czerwca 1848r sekretarz stanu Jamek Buchanan pisał że Gdyby Kuba została przyłączona do USA spowodowałaby pozbycie się obaw o bezpieczeństwo kraju i handlu oraz możliwości panowania nad wyjściem z Zatoki Meksykańskiej między półwyspem Floryda a tą wyspą. Dałoby to duże bezpieczeństwo handlowi zagranicznemu jak i przybrzeżnemu stanów zachodnich i południowych. Propozycja ta spotkała się z oburzeniem Hiszpanów
W latach 1849-1851 trzykrotne wyprawy flibustierskie zorganizowane przez Narcizo Lopeza.
W latach 1853-1857 za prezydenta Franklina Pierce'a zwiększyły się naciski na Kubę. Spotkanie trzech ambasadorów USA w Londynie w październiku 1854r. zakończyła się opracowaniem Manifestu z Ostendy był to poufny raport skierowany do prezydent aPierce'a. Mówił on o niebezpieczeństwie posiadania Kuby przez Hiszpanie. Proponowali oni obalenie słabej administracji hiszpańskiej przez powstanie ludowe i powstanie murzyńskiego państwa. Administracja jednak nie zdążyła wprowadzić tych propozycji w życie, a w latach następnych narastający konflikt wew. w USA odwrócił uwagę od Kuby.
27. Znaczenie kanału transoceanicznego dla USA w XIX w.
Analizując politykę zagraniczną USA dotycząca idei budowy kanału międzyoceanicznego można wyodrębnić kilka kolejnych etapów: 1 etap - tj. przez pierwsze pięćdziesięciolecie od uzyskania niepodległości Stany Zjednoczone nie miały jeszcze sprecyzowanych planów na temat trasy przyszłego kanału międzyoceanicznego, a swoje ograniczone zainteresowanie tym problemem wykazywały przede wszystkim z obawy przed ewentualną dominacją jakiegoś mocarstwa europejskiego nad tym szlakiem komunikacyjnym. Z tego okresu pochodzą pierwsze dokumenty dyplomatyczne USA w sprawie budowy kanału m.in.: nota sekretarza stanu Henrego Claya skierowana do radcy handlowego USA w Nikaragui z 1925 roku, w której Clay wyraża wielkie zainteresowanie USA projektem budowy kanału i poleca swojemu adresatowi uzyskanie bardziej szczegółowych informacji; a także instrukcja Claya dla przedstawicieli USA mających udać się na kongres w Panamie w 1826 roku, gdzie Clay stwierdza, iż korzyści jakie będzie niósł ze sobą kanał nie powinny przynależeć tylko jednemu państwu, ale wszystkim krajom kuli ziemskiej, co wynika pośrednio z ogłoszonej w 1823 roku doktryny Monroe. Inną przyczyną małego zainteresowania tym problem jest rozwój terytorialny USA, gdyż w tym okresie nie dotarły jeszcze one do Pacyfiku i nie widziały znaczenia kanału w komunikacji wewnętrznej miedzy wschodem a zachodem
2 etap rozpoczął się latach 40-tych XIX wieku dzięki znacznemu przyrostowi terytorialnemu USA na zachodzie, a także ekspansji Wielkiej Brytanii. Brytyjczycy chronili szlaki komunikacyjne w Ameryce Środkowej oraz sami nosili się z zamiarem wybudowania kanału. Stany Zjednoczone nie chciały dopuścić do uzyskania przez Wielką Brytanię wyłącznej kontroli przyszłego szlaku komunikacyjnego, co wyraża m.in. sekretarz stanu James Buchanan w nocie z 1945 roku do chargé d'affaires USA w Bogocie Benjamina Bydlacka. Także rząd Nowej Grenady był zaniepokojony ekspansją brytyjską, w zwiąu z czym prezydent tego kraju Tomas Mosquera zaproponował Bidlackowi podpisanie układu ze Stanami Zjednoczonymi, na mocy którego zliberalizowanoby handel pomiędzy dwoma krajami, Stanom Zjednoczonym przyznanoby prawo korzystania z jakiegokolwiek szlaku komunikacyjnego, za co w zamian USA zagwarantowałyby neutralność Przesmyku Panamskiego. Traktat ogólny o pokoju, przyjaźni, żegludze i handlu podpisano 12 grudnia 1946 roku na 20 lat, po upływie tego terminu dla ewentualnego wygaśnięcia układu wymagano wyraźnego wypowiedzenia przez jedną ze stron. Układ Mallarino-Bydlack był pierwszym w historii Stanów Zjednoczonych, który dotyczył komunikacji przez Przesmyk Panamski.
Dyplomacja amerykańska zabiegała także usilnie o podpisanie traktatu z Wielką Brytanią, na mocy którego oba państwa otrzymałyby równe prawa w kwestiach związanych z przyszłym kanałem. Rozmowy amerykańsko-brytyjskie zostały uwieńczone podpisaniem układu między sekretarzem stanu Claytonem a posłem brytyjskim Bulwerem 19 kwietnia 1950 roku. Zgodnie z traktatem państwa zobowiązały się nie dążyć do uzyskania wyłącznych praw budowy kanału, a także zagwarantowały jego neutralność. Porozumienie to wywołało wiele sprzeciwów wśród senatorów, jak i w opinii publicznej USA. Uważano go bowiem za wyłom w stosunku do doktryny Monroe i usankcjonowanie ekspansji brytyjskiej. Jednak traktat został ratyfikowany przez senat amerykański. Traktat Clayton-Bulwer miał do spełnienia dwa cele: ustalał zasady dotyczące przyszłego kanału międzyoceanicznego, a także określał granice wpływów stron w Ameryce Centralnej, co przede wszystkim sprowadzało się do powstrzymania agresywnej polityki Wielkiej Brytanii w regionie.
3 etap rozpoczął się po wojnie secesyjnej, gdy Stany Zjednoczone wchodziły na drogę szybkiego uprzemysłowienia, posiadanie i zbudowanie takiej drogi wodnej stawało się coraz bardziej istotne. W 1867 roku podpisano traktat z Nikaraguą, ratyfikowany przez senat USA w następnym roku. Zgodnie z układem USA uznawały neutralność przyszłego kanału, co pozostawało w zgodzie z traktatem z 1850 roku, ale krępowało tym samym przyszłe interesy amerykańskie. W 1872 roku prezydent Grant powołał Komisję Kanału Międzyoceanicznego, która miała przeprowadzić stosowne badania i zarekomendować najlepszą trasę. Pierwszy raport komisji z 1876 roku opowiedział się za Nikaraguą. W tym celu powstała spółka amerykańska - Towarzystwo Nikaraguańskie Kanału Morskiego, które w 1879 roku uzyskało od rządu w Nikaragui koncesję i rozpoczęło pierwsze roboty budowlane. Jednak ze względu na niechętne angażowanie się USA w budowę kanału na warunkach układu Clayton-Bulwer nie uzyskało ona pomocy ze strony kongresu i zbankrutowało.
Równolegle z dużą uwagą i niepokojem śledzono wysiłki Francuzów zmierzające do budowy kanału. Francuzi skierowali do Panamy dwie ekspedycje badawcze, dzięki którym sporządzono jedenaści projektów budowy. W 1878 roku Lucien Bonaparte Wyse otrzymał koncesję od rządu kolumbijskiego na zbudowanie kanału w Panamie przez Towarzystwo Kanału Międzyoceanicznego. Rok później twórca Kanału Sueskiego Ferdynand de Lesseps założył spółkę akcyjną - Francuską Kampanię Kanału Międzyoceanicznego, która wykupiła koncesję od Towarzystwa Kanału Międzyoceanicznego. Jednak ze względu na rozrzutność w wydatkowaniu pieniędzy akcjonariuszy, jak i błędny projekt budowy przedsięwzięcie nie powiodło się. Spółka zbankrutowała, a epilog znalazł swe miejsce w sądzie - tzw. afera panamska. Na działalność Francuzów niechętnie patrzyła opinia publiczna w USA - akcje Kampanii nie cieszyły się powodzeniem, ale także administracja, jak i niektórzy kongresmani sprzeciwiali się tej działalności - m.in. wystąpienie reprezentanta Crapo, który określił budowę kanału przez państwo europejskie jako wrogie dla USA, naruszające ducha i literę doktryny Monroe. Momentem przełomowym stało się słynne orędzie prezydenta Haysa z 8 marca 1880 roku, w którym podkreślił dążenie USA do wyłączności w posiadaniu kanału i jego pełnej kontroli przez rząd. Było to jednak tylko stanowisko o charakterze deklaratywnym, ze względu na to, że: Kompania była spółką prywatną, a nie przedsięwzięciem państwowym, w USA nie wybrano jeszcze zdecydowanego miejsca przyszłego kanału i sceptycznie oceniano możliwość realizacji projektu na poziomie morza. Wkrótce po wystąpieniu prezydenta obie izby kongresu uchwaliły rezolucję wzywającą administrację do podjęcia starań w celu unieważnienia traktatu Clayton-Bulver.
4 etap został zapoczątkowany na przełomie XIX i XX wieku Stany Zjednoczone osiągnęły bardzo wysoki poziom rozwoju gospodarczego i zaczęły być zaliczane do potęg morskich, wobec czego otwarcie kanału stało się pilną potrzebą wewnętrzną i warunkowało dalszą ekspansję w Ameryce Łacińskiej i Azji. Aneksja Hawajów, polityka otwartych drzwi wobec Chin, rozwój handlu z Japonią, a także wojna amerykańsko-hiszpańska z 1898 roku, dzięki której USA uzyskały nowe, strategiczne obszary (Kuba, Puerto Rico, Filipiny, Guam) dostarczyły przekonywujących argumentów na rzecz dużej floty wojennej, a przy tej okazji koniecznego kontrolowania szlaków komunikacyjnych i posiadania szybkiego połączenia między Pacyfikiem a Morzem Karaibskim. Nie bez znaczenia były także modne wówczas teorie polityczne, m.in. „Influence of Sea Power upon History” admirała Mahana z 1890 roku. W 1897 roku prezydent McKinley powołał komisję ekspertów, która na początku 1899 roku przedstawiła raport opowiadający się za Nikaraguą, jako przyszłym miejscu budowy kanału. Jednak ze względu na sprzeczności wśród reprezentantów i senatorów amerykańskich, a także pod wpływem zabiegów Bunau-Varilli - dyrektora wykonawczego Kompanii Nowej budującej kanał w Panamie, 3 marca 1899 roku uchwalono nową ustawę o konieczności powołania nowej komisji ekspertów. Prezydent powołał komisję, która przedstawiła szczegółowy raport w 1901 roku. I tym razem opowiedziano się za trasą w Nikaragui, o czym zdecydowała głównie za wysoka cena aktyw Kompanii Nowej w Panamie. Dzięki staraniom Bunau-Varilli Kompania zgodziła się odsprzedać majątek za ponad dwukrotnie niższą cenę - 40 milionów dolarów, na co komisja ogłosiła dodatkowy raport, w którym wyraźnie poparła budowę kanału w Panamie. Dodatkowym impulsem, który wpłynął na zmianę stanowiska komisji okazał się groźny wybuch wulkanu na Martynice, gdzie zginęło ok. 30 tysięcy ludzi, a zaraz po tym nieczynny od stu lat wulkan Momotombo w Nikaragui właśnie wznowił swą aktywność. Wobec takiej sytuacji podjęto uchwałę o budowie kanału międzyoceanicznego w Panamie, która 28 czerwca 1902 roku weszła w życie.
Dużą przeszkoda w budowie kanału i samodzielnego administrowania go w przyszłości pozostawał traktat Clayton-Bulwer z 1850 roku, wobec czego w 1899 roku Hay zainicjował rozmowy z brytyjskim ambasadorem w Waszyngtonie Paunceofte. Spodziewano się trudnych negocjacji, ale Anglia zaangażowana w wojnę burską i rywalizację z Niemcami w Europie, ale także licząca na ustępstwa w sprawie delimitacji granicy między Kanadą i Alaską zgodziła się na propozycje amerykańskie. 5 lutego 1900 roku podpisano nowy układ zwany Hay-Pancuofte, na mocy którego Stany Zjednoczone otrzymały wyłączne prawo zbudowania i administrowania kanału. Utrzymano jednak zakaz wznoszenia wokół niego umocnień, co wzbudziło w Senacie wiele kontrowersji. Senat dołączył do traktatu kilka poprawek, na które zgody nie wyraziła jednak Wielka Brytania. Negocjacje rozpoczęły się od nowa i doprowadziły do podpisania nowego układu 18 listopada 1901 roku. Co prawda utrzymano zasadę neutralności, ale nie było mowy o zakazie budowy fortyfikacji, a USA mogły utrzymywać policję wojskową.
28. Geneza i powstanie Dwuprzymierza.
W 1879 roku Bismarcka doprowadził do zawarcia paktu między Niemcami i Austro-Węgrami nazwany Dwuprzymierzem. Działanie te zostały podjęte w momencie zorientowania się przez Bismarcka że Sojusz Trzech Cesarzy zaczyna pękać i Niemcy nie mogą dotąd liczyć na poparcie Rosji w ewentualnym konflikcie z Francją. Obie strony Dwuprzymierza zobowiązały się do pomocy militarnej w wypadku rosyjskiego ataku oraz neutralności w konflikcie z innymi mocarstwami.
29. Interesy Włoch i interesy Dwuprzymierza prowadzące do zawiązania Trójprzymierza.
W 1881 r. Francja zajęła Tunis co wywołało niezadowolenie Włoch skłócony z Francją i zainteresowanych ekspansją w Afryce Północnej. Konflikt ten wykorzystał Bismarck w celu rozszerzenia antyfrancuskich sojuszy.
W 1882 roku do Dwuprzymierza Niemiec i Austo-Węgier dołączyły Włochy- powstało Trójprzymierze. Był to układ o charakterze obronnym. Bismarcka jednak ciągle utrzymywał sojusz Z Rosją aby nie dopuścić do zbliżenia rosyjsko-francuskiego.
30. Geneza sojuszu Francji z Rosją z XIX w.
1881-1882 premier Leon Gambetta próbował nawiązać sojusz z Rosją jednak były to przedwczesne próby, gdyż Francja obawiała się ujawnienia planów związku z Rosja co mogło doprowadzić do wojny prewencyjnej z Niemcami.
Komplementarność interesów gospodarczo-finansowych. Dla Francji był to czas ekspansji kapitału w Azji, Turcji czy Ameryce Łacińskiej natomiast Car Aleksander III potrzebował kapitałów na rozwój fabryk i kolei które bez trudu znalazł we Francji.
Rosja była na początku lat 90. równie osamotniona i zaniepokojona o swe bezpieczeństwo jak Francja.
Po odnowieniu Trójprzymierza zawarto układ Francusko-Rosyjski mówiący m.in. o wzajemnym porozumieniu w każdej sprawie mogącej narazić pokój powszechny. Gdyby pokój był ten zagrożony lub gdyby z jednej stron groziła napaść oba państwa wzajemnie się porozumieją co do środków jakie trzeba byłoby podjąć. Sojusz miał jednak charakter ogólny wynikający ze stanowiska Rosji, która nie chciała zbyt konkretnych zobowiązań.
17 sierpnia 1892 uzgodnienie projektu konwencji wojskowej. Konwencja ta zapoczątkowała proces zasadniczych przewartościowań w stosunkach międzynarodowych w Europie. Dominacja Niemiec na kontynencie dobiegała końca.
31. Geneza sojuszu Francji z Wielką Brytanią na początku XX w.
Kiedy zaobserwowano wzrost potęgi morskiej Niemiec i zmiany w globalnym układzie sił stało się jasne że najbardziej zagrażającym interesom Anglii są Niemcy. Dlatego zaczęto postrzegać we Francji potencjalnego sojusznika.
Francja sądziła natomiast że sojusz z Rosją jest cenny aczkolwiek nie daje gwarancji bezpieczeństwa wobec Niemiec.
Theophile Delcasse który był ministrem spraw zagranicznych Francji uznał za konieczne zbliżenie z Anglią . Na jego polecenia ambasador Francji w Londynie Paul Cambon wystąpił w sierpniu 1902 r. z inicjatywą negocjacji.
Decydujący krok miała wizyta króla Edwarda VII w Paryżu w maju 1903 r. zakończyła się ona wielkim sukcesem. Przystąpiono do rewizytacji Londynu oraz do negocjacji dyplomatów.
Wybuch wojny rosyjsko-japońskiej jeszcze bardziej zwiększył zainteresowanie porozumieniem francusko-brytyjskim, które udało się osiągnąć 8 kwietnia 1904r.Tak oto narodziły się fundamenty prawdziwego francusko-brytyjskiego entente cordiale. Skuteczność entente cordiale osłabiały złe stosunki brytyjsko-rosyjskie. Dla Francji nadzwyczaj wiec niewygodne stało się skłócenie jej dawniejszego sojusznika: Rosji z nowym sprzymierzeńcem- Anglią. Próbę takowej intrygi podjęły jednak Niemcy, kusząc wizją utworzenia sojuszu kontynentalnego łączącego trzy mocarstwa: Rosje, Niemcy i Francje. W rzeczywistości pragnęły poróżnić Rosje z Francja, której cesarz Wilhelm nie informował o swoich pomysłach. Ostatecznie dywersja niemiecka przeciwko francusko-brytyjskiemu aliansowi nie powiodła się, lecz stosunki Anglii z Rosją od dawna były nieprzyjazne.
32. Geneza sojuszu Rosji i Wielkiej Brytanii na początku XX wieku.
Anglia okazała się być mocno zaniepokojona ekspansją Rosji w Azji Środkowej i przesuwaniem się jej granic na południe, co stanowiło zagrożenie dla Indii. Inny stały obszar konfliktów rosyjsko-brytyjskich stanowiła Turcja. Jednak pierwsze zachęcające sygnały w kierunku Rosji zaczął wysyłać już w 1903r. król Edward VII, podsuwając wiele możliwości rozwiązania sprzeczności w Azji. Przełom nastąpił jednak dopiero po zakończeniu wojny rosyjsko-japońskiej. Klęska Rosji zachwiała jej pozycją na Dalekim Wschodzie, natomiast w Europie Rosja była wciąż wielkim mocarstwem, co wykorzystywała Anglia w konflikcie z Niemcami. Również Rosja doceniała teraz możliwość zbliżenia z Wielką Brytanią, szczególnie po rujnacji skarbu rosyjskiego, upatrywano wszczęcia starań o przeprowadzanie transakcji pożyczkowych w bankach londyńskich.
W tym położeniu doszło do podpisania 31 sierpnia 1907r. układów pomiędzy Wielką Brytanią a Rosją. Dotyczyły one wyłącznie spraw Azji Środkowej- Persji, Tybetu i Afganistanu. Persje układ dzielił na trzy strefy: północną- wpływów rosyjskich, południowo-wschodnią - wpływów angielskich i środkowa- „neutralną”, a wyrażając się ściślej wspólną. Rosja zobowiązała się powstrzymać od akcji rozszerzenia wpływów w Afganistanie, natomiast Anglia- w Tybecie.
Podobnie jak angielsko- francuska Entente Cordiale z 1904r. umowa angielsko-rosyjska nie była traktatem przymierza, a jedynie porozumieniem, co do usunięcia sprzeczności interesów w Azji Środkowej. Jednak zbliżenie miedzy Petersburgiem a Londynem zostało zaingurowane i oba mocarstwa weszły na drogę, która w kilka lat później doprowadzić je do formalnego sojuszu przeciwko Niemcom.
Powstałe tą drogą Trójporozumienie- Triple Entente (Francja, Wielka Brytania, Rosja) stanęło naprzeciw Trójprzymierza- Triple Alliance (Niemcy, Austro-Wegry, Włochy).
33. Pośrednie i bezpośrednie przyczyny wybuchu I wojny światowej.
Kongres wiedeński, który ukształtował ład terytorialny Europy, całkowicie pomijał dążenia narodów do samostanowienia, zajmując się tylko kwestią zabezpieczenia na jak najdłuższy czas kontrolowanej przez zwycięskie mocarstwa stabilizacji na kontynencie. Przez długi czas postanowienia kongresowe funkcjonowały dzięki istnieniu tzw. „Świętego Przymierza”, ale między poszczególnymi mocarstwami europejskimi coraz częściej zaczęło dochodzić do nieporozumień. Zjednoczenie Włoch w roku 1861 i Niemiec w roku 1871, będące wynikiem dążeń nacjonalistycznych, poważnie naruszyło wcześniejszą równowagę sił. W wyniku wojny francusko-pruskiej - 1870, Francja straciła Alzację i Lotaryngię na rzecz Niemiec, co zrodziło w narodzie francuskim chęć odwetu na sąsiedzie i zmazania hańby klęski (ruch ten nazwano rewanżyzmem). Także w Austro-Węgrzech i na Bałkanach dochodziło do licznych spięć na tle etnicznym. Niepokoje te były podsycane szczególnie w południowej części cesarstwa, gdzie mieszkały liczne narody słowiańskie, podatne na doktrynę panslawizmu[4] szerzoną przez Serbię i Rosję[5]. Przeciwieństwem panslawizmu był pangermanizm, którego zwolennicy funkcjonowali w elitach rządowych Niemiec i Austro-Węgier, co prowadziło nieuchronnie do zaognienia konfliktu.
Jednym z czynników, który wpłynął na zwiększenie się współzawodnictwa pomiędzy państwami europejskimi, był imperializm. Wielka Brytania, Niemcy i Francja potrzebowały zamorskich rynków zbytu dla swoich towarów, których produkowano coraz więcej w wyniku postępów rewolucji przemysłowej. Kraje te dokonywały ekspansji gospodarczej w Afryce, Azji i Oceanii. Francja i Anglia zdołały pokojowo rozwiązać wszelkie kwestie sporne dotyczące kolonii. Jednak obydwa te państwa nie potrafiły sobie poradzić z postawą roszczeniową II Rzeszy, która prowadziła agresywną politykę w tym zakresie (m.in. w północnej Afryce), co prowadziło do licznych napięć. Na Bliskim Wschodzie rozpadające się Imperium Osmańskie kusiło sąsiednie Austro-Węgry oraz Rosję, które przygotowywały się do podziału ziem słabnącego sąsiada.
I wojna światowa była po części spowodowana istnieniem dwóch wrogich sojuszy - Trójporozumienia (Wielka Brytania, Francja, Rosja) oraz Trójprzymierza (Niemcy, Austro-Węgry oraz Włochy), które rozwinęły się za sprawą kanclerza Rzeszy - Bismarcka po wojnie francusko-pruskiej. Bismarck dążąc do odizolowania Francji doprowadził do zawarcia przymierza w 1879 pomiędzy Niemcami i Austro-Węgrami przeciw Rosji (w wypadku wojny między Niemcami a Francją Austro-Węgry miały zachować neutralność). Kiedy Francja zajęła Tunezję, „żelazny kanclerz” wykorzystał niezadowolenie Włochów (którzy sami zamierzali zająć Tunezję) i doprowadził do wciągnięcia Italii do sojuszu przeciwko Francji w 1882. W zamian za to, że Włochy miały pozostać neutralne, jeżeliby doszło do ataku Rosji na Austro-Węgry; Niemcy i Austro-Węgry zgodziły się pomóc Włochom, gdyby te zostały zaatakowane przez Francję. Wzajemna nieufność pomiędzy Austrią a Rosją pogłębiała się wraz z kolejnymi konfliktami na Bałkanach. Na razie nie doszło do wojny, bo Bismarckowi udało się doprowadzić do zawarcia pomiędzy Rosją i Niemcami: tzw. traktatu reasekuracyjnego, który stanowił, że obydwa kraje pozostaną neutralne w stosunku do siebie, jeżeli którekolwiek z nich będzie w stanie wojny.
Po zdymisjonowaniu Bismarcka (1890) przez nowego cesarza Niemiec Wilhelma II doszło do zasadniczej zmiany polityki zagranicznej Rzeszy. Ówcześni członkowie rządu byli nieprzychylnie nastawieni do Słowian, a do Rosji w szczególności, co sprawiło, że traktat reasekuracyjny z tym krajem nie miał już racji bytu i nie został przedłużony. Francja wykorzystała nadarzającą się okazję i zdobyła nowego sojusznika w osobie cara Mikołaja II, zawierając z nim ostatecznie sojusz obronny w 1894 Wilhelm II poczuł się nagle osaczony z dwóch stron. Wielka Brytania nabierała coraz większych podejrzeń co do intencji polityków niemieckich, co było spowodowane m.in. ogromną rozbudową floty niemieckiej, która mogła zagrozić panowaniu na morzach marynarki brytyjskiej. Sytuacji nie poprawiło także popieranie powstańców burskich przez Niemcy.
W wyniku tego Francja i Wielka Brytania postanowiły przezwyciężyć wzajemne animozje i zawarły ze sobą układ o nazwie Entente Cordiale (fr. serdeczne porozumienie) w 1904. Do porozumienia tego dołączyła wkrótce Rosja w 1907. Wielką Brytanię łączył także układ sojuszniczy z Japonią. Na dodatek Wilhelm II jeszcze bardziej rozsierdził Rosję popierając roszczenia austriackie na Bałkanach. Tak więc Europa na początku XX w. została podzielona na dwa wrogie sobie obozy: Ententę i Trójprzymierze.
Nie bez znaczenia dla wybuchu konfliktu były także poglądy czołowych dowódców armii europejskich. Teoretycy wojskowi uważali, że aby wygrać konflikt, należy uderzyć jako pierwszy i w ten sposób uzyskać przewagę nad przeciwnikiem. Podstawowym środkiem prowadzącym do wygranej miała być jak najszybciej przeprowadzona mobilizacja i uniknięcie zaskoczenia oraz znalezienia się w defensywie. Niektórzy analitycy twierdzą, że zarządzenia mobilizacyjne były ukształtowane w tak ścisły sposób, że po ich wprowadzeniu w życie nie można już było ich odwołać bez popadania w dezorganizację kraju. Rozpoczęcie mobilizacji powodowało także usztywnienie polityki zagranicznej i wszelkie inicjatywy pokojowe kończyły się zazwyczaj niepowodzeniami. Niemieckie dowództwo przewidywało, że w razie wybuchu powszechnej wojny europejskiej Niemcy najpierw uderzą na Francję i doprowadzą do jej szybkiego pokonania, aby w ten sposób nie dać czasu Rosji na zmobilizowanie swych ogromnych rezerw ludzkich. W ten sposób po wyeliminowaniu jednego przeciwnika wszystkie siły niemieckie miały być następnie przerzucone na wschód. Mimo, że plan (blitzkrieg) został opracowany przez grafa Alfreda von Schlieffena jeszcze przed 1905 r., to dowództwo niemieckie pokładało w nim wielkie nadzieje w szczególności od czasu wojny rosyjsko-japońskiej, która obnażyła wszystkie słabości carskiej Rosji.
34. Charakter wojny i cele wojenne mocarstw europejskich.
Pierwsza wojna światowa trwała od 28 lipca 1914 roku (od wypowiedzenia wojny Serbii przez Austro-Węgry) do 11 listopada 1918 roku (zawieszenia broni). Trwała więc łącznie ponad 4 lata i trzy miesiące. Nie była ona najdłuższą wojną w dziejach Europy, jednak bez wątpienia największym i najbardziej krwawym konfliktem zbrojnym w jej dotychczasowej historii.
Pierwsza wojna światowa całkowicie zmieniła dawny sposób prowadzenia działań wojennych, które wcześniej opierano przede wszystkim na piechocie, wspieranej szarżami kawalerii i gdzie wielkie bitwy odbywały się na otwartych polach. Wynalazek karabinu maszynowego oraz niespotykana do tej pory liczba biorących udział w walce żołnierzy, spowodowała ustalenie się wielosetkilometrowych linii frontu. Te z kolei wymusiły konieczność budowy okopów i ustawiania zasieków z drutu kolczastego. Do lamusa odeszło dawne znaczenie kawalerii. Działania wojenne poczęły przekształcać się w morderczą wojnę pozycyjną, w której przez wiele miesięcy żadnej ze stron nie udawało się doprowadzić do decydującego zwycięstwa. W tej specyficznej sytuacji wiele inicjatyw ofensywnych zaczęło należeć do marynarki i lotnictwa.
To właśnie zastosowanie lotnictwa wojskowego było największym zmianą w dotychczasowym sposobie prowadzenia walki. Podczas czteroletniej kampanii formacje lotnicze przeszły też największe przeobrażenia, od pierwszych, pojedynczych samolotów, z bardzo słabymi silnikami, do szybkich i zwrotnych maszyn, uzbrojonych szybkostrzelnymi karabinami maszynowymi. W 1918 roku każde państwo uczestniczące w wojnie dysponowało już własnymi siłami powietrznymi, które nie służyły już tylko (tak jak jeszcze kilka lat wcześniej) do przeprowadzania zwiadu, ale przede wszystkim do ataków naziemnych, bombowych czy tzw. myśliwskich, mających na celu wyłącznie niszczenie samolotów przeciwnika.
Podobną rolę zaczęła odgrywać marynarka wojenna, zwłaszcza wobec konieczności osłaniania własnych szlaków transportowych i prób niszczenia dostaw morskich. Zjawiska te stworzyły podwaliny pod rozwój współczesnej walki na morzu. Niemcy użyli pierwszych łodzi podwodnych, tzw. U-Bootów. Do ich niszczenia zaczęto stosować bomby głębinowe. Pojawiło się również lotnictwo morskie i pierwsze, bardzo jeszcze niedoskonałe lotniskowce. Dzisiaj okręty podwodne i lotniskowce są podstawą floty każdego mocarstwa, a wymyślony przez Aliantów system konwojów, którymi broniono się przed atakami łodzi podwodnych, na szeroką skalę zaczęto stosować podczas II wojny światowej.
Walki I wojny światowej toczące się głównie w okopach, stały się bezpośrednim powodem rozwoju kolejnego typu broni jakim były czołgi i transportery opancerzone. Pojazdy pancerne odporne na ogień karabinu maszynowego, z powodzeniem mogły przedrzeć się przez system zasieków i okopów i z łatwością wtargnąć na teren wroga. Pierwsze czołgi zostały użyte przez Brytyjczyków w bitwie nad Sommą. Były jednak jeszcze wówczas bardzo zawodne i łatwe do zniszczenia. Ich znaczenie szybko jednak zaczęło rosnąć. Doskonalone i unowocześniane, stały się niebawem podstawowym rodzajem uzbrojenia wszystkich współczesnych armii świata.
W słynnej bitwie pod Cambrai (trwającej od 20 listopada 1917 roku), do wsparcia i niszczenia z drugiej strony czołgów, użyto samolotów. Mimo iż atak zakończył się fiaskiem, miało to olbrzymie znaczenie dla ukształtowania się współczesnych doktryn walki na lądzie.
Masowe użycie gazów bojowych pozostawiło widoczny ślad w psychice żołnierzy. Cichy i niewidzialny zabójca potrafił bowiem w kilka minut zdziesiątkować całą armię. W dość specyficzny sposób w działaniach bojowych zaczęto używać także inny wynalazek, jakim było kino. Za własnymi liniami okopów Niemcy ustawiali projektory, które na obłokach dymu wyświetlały obrazy Matki Boskiej. W tej sytuacji katoliccy Francuzi mieli bardzo poważne opory by atakować ich pozycje.
Podsumowując charakter działań wojennych podczas I wojny światowej zwrócić należy uwagę na trzy zasadnicze kwestie, które zmieniły całkowicie oblicze wojny. Po pierwsze, stosowanie broni dotąd nie znanej: dalekosiężnych armat, wozów pancernych, gazów bojowych i samolotów. Taki arsenał uzbrojenia kolosalnie zwiększył ilość zabitych i rannych, także wśród ludności cywilnej. Dotychczasowa brawura zaczęła mniej się liczyć niż ilość uzbrojenia i siła ognia. Zmiany te doprowadziły do tragicznych bitew stali i ognia. Podczas straszliwych walk pod Verdun, w 1916 roku, tysiące armat bombardowało systematycznie teren wyrzucając do 50 ton pocisków na jeden hektar. Wynikiem wielomiesięcznego ostrzału artyleryjskiego była śmierć ponad 700 tys. żołnierzy francuskich i niemieckich.
Druga wielka zmiana dotyczyła zaplecza frontów. Aby zwyciężyć należało włączyć do wojny wszystkich i dlatego ś jak nigdy dotąd ś wysiłek wojenny spadł na ludność cywilną. Po to by przemysł mógł produkować na potrzeby machiny wojennej, kobiety musiały zastąpić mężczyzn w fabrykach. Na skutek powszechnych braków w zaopatrzeniu, zwłaszcza żywności, wojna przestała być tylko sprawą żołnierzy, odbijała się na wszystkich. Wraz z pierwszą wojną światową skończył się zatem okres konfliktów ograniczonych niemal wyłącznie do kilku pól bitewnych. Wojna stała się totalna i wszechogarniająca.
W wojnie na niespotykaną dotąd skalę starano się również wykorzystać różnorodne akcje propagandowe. Afisze, ulotki, kartki pocztowe, filmy, w każdym z walczących obozów próbowały przedstawiać pozytywny obraz ojczyzny i bardzo negatywny obraz wroga. Wszystkie środki były więc dobre, aby wzmóc wolę zwycięstwa wśród swoich i zasiać zwątpienie u przeciwnika.
Cele wojenne mocarstw
Za rządów Bismarcka Prusy toczyły trzy wojny, z których każda była wojną zaczepną, prowadzoną w celu zwiększenia potęgi państwa Hohenzollernów. Dyplomacja pruska potrafiła dużą część odpowiedzialności za konflikt przerzucić na przeciwnika. Zupełnie inaczej ukształtowała się sytuacja w 1914 roku. Niemcy nie zawahały się wówczas rozpocząć kroków wojennych nie lękając się piętna agresora.
Od 1871 roku panowało przekonanie w sztabie niemieckim, że następna wojna, którą Niemcy będą prowadziły, będzie konfliktem na dwa fronty, jednocześnie przeciwko Francji i Rosji. Niemieckie plany operacyjne ulegały za szefostwa sztabu Moltkego starszego parokrotnie zmianie. Wychodziły wszakże na ogół z założenia, że na froncie zachodnim należy podjąć postawę obronną, główny natomiast atak skierować na wschód i tam szukać rozstrzygnięcia.
Zasadniczej zmiany niemieckich planów strategicznych dokonał gen. Alfred von Schlieffen, szef sztabu w latach 1891-1905. Doszedł on do wniosku, że skutkiem znacznie mniejszej przestrzeni i dobrej sieci komunikacyjnej, mobilizacja we Francji zostanie przeprowadzona szybciej niż w Rosji, co oznaczało, że armia francuska będzie mogła wcześniej niż rosyjska wkroczyć na terytorium Niemiec i zagrozić jej ważnym punktom, jak Nadreńsko-Westfalski Okręg Przemysłowy, zagłębie węglowe w Saarze, Lotaryngia z jej bogatą rudą. Należało więc główne siły skoncentrować na froncie zachodnim, rzucić je na Francję i silnym uderzeniem doprowadzić do jej kapitulacji. Natomiast na wschodzie szybkie rozstrzygnięcie nie było możliwe. Ówcześnie władcy Niemiec nie życzyli sobie upadku caratu i załamania się ustroju społeczno-politycznego panującego w Rosji. Zamierzano jedynie zadać armii rosyjskiej kilka ciosów, które by rząd carski skłoniły do zawarcia pokoju i do wycofania się z rywalizacji imperialistycznej na Bliskim Wschodzie, kapitałowi niemieckiemu zaś ułatwiły następnie penetrację Rosji.
W sztabie niemieckim sądzono, że atak frontalny z powodu znacznie silniejszej niż w dawnych wojnach zapory ogniowej, nie może złamać przeciwnika, co najwyżej może go tylko zmusić w najlepszym razie do cofnięcia się na dalsze pozycje. Pełne zwycięstwo zapewni jedynie oskrzydlenie armii nieprzyjacielskiej i wzięcie jej w żelazne kleszcze. Operację tego typu nazywano "Kannami". Zgodnie z tą teorią Schlieffen opracował plan obejścia francuskiej linii obronnej utworzonej przez łańcuch potężnych twierdz nadgranicznych Verdun, Toul, Epinal, Belfort. Prawe skrzydło poprzez Belgię, Holandię i Luksemburg wedrzeć się miało do północnej Francji i tam z boków i od tyłu zaatakować armię francuską. 7/8 wszystkich sił niemieckich rzucić miano na front zachodni, a tylko 1/8 zamierzano użyć do działań obronnych na froncie wschodnim.
Następcą Schlieffena od 1 stycznia 1906 roku został gen. Helmuth von Moltke młodszy, który przyjął w ogólnych zarysach plan swego poprzednika. W dużo większym jednak stopniu brał pod uwagę możliwość silnego ataku francuskiego na Lotaryngię i Alzację.
W związku z tym wydatnie osłabił prawe skrzydło. Stosunek sił między prawym a lewym skrzydłem miał być odtąd jak 3 do 1. Porzucił również myśl przejścia przez terytorium Holandii.
Już jesienią 1914 roku kierujące czynniki polityczne i wojskowe w obu walczących obozach doszły do przekonania, iż wojny nie uda się zakończyć w ciągu kilki miesięcy, iż będzie ona dłutowała. Od strony wojskowo-politycznej nastąpiła zasadnicza zmiana planów strategicznych. Niemcy, którzy wciąż posiadali inicjatywę, poddali swój plan wojenny gruntownej rewizji. Po bitwie nad Marną Moltke otrzymał dymisję. Jego następcą został pruski minister wojny gen. Erich von Falkenhayn. Zrywał on stopniowo z koncepcjami i planami swych poprzedników. W pierwszej chwili, jesienią 1914 roku utrzymał jeszcze ich założenia i kontynuował działania zaczepne, ale o mniejszym zasięgu.
Z końcem 1914 roku niemiecki sztab generalny zerwał ostatecznie z planem Schlieffena i przyjął plan przeciwny: działania wiążące na froncie zachodnim, natomiast z większą siłą zamierzano uderzyć na wschód. Decyzja wojskowa łączyła się najściślej z akcją polityczną. Chodziło tutaj o zerwanie oskrzydlającego Niemcy wrogiego pierścienia koalicji.
Pod koniec 1915 roku niemiecki szef sztabu był zdania, w przeciwieństwie do austriackiego szefa sztabu gen. Conrada von Hötzendorfa, że front włoski ma najzupełniej drugorzędne znaczenie, że działania wojenne we Włoszech nie mogą żadną miarą wpłynąć na wynik wojny. Niemcy sugerowali, że największy atak należy skierować na Francję. Falkenhayn zaczął w sekrecie przed Austriakami przygotowywać ofensywę we Francji.
Natomiast dowództwo frontu wschodniego, Hindenburg i Ludendorff, uważało że przed wielkim uderzeniem na Francję musi zostać rozbita armia rosyjska. Domagali się oni silnej ofensywy na wschodzie, której celem miało być faktyczne wyeliminowanie Rosji z rzędu państw walczących. Falkenhayn natomiast twierdził, że Rosja została już tak dalece osłabiona, iż nie grozi z jej strony niebezpieczeństwo.
Plan kampanii na rok 1916 i jego uzasadnienie przedstawił Falkenhayn w memoriale, opracowanym na Boże Narodzenie 1915 roku. Zakładał on, że siłą koalicji jest w tej chwili Wielka Brytania. Osłabić ją można przez wojnę łodziami podwodnymi. Natomiast orężem Wielkiej Brytanii była armia francuska, trzeba ją więc było uczynić niezdolną do walki. Uwieńczeniem tego planu miał być atak na Verdun.
Niepowodzenia militarne, a zwłaszcza nieudana kampania pod Verdun, zachwiały pozycją Falkenhayna, który 27 sierpnia 1916 roku otrzymał dymisję. Jego następcą mianowano Paula von Hindenburga, jego najbliższym współpracownikiem, pierwszym kwatermistrzem generalnym został gen. Ludendorff.
Państwa centralne po ostatnich niepowodzeniach porozumiały się co do jednolitego dowództwa. We wrześniu 1916 roku ustalono, że cesarz niemiecki obejmie naczelne kierownictwo operacji wojskowych. Szef sztabu niemieckiego otrzymał prawo wydawania w imieniu cesarza instrukcji wodzom armii sprzymierzonych i uzgadniania z nimi decyzji.
Zmieniający się na niekorzyść Niemiec stosunek sił, a także fiasko propozycji pokojowych skłoniły Niemcy do chwycenia się środków rozpaczliwych, mianowicie wprowadzenia do walki łodzi podwodnych. 18 lutego 1915 roku wody okalające Wielką Brytanię określono jako teren wojenny.
9 stycznia 1917 roku obecni na wielkiej naradzie w kwaterze głównej w Pszczynie pod przewodnictwem cesarza opowiedzieli się za nieograniczoną wojna morską. Wbrew stanowisku kanclerza, przeważyli szale Hindenburg i Ludendorff, postanowiono z dniem 1 lutego rozpocząć nieograniczona wojnę morską, co oznaczało, ze niemieckie łodzie podwodne zatapiać będą wszystkie okręty na wodach okalających Wielką Brytanię, Francję i Włochy. Spowodowało to włączenie się do wojny Stanów Zjednoczonych.
W obliczu zarysowującej się tak niepomyślnej sytuacji, Niemcy postanowili zaryzykować mocne uderzenie na zachodzie. Cel był prosty- doprowadzić do zakończenia wojny przed przybyciem większych sił amerykańskich. Obliczono bowiem, że w lipcu 1918 roku znajdzie się we Francji milion Amerykanów. Liczono, że uda się przełamać front nieprzyjacielski, zadać armii francuskiej i angielskiej silne straty i wywołać zniechęcenie we Francji i w Wielkiej Brytanii. Plan się jednak nie powiódł, a klęska państw centralnych zbliżała się nieuchronnie.
Austro-Węgry uzyskanie pewnych nabytków terytorialnych na Bałkanach, w tym kosztem Serbii, Rumunii i Czarnogóry.
Francja- odebranie Niemcom Alzacji i Lotaryngii , maksymalnie osłabić Niemców
Rosjanie chcieli zabezpieczyć się przed Niemcami poprzez przyznanie Polsce autonomii w ramach swego imperium i w ten sposób wywrzeć nacisk od strony wschodniej.
Francja i Anglia zabezpieczenie się przed zagrożeniem niemieckim na lądzie i morzu
35. Geneza i okoliczności przystąpienia USA do wojny.
Początkowo 4 sierpnia 1914 roku USA ogłasza neutralność wobec konfliktu w Europie - pierwszej wojny światowej. Jednak Wilson uważa Niemcy - kraj który prowadzi podobną do Ameryki politykę gospodarczej i mocarstwowej ekspansji za niebezpiecznego konkurenta. Pod koniec 1915 roku Wilson rezygnując z neutralności powiadamia amerykańskie banki o cofnięciu swojej poprzedniej decyzji zabraniającej udzielania aliantom znacznych kredytów. Od tej chwili Amerykanie do końca wojny zaopatrują aliantów w broń, żywność, większość materiałów i sprzętu potrzebnego do prowadzenia wojny czerpiąc z handlu znaczne dochody. W omawianym okresie wartość eksportu Stanów Zjednoczonych wzrasta trzy razy, nadwyżka eksportu nad importem wzrasta ośmiokrotnie, a dochód narodowy kraju wzrasta dwukrotnie z poziomu 28 miliardów dolarów do 61 miliardów. Wojna w Europie stanowiła świetny interes.
36. Zakończenie i skutki I wojny światowej.
Pierwszym z państw centralnych, które się poddało była Bułgaria, która podpisała zawieszenie broni 29 września 1918 Niemcy poprosiły o wstrzymanie ognia 3 października 1918. Kiedy cesarz Wilhelm II rozkazał flocie Rzeszy wypłynąć na samobójczy rejs przeciwko marynarce brytyjskiej marynarze niemieccy 29 października 1918 zbuntowali się w porcie w Wilhelmshaven. 30 października skapitulowała Turcja. 3 listopada Austro-Węgry poprosiły Włochy o pośrednictwo w zawarciu rozejmu i przysłanie warunków zawarcia pokoju. 4 listopada Austria zawarła rozejm, po którym cała monarchia się rozpadła. Po wybuchu rewolucji w Niemczech proklamowano powstanie republiki 9 listopada, zaznaczając tym samym koniec cesarstwa ale nie imperium, jako że republika ciągle nosiła nazwę "Deutches Reich". Cesarz uciekł następnego dnia do Holandii, która zgodziła się mu udzielić azylu.11 listopada 1918 został podpisany rozejm Niemiec z państwami Ententy w wagonie kolejowym w Compiègne, gdzie poprzednio podczas wojny francusko-pruskiej Prusy podyktowały Francji upokarzające warunki traktatu pokojowego. O godzinie 11 zaczęło obowiązywać zawieszenie broni i wojska obydwu stron zaczęły się wycofywać ze swoich pozycji. Formalny stan wojny pomiędzy obydwoma stronami trwał jeszcze 7 miesięcy i została oficjalnie zakończony wraz z podpisaniem traktatów pokojowych z Austrią, Węgrami, Bułgarią oraz Turcją w Saint-Germain-en-Laye, Trianon, Neuilly i Sèvres. Traktat pokojowy z Turcją został jednak zerwany przez jej wojnę z Grecją i ostateczny traktat pokojowy został z nią zawarty w Lozannie 24 lipca 1923.
Skutki gospodarcze
Produkt Krajowy Brutto (PKB) zwiększył się w głównych krajach alianckich (Wielka Brytania, Włochy i USA), zmniejszył się natomiast we Francji, Rosji, neutralnej Holandii oraz w państwach centralnych. Spadek PKB w Austrii, Rosji, Francji i Turcji sięgał od 30 do 40%. Na przykład w Austrii cała trzoda chlewna została przeznaczona na ubój i pod koniec wojny na rynku w ogóle nie było mięsa. Dochodzi do tego inflacja: w 1919 w Wielkiej Brytanii ceny były 2,11 razy wyższe, niż w 1913.We wszystkich krajach zwiększył się udział państwa w PKB, we Francji i Niemczech przekroczył on 50% a w Wielkiej Brytanii prawie doszedł do 39% (1917). Aby sfinansować zakupy w USA alianci zaczęli zaciągać ogromne pożyczki (głównie na Wall Street). W końcu 1916 Wilson zdecydował się odciąć Ententę od źródeł kredytu, ale w obliczu wojny z Niemcami postanowił tego nie robić. Po przystąpieniu USA do wojny w akcji kredytowej dla aliantów oprócz banków prywatnych uczestniczył także rząd amerykański. W latach 1914-1919 dług Wlk. Brytanii wzrósł z 26% do 128% PKB. Po 1919 Stany Zjednoczone zażądały spłaty pożyczek, które Anglia i Francja finansowały głównie z reparacji wojennych uiszczanych przez Republikę Weimarską, której rozwój był z kolei wspierany przez kredyty amerykańskie. To krążenie pieniędzy w obiegu zamkniętym załamało się w 1931, a wierzyciele amerykańscy nigdy nie zostali spłaceni. W ciągu wojny fabryki wyprodukowały ogromne ilości broni i amunicji. Siedem głównych państw (Niemcy, Austro-Węgry, Francja, Wlk. Brytania, USA, Rosja i Włochy) wyprodukowało przez całą wojnę w sumie: 27,6 mln karabinów 1076 tys. karabinów maszynowych, 151,7 tys. dział, 18,1 tys. moździerzy, 340 tys. samochodów, 181,9 tys. samolotów, 9,2 tys. czołgów, 1051 mln pocisków artyleryjskich i 47,7 mld nabojów karabinowych. Ponadto, sama tylko Wielka Brytania wyprodukowała 784 tys. ton materiałów wybuchowych. W sumie, wg Bogarta (1920), wydatki bezpośrednie na wojnę wyniosły 186 mld USD, a pośrednie (straty w ludziach, zniszczone środki trwałe, stracona produkcja itp.) wyniosły 152 mld USD. Daje to sumę 338 mld USD.
Skutki społeczne
I wojnę światową uważa się za pierwszą wojnę nowoczesną, pierwszy konflikt totalny, w który została wciągnięta też ludność cywilna. Jednym z jej najbardziej widocznych skutków było rozszerzenie zakresu władzy wykonawczej w wielu państwach (prezydenta i rządu). Rozrastała się także biurokracja, potrzebna by sprawować coraz większą kontrolę nad społeczeństwem. Uchwalano nowe podatki lub podwyższano już istniejące, pojawiały się nowe ustawy; wszystkie te działania były podejmowane po to aby zwiększyć wysiłek wojenny. Wojna poważnie nadwerężyła funkcjonowanie dużych, wieloetnicznych, scentralizowanych państw takich jak: Niemcy, Austro-Węgry czy Rosja. We wszystkich tych krajach w wyniku wojny doszło do ogromnych przekształceń, czy to w postaci rewolucyjnej zmiany formy rządu czy też rozpadu terytorialnego. Wiele rodzin zostało pozbawionych źródła utrzymania po wyjeździe dużej liczby mężczyzn na front. Wraz z nieobecnością czy śmiercią głównego żywiciela rodziny, kobiety zostały zmuszone do pracy w niespotykanym wcześniej zakresie (co przyniosło też późniejsze efekty w postaci emancypacji kobiet): przemysł potrzebował nowych rąk do pracy, co w dużym stopniu pomogło w walce o prawa wyborcze dla kobiet. Już od pierwszego roku wojny dochodziło do samowolnego zawierania przez żołnierzy obu walczących stron rozejmów (jak np. w czasie świąt 1914), buntowały się też całe oddziały (tak jak w armii francuskiej w maju 1917 r.). Bezsensowność niektórych rozkazów (np. podejmowania samobójczych ataków) poważnie nadwerężyła szacunek żołnierzy do oficerów. W kilku miejscach frontu strzelano tylko „dla formalności” tak aby chybić, nawet przy obawie oskarżenia o dezercję lub sabotowanie rozkazów. Długie przebywanie w sąsiadujących ze sobą okopach żołnierzy alianckich i niemieckich wywoływało poczucie braterstwa między ludźmi. Niekompetencja dowódców, którzy nie mogli i nie potrafili się przystosować do realiów wojny totalnej, ciągłe zmiany granic i upadek trzech imperiów wytworzyły swego rodzaju „polityczną pustkę”, którą wypełniły szybko: socjalizm (rewolucja niemiecka w 1918 r.), komunizm (rewolucja październikowa 1917), faszyzm (pucz monachijski w Niemczech w 1923 i przejęcie władzy przez Mussoliniego we Włoszech w 1922).Na początku wojny istniała, wśród społeczeństw wszystkich walczących stron, powszechna wiara że doprowadzi ona do powstania nowego społeczeństwa i nowego wymiaru humanizmu. Później okazało się, jak złudne to były nadzieje. Żołnierzom konieczność prowadzenia wojny tłumaczono dobrem przyszłych pokoleń. Alianci, mimo że zwycięscy, weszli w długi okres żałoby po straszliwych stratach. Dla pokonanych wojna była jeszcze większym rozczarowaniem, a traktat wersalski gorzką pigułką, którą należało przełknąć po zawarciu rozejmu. Niemiecka opinia publiczna, przekonana, że wojna miała charakter obronny, odczuła prawdziwy wstrząs, gdy zaczęto wprowadzać w życie ciężkie warunki nałożone przez aliantów. Wojna skutkowała też wprowadzeniem obowiązkowej służby wojskowej w państwach, gdzie istniała do tej pory tylko służba ochotnicza. Takie zarządzenia często powodowały wybuch niezadowolenia w społeczeństwie (jak na przykład w Kanadzie, gdzie zbuntowali się jej frankojęzyczni mieszkańcy).Surowość postanowień traktatu podważyła też funkcjonowanie Republiki Weimarskiej, którego demokratyczny rząd ściśle wiązano z tym dokumentem. Wielu weteranów powracało z frontu z poczuciem, że ich walka i poświęcenie były daremne. Niektórzy dowódcy, jak Ludendorff zaczęli twierdzić, że Niemcy wcale nie przegrały wojny, ale zostały zdradzone poprzez wewnętrzną rewolucję 1918 r., która miała być „ciosem w plecy” (niem. Dolchstoß) zadanym armii niemieckiej. Bardzo szybko powiązano Żydów i komunistów z sabotażystami, przez których Niemcy przegrały wojnę. Stąd był już tylko krok do rozwoju narodowego socjalizmu i wzrostu popularności Hitlera, który poprzez kryzys gospodarczy i głosy wyborców niezadowolonych z demokracji doszedł do władzy.
Skutki polityczne
Niemcy zostały zmuszone do bezwarunkowego uznania suwerenności Belgii, Polski, Czechosłowacji oraz Austrii oraz do wycofania się z traktatu z Brześcia Litewskiego oraz traktatu bukaresztańskiego. Ponadto utraciły 71 tys. km² terytorium (około 13% ze stanu sprzed wojny). Alzacja i Lotaryngia wróciły do Francji, okręg Saary znalazł się pod kontrolą Ligi Narodów na okres 15 lat. Belgia otrzymała niewielki okręg Eupen-et-Malmédy oraz Moresnet. W 1920 r. odbył się plebiscyt w środkowym i północnym Szlezwiku, po którym ta ostatnia część połączyła się z Danią. Do Polski włączono jedną trzecią część Górnego Śląska oraz Wielkopolskę i niewielkie okręgi na Pojezierzu Mazurskim. Litwa otrzymała port w Kłajpedzie a Gdańsk stał się Wolnym Miastem. podlegającym polskiej jurysdykcji w zakresie polityki zagranicznej. Ponadto Rzesza została pozbawiona całego swojego imperium kolonialnego, które zostało podzielone głównie pomiędzy Anglię i Francję. Jednym z najważniejszych skutków politycznych I wojny światowej były rewolucje w Rosji 1917 roku. Szczególnie rewolta bolszewicka w październiku wstrząsnęła całym światem i stała się ogromnym wyzwaniem dla kapitalistycznych mocarstw zachodnich, które stanęły oko w oko z "czerwonym zagrożeniem", a próby wspomożenia pragnących utrzymać dotychczasowy system władzy "białych" spełzły na niczym. Nie minęło więcej niż trzydzieści lat, gdy ponad jedna trzecia świata znalazła się w okowach komunizmu. Rosja wyszła z wojny z dużymi stratami terytorialnymi oraz ludzkimi. Zamieszanie panujące wewnątrz kraju pozwoliło na odzyskanie niepodległości przez Finlandię, oraz republiki bałtyckie. Do Rumunii przyłączono Besarabię[26]. Na krótki okres powstały państwa na Kaukazie, takie jak: Gruzja, Armenia i Azerbejdżan. Do niepokojów doszło w Środkowej Azji (m.in. ruch basmaczy). Oprócz Rosji komuniści i socjaliści chwycili za broń w wielu innych krajach, m.in. na Węgrzech (niepokoje zażegnano dzięki stanowczym działaniom podjętym przez Miklosa Horthyego, w Niemczech (zaburzenia stłumiły tzw. freikorpsy) czy w Finlandii. Największym przegranym wojny okazały się Austro-Węgry, które pod wpływem sił odśrodkowych rozpadły się kompletnie na samodzielne organizmy państwowe (Austrii Węgier; w skład Królestwa SHS weszły Chorwacja, Serbia, Bośnia i Hercegowina, Słowenia oraz Czarnogóra; Czechosłowacja; Polska odzyskała Galicję; południowy Tyrol oraz rejon Triestu przypadły Włochom). Złudne stały się nadzieje Wilsona, który myślał o utrzymaniu w całości tego państwa (chociaż uszczuplonego) jako przeciwwagi Niemiec w rejonie Europy Środkowej. Bardzo osłabiona wyszła z wojny Turcja, która utraciła Irak, Syrię, Palestynę, Arabię i Jordanię - większość z tych terytoriów stała się mandatami Francji i Anglii sprawowanymi z ramienia Ligi Narodów. W rezultacie postępujących przemian społecznych w latach 20. nastąpił upadek sułtanatu, w którego miejsce powstać miało nowoczesne, świeckie państwo tureckie, którego twórcą był Mustafa Kemal Atatürk.I wojna światowa mimo że toczyła się głównie w Europie, wpłynęła na sytuację geopolityczną na całym świecie. Ludność Azji i Afryki stanowiła źródło taniej siły roboczej oraz "mięsa armatniego" (np. Francja wcieliła do swojej armii 70 tys. Algierczyków i Murzynów z Zachodniej Afryki, Brytyjczycy wykorzystywali pracę ok. miliona hinduskich żołnierzy i pracowników), regiony te były także nieocenionym źródłem rozmaitych surowców, bez których machina wojenna nie mogła działać. Mimo, że niektóre narody oddały znaczne przysługi aliantom (np. Arabowie przeciwko Turkom) to ich wysiłki nie zostały odpłacone (głównie chodziło o przyznanie suwerenności). Dużym problemem dla brytyjskiej Palestyny stał się rozwój ruchu syjonistycznego, gdy coraz większymi grupami zaczęli tu napływać polscy i rosyjscy Żydzi spotykający się z wrogością miejscowych Arabów. Największym zwycięzcą w Azji okazała się Japonia, która bezwzględnie wykorzystała słabość sił niemieckich na Dalekim Wschodzie i stosunkowo niewielkim kosztem zagarnęła szereg wysp Pacyfiku. Te łatwe sukcesy stały się zaczynem dla japońskiego nacjonalizmu kryjącego się pod hasłem "Azja dla Azjatów". Chiny upokorzone przez Japonię (która mocna usadowiła się w Korei i łakomo spoglądała na Mandżurię) podjęły próby modernizacji w obliczu zagrożenia ze strony agresywnego sąsiada, jednak na przeszkodzie stanęły tu konflikty pomiędzy Kuomintangiem a KPCh. Wojna przyczyniła się także do zmian w Indiach, w których - jak nigdy wcześniej - zaczął się rozwijać przemysł (było to spowodowane dużym zapotrzebowaniem rynku brytyjskiego, który zaczął konsumować coraz więcej dóbr przetworzonych, a nie jak wcześniej tylko surowców i żywności), głębokie przeobrażenia przechodziło też całe społeczeństwo hinduskie, coraz częściej domagając się niepodległości.
1.Znaczenie I wojny światowej dla polityki międzynarodowej.
a. zmiany polityczne
wojna stworzyła nowy podział polityczny Europy i Świata, nowy układ sił.
wzrost znaczenia politycznego USA,
wojna nie rozwiązała istniejących sprzeczności, tylko je zaostrzyła, poczucie krzywdy wśród Niemców. I WŚ rozpoczęły Austro-Węgry ale całą odpowiedzialnością zostały obarczone Niemcy. Francuzi chcą „wycisnąć Niemców jak cytrynę”. Niemcy postrzegają pokój jako „dyktat wersalski”
Poznanie konsekwencji „wojny totalnej” oraz obawa i strach przed podobnym konfliktem w przyszłości.
Po konferencji w Paryżu nasilenie się izolacjonizmu amerykańskiego
Podział koloni niemieckich między GB, F, B.
b. nowe państwa
Rozpad Austro-Węgier, powstanie wielu nowych państw tj: Polska, Czechosłowacja, Austria, Węgry, Litwa, Łotwa, Estonia, Finlandia, Islandia, Królestwo SHS - Serbów, Chorwatów i Słoweńców.
80mln ludzi zmieniło swoją przynależność państwową.
ideologie
rozwój ideologii bolszewickiej i faszystowskiej,
powstanie nieprzewidywalnego państwa bolszewickiego - Rosja
stworzenie podatnego gruntu dla rozwoju faszyzmu
d. nowe tendencje w relacjach międzynarodowych wg Wilsona, nowoczesny tok myślenia nie został zaakceptowany w Europie.
prawo do samostanowienia narodów ( zastosowane wybiórczo )
jawność dyplomacji
powszechne rozbrojenie ( ostatecznie wyszło z tego rozbrojenie do poziomu bezpieczeństwa, wskazywanego przez zwycięskie mocarstwa )
bezpieczeństwo zbiorowe - stworzenie Ligi Narodów
pokój „zwycięzców i bez pokonanych”, ciężki pokój dla Niemiec będzie skutkował rewanżem ( brak akceptacji Europy )
2.Interesy Francji na konferencji pokojowej w Paryzu.
Ogólne
reprezentowani przez premiera Georga Clemenceau i ministra spraw zagranicznych Stephen Pichon
kierowali się zasadą pokój i bezpieczeństwo ( zwłaszcza dla siebie ) oraz „wyciśnięcie Niemiec jak cytrynę”
Traktowali konferencję w Paryżu jako sposobność do zrewanżowania się Niemcom za poniżenia z lat 1870-1871.
Domagała się odtworzenia podziału Niemiec wg stanu sprzed 1815r lub utworzenia królestwa Nadrenii ( z zagłębiem Ruhry ) jako państwo buforowe leżące na lewym brzegu Renu.
Koncepcja Ligi Narodów jako organizacji wyposażonej w bogate środki przymusu i dysponująca międzynarodowymi siłami zbrojnymi.
terytorialne
Bezsporne dla wszystkich był fakt że Niemcy muszą zwrócić Francji Alzację i Lotaryngii.
Dodatkowo Francuzi wysuwali propozycje rozbicia Niemiec na drobne księstwa i powrót do stanu sprzed 1815r. Do bardziej realnych propozycji francuskich było utworzenie królestwa Nadrenii na lewym brzegu Renu, z zagłębiem Ruhry, lub też utworzenie na tym terenie małych księstw poddanych nadzorowi wojskowemu. Miało to służyć stworzeniu strefy buforowej między Francją a Niemcami
26.02.1919 - oficjalne memorandum francuskie wzywające do ustalenia granicy Niemieckiej na Renie oraz stworzenie z obszarów na zachód od rzeki „strefy bezpieczeństwa”
żadanie włączenia zagłębia Saary ( bardzo uprzemysłowiona ) do Francji, do 1814r w dużej mierze obszar francuski. Po protestach koalicjantów, propozycja nadania na własność kopalni w tym regionie i 15-letnia Francuska okupacja. Zgoda na kompromisową propozycję Wilsona o nadzorze Saary przez Ligę Narodów.
Początkowo idea podziału niemieckich koloni oraz ustalenie podziału posiadłości arabskich imperium osmańskiego, zgodność z Francją
Sprzeciwiała się aneksji koloni niemieckich przez dominia brytyjskie (wraz z Włochami)
materialne, gospodarcze
żądanie gigantycznych kontrybucji na rzecz swojego kraju.
Stworzenie komisji mieszanej i narzucenie na Niemcy reperacji wojennych o łącznej kwocie 127mld. marek w złocie, ( równowartość budżetu Niemiec do 1987r )
Polska
Odbudowanie silnej Polski, która w przyszłości miała by służyć Francji jako sojusznik.
12.02.1919 - stworzenie komisji ds. Polskich, kierowanej przez byłego francuskiego ambasadora w Berlinie - Julesa Cambona. Wynikami prac komisji był raport w którym zawarto przyłączenie do Polski Górnego Śląska oraz Pomorza Zachodniego z Gdańskiem, a przeprowadzenie plebiscytu w Prusach Wschodnich.
Początkowy sprzeciw wobec plebiscytu na Górnym Śląsku, ostateczna rezygnacja z obrony tego argumentu (04.06.1919)
3.Interesy Wielkiej Brytanii na konferencji pokojowej w Paryzu.
Ogólne
Reprezentowana przez premiera Davida Lloyd Georga i minister spraw zagranicznych Arthur James Balfour.
Współdziałanie wraz z Amerykanami w celu osłabienia rewizjonistycznych zapędów Francji. Próbowali nie dopuścić do zbyt dużego osłabienia Niemiec. Wielka Brytania chciała uniknąć zbytniego wzmocnienia pozycji Francji.
25.03.1919 - memoriał z Fontainblue premiera Lloyd Georga. Apelowanie aby nie narzucić Niemcom zbyt surowych warunków pokoju, gdyż będzie skutkowało to chęcią rewanżu. Wskazanie niebezpieczeństwa przyłączenie się Niemiec do frontu bolszewickiego. Sprzeciwienie się granicy Niemieckiej na Renie.
Traktaty gwarancyjne Wilsona i Georga dla Francji - 06.05.1919r
Terytorialne
Sprzeciw przeciw granicy Niemieckiej na Renie
Saara - wysunięcie propozycji kompromisowej na zasadzie stworzenia autonomicznego państwa pod nadzorem międzynarodowym. Zgoda na kompromisową propozycję Wilsona o nadzorze Sahry przez Ligę Narodów.
Całkowita różnica zdań z Francją w sprawie granicy wschodniej Niemiec. Brytyjski historyk Parker zauważa, że: „... premier Wielkiej Brytania reprezentował interesy Niemiec ....”
Początkowo idea podziału niemieckich koloni oraz ustalenie podziału posiadłości arabskich imperium osmańskiego, zgodność z Francją. Lloyd George powoływał się na stanowiska Unii Południowej Afryki, Australii lub Nowej Zelandii, które nie zamierzały oddawać zajętych przez siebie niemieckich koloni.
Gen. Smuts - twórca idei systemu mandatowego dla posiadłości Rosyjskich, Tureckich albo Austro- Węgierskich. Wyłączenie z niego koloni niemieckich, które miały być podzielone między dominia Brytyjskie.
Z tego urodził się pomysł aby Niemiecka Afryka Południowo-zachodnia dla Unii Afryki Południowej, Nowa Gwinea dla Australii, Samoa dla Nowej Zelandii. Na pozostałych koloniach system mandatowy.
Wobec ostrych protestów amerykańskich, propozycja podziału terytoriów mandatowych na kilka kategorii w zależności od stopnia osiągniętego rozwoju.
7.05.1919 dzięki zaangażowaniu GB ( Wielkie Brytanii ) udało się podjąć nieformalną decyzję w sprawie podziału mandatów.
Materialne, gospodarcze
początkowo do głosy dochodzili radykałowie, którzy żądali bardzo dużych reperacji, jednakże później wygrała opcja umiarkowana, kierująca się zasadą że nie można niszczyć gospodarki Niemiec, gdyż to było by wbrew interesom wszystkich.
Polska
gwałtowny opór przeciwko propozycji komisji Cambona o przyłączeniu Gdańska do Polski. Memoriał z Fontainblue mówił że nie można dopuścić aby część narodu niemieckiego dostała się „pod panowanie narodu o odmiennej religii, który przez cały ciąg swojej historii ani razu nie zdołał wykazać uzdolnienia do utrzymania stałej samodzielności” w sprawie Gdańska.
Ostatecznie wygrała opcja najbliżej brytyjskiej - stworzenie Wolnego Miasta Gdańska
Poparcie dla delegacji niemieckiej i jej projektu przeprowadzenia plebiscytu na Górnym Śląsku
Całkowite lekceważenie Polski.
4.Interesy Stanów Zjednoczonych na konferencji pokojowej w Paryzu.
Ogólne
reprezentowane przez prezydenta Thomasa Woodrow Wilsona i sekretarza stanu Roberta Lansinga.
próby ustalenia nowych zasad polityki międzynarodowej: prawo do samostanowienia narodów, jawność dyplomacji, powszechne rozbrojenie, bezpieczeństwo zbiorowe, pokój „bez zwycięzców i zwyciężonych”
priorytetem Wilsona było stworzenie Ligi Narodów, był przewodniczącym komisji Ligi Narodów, projekt uchwalono 28.04.1919r
W marcu 1919r propozycja włączenia wzmianki o doktrynie Monroego do Paktu Ligi Narodów. Warunek aby uzyskać akceptacje kongresu USA.
Terytorialne
sprzeciw przeciw granicy Niemieckiej na Renie
Saara - sprzeciw przeciw roszczeniom Francji, zdecydowana postawa za pozostawieniem jej w granicach Niemiec. 9.04.1919 - koncepcja Wilsona o oddaniu Saary pod administrację Ligi Narodów i zawieszenie Suwerenności Niemiec w tym regionie na 15 lat. Po 15 latach plebiscyt.
Wilson nie angażował się bliżej w ustalenia granicy wschodniej Niemiec, a zachodniej dla Polski.
Rozwiązanie problemu koloni z uwzględnieniem dobra ludności zainteresowanej, popieranie stworzenia systemu mandatowego. Zwolennik planu Smutsa, z tą różnicą aby rozciągnąć system mandatowy na kolonie niemieckie a wyłączyć z niego AW, R i T.
Ostra opozycja wobec chęci aneksji koloni niemieckich, zagroził opuszczeniem konferencji. Za wszelką cenę nie chciał dopuścić aby decyzje o podziale mandatów zapadły na konferencji pokojowej, aby nie kompromitować idei LN (Ligi Narodów) od samego początku. Zgoda na kompromisową propozycję brytyjską - podziału terytoriów mandatowych na kilka kategorii w zależności od stopnia osiągniętego rozwoju.
Materialne, gospodarcze
Wysuwały propozycję aby nie wysuwać wobec Niemiec nadmiernych rządań przekraczających ich możliwości płatnicze.
Polska
8.I. 1918 Wilson - „powinno być utworzone niepodległe państwo polskie, które winno obejmować ziemie, zamieszkane przez bezspornie polską ludność, miał zapewniony wolny i bezpieczny dostęp do morza, którego niezawisłość polityczna, gospodarcza oraz całość terytorialna powinna być gwarantowana układem międzynarodowym”
Wilson bornił stanowiska polskiego w sprawie Gdańska, jednakże używając sformułowania „ ... posiadania Gdańska w tej czy innej formie” wykazywało jego niezdecydowania.
5.Interesy Włoch na konferencji pokojowej w Paryzu.
Ogólne
reprezentowani przez premiera Vittorio Emanuele Orlando i ministra spraw zagranicznych Giorgio Sidney Sonnino.
Włochy poniosły bardzo duże straty w I WŚ, zginęło ok. 0,5mln ludzi i tyleż samo kalek, bardzo zła sytuacja finansowa państwa włoskiego.
Mimo kreowania się Włochy na mocarstwo europejskie, takim mocarstwem w rzeczywistości nie było. Liczyli że ich wkład w wojnę będzie nie wielki a może się skończyć na nabytkami terytorialnymi kosztem Austro-Węgier.
Terytorialne
Sprzeciwiała się aneksji koloni niemieckich przez dominia brytyjskie (wraz z Włochami)
Traktat Wersalski przyznał im południowy Tyrol, Dalmację z Triestem oraz Istrię.
Włochy liczyły również na okręg Izmiru obiecany im w 1917r oraz pewne nabytki afrykańskie, po koloniach niemieckich.
Konferencją Paryską chciały sobie stworzyć dogodne warunki do ekspansji w basenie morza śródziemnego oraz odbudowanie „cesarstwa rzymskiego”
Materialne, gospodarcze
- liczyli na spore reparacje, które pomogły by im podnieść zrujnowaną gospodarkę.
6. Interesy Japonii na konferencji pokojowej w Paryzu.
Ogólne
reprezentowani przez: dyplomatów Makino Nobuaki i Saionji Kimmochi.
Japonia liczyła na korzyści terytorialne kosztem niemieckich stref wpływów w Azji.
Nic poza tym ją nie interesowało, nie mieszał się w sprawy europejskie, chciały wzmocnić swoją pozycję w Chinach i aby mocarstwa zachodnie, zwłaszcza USA za bardzo im w tym nie przeszkadzały.
Terytorialne
Japonia widziała w I WŚ doskonałą okazję na podporządkowanie sobie jak największego obszaru Chin albo nawet i całego.
popierała brytyjskie propozycje aneksji koloni niemieckich przez dominia brytyjskie, licząc na podobne korzyści dla siebie - w sprawie Szantungu.
Ostatecznie Japonii udało się uzyskać wszelkie prawa do prowincji Szantungu, które to Niemcy uzyskały od Chin na mocy traktatu z 1898r. W czasie wojny Japonia poczyniła wiele wrogich kroków przeciwko Chinom a dzięki konferencji Wersalskiej udało się te kroki usankcjonować.
7. Postanowienia traktatu wersalskiego wobec Niemiec.
Ogólne ( w dużej mierze wykłady )
Podpisany 28.06.1919r w wersalu, w sali lustrzanej, tej samej w której Niemcy proklamowali Cesarstwo w 1871r.
Delegacja Niemiecka została ulokowana w paryskim ZOO, w czymś na wzór „domka ogrodnika” a więc Paryżanie mogli przyjść do ZOO i „oglądać niemiecką delegację”
Dyplomatyczna arogancja Niemców - wysłuchali projektu pokoju wersalskiego na siedząco (wykłady).
Straty terytorialne
Niemcy nie poniosły dotkliwych strat terytorialnych, stracili siódmą część terytorium i 10% ludności. Zachowały nienaruszoną historyczną strukturę państwową, gdyż wszystkie zabrane terytoria pochodziły z zaborów.
Na rzecz Belgii Niemcy straciły niewielki obszar, Luksemburg został wyłączony ze związku celnego, Francja uzyskała Alzację i Lotaryngię.
Posiadłości na lewym brzegu Renu oraz 50km na wschód od tej rzeki zostały zdemilitaryzowane. Dodatkowo ziemie na zachód od Renu mają być okupowane od 5 - 15 lat.
Francja uzyskała kopalnie węgla w zagłębiu Saary a sam region oddany został władzy Ligi Narodów. Po piętnastu latach plebiscyt.
Na rzecz Czechosłowacji strata małej części Górnego Śląska tzw. Kraj Hulczyński.
W Szlezwiku plebiscyt i decyzja o przyłączeniu do Dani.
Niemcy zostały zmuszone do zrzeknięcia się praw do wszelkich posiadłości zamorskich oraz do praw i przywilejów z dawniej zawartych traktatów. ( np. z Chinami, Liberią itd. )
Sprawa Polska
W projekcie początkowym oddawały Polsce 56 479km2 terytorium z całym Górnym Śląskiem. Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu. Wolne Miasto Gdańsk
Delegacja niemiecka oprotestowała zwłaszcza kwestię Górnego Śląska.
W projekcie końcowym Polska odzyskała 45tys km2 i 3mln ludzi oraz tereny: prawie cała Wielkopolska, część Prus Królewskich, Pomorze Nadwiślańskie. Na Górnym Śląsku i w Prusach Wschodnich - plebiscyt.
Niemcy zrzekły się na rzecz zwycięskich mocarstw wszelkich praw i tytułów do Gdańska.
Wolne Miasto Gdańsk: wspólna strefa celna z Polską, Polska ma swobodny dostęp do wszelkich dróg i basenów wodnych, Polska ma nadzór i zarząd Wisły oraz nad siecią kolejową i pocztą, rząd polski reprezentuje W.M.G. w sprawach zagranicznych.
Rozbrojenie
Niemieckie siły zbrojne miały zostać zdemobilizowane i zredukowane, armia miała liczyć nie więcej niż 100tyś żołnierzy, łącznie z oficerami ( nie więcej niż 4tyś ) i mogła być używana tylko do utrzymania porządku wewnętrznego.
Zniesienie powszechnej, obowiązkowej służby wojskowej.
Sztab Generalny i podobne organizacje miały zostać rozwiązane.
Zburzenie twierdz wojskowych i fortyfikacji, łącznie z wyspą Helgoland.
Całkowite pozbawienie lotnictwa.
Mocne ograniczenie ilości posiadanej boni palnej, artylerii, okrętów wojennych.
Nad wykonaniem wszystkich postanowień miały czuwać międzysojusznicze komisje - wojskowa, morska i lotnicza.
Finansowe
Brak kontrybucji, tylko reperacje za szkody wojenne, wyrządzone poszczególnym państwom.
Obciążenie Niemiec wszystkimi stratami jakie poniosły państwa sprzymierzone i stowarzyszone oraz ich obywatele z tytułu wojny.
Ustalenie wysokości reperacji do 01.05.1921, rozłożenie spłaty na 30lat. A póki co Niemcy musiały zapłacić 20mld marek lub równowartość ( w złocie, towarach, okrętach )
Inne
postawienie przed Trybunałem Międzynarodowym cesarza Wilhelma II, nigdy nie zrealizowane.
Wolny dostęp do Kanału Kilońskiego i Dunaju
Zakaz anschlussu z Niemcami na zasadzie art.80 „uszanowania ściśle niezawisłości Austrii”
8.Główne zasady ładu wersalskiego.
W dużej mierze stworzone przez Wilsona, jednakże znajdowały wiele wyjątków w zależności od interesów mocarstw:
Zasada Bezpieczeństwa Zbiorowego, bliżej opisana w punktach o Lidze Narodów oraz stworzenie zasad zachowania pokoju.
Prawo do samostanowienia narodów, na które powoływały się kraje w Europie Środkowej w tym Polska. Tworzenie się państw narodowych. Jednocześnie wielu narodom takiego prawa odmówiono np.: mieszkańcom koloni. Wielka Brytania tłumaczyła to tym, że te społeczeństwa są zbyt prymitywne aby stworzyć stabilną strukturę państwową..
Mały traktat wersalski - ochrona mniejszości narodowych i etnicznych, częściowo ograniczający suwerenność krajów, które dotoczył np. Polska albo Czechosłowacja.
Jawność dyplomacji,
Powszechne rozbrojenie, ale do granicy bezpieczeństwa, którą dla każdego państwa została ustalona przez zwycięskie mocarstwa. Tak naprawdę dotyczyło to głównie Niemiec ( max 100tyś żołnierzy) , Austrii (30tyś żoł.) , Węgier (30tyś) i Bułgarii (20tyś).
Zmieniła się całkowicie mapa polityczna Europy, zmiany zaszły zwłaszcza w Europie środkowej - rozbicie Austro-Węgier, stworzenie z 12% pierwotnego terytorium Austrii. Powstanie wielu nowych państw.
Obciążenie reperacjami wojennymi Niemiec i Austrii, Bułgarii i Węgier.
Wprowadzono nowy instrument rozstrzygania sporów granicznych - plebiscyt.
Stworzono warunki sprzyjające rozwojowi niemieckim skrajnymi ideologiom bazującym na poczuciu krzywdy. Oraz chęć rowizji traktatu wersalskiego.
Śladami zasad wersalskich szli twórcy traktatu Brianda-kellogga o wyrzeczeniu się wojny popisanej do 1939 przez 63 państwa, w tym Niemcy i ZSRR.
9.Geneza i struktury Ligi Narodów.
Geneza
Idea międzynarodowej organizacji, działającej regularnie, posiadającej swoje struktury i organy, dbającej o zachowanie światowego pokoju stała się głośna w okresie I WŚ. Miała ona zastąpić miejsce konferencji mocarstw, które były urządzane przez cały XIXw.
W USA od 1915r działała „Liga do Wymuszenia Pokoju”, kierowana przez ex prezydenta USA Williama Tafta. Zrzeszenie wszystkich narodów cywilizowanych, które mogłyby „narzucać pokój”. 22.01.1917 Wilson zgłosił projekt ustanowienia pokoju światowego i powołania „Ligi dla Pokoju”
Prace nad badaniem możliwości stworzenia organizacji światowej prowadziły również GB i F. Również w Niemczech pojawiła się idea „Związku Narodów”
Propozycje lorda Cecil z 14.01.1919 aby do Ligi narodów mogły należeć tylko wielkie mocarstwa.
Stworzenie komisji LN pod przewodnictwem Wilsona, ostateczny kształt powstał głównie w wyniku prac GB i USA. Projekty francuskie o Lidze jako organizacji z siłami wojskowymi nie zostały uwzględnione. Ostateczne uchwalenie 28.04.1919r. Pakt Ligi Narodów oficjalnie podpisany 28.06.1919r.
Struktury
W 1920r liczyła 42członków, a w 1926 56 członków, brak USA, D i R. Liga miała charakter otwarty dla wszystkich państw, za przyjęciem którego opowiedziało by się 2/3 członków.
Niemcy 1926 - 1933, Rosja 1933-1939 w LN.
Siedziba: Genewa, nad jeziorem Lemańskim oraz fontanną jako symbolem pokoju.
Zgromadzenie Ligi Narodów - wszystkie państwa były równe i dysponowały jednym głosem Zarówno w Zgromadzeniu jak i w Radzie decyzje podejmowano jednomyślnie.
Rada Ligi Narodów - organ najważniejszy, początkowa cztery państwa: GB, F, I, J. Stan ten się zmieniał np. w 1926 powiększyła się o Niemcy. Również możliwość niestałych albo półstałych członków Ligi, wybieranych przez Zgromadzenie np. od 1926r Polska. Rada Ligi mogła również powoływać komisje i komisje stałe jak np. komisja ds. rozbrojeń.
Organem Ligi był również Sekretariat, który składał się z Sekretarza Generalnego i personelu, pierwszym sekretarzem był: Eric Drummond.
Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej - miał prowadzić sprawy rozjemcze, arbitraż.
10.Znaczenie Ligi Narodów dla stosunków miedzynarodowych.
Kompetencje i znaczenie Ligi Narodów
nadzorowanie procesu „powszechnego rozbrojenia”, przygotowanie odpowiednich planów, sugestie do mocarstw zwycięskich, że również powinny ograniczyć swoje uzbrojenie
obrona integralności terytorialnej i niezależności politycznej wszystkich swoich członków, dlatego też bardzo duże nadzieje w LN pokładały państwa małe i średnie.
zabezpieczenie pokoju między narodami, w razie pojawienia się sporów rozwiązywanie ich drogą mediacji i arbitraży - powoływano się na ten argument podczas polityki ustępstw wobec Hitlera.
W razie agresji LN definiowała agresora , próby nakłonienia go do wycofania się, jeśli nie to stosowanie sankcji: zerwanie z nim wszelkich stosunków oraz wykluczenie z Ligi, nałożenie sankcji ekonomicznych i finansowych, użycie siły a wiec kontygentu sił wojskowych utworzonych przez członków organizacji.
Nadzorowanie systemu mandatowego, łącznie obszar o powierzchni 3mln. km2.
Nadzorowanie plebiscytów.
Wkład pozytywny
rozwiązanie kwestii zarządzania Zagłębiem Saary oraz stworzenie statutu Wolnego Miasta Gdańska.
Rozwiązanie sporu między Szwecją a Finlandią o Wyspy Alandzkie.
02.10.1924 - uchwalenie tzw. protokołu genewskiego o pokojowym rozstrzyganiu sporów.
Porażki, problemy.
Główny ideowy twórca systemu USA pozostało poza Ligą. Dwa bardzo znaczące państwa takie jak Niemcy i ZSRR w dużej mierze również pozostawały poza Ligą.
Włochy chciały wykorzystać LN do własnych celów odrodzenia „cesarstwa rzymskiego”
Dlatego też prace ligi były zdominowane przez dwa mocarstwa - Francję i Wielką Brytanię, które na początku podchodziły do idei LN nieufnie (ograniczała ich suwerenność ) Z kolei później zaczęli ją instrumentalnie wykorzystywać ( system mandatowy, rozbrojenia.
Wiele zapisów paktu ligi było nieprecyzyjne, np. możliwość zmiany traktatów które z uwagi na zmianę sytuacji nie są już stosowane.
Teoretycznie LN została wyposażona w formalne uprawnienia do stosowania wszelkich sankcji i wymuszania swoich decyzji, jednakże nadmierny pacyfizm oraz niechęć do podejmowania zdecydowanych kroków, stawały się największą słąbością Ligi. Brakowało determinacji, wyobraźni i woli współdziałania wśród mocarstw.
11.Problem niemiecki w polityce miedzynarodowej do 1933 r.
problem reperacji, które miały być ustalone do 01.05.1921
Brytyjczycy żądali 100mld marek, Francuzi 250mld marek, a specjaliści - Keynes oceniali możliwości Niemiec na maksymalnie 40mld marek. Spory na temat reperacji wojennych były bardzo silne.
Ostatecznie 27.04.1921 ustalono kwotę 132mld marek ( inne źródła 127mld, budżet Niemiec do 1987r ).
Jako rekcja na niewywiązywanie się Niemiec z zobowiązań finansowych, Francuzi kilka razy okupowali Niemieckie miasta w zagłębiu Ruhry lub taką okupacją grozili
od 1922r zaczyna się Niemcom pomagać w kwestii reperacji, albo próbując zmniejszyć ich kwotę - plan Bonara Lawa, albo też aktywizując niemiecką gospodarkę - plan Dawesa.
Do 1924r gospodarka Niemiec była w bardzo złej kondycji, aby Niemcy spłaciły reparacji należało im pomóc. W wyniku Planu Dawesa, amerykańskich inwestycji i pożyczek banków w latach 1924-1930 Niemcy spłaciły 10,3mld marek reperacji a pożyczyły z zagranicy 29mld. marek. Była to pomoc znacznie większa niż plan Marshala po II WŚ.
W1930r nowy plan Younga, w sprawie spłat odszkodowań, 2mld. rocznie. W praktyce zaraz nastał kryzys gospodarczy i Niemcy zostały zwolnione ze spłat, jako wynik moratorium Hoovera.
Problem wykonania postanowień rozbrojeniowych
Dnia 10.07.1920 Raichswehra powinna liczyć już tylko 100tyś ludzi a jej stan liczebny był ciągle kilkakrotnie wyższy.
Niemcy usilnie sabotowali prace międzysojuszniczych komisji ds. rozbrojenia.
Udało im się zachować tą część przemysłu, którą szybko było można przestawić na produkcję wojskową.
Znowu różnice na linii Londyn - Paryż. Londyn głównie naciski na ograniczenia floty i samolotów, Francuzi z kolei interesowali się głównie ograniczeniem armii lądowej.
Zbliżenie na linii Niemcy - ZSRR
Rapallo 16.04.1922 - układ o nawiązaniu stosunków i rozwoju współpracy gospodarczej, podpisany przy okazji konferencji w Genui.
24.IV.1926 - traktat w Berlinie - o neutralności i współpracy.
Na terenie ZSRR zaczęły powstawać niemieckie ośrodki badawcze, gdzie prowadzono badania, zabronione dla Niemiec.
Locarno 16.10.1925
zagwarantowanie zachodnich granic Niemiec
brak uchwalenia gwarancji granic wschodnich Niemiec, formuła o pokojowym rozwiązywaniu sporów ale w sprawach przyszłych, nie wynikających z przeszłości.
Następstwem Locarno było przystąpienie Niemiec do LN jako stały członek Rady, jeszcze gdy Niemcy nie były w LN, bardziej się liczone z ich zdaniem niż np. Polski
Locarno to początek złagodzenia polityki wobec Niemiec i stosowania ustępstw. Okupację Nadrenii zakończono znacznie wcześniej mimo nie wywiązania Niemiec z traktatów rozbrojeniowych.
Realizowanie polityki Stressmena, polegająca na wyjściu Niemiec z izolacji, zdobyciu zaufania GB i F oraz próby rewindykacji terytorialnej na wschodzie. Po Locarno Niemcy zaczynają coraz bardziej otwarto mówić o niesprawiedliwym „dyktacie wersalskim”
Ruchy rewolucyjne
lata 20te to rozwój skrajnych ideologii w Niemczech, zarówno lewicowych ale przede wszystkim skrajnie prawicowych i nacjonalistycznych. Budziło to duży niepokój za granicą.
12.Glówne cele polityki zagranicznej Republiki Weimarskiej i sposoby ich realizacji.
Odpowiedź na to pytanie w dużej mierze jest w pytaniu poprzednim.
Główne cele:
zminimalizowanie spłat reperacji.
odbudowa gospodarcza kraju, zabieganie o amerykańską pomoc.
niewykonywanie, lub wykonywanie w możliwe najmniejszym stopniu postanowień rozbrojeniowych.
nawiązanie stosunków dyplomatycznych i współpracy gospodarczej z ZSRR.
wyjście z izolacji politycznej - Locarno - zdobycie zaufania zachodu, wejście do LN jako stały członek Rady, stworzenie dogodnych warunków do zmian postanowień traktatu wersalskiego
coraz szersze i śmielsze dążenia do rewindykacji swoich terenów na wschodzie.
13.Geneza i znaczenie włoskiego faszyzmu.
Geneza
Katastrofalna sytuacja gospodarcza i społeczna we Włoszech pod koniec wojny i po jej zakończeniu, wynikało to w dużym stopniu z zacofania gospodarczego - Włoch to był kraj jeszcze głównie rolniczy oraz nie przygotowania do wojny.
Narastanie różnic klasowych oraz między rozwiniętą północą i południem. Demobilizacja armii, powstanie olbrzymiego bezrobocia.
Masowe strajki, w 1919r strajkowało ponad milion robotników, w 1920r. 2.2mln.
Dynamiczny rozwój organizacji i partii lewicowych, w tym Partii Socjalistycznej, która liczyła w 1920r -216tyś członków.
W 1919r Benito Mussolini stworzył zbrojną organizację faszystowską (fascio- związek). Jej członkowie nosili czarne koszule, na ich czele stali oficerowie armii.
Atakowali demonstracje robotnicze, mordowali socjalistów i komunistów. Skupiali w swych szeregach element drobnomieszczański i lumpenproletariacki.
Mussolini działa w interesie włoskiej burżuazji, która chciała stłumić powstania robotnicze i przez nich był finansowany.
Działalność
1921 utworzenie Narodowej Partii Faszstowskiej
28.10.1922 marsz na Rzym i objęcie stanowiska premiera przez Mussolieniego
Listopad 1926, likwidacja życia demokratycznego, przejęcie pełni władzy.
awanturnicza polityka zagraniczna, dążenie do odtworzenia imperium rzymskiego, wojna z Etiopią.
Początkowo wroga polityka wobec Hitlera, przeciwstawienie się puczowi w Wiedniu z 1934 inspirowany przez Niemcy.
Znaczenie (w dużej mierze moje wnioski, bo nigdzie nic nie znalazłem )
Stworzenie idei przeciwstawnej do komunizmu, która opierała się na wartościach nacjonalistycznych i padła na podatny grunt w takich krajach jak Włoch, Niemcy, Hiszpania. Faszyzm równoważył w dużej mierze znaczenie i ekspansję komunizmu.
W krajach tych gdzie rozwinął się faszyzm był bardzo silne stronnictwa lewicowe i gdyby nie „zdecydowana” działalność faszystów, kraje docelowo faszystowskie mogły zostać komunistycznymi.
14. Problemy nowych panstw w Europie Srodkowej na przykladzie Czechoslowacji
(głównie na podstawie historii powszechnej 1871-1939 J.Prokopczuk)
walka o władze w nowym państwie i jego terytorium
28.10.1918 proklamowanie Republiki Czechosłowackiej. Granice na podstawie traktatu wersalskiego, z Saint-Germain, z Trianon.
Obszar o powierzchni 140 tys km2, 13mln obywateli, 50% Czesi, 24% Niemcy, 18% Słowacy.
Rosnąca siła partii socjalistycznych, w 1921r powstanie komunistycznej partii czechosłowackiej, której głównym zdaniem było zdobycie władzy.
interwencja przeciwko wegierskiej republice rad oraz doprowadzenie że Węgry straciły 71% swojego terytorium na rzecz państw ościennych, w tym Czechosłowacji.
zajęcie polskiego Zaolzia i początek długotrwałego konfliktu, który tylko chwilami na krótkie okresy była łagodniejszy.
Stworzenie małej Enteny w 1921/22 - Czechosłowacja, Rumunia, Jugosławia. Napięcia polsko-czeskie nie pozwoliły na rozszerzenie małej Enteny o Polskę.
walka o utrzymanie republiki
kryzys ekonomiczny z lat 1929-1933, spadek produkcji o 60%, płaca robotnicza obniżona o 50-60% - przerzucenie ciężaru kryzysu na klasę pracującą, 3-krotny spadek obrotów handlu zagranicznego. Wzrost bezrobocia z 53tyś w 1929r do 1mln w 1933r. Masowe strajki i demonstracje.
Działalność Konrada Henleina inspirowana przez Hitlerowskie Niemcy, założenie Partii Niemców Sudeckich ( zakazano jej działalności na jesień 1933) oraz Zjednoczenia Narodowego. Zjednoczyło to rozproszone do tej pory niemieckie ( bardziej austriackie) mniejszości narodowe w Sudetach
W Słowacji działalność faszysty księdza Andreja Hlinki, dążącego do separacji Słowacji.
W wyniku Anschlussu Austrii w marcu 1938 - okrążenie Czechosłowacji i wzrost zagrożenia. Nasilenie presji Niemieckiej.
Konflikt z Niemcami
żądania Hitlera aby Czechosłowacja oddała tereny zamieszkane w 50% i więcej przez ludność niemiecką
Nie wywiązywanie się sojuszników z obowiązujących układów. Francja wraz z GB doradzały zaspokojenie roszczeń Niemców. W razie konfliktu nie udzielą Czechom pomocy. Pomoc ZSRR nie została przepuszczona z powodu anatagonizmów Polsko-Czeskich.
29.IX.1938 w Monachium przesądzono o oddaniu Sudetów Niemocom, 6.10.1938 - oderwanie Słowacji, 15.03.1939 - zajęcie Pragi.
15.Glówne cele i etapy polityki zagranicznej Rosji radzieckiej.
ZSRR realizowało swoją politykę na trzech płaszczyznach, które działały w nieco innych okresach ale wszystkie miały jeden, główny wspólny priorytet :
Szerzenie idei komunistycznych na świecie, najpierw przy pomocy siły a później akcjami propagandowymi.
Rosja była przeciwna traktatowi wersalskiemu i idei LN, jako utrwalenie zachodniego imperializmu.
Płaszczyzna pierwsza - polityka konwencjonalna
- realizowana przez cały okres międzywojenny, zwłaszcza na początku miała na celu: uznanie władzy bolszewickiej w Rosji na arenie międzynarodowej i wyjście z izolacji. Należy wiedzieć, że przed zdobyciem władzy bolszewicy nie byli liczącą się siłą w Rosji, ale uważa się że w tamtych czasach władza leżała na ulicy. Szturm na pałac zimowy pokazywany w filmach propagandowych to fikcja.
Jako pierwsze stosunki dyplomatyczne nawiązały Niemcy, w Rapallo w 1922r, później do 1924r GB, Belgia, Holandia, kraje skandynawskie, Francja. USA 1933r.
W nawiązaniu stosunków krajom zachodnim zawsze przyświecały korzyści gospodarcze i handlowe
Płaszczyzna druga - Komintern, stworzony w marcu 1919r.
była to międzynarodówka komunistyczna, dążąca do rozprzestrzenienia się idei komunistycznej przy zastosowaniu siły armii czerwonej i odśrodkowych rewolucji.
Organizowano partię komunistyczne w różnych krajach, które miały służyć temu celowi.
Płaszczyzna trzecia - propagandowa - gospodarcza.
po nieudanych próbach zdobycia władzy przy użyciu siły, zatrzymanie marszu wojsk czerwonych w bitwie warszawskiej, kiedy to armia czerwona szła „na Berlin” zaczęto wykorzystywać propagandę. W której przedstawiano zalety gospodarki komunistycznej.
Działało to zwłaszcza po 1929r w latach wielkiego kryzysu światowego, kiedy ZSRR w wyniku wcześniejszych planów industrializacji osiągało dobre wyniki gospodarcze. Szczyciło się tym, że w czasach kiedy USA miało ok. 12,5mln bezrobotnych, Niemcy 6,5mln bezrobotnych, w ZSRR nie było żadnej osoby bez pracy.
ZSRR dążyła do maksymalnego zdyskontowania swoich sukcesów gospodarczych, co w dużej mierze im się udało. Gdyż zachodnia opinia publiczna nie wiedziała o 8.5mln ludzi pracujących w łagrach a patrzyła tylko na efekty i porównywała to ze swoim kryzysem gospodarzcym
hasła propagandowe
Lenin „komunizm w Rosji dotrze tam gdzie zapali się żarówka”
Lata 30-te proces „społecznego zagospodarowania mas” i „indoktrynowania”
Wykorzystanie historii Armonda Hamera, który jako lekarz przybył do ZSRR w 1920r z pomocą dla ludności. Syn komunisty amerykańskiego, zdobył poparcie Lenina i zaczął zdobywać koncesję np. na produkcję ołówków, azbestu, wywożenie dzieł sztuki. Stał się milionerem i przeniósł z rodziną w 1930r pod Moskwę. Nieformalny ambasador interesów amerykańskich w Rosji.
Lata trzydzieste
w latach 20-tych Rosja nie chciała podpisywać żadnych traktatów i porozumień ( mimo np. prób Polski )
podpisanie traktatu Brianda-kellogga o wyrzeczeniu się wojny.
w latach 30-tych takie traktaty Stalin zaczął podpisywać, jednakże unikał układów wielostronnych ( jak chciała Polska), a podpisywał tylko dwustronne ( z Łotwą, Litwą, Polską. ZSRR chętnie dawało gwarancje bezpieczeństwa jako pierwszy etap uzależnienia.
w 1932r pakt o nieagresji z Francją, jako efekt wzrostu zagrożenia japońskiego w Mandżurii. Propozycje stworzenia Paktu Wschodniego.
Tego samego roku pakt o nieagresji z Polską jako wynik słabości gospodarczej Niemiec i chęci zintensyfikowania wymiany gospodarczej z Polską.
USA nawiązały stosunki dypl. gdyż widzieli w gospodarczej współpracy z ZSRR olbrzymi potencjał
Podziw Stalina wobec osoby i metod Hitlera ( zwłaszcza nocy długich noży ), próby zbliżenia podejmowane przez stronę radziecką
1934r przystąpienie Stalina do LN, w miejsce opuszczone przez Hitlera.
16. Sposoby realizowania polityki zagranicznej przez Rosje radziecka.
1919r. - Kominterm, powstanie Międzyanrodówki Komunistycznej celowo nastawione na korzyści polityczne.
Po przejęciu władzy bolszewicy chcieli utrzymać władzę, dążyli więc do separatystycznego zakończenia wojny z Niemcami.
Lew Trocki wyznaczył bolszewikom nowy cel: przeniesienie rewolucji na Europę Zachodnią.
Tuż po zakończeniu I wojny światowej, w roku 1920 wojska bolszewickie wtargnęły na teren Polski. Nie było ich celem jednak podbicie Polski, ale dotarcie na zachód Europy. Polska po prostu znalazła się na drodze do sukcesu.
15.08.1920r. - "Cud nad Wisłą". Klęska wojs radzieckich. Próba przeniesienia rewolucji na zachód siłą okazała się fiaskiem
Kolejną próbą przeniesienia rewolucji, już nie, jak wcześniej: "na bagnetach" była propaganda. Bolszewicy próbowali przy pomocy hasła "permanentnej rewolucji" wzniecić na zachodzie nastroje rewolucyjne.
Bolszewicy chcieli być uznani na arenie międzynarodowej. To uznanie dzięki dyplomacji konwencjonalnej uzyskali w 1924r.
Eksponowanie odmienności systemu politycznego, który osiągnął sukces gospodarczy: eksponowanie tylko sukcesów komunizmu.
Nawiązanie stosunków z nowo tworzącymi się faszystowskimi Niemcami.
Podsumowując: 3 najważniejsze sposoby: Konwencjonalna dyplomacja, propaganda i Międzynarodówka Komunistyczna.
17. Znaczenie polityki zagranicznej dla sytuacji wewnetrznej ZSRR doby Stalina.
Przede wszystkim polityka zagraniczna ZSRR miała na celu ukrycie prawdy o faktycznej sytuacji wewnętrznej Rosji Radzieckiej.
Po przejęciu całkowitej władzy w 1934 r. przez Stalina nasilił się terror na terenie Rosji. Masowe czystki w wojsku i partii(tzw. Wielki Terror) kosztowały życie setki tysięcy osób, działaczy i oficerów..Stalin był zafascynowany Hitlerem i na wzór "nocy długich noży" w Niemczech dokonał czystek w swoim państwie.
Stalin zabiegał o to, aby na zachodzie budować obraz, jakoby w ZSRR ludziom żyło się dobrze, że komunizm służy państwu i pozwala mu na rozwój. Przykładem takiego pokazu dobrobytu i szczęścia, jaki rzekomo panować miał w Związku Radzieckim było przyjęcie i powitanie przez ZSRR w 1930r. grupy bezrobotnych Amerykanów(w tym jednego murzyna). Stalin wykorzystał to, by pokazać, że to socjalizm jest genialny. Na zachodzie głód i bezrobocie, w ZSRR za to praca dla każdego.
Pogłębiający się kryzys w ZSRR potęgował także fakt, że Stalin zamknął politycznie i gospodarczo rynek rosyjski dla państw kapitalistycznych. Ukraina, która swego czasu uchodziła za swoisty spichleż Europy głodowała, tak samo, jak znaczna część Związku Radzieckiego.
18.Charakter stosunków amerykansko - radzieckich w okresie miedzywojennym.
Stalin starał się pokazać, że socjalizm jest czymś lepszym od demokracji zachodnich, w tym USA.
W stosunkach z USA cały czas było widać chęć zaimponowania mocarstwu zza ocenu.
W 1933r. USA zechciało nawiązać bliższych kontaktów z ZSRR w celu zysku.
Stosunki USA z ZSRR zawsze były zdystansowane, chociażby ze względu na ffakt polityki izolacjonizmu Stanów Zjednoczonych. Faktycznie, gdyby nie kryzys gospodarczy do nawiązania stosunków z ZSRR mogłoby wogóle nie dojść.
Stosunki amerykansko - radzieckie w okresie międzywojennym były ściśle gospodarcze i nastawione na korzyści obu krajów(dla USA - rynek zbytu, możliwość zaradzenia problemowi nadprodukcji, dla ZSRR- możliwość nabycia nowych technologii od USA).
19.Charakter stosunków niemiecko - radzieckich w okresie miedzywojennym.
Rosja radziecka, młode, niespełna 5 letnie państwo jest izolowane na arenie miedzynarodowej. Wszyscy zdaja sobie sprawe jak wielka jest to potega gospodarcza, wiec zostaje ona zaproszona na konferencje w genui (10 kwietnia - 19 maj 1922 ) miał to być poczatek nawiazywania jej stosunkow dyplomatycznych, i już wtedy wyciela niespodziewany numer, podpisala ( rozmowy były potajemne, o traktacie już poinformowano ) układ z niemcami.
Układ w Rapallo - układ zawarty niespodziewanie (z inicjatywy rosyjskiej) dnia 16 kwietnia 1922 roku o godzinie 1:15 między Niemiecką Republiką Weimarską, a (Rosją Radziecką) we włoskim mieście Rapallo. Układ podpisał Gieorgij Cziczerin, ówczesny Minister Spraw Zagranicznych Rosji oraz Walther Rathenau, Minister Spraw Zagranicznych Niemiec.
Układ został podpisany w trakcie trwania światowej konferencji gospodarczej w Genui (10 kwietnia - 19 maja), na której próbowano włączyć ZSRR w obieg światowej gospodarki. Doszło wtedy do nawiązania stosunków dyplomatycznych i przerwania izolacji Rosji Radzieckiej na arenie światowej. Traktat przewidywał, iż Niemcy mogli bez przeszkód, a wbrew postanowieniom traktatu wersalskiego szkolić swoich lotników i tworzyć kadrę wojsk pancernych na poligonach i w bazach położonych w głębi państwa rosyjskiego. Oprócz tego, obie strony zrezygnowały z roszczeń finansowych z okresu 1914 - 1918 i powojennego. Układ ten był korzystny dla obu stron: dla Niemiec, które w myśl traktatu wersalskiego nie mogły posiadać niektórych rodzajów broni, była to dobra okazja do wypróbowania zakazanej broni na poligonach radzieckich. Dla Rosji Radzieckiej nawiązanie kontaktów z Niemcami stwarzało możliwości dostępu do nowych technologii przemysłowych.
Umowa została poszerzona 29 lipca 1922 roku w wyniku zacieśniono współpracę w sprawach wojsk pancernych. Układ ten otwierał drogę do pełnej współpracy gospodarczej i politycznej Rosji i Niemiec. Postanowienia traktatu szybko rozciągnięto na inne republiki radzieckie, przełamując tym posunięciem izolację nowych państw, wcielonych do ZSRR, a przedstawianych jako wolne byty zrzeszone w jeden Związek Rad. Traktat ten został poszerzony tzw. układem berlińskim w 1926 roku. Był on przedłużany w latach 1931 i 1933.
W 1933r doszedl do wladzy Hitler, który swoimi antykomunistycznymi mowami zerwal stosunki dyplomatyczne z ZSRR, co spowodowalo złamanie DUCHA RAPALLO i wstąpienie ZSRR do ligii narodów 18 wrzesnia 34.
W 1935, po zlamaniu przez rzesze traktatu wersalskiego zapowiedzia powstania armii, kiedy francja zlozyla skarge na forum ligii narodow, Hitler zarzucił francji ze jej sojusz z zsrr 2 maja 1935 jest sojuszem militarnym wymierzonym przeciwko rzeszy. Hitler w tym czasie niszczyl wszelkie komunistyczne ogniwa i zalążki, i jak wiemy z historii mysli politycznej faszyzm jest antyideologia, a jednym z jej anty jest ANTYKOMUNIZM, tak więc stosunki hitlera z ZSRR nie mogly się ukadać dobrze.
Konflikt interesów pojawił się m in w czasie konfliktu niemiecko-czechoslowackiego, kiedy niemcy chcieli bic czechow, a Ci byli posrednio zabezpieczeni traktatem z rosja.
Kolejnym, zwrotnym punktem w stosunkach niem-radzieckich, a także zmiana rozłozenia sił w europie był traktat Ribbentrop Mołotow.
Pakt Ribbentrop-Mołotow - nazwa odnoszona zarówno do samego Paktu o Nieagresji pomiędzy III Rzeszą Niemiecką i Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich z 23 sierpnia 1939 r., jak i w szczególności do tajnego protokołu dodatkowego stanowiącego załącznik do tego Paktu.
Pakt został podpisany przez ministrów spraw zagranicznych obu państw - Joachima Ribbentropa i Wiaczesława Mołotowa, którzy w imieniu swoich przywódców, Adolfa Hitlera i Józefa Stalina, dokonali podziału Europy Środkowej i Wschodniej.
Pakt miał olbrzymie znaczenie dla obu przywódców. Hitlerowi zabezpieczał front wschodni w planowanej przez niego wojnie i atak na Polskę. Stalin zaś powiększał w ten sposób strefę wpływów komunizmu.
Główne postanowienia:
kraje bałtyckie (Estonia, Łotwa) i Finlandia staną się strefą wpływów i przyszłym terytorium ZSRR, a północna granica Litwy (z Łotwą) stanowić ma granicę pomiędzy strefami interesów Niemiec i ZSRR.
Na obszarach należących do państwa polskiego strefy interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu
strona radziecka podkreśla swoje zainteresowanie Besarabią, ze strony niemieckiej stwierdza się zupełne niezainteresowanie odnośnie tego terytorium.
Już w trakcie trwania II wojny światowej, 28 września 1939, kiedy doszło do spotkania nacierających z zachodu Niemców z nacierającą ze wschodu Armią Czerwoną, a los Polski był w tej kampanii przesądzony, doszło do doprecyzowania postanowień niemiecko-sowieckich. Podpisano w Moskwie traktat sowiecko-niemiecki o granicach i przyjaźni zwany drugim układem Ribbentrop-Mołotow.
Dokonano wówczas następujących modyfikacji: ZSRR zgodził się na odstąpienie Niemcom wschodniej części Mazowsza i Lubelszczyzny w zamian za zgodę Niemiec na oddanie Litwy do sowieckiej strefy wpływów. Wkrótce (10 października) Wileńszczyzna została przekazana Litwie w zamian za zgodę na stacjonowanie garnizonów radzieckich na jej terytorium. Podobne układy wymuszono 29 września i 5 października na Estonii i Łotwie.
9 dni po podpisaniu traktatu rozpoczęła się wojna i 18 miesieczna sztuczna przyjazn niemiecko radziecka.
20. Polityka neutralizmu i izolacjonizmu USA.
Na poczatek denicyjka :
Izolacjonizm amerykański, doktryna w polityce zagranicznej Stanów Zjednoczonych,
postulująca nieuczestniczenie w sojuszach oraz konfliktach międzynarodowych, które nie odnoszą się bezpośrednio do interesów amerykańskich. Zasady izolacjonizmu sformułował G. Washington w 1796 jako fundament ustawodawstwa o neutralności kraju.
Warto przy tej okazji wspomniec o doktrynie monroe, na pewno macie to wszyscy w notatkach, bo uczyliscie się na kolo z gelles, ale żeby nie było ;)
Doktryna w polityce Stanów Zjednoczonych, autorstwa sekretarza stanu Johna Quincy'ego Adamsa, przedstawiona w 1823 r. przez prezydenta Jamesa Monroe'a. Głosiła, iż kontynent amerykański nie może podlegać dalszej kolonizacji ani ekspansji politycznej ze strony Europy, w zamian zaś zapowiadała, że Stany Zjednoczone nie będą ingerowały w sprawy państw europejskich i ich kolonii. Doktryna Monroe'a stała się fundamentem amerykańskiej polityki izolacjonizmu.
Kilka przykładów izolacjonizmu tudziez neutralizmu usa :
Stany Zjednoczone, zaproszone na konferencje w Genui - zaproszenie odrzucily, a na konferencje przysłały jedynie obserwatorów.
Plan hoovera - dot. Rozbrojenia - ogloszony 22 czerwca 1932r, nie był planem którego zadaniem było zapewnienie pokoju w europie, lecz jego realizacja miała się przyczynić do ozywienia gospodarczego w eu, co ułatwiłoby ściągnanie dlugow fr czy uk.
Usa na poczatku zarówno pierwszej jak i drugiej wojny swiatowej nie chce się angazowac w żaden sposób w wojne - jedynie udziela kredytow na zbrojenia, ewentualnie sprzedaje bronie
Woodrow Wilson - prezydent usa - był pomysłodawcą Ligi Narodów, organizacji panstw pilnującej pokoju. Mimo znacznego wkładu w rozbudowe LN kongres nie wyrazil zgody na przystąpienie do tej organizacji
Jak będziecie mieli jeszcze jakies pomysly/przyklady na te scierwo to dawac mi znac na poczcizla.
21. Uwarunkowania przejęcia w Niemczech władzy przez nazistów
Historia nazizmu łączy się trwale z postacią Hitlera, Rzeszy. Niektórzy widzą w nim ideologa nazizmu (Mein Kampf I-II). W 1919 Hitler wstąpił do, liczącej zaledwie 64 członków, Deutsche Arbeiterpartei (DAP) i przekształcił ją w Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP). 4 lata później doszło do nieudanej próby puczu w Monachium (1923), zakończonej rozpędzeniem przez wojsko grupki narodowych socjalistycznych puczystów i aresztowaniem Hitlera; aż do tego czasu NSDAP była raczej grupką narwańców, zbierających się po monachijskich piwiarniach. Sławę Hitlerowi, a tym samym i ideologii nazizmu, przyniósł proces puczystów, który uczynił z Hitlera osobę znaną. Skazany na 5 lat więzienia, napisał w czasie pobytu w zakładzie karnym Mein Kampf. W 1928 partia była w rozsypce, ale została szybko odbudowana przez Hitlera; jednak nadal nie stanowiła poważnej siły politycznej - liczyła około 30 tysięcy członków, ale jej wyniki były mizerne. Wielki Kryzys Gospodarczy spowodował załamanie się popularności wszystkich partii liberalno-demokratycznych i SPD.
Miliony bezrobotnych lub przerażonych groźbą bezrobocia Niemców poszukiwało cudownej recepty na uzdrowienie gospodarki i, zastępującego brakującego cesarza, męża opatrznościowego, który uratowałby ich przed pauperyzacją; była to znakomita koniunktura dla ruchów skrajnych - w siłę rosły partie antysystemowe: komuniści i naziści.
Populistyczna propaganda nazistowska trafiła na podatny grunt; wbrew obiegowym opiniom, NSDAP nie koncentrowała się w tym czasie na antysemityzmie i ideologii rewanżu, lecz na demagogii socjalnej; licytowała się wręcz z komunistami wolą reform społecznych, wysokością proponowanych zasiłków i ilością możliwych do stworzenia miejsc pracy. 1929-33 demagogia socjalna była w propagandzie nazistowskiej ważniejsza od elementu nacjonalistycznego, który zszedł na drugi plan. W perspektywie tych lewackich idei ekonomicznych należy także rozpatrywać antysemityzm ówczesnego nazizmu; Żyd - podobnie jak w volkizmie - był przedstawiany jako synonim kapitalisty, właściciela domu towarowego, bankiera; antysemityzm był więc formą ideologii antykapitalistycznej (kapitalizm został utożsamiony z rządami ekonomicznymi żydostwa). Nie rewizja traktatu wersalskiego, lecz lewicowa społecznie propaganda dała nazizmowi popularność. W szeregi NSDAP wstępowali masowo eks-komuniści, a do bojówek hitlerowskich (SA) - całe zorganizowane bojówki komunistyczne, przyszywające na sztandarach emblematy nazistowskie w miejsce sierpa i młota. W wojnie na licytowanie się społecznym radykalizmem NSDAP wygrała z komunistami. Zwycięstwo ułatwił nazistom internacjonalistyczny charakter komunizmu, który nie był akceptowany przez szerokie kręgi niemieckiego społeczeństwa; wolały one głosować na "narodowego" komunistę, jakim jawił się Hitler. W 1932, po wyborach do reichstagu, NSDAP stała się największą partią polityczna Niemiec.
To jet bardzo skondensowana wiedza. Polecam również przeczytac ponizszy artykuł(znalazlem w internecie), który być może troche ułozy wiedze w glowie, może troche ja rozjasni, a może dowiecie się jakiejs ciekawostki która będzie można przyswirowac przed tym lebiodą jednym !! czesc się powtarza, ale jest troche luzniej napisane.
Po raz pierwszy próbował przejąć władzę już w roku 1923. Po nieudanym puczu w Monachium został osadzony w więzieniu w bawarskiej miejscowości Landsberg. Choć Hitlera skazano wówczas na 5 lat więzienia, spędził w nim tylko 9 miesięcy, które wykorzystał do napisania „Mein Kampf”. W książce tej twierdził, że naturalnymi częściami składowymi ludzkości są narody, spośród których niemiecki jest najznakomitszym. Państwo istnieje po to, by służyć narodowi. Głównymi wrogami narodu i państwa niemieckiego były - według Hitlera - zarówno komunizm (funkcjonujący praktycznie w Związku Sowieckim po 1917 roku) jak i demokracja zachodnia oraz Żydzi. Po wyjściu z więzienia zabroniono Hitlerowi publicznych wystąpień, najpierw w Bawarii, a później w innych częściach Niemiec. Zakaz ten obowiązywał do roku 1927/28.
Od 1929 roku partia Hitlera Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei (NSDAP) - tj. Narodowo - Socjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza, wspierana była finansowo przez pewną część niemieckich przedsiębiorców. W latach 1924 - 1928 rządy w Niemczech sprawowała koalicja złożona z trzech partii: centrum, demokratów i partii ludowej. Jak wyglądały wówczas preferencje polityczne Niemców, obrazują wyniki wyborów parlamentarnych w grudniu 1924 roku: prawie 8 milionów Niemców poparło socjaldemokratów, prawie 2 miliony - demokratów, 3 miliony - ludowców i ponad 4 miliony - centrum. Dla porównania - na narodowców głosowało wówczas nieco ponad 6 milionów Niemców, na nazistów - tylko 1 milion, natomiast na komunistów - prawie 3 miliony. Cztery lata później naziści Hitlera uzyskali jeszcze mniejsze poparcie (tylko 0,8 mln głosów).
Decydujący moment w procesie niszczenia demokracji w Niemczech
Jednak po krachu na giełdzie nowojorskiej w październiku 1929 roku nastąpił głęboki kryzys gospodarki niemieckiej, skutkujący wzrostem niezadowolenia społecznego i zwiększeniem poparcia dla radykalnych partii, takich jak NSDAP Hitlera czy partia komunistyczna. Koalicja rządowa, złożona z socjaldemokratów, ludowców, demokratów i centrum rozpadła się, a szef rządu Hermann Mueller podał się do dymisji w marcu 1930 roku. Po nieudanej misji utworzenia nowego rządu, Reichstag został rozwiązany, a na 14 września 1930 roku wyznaczono termin wcześniejszych wyborów. W atmosferze terroru, zastraszenia, demonstracji ulicznych organizowanych przez NSDAP i komunistów, partia Hitlera uzyskała poparcie aż ponad 6 milionów wyborców (tj. ok. 18 proc.), co było wielkim sukcesem nazistów w porównaniu z wynikiem z 1928 roku. NSDAP posługując się hasłami o zabarwieniu nacjonalistycznym, antydemokratycznym i antysemickim przesunęła się z 9 na 2 pozycję w Reichstagu. Najsilniejszą partią w Niemczech, pozostali socjaldemokraci, których poparło 25 proc. wyborców. 13 proc. Niemców poparło zaś komunistów. Mimo sukcesu wyborczego radykalnych partii, kanclerzem został ponownie polityk z centrum - Heinrich Bruening. Tymczasem kryzys ekonomiczny pogłębiał się coraz bardziej. We wrześniu 1931 roku w Niemczech zarejestrowanych było ok. 4 miliony bezrobotnych, zaś na początku 1932 roku aż 6 milionów.
13 marca 1932 roku odbyły się wybory prezydenckie. Z dotychczasowym prezydentem państwa Hindenburgiem rywalizowało czterech polityków, wśród nich - Adolf Hitler. Mimo olbrzymiego już wtedy kryzysu ekonomicznego wybory wygrał ponownie Hindenburg. Zagłosowało na niego prawie 19 milionów Niemców. Hitlera poparło ponad 13 milionów wyborców. Sukces Hindenburga przypisać należy solidarności partii popierających system demokratyczny i obawiających się rządów ekstremistów z NSDAP i partii komunistycznej. Wkrótce okazało się jednak, że 84-letni Hindenburg nie był w stanie zagwarantować kontynuacji sytemu demokratycznego w Niemczech. Wskutek politycznych intryg ludzi z otoczenia prezydenta Hindenburga Bruening został zmuszony do rezygnacji ze stanowiska kanclerza w maju 1932 roku. Wielu historyków uważa, iż był to decydujący moment w procesie niszczenia demokracji w Niemczech. Nowym kanclerzem został Franz von Papen - polityk formalnie wywodzący się z centrum. Jego rząd uzyskał nazwę „gabinetu baronów” ze względu na znaczny w nim udział arystokratów o prawicowych poglądach. Rząd von Papena był także tolerowany przez socjaldemokratów.
31 lipca 1932 roku odbyły się kolejne wybory do Reichstagu. Zakończyły się one sukcesem partii Hitlera, na którą zagłosowało ponad 37 proc. wyborców. Dla porównania - socjaldemokratów poparło 24 proc., a komunistów - 14 proc.. Von Papen musiał w takiej sytuacji włączyć nazistów do swego rządu. Mimo to Hitler wystąpił przeciwko niemu już we wrześniu 1932 roku i doprowadził do sytuacji, w której von Papen utracił większość w Reichstagu. Kanclerzowi nie pozostało nic innego jak rozwiązanie parlamentu i wyznaczenie terminu wcześniejszych wyborów na 6 listopada.
Poparcie dla Hitlera spadło, a mimo to został kanclerzem
Ku zdumieniu wielu obserwatorów ówczesnej sceny politycznej w Niemczech (i chyba samego Hitlera) okazało się, że popularność NSDAP spadła. Naziści stracili prawie 2 miliony wyborców, uzyskując tym razem ok. 33 proc. głosów. Zyskali natomiast komuniści, na których głosowało 17 proc. wyborców. Wyróżniający się w otoczeniu Hindenburga jako wyjątkowy intrygant, minister obrony w „gabinecie baronów”, Schleicher, wymusił na von Papenie rezygnację i sam został kanclerzem 3 grudnia 1932 roku. Jako że bardziej obawiał się komunistów niż NSDAP, próbował namówić Hitlera do udziału w swoim rządzie. Gdy jednak dostał „kosza” od NSDAP, Hindenburg chciał ponownie rozwiązać Reichstag. Do akcji wkroczył w tym momencie znowu von Papen, któremu w końcu udało się porozumieć z partią Hitlera, obawiającego się nowych wyborów ze względu na spadającą popularność NSDAP.
Jednak cena, jaką musiał zapłacić von Papen za poparcie nowego rządu przez nazistów, była bardzo wysoka. Hitler został bowiem kanclerzem! Von Papen wierzył, że uda mu się trzymać Hitlera w ryzach, jako że ministrowie, wywodzący się z NSDAP, stanowili mniejszość w rządzie koalicyjnym, a sam von Papen został wicekanclerzem.
30 stycznia 1933 roku rząd rozpoczął pracę, a Adolf Hitler objął całkowicie legalnie - co należy podkreślić - stanowisko kanclerza Niemiec. Trzeba jednak również zaznaczyć, iż nie został on wybrany „przez ogromną większość własnego społeczeństwa” - jak tego chcą niektórzy historycy. W nowym rządzie koalicyjnym naziści otrzymali tylko 3 spośród 11 miejsc, a von Papen sam kontrolował całą machinę administracyjną Niemiec.
Hitler doszedł do władzy w atmosferze totalnego zastraszenia adwersarzy
Wkrótce okazało się jednak, iż von Papen nie docenił Hitlera, któremu udało się przekonać ministrów, że należy jednak przeprowadzić nowe wybory do Reichstagu. Ich termin wyznaczono na 5 marca 1933 roku. Naziści rozpoczęli bezwzględną kampanię wyborczą, starając się zastraszyć przeciwników politycznych. W operacjach tego typu wykorzystywali także państwowy aparat propagandowy. 27 lutego podpalili budynek Reichstagu, a odpowiedzialnością za to obarczyli komunistów. Udało im się także doprowadzić do zniesienia części obywatelskich uprawnień konstytucyjnych. Jednak nawet w atmosferze totalnego zastraszenia i terroru NSDAP nie udało się uzyskać bezwzględnej większości w parlamencie! Na partię Hitlera głosowało bowiem ok. 17 milionów Niemców, tj. 43,9 proc. wyborców. Dla porównania - socjaldemokratów poparło ponad 18 proc., komunistów - 12 proc., centrum - prawie 11 proc., narodowców (nacjonalistów) - 8 proc. wyborców. Tylko dzięki koalicji z tymi ostatnimi Hitler mógł uzyskać większość w Reichstagu. Nie był jednak w stanie przeforsować ustaw pozwalających rządowi wydawać dekrety niezależnie od parlamentu. By to czynić, Hitler musiał mieć 2/3 parlamentarzystów za sobą.
Większość taką uzyskał już wkrótce, aresztując część parlamentarzystów komunistycznych, zaś inną część wykluczając z Reichstagu. Pozostałych Hitler zastraszył lub przekupił obietnicami. Następnie została zawieszona konstytucja, a większość instytucji państwowych przekształcono według modelu nazistowskiego totalitaryzmu.
W lecie 1933 roku NSDAP była praktycznie jedyną realną siłą polityczną, jako że inne partie polityczne zmuszone zostały praktycznie do zaprzestania działalności. 14 lipca tego roku podano oficjalnie do wiadomości, że NSDAP jest jedyną partią polityczną w Niemczech. Hitler przeprowadził czystkę także we własnym obozie (stracony został np. szef
SA Ernst Roehm).
Gdy 2 sierpnia 1934 roku zmarł prezydent Hindenburg, za formalną zgodą głównych dowódców armii niemieckiej jego następcą został Adolf Hitler. Urzędy prezydenta i naczelnego wodza armii zostały niejako wtopione w urząd kanclerza. W tym momencie Hitler przyjął tytuł „Wodza i Kanclerza Rzeszy”. 19 sierpnia zostało to zaaprobowane w swego rodzaju plebiscycie przez ponad 88 proc. biorących w nim udział obywateli (w „widowisku” tym w sumie wzięło udział 43,5 mln Niemców).
Jak więc widać, Adolf Hitler nie był w stanie uzyskać większości parlamentarnej w wyniku wyborów, przeprowadzonych w jeszcze demokratycznych Niemczech, lecz dopiero w atmosferze totalnego zastraszenia z jednej strony i upojenia propagandą nazistów - z drugiej - i to w państwie, które miało już przecież całkowicie totalitarny charakter.
Nie zmienia to oczywiście faktu, że naród niemiecki w znacznej swej części poparł następnie zbrodniczą politykę Adolfa Hitlera. Nie można jednak twierdzić, iż wszyscy Niemcy ponoszą odpowiedzialność za jego poczynania.
22.Główne cele polityki zagranicznej Hitlera i sposoby ich realizacji.
Proszę najpierw przeczytac ppkt 23, a nastepne ten.
Hitler miał plan ambitny plan którego nie mogł zrealizowac od razu. Przede wszystkim musiał odbudowac potege niemiec, a do tego potrzebna była armia. Najpierw zaczął od pozyskania funduszy - przyłączenie bogatego zaglebia saary. Nastepnie zaczal budowac pancerniki, i formowac armie -w tajemnicy przed swiatem zachodnim. Pilotów szkolił w rosji, dzieki traktatowi z rapallo(podpisany jeszcze przed kadencja hitlera), przez co już w 35r miał lotnictwo podobne do RAFu. Na początku stosował polityke stresemanna, tj łgał ile wlezie. Później, kiedy jego pozycja w europie zaczela rosnać, stosował już metode faktow dokonanych. Najpierw poinformowal europe o zamiarze tworzenia armii, a nastepnie o anschlussie austrii. Kolejnym stadium rozwoju jego poczucia wyzszosci były żądania - zażadał przyłączenia czesci czechoslowacji od Benesa, a następnie zarządał od chamberlaina żeby w ciagu ok tygodnia przyłączyć mu większą część. W ostatniej fazie, wojny, nikogo o nic nie pytał po prostu atakował, posunal się nawet do ataku rosji z która miał kilka traktatow pokojowych.
Słuchajta, jestem troszke zmeczony wiec być może nie będę pisal skladnie, ani ladnie, ani poprawnie gramatycznie, ale postaram się przekazywac wam wiadomosci w miare przyjrzyscie i klarownie, zebyscie wiedzieli o co chodzi.
23. Polityka III Rzeszy wobec zachodu do 1939r.
Hitler od samego początku stosował w polityce zagranicznej metodę Stresemanna, tj zapewniania świata o swoich pokojowych zamiarach. O tym, że kłamał w żywe oczy możemy księ przekonać analizując kolejne jego posunięcia na arenie międzynarodowej, ale także obserwując poczynania wewnątrzkrajowe, łamiące postanowienia traktatu wersalskiego.
Już 17 maja 1933r hitler wygłosił uspokajające rządy innych panstw przemowienie, w którym zapewniał o swoich pokojowych intencjach (pozytywnie również odbierane były jego antykomunistycze wypowiedzi), jednak cel jego polityki był dalece inny od pokoju. Zamierzał on na początku uwolnić się od postanowień traktatu wersalskiego, ograniczających armię niemiecką niemal do zera, aby potem rozszerzyć terytorium rzeszy na całą Europę - „Od Atlantyku aż po Ural”. Jednak do 1939r udała mu się znikoma część planu - anschluss austrii 12 marca 38r, objęcię protektoratu czech i moraw ( 16 marca 39 ) a także tajna część protokołu ribbentrop - mołotow.
W celu realizacji swojego planu - a także niespełnionych po I wojnie światowej ambicji i zmeczonych biedą republiki weimarskiej obywateli rzeszy - musiał hitler wzmocnic pozycję niemiec na arenie miedzynarodowej, zdobyć fundusze na stworzenie od podstaw wojska.
1935r
Pierwszym sukcesem Rzeszy było legalne przyłączenie zagłębia saary do rzeszy, które przez ostatnich 15 lat było wykorzystywane przez Francuzów. Kolejnym krokiem ( luty 35 ) rozwijającym rzesze była propozycja wysunięta przez UK i italie, aby niemcy były członkami „powietrznego locarno” czyli takiego jakby powietrznego systemu ochrony. Byłoby to pierwsze legalne złamanie traktatu wersalskiego -Rzesza mogłaby mieć lotnictwo ( wojenne). Jednak ogół innych postulatów spowodował, że minister Neutrath odpowiedział wymijająco.
9 marca 35, niemcy jakby ośmielone tym faktem, ogłosiły (ustami groeninga - przyszłego dowódcy lufftwaffe ( niemieckie sily powietrzne, jakby ktos nie wiedział ) że posiadają lotnisko wojskowe( Żeby nie było, zaprosili na 25 marca Simona ( ministra brytyjskiego ) na rozmowy w sprawie zbrojen). W następną sobote, 16 marca ( tu ciekawostka, hitlerzyna ogłaszała wazne rzeczy w sobote ) w berlinie zostało ogłoszone postanowienie, o utworzeniu sił zbrojnych, w liczbie ok. 0.5 mln wojaków - wiecej niż miała francja która w 36 była najwieksza armia w eu ). Reakcja zachodu na to była niezbyt zdecydowana. Zwołali jakas konferencje w Stresie, 14-16 kwiecień 35, postanowili jakies nieistotne rzeczy typu wspolne zdanie przeciwko zbrojeniom, i co wazne - oglosili ze jednostronne przekreslanie umow hitlera zachwiało zaufaniem opinii publicznej. Kurwa zenada. Dalej była skarga francji na forum ligii narodow, 17 kwietnia, ogolnie ustalenie ze trzeba sprawic ze LN będzie bardziej skuteczna w sprawie bezpieczenstwa zbiorowego. Pojechali po hitlerze, a ten na swoja obrone powiedzial ze: porozumienie fr - zsrr i fr z czechoslowacja są sojuszami militarnymi przeciwko niemcom, i zarzucił tez Francji ze łamie postanowienia paktu reńskiego, co było totalna bzdura i wszyscy o tym wiedzieli, ale wszyscy dalej trzymali dyplomatyczne geby zamkniete.
TO przemowienie hitlera, z 21 maja, „wzbudzilo sympatie” UK, i w czerwcu rozpoczely się rozmowy na temat zbrojen. Postanowiono ze flota rzeszy może się rozrosnac do 35% tonazu floty uk ( anglicy probowali pertraktowac, ale ribbentrop postawil na swoim. Tutaj widac jak niewiele do powiedzenia miala reszta europy ), a liczba łodzi podwodnych - u booty - mogą być rowna liczbie submarinów UK. Wtedy wyszło na jaw, ze już w 33r hitler zaczal budowac dwa pancerniki, co było konkretnym pogwałceniem traktatu wersalskiego. Anglicy podpisali tez porozumienie morskie z rzesza, co było złamaniem traktatu wersalskiego. Widac wszyscy go mieli .... gdzies. Układ morski praktycznie gwarantował rzeszy brak kontroli miedzynarodowej nad flota.
1936r.
Kiedy mussolini kradł sobie abisynie, swiat bardzo się oburzyl - a jakze. Wtedy tez Adolf H. Postanowil remilitaryzowac nadrenie ( w traktacie wersalskim kazano zabrac wszelkie wojsko z tego terenu ). Wpadł więc tam w SOBOTE 7 marca, zajał nadrenie, i wyslal noty mowiace ze to francja łamie pakt renski,i z tego względu on zajmuje nadrenie. Tzn trzymał się dalej swojej bzdury, ktorej uzyl do wytlumaczenia lotnictwa, ale tym razem nie podpisanie ukladu miedzy fr a zsrr było powodem, ale jego ratyfikacja. I w tym miejscu Hitler stosuje swoja taktyke o ktorej wspomnialem na poczatku- MYDLENIE OCZU. Neurath mowi ze niemcy moglyby ewentualnie wrocic do ligi narodow, ale trzebaby zmienic kilka podpunktow. Wyrazil tez gotowosc podpisania 25 letniego paktu o nieagresji z fr i belgia, podpisanai dwustronnych umow o nieagresji ze wschodnimi sasiadami itp., ogolnie naściemniał im żeby się zajeli tymi traktatami i dali spokoj sprawie remilitaryzacji.
Warto wspomniec ze msz mocarstw zachodnich chciały oddać sprawe paktu fr-zsrr do stałego trybunały sprawiedliwosci, żeby on rozwazyl czy rzeczywiscie zlamane zostaly pakty renskie, a hitler widzac to zdal sobie sprawe ze panstwa zachodnie nie sa zdolne do jakichkolwiek działan.
1 listopad - mussolini oglasza w mediolanie istnienie osi berlin - rzym, tj wspolpracy i poglebianie sojuszu, pomocna była wspolna ideologia i kurs antyradziecki. Duce i fuhrer poroznili się jednak w sprawie austrii, która anschlussowal hitler w 38, ale o tym zaraz moi mili.
Grudzień 1936 - wojna domowa w hiszpanii, ogolnie można ując faszyzm vs komunizm.
Mimo miedzynarodowego komitetu nieinterwencji powolanego 26 wrzesnia 36, w którym zarówno wlochy, niemcy jak i rosja zgodizly się nie interweniowac w te wojne, to i tak każdy wspieral swoich faworytow. Niemcy wypozyczali samoloty dla gen. Franco, w grudniu walczylo dla niego ok. 20tys zolnierzy niemieckich, a ruskie menty dawaly swoim amunicje i bron.
38 r..
hitler wkroczył 12 marcu 1938 r do austrii i ja przyłączyl. Było to oczywiście poprzedzone różnego rodzaju zapewnieniami o suwerennosci austrii, i miedzynarodowymi wypowiedziami typu : nie zamierzam łączyć się z austria. 14 marca hitler oglosil powstanie wielkich niemiec, w skład których wchodzi oczywiście austria. Zorganizowano nawet plebiscyt pod nadzorem niemiaszkow, i 99.73% ludzi opowiedzialo się za przylaczeniem do niemeic.
Tutaj już w ogole wstyd co zachod robi. Jako ze nikt oficjalnie nie zlozyl skargii na forum Ligii narodow, jedynym krokiem w tej sprawie było .... wykreslenie austrii z listy członkow. Fr i uk wyslaly protest do berlina, ale już w kwietniu chcialy akredytacji konsula generalnego w wiedniu - cokolwiek to znacyz. Nie rozumiem. Jak rozumiecie możecie mi to napisac na maila.
Miary hańby mocarstw europejskich dopełnił podpisany we wrześniu w Monachium układ monachijski. Hitler znając słaby punkt Wielkiej Brytanii i Francji zagroził wojną, jeżeli do rzeszy nie zostaną przyłączone czeskie Sudety. Niemcy sudeccy należący do NSDAP prowokowali od dłuższego czasu zamieszki, po to by ich Führer miał pretekst do przyłączenia. Czechosłowacy opuszczeni prze Francję nie mogąc liczyć na wsparcie Zjednoczonego Królestwa, wyrazili zgodę na oddanie Sudetów, wraz ze swoimi wzmocnieniami. Rok później Hitler przyłączył resztę Czechosłowacji (Czechy i Morawy). Po przylocie z Monachium do kraju premier uk ogłosił na lotnisku, że układ monachijski uratował pokój w Europie - coz za niezwykle prawdziwa mysl...
1939r
Od 1939 zacieśniała się współpraca państw faszystowskich, zwłaszcza oś Berlin-Rzym. 22 maja 1939 w Berlinie podpisano tzw. Pakt stalowy. Potwierdzał on ustalenie ostateczne granicy niemiecko- włoskiej i udzielanie sobie pełnego poparcia dyplomatycznego i politycznego, pomoc wszystkimi siłami lądowymi, morskimi i lotniczymi w razie napaści na sygnatariusza przez inne państwo.
Nastąpił też zwrot w stosunkach niemiecko-radzieckich. 19 sierpnia 1939 podpisano układ handlowy. Stalin zwlekał jednak jeszcze z podpisaniem sojuszu politycznego, chciał bowiem osiągnąć maksymalne korzyśći. Hitoler chciał ten sojusz z kolei zawrzeć jak najszybciej, bo kiedy już wydał rozkaz ataku na Polskę. Niemiecko-radziecki pakt o nieagresji podpisano dnia 23 sierpnia 1939 tzw. Pakt Ribbentrop-Mołotow. Dotyczył on oficjalnie zobowiązania się tych państw powstrzymywania się od wzajemnej napaści i agresji. Tajny protokół natomiast ustalał podział stref wpływów w EuropieWschodniej. Linia graniczną miała być północna granica Litwy. W strefie wpływów ZSRR znalazły się więc Łotwa, Estonia, Finlandia i Besarabia. Tajny protokół rozstrzygnął o losie Polski.
24.Polityka III Rzeszy wobec Czechoslwacji.
W tym ppkcie uzywam skrotu CZ zamiast czechoslowacja
Czytając o szczegółach przyłączenia kolejnych terenow do Niemiec zwyczajnie się denerwowałem, widząc jak bardzo głęboko w dupach ludzie mają umowy. Czechosłowacja, zabezpieczona ze strony rzeszy traktatem ryskim; ze strony francji układem o pomocy militarnej francji w razie napasci na czchsl; ze strony zsrr układem z 16 maja 35 ( w razie jak ktos napadnie na czchsl to rosja przyjdzie z pomoca - POD WARUNKIEM, ze najpierw zrobi to francja.) a tak naprawde osamotniona.
Na początku 37r niemcy zaczeli siać propagande, że w czchsł bardzo źle traktuje się mniejszosc niemeicka ( „czeski terror” , „barbarzynskie prześladowania” ). W tym czasie, legalnie partia w CZ „partia niemcow sudeckich”(działająca z polecenia Berlina) pod przywództwem konrada henleina, ządała od parlamentu CZ autonomii, a następnie całkowitej suwerennosci od CZ i przyłączenia do rzeszy.
Prezedynt Benes szukał poparcia w stolicach europy, rosja potwierdziła że do3ma umowy, francja ostatni raz 14 marca 38 prawdziwie potwierdziła że pomoze w razie czego, ale na początku kwietnia 38 zmienił się rząd we francji, premierem został lizydupa hitlera, Daladier( niezwykle skłonny do ugody z rzesza) który zwolnil ludzi zyczliwych czechoslowacji, i od tamtej pory polityka francji brzmiała : nie dopuscic do konfliktu zbrojnego z niemcami z powodu CZ. Jeszcze 4 wrzesnia potwierdzono ze uklad FR-CZ jest aktualny, ale było to już klamstwo, a rzad FR i UK starał się nakłonic CZ do oddania ządanych przez hitlera ziem. Nastepnie
- 18 wrzesnia - narada premierow FR i UK - efekt : nota wyslana do Benesa, ze nie da się u3mac porządku w europie przy aktualnym stanie rzeczy i trzeba hitlerowi oddac co chce
- 20 wrzesnia - benes się nie zgadza. W polsce Beck daje do prasy ządania do rzadu CZ ( przepraszam za styl, jestem zmeczony ), o oddanie slaska cieszynskiego
- 21 nota od UK, ze w takim razie francja nie pomoze w razie konfliktu -> tego samego dnia Benes oddaje rzeszy sudety
- 22 Chamberlein uszczesliwiony decyzja benesa jedzie do hitlera, a ten daje mu MEMORANDUM GODESBERSKIE, 6 pktow razem z mapka, czyli nowe ziemie których chce hitler, do pierwszego pazdziernika. Tym razem już bez zadnym powodow ani sciem typu czeski terror. Takie ultimatum widzimisie.
- 26 roosvelt pisze do hitlera o rozsadek, a benes do moscickiego o pokojowe rozwiazanie sprawy.
- 29 wrzesnia 1938 - konferencja w monachium, gdzie Hitler, Mussolini, Daladier i Chamberlain decyduja, w zasadzie nawet nie opierajac się hiterowi, spełnic jego zadania. Ustalono ze ewakuacja potrwa do 10 pazdziernika, fr z anglia zagwarantuja nowe granice CZ, a wlochy z niemcami tylko po rozwiazaniu konfliktu mniejszosci polskiej i wegierskiej.
- 30 wrzesnia - rzad PL nie zgadza się na żadne pertraktacje, i poczawszy od 1 pazdziernika daje 24 godziny na ewakuacje terenow - benes ustępuje.
Również sprawe mniejszosci wegierskiej zalatwiono kosztem CZ, oddano im po prostu to co chcieli wegrzy, a polakom było malo i w listopadzie wymiana not dyplomatycznych, zadania kolejnych 220km2 SPISZA I ORAWY, i spelnienie polskich zadan 30 listopada 1938r
Hitler nie zadowolił się sudetami, chciał całej czechosłowacji. Praga wyslala do hitlera pytanie o zagwarantowanie nowych granic, ale ten się oburzyl. Włosi powiedzieli, ze zrobia to tylko w przypadku gwarancji pozostalej trojki, wiec CZ dali sobie spokoj, gdyz rzad w pradze zmienil się na proniemiecki. 14 marca 39 słowacja oderwała się od CZ. 15 marca prezedent CZ Hacha pojechal na rozmowe z hitlerem, a w tym czasie wojska niemieckie zajmowały CZ. 16 marca Hacha podpisal kapitulacje, i tego dnia stworzono Protektorat czech i moraw. Noty z protestami UK, Fr i USA.
I teraz ja proponuje się zastanowic czego oczekiwali polacy od francuzow i anglikow we wrzesniu 39 ? bo chyba nie pomocy militarnej. Nie weim kto nazwal ten okres dziwna wojna. Przeciez tego się trzeba było spodziewac.
25.Polityka III Rzeszy wobec ZSRR.
Ten punkt jest mocno zwiazany z punktem 19.
Na początku warto przypomnieć zdanie, które krótko przedstawiało dążenia Hitlera : Rzesza od Atlantyku aż po Ural. Wszystkie jego działania - blisko i dalekosiezne - były umotywowane tym samym, żeby pewnego dnia podbic (również) rosje. Oprócz zamiany dobrych kontaktow dyplomatycznych na konflikt dyplomatyczny, antykomunistycznie nastawiona rzesza podpisała 25 listopada 1936r układ przeciw miedzynarodowce komunistycznej, inaczej pakt antykominternowski. Rzesza nakłaniała do przystąpienia do tego paktu m in polske. Było to jedno z zadan wysunietych polsce tuz przed atakiem 1 wrzesnia.
Następna zmiana planów - pakt ribbentrop mołotow - odsyłam do punktu 19 tam sobie poczytajcie.
Kolejny zwrot akcji, już na prawdziwe tory hitlerowskiej gry miał miejsce w polowie 1941r. Hitler stwierdził, ze nadszedl już czas kiedy rzesza może sobie poradzic sama z reszta swiata, i 22 czerwca wprowadziłw zycie plan Barbarossa ( plan ten był już podpisany 18 grudnia 1940 ), którego korzenie siegaja ksiazki Mein Kampf - atak na zsrr - otwarta konfrontacja bez zadnych dyplomatycznych tlumaczen.
26. Polityka III rzeszy wobec polski do 39r
Od samego początku Hitler planował rozszerzenie ziem niemieckich, począwszy od wschodu. Na wszelkiego rodzaju konferencjach watpliwe były jego slowa odnosnie gwarancji granicy wschodniej.
Pierwszym porozumieniem polsko niemieckim z okresu miedzywojennego była deklaracja o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934r, (na 10 lat z mozliwoscia pozniejszego przedluzenia ) któregej zalążek powstał na spotkaniu Adolfa Hitlera z Alfredem Wysockim, polski k ministrem 2 maja 33r. Warto wiedzieć, jak dobroduszny był dla nas hitler, albowiem 17 maja 33r powiedział w reichtagu o pl : skoro ogarniamy bezgraniczna miloscia i wiernoscia nasz narod, z tych amych założeń wychodzac, respektujemy prawa narodowe innych ludów, i z glebi serca chcemy zyc z nimi w pokoju i przyjazni”. W deklaracji z maja 33 nie było nic na temat wsch granicy niemiec, mimo ze polacy chcili jakiejs gwarancji - i tutaj uwaga male odciagniecie od nauki, zrobcie sobie mala przerwe i wejdzcie na http://mekamilek.digart.pl/ tam sa moje zdjecia możecie je pooceniac : ) a teraz powrot do pracy -.
7 marca 34r podpisane zostało porozumienie o zakonczeniu trwajacej od 25r wojnie celnej miedzy pl a niem.
Nie musze chyba wspominac, ze całe te machlojki i inne pierdoły zwiazane sa z polityka hitlera - ze niby nic, ze niby niewinny, ze niby chcemy przyjazni a tak naprawde przygotowywał armie do podboju europy. Jak mi nie wierzycie - potwierdzenie. Oto komunikat berlinski wydany po spotkaniu z Wysockim : „kanclerz podkreslil zdecydowany zamiar rzadu niemieckiego utrzymywania swego nastawienia i postepowania jak najscislej w ramach istniejacych traktatow... . Hitler uznał bowiem, ze zanim powstana warunki sprzyjajace do realizacji celow zasadniczych, porozumienie z polska jest potrzebne i korzystne ....”.
20 września 38r, podczas rozmowy z Lipskim Hitler wspomniał o autostradzie przez polske do prus wschodnich. Dyplomacja polska w tym czasie zabiegała o jak najlepsze stosunki z 3 rzesza. W pazdzierniku ogłoszone zostalo rozwiazanie globalne, mowiace o :
wolne miasto gdansk przylaczone do rzeszy.
przez korytarz exterytorialny przeprowadzona zostanie autostrada i linia kolejowa
na obszarze gdanska polska o3ma podobna droge lub autostrade, linie oraz wolnoclowy port
polska otrzyma gwarancje zbytu swoich towarow na terenie gdanska
oba panstwa uznaja i zagwarantuja swoe granice lub tez posiadane terytoria
uklad polsko niemiecki przedluzony o 25 lat
polska przystapi do paktu antykominternowskiego
lipski od razu powiedzial, ze nie ma opcji takiego dzialania, ale zawiezie propozycje do warszawy. Beck nie chcial żeby to się przedostalo do opinii publicznej ( bla bla bla wiemy to z hdp ) bo myslal ze sam zdziala wiecej, niż ze spanikowanym krajem na plecach.
28 kwietnia - Niemcy wypowiedziały pakt o nieagresji wobec Polski.
5 maja - Minister Józef Beck wygłosił w Sejmie przemówienie, w którym odrzucił żądania niemieckie(pl od baltyku odepchnac się nie da, nie znamy pojecia pokoju za wszleka cene ) - koneic stosunkow dyplomatycznych polsko niemieckich.
- 25 maj hitler mowi :Gdansk nie jest bynajmniej przedmiotem zatargu. Idzie tu o rozszerzenie naszej przestrzeni zyciowej na wschodzie, o zapewnienie srodkow zywnosci, o zalatwienie problemu baltyckiego .... . problem polski jest nieodlaczny od konfliktu z zachodem ..... . polska widzi niebezpieczenstwo w niemieckim zwyciestwie na zachodzie, i będzie starala się przeszkodzic nam w tym zwyciestwie. Dlatego nie może być mowy o oszczcedzeniu polski i pozostaje nam jedna decyzja : zaatakowac polske przy pierwszej dogodnej sposobnosci”. Koniec. Ale z niego chuj, no az mnie szlag trafia. Tak samo jak czytam o tych matolach z zachodu, no nie mogę usiedziec jak pisalem o tym calym appeasemencie.
26. Polityka III rzeszy wobec polski do 39r
Od samego początku Hitler planował rozszerzenie ziem niemieckich, począwszy od wschodu. Na wszelkiego rodzaju konferencjach watpliwe były jego slowa odnosnie gwarancji granicy wschodniej.
Pierwszym porozumieniem polsko niemieckim z okresu miedzywojennego była deklaracja o niestosowaniu przemocy z 26 stycznia 1934r, (na 10 lat z mozliwoscia pozniejszego przedluzenia ) któregej zalążek powstał na spotkaniu Adolfa Hitlera z Alfredem Wysockim, polski k ministrem 2 maja 33r. Warto wiedzieć, jak dobroduszny był dla nas hitler, albowiem 17 maja 33r powiedział w reichtagu o pl : skoro ogarniamy bezgraniczna miloscia i wiernoscia nasz narod, z tych amych założeń wychodzac, respektujemy prawa narodowe innych ludów, i z glebi serca chcemy zyc z nimi w pokoju i przyjazni”. W deklaracji z maja 33 nie było nic na temat wsch granicy niemiec, mimo ze polacy chcili jakiejs gwarancji - i tutaj uwaga male odciagniecie od nauki, zrobcie sobie mala przerwe i wejdzcie na http://mekamilek.digart.pl/ tam sa moje zdjecia możecie je pooceniac : ) a teraz powrot do pracy -.
7 marca 34r podpisane zostało porozumienie o zakonczeniu trwajacej od 25r wojnie celnej miedzy pl a niem.
Nie musze chyba wspominac, ze całe te machlojki i inne pierdoły zwiazane sa z polityka hitlera - ze niby nic, ze niby niewinny, ze niby chcemy przyjazni a tak naprawde przygotowywał armie do podboju europy. Jak mi nie wierzycie - potwierdzenie. Oto komunikat berlinski wydany po spotkaniu z Wysockim : „kanclerz podkreslil zdecydowany zamiar rzadu niemieckiego utrzymywania swego nastawienia i postepowania jak najscislej w ramach istniejacych traktatow... . Hitler uznał bowiem, ze zanim powstana warunki sprzyjajace do realizacji celow zasadniczych, porozumienie z polska jest potrzebne i korzystne ....”.
20 września 38r, podczas rozmowy z Lipskim Hitler wspomniał o autostradzie przez polske do prus wschodnich. Dyplomacja polska w tym czasie zabiegała o jak najlepsze stosunki z 3 rzesza. W pazdzierniku ogłoszone zostalo rozwiazanie globalne, mowiace o :
wolne miasto gdansk przylaczone do rzeszy.
przez korytarz exterytorialny przeprowadzona zostanie autostrada i linia kolejowa
na obszarze gdanska polska o3ma podobna droge lub autostrade, linie oraz wolnoclowy port
polska otrzyma gwarancje zbytu swoich towarow na terenie gdanska
oba panstwa uznaja i zagwarantuja swoe granice lub tez posiadane terytoria
uklad polsko niemiecki przedluzony o 25 lat
polska przystapi do paktu antykominternowskiego
lipski od razu powiedzial, ze nie ma opcji takiego dzialania, ale zawiezie propozycje do warszawy. Beck nie chcial żeby to się przedostalo do opinii publicznej ( bla bla bla wiemy to z hdp ) bo myslal ze sam zdziala wiecej, niż ze spanikowanym krajem na plecach.
28 kwietnia - Niemcy wypowiedziały pakt o nieagresji wobec Polski.
5 maja - Minister Józef Beck wygłosił w Sejmie przemówienie, w którym odrzucił żądania niemieckie(pl od baltyku odepchnac się nie da, nie znamy pojecia pokoju za wszleka cene ) - koneic stosunkow dyplomatycznych polsko niemieckich.
25 maj hitler mowi :Gdansk nie jest bynajmniej przedmiotem zatargu. Idzie tu o rozszerzenie naszej przestrzeni zyciowej na wschodzie, o zapewnienie srodkow zywnosci, o zalatwienie problemu baltyckiego .... . problem polski jest nieodlaczny od konfliktu z zachodem ..... . polska widzi niebezpieczenstwo w niemieckim zwyciestwie na zachodzie, i będzie starala się przeszkodzic nam w tym zwyciestwie. Dlatego nie może być mowy o oszczcedzeniu polski i pozostaje nam jedna decyzja : zaatakowac polske przy pierwszej dogodnej sposobnosci”.
Polityka - scierwo
27. appeasement
Appeasement (po ang. "załagodzenie, uspokojenie") - polityka prowadzona przez rząd brytyjski z premierem Nevillem Chamberlainem, a później także francuski z premierem Edouardem Daladierem w latach 1937-1939 względem przywódcy III Rzeszy Adolfa Hitlera, a także sojusznika czyli Włoch.
Polityka ta polegała na serii ustępstw politycznych, wojskowych i terytorialnych, z których każde miało zaspokoić żądania Hitlera i zapobiec dalszym, a przede wszystkim nie dopuścić do wybuchu wojny.
Za pierwszy przjaw appeasementu można uznać brak reakcji mocarstw na remilitaryzację Nadrenii w 1936 roku. Kolejnym ważnym krokiem Hitlera było zajęcie (Anschluss) Austrii w marcu 1938, które nie tylko nie zostało potępiony przez Francję i Wielką Brytanię, ale nawet na nie oficjalnie nie zareagowano. Nawet Liga Narodów jedynie wykreśliła państwo z listy członków nie podejmując żadnych dodatkowych działań.
Wydarzeniem, w którym appeasement ujawnił się z całą swoją mocą był konflikt niemiecko-czechosłowacki o Sudety. Obszar sudecki, zamieszkany w większości przez Niemców, przypadł po I wojnie światowej w udziale Czechosłowacji. Współżycie między narodami układało się harmonijnie, aż do połowy lat trzydziestych, kiedy powstała faszyzująca Partia Niemców Sudeckich (Sudetendeutsche Partei) pod kierownictwem Konrada Henleina. Ten domagając się przyłączenia tych terenów do Rzeszy, oskarżył rząd w Pradze o prześladowania i zwrócił się o poparcie do Führera. Nastąpiły miesiące narastającego napięcia; w konflikt niemiecko-czechosłowacki włączyły się zachodnie mocarstwa. Pozornie występowały w obronie Czechosłowacji, jednakże w kulminacyjnym momencie zaczęły namawiać praski rząd do ustąpienia. Sprawę zakończyła konferencja monachijska (29-30 września 1938) z udziałem przedstawicieli Niemiec, Wielkiej Brytanii, Francji i Włoch, na której postanowiono o przyłączeniu Sudetów do Rzeszy. Warto dodać, że posłowie czescy nie zostali nawet dopuszczeni do sali obrad.
Po kolejnej agresji niemieckiej, tj. zajęciu całych Czech i podporządkowaniu Słowacji w marcu 1939 polityka Chamberlaina spotkała się z ostrą krytyką w Wielkiej Brytanii. Premier próbował przyjąć twardszy kurs, udzielając gwarancji Polsce (31 marca 1939), Rumunii oraz Grecji i później, na tydzień przed wybuchem wojny, podpisując z nią układ o wzajemnej pomocy. Nie dało to już jednak spodziewanych rezultatów i wojna wybuchła.
Ostatnim echem appeasementu można określić "dziwną wojnę" (zwaną też "śmieszną" albo "siedzącą"), jaką alianci prowadzili na froncie zachodnim jesienią 1939.
Polityka appeasementu została w pełni zarzucona wraz z objęciem w Wielkiej Brytanii rządów przez Winstona Churchilla w maju 1940.
Podobnie tym pejoratywnym terminem określa się też wszelkie ugodowpostawy wobec agresywnych, imperialnych rządów dyktatorskich..
Do przyczyn tego rodzaju polityki należało :
- brak zgodnosci w podejmowaniu decyzji dotyczących występków Niemiec, a także wiara w jego zapewnienia i proby analizowania jego wymówek ( np. zlamanie paktu renskiego przez francje poprzez zawarcie paktu z rosja ( szersza mowa o tym w pkc 23 ) boolshit
wojna jako ostateczne, najgorsze rozwiazanie była wszelkimi sposobami unikania - starano się za wszelką cene nie dopuscic do najmniejszych nawet starć między prowokującymi niemcami a straznikami porzadku wersalskiego.
W pozniejszym okresie strach przed wojna ( z powodu wiekszych sil armi rzeszy ) i proba rozwiązania konfliktu drogą ustępstw ( np. wschodnich terenow ).
Oprocz tego polecam przeczytac informacje na ten temat z podrecznika - niewiele a może się przydac - strona 428 z dobrzyckiego
28 przyczyny wybuchu II wojny swiatowej.
Na szczescie kur nie sa tak skomplikowane jak te trojkaty przed 1 wojna swiatowa.
Do wybuchu wojny przyczyniło się narastanie konfliktu miedzy grupa demokratycznych panstw europy, do których pozniej przyłączyly się usa, występujących w obronie własnych pozycji w Europie i na swiecie, a panstwami nazistowskimi i faszystowskimi, oraz ich sojusznikami, zmierzajacymi do zdobycia hegemonii w swiecei. W okresie narastania konfliktu wystąpiły sprzecznosci społeczne, które znalazły wyraz w ukształtowaniu się ideologii faszystowskiej i nazistowskiej. Wybuch wojny został poprzedzony przez konflikty lokalne, które doprowadzily do polaryzacji politycznej na swiecie. Konfliktami tymi były : hiszpanska wojna domowa, wojna chinsko japonska, konflikt radziecko japonski na pograniczu mandzurii, agresja wloch na abisynie. Nie bez znaczenia dla wybuchu wojny swiatowej były uwarunkowania charakterologiczne przywodcow politycznych ( hitler stalin mussolini ). Zaszłosci historyczne z dziejów niemiec wyraźnie wpłyneły na zaistnienie przyzwolenia społecznego w tym kraju dla obranego przez nazistow kierunku polityki militarystycznej ( chodzi tutaj tez m in o okres republiki weimarskiej - koszmarnej biedy spowodowanej m in reparacjami wojennymi i braku glownego, dobrze rozbudowanego zaglebia saary, czyli surowcow brak). Chęć zmazania hanby narodowej, jaką był w przkonaniu niemców traktat wersalski zawarty po I ws i włoskie marzenia o wskrzeszeniu Imperium Romanum ( imperium rzymskiego dla niweidzacych L ) oraz rozczarowanie wlochow efektami pierwszej wojny swiatowej pchnely te narody w objęcia nazistow i faszystow, którzy składając populistyczne obietnice, wprowadzili oba kraje na tory wojenne.
29.Znacznie agresji III Rzeszy na ZSRR dla II wojny światowej.
W latach 1939- 1941, Trzecia Rzesza i ZSRR ściśle ze sobą współpracowały. Wspólnota interesów była jednak pozorna. W 1940r, pokonawszy Francję, Hitler kazał przygotowywać plan Barbarossa- ataku na ZSRR. Uderzenie zaplanowano na maj 1941, ale w kwietniu Wehrmat musiał wesprzeć Włochów, którzy nieudolnie próbowali podbić Grecję. Hitler zdobył kraj w ciągu 3tygodni, a przy okazji zajął Jugosławię. Atak przedłużył się o miesiąc. W czerwcu, wielokrotnie informowano Stalina o zagrożeniu ze strony Niemiec, jednak wodż je wszystkie zlekceważył. O świcie 22.06.1941roku dywizje Wehrmachtu runęły na ZSRR.
Hitler miał olbrzymią przewagę, zarówno organizacyjną, jak i techniczną. Posuwał się bardzo szybko- we wrześniu Niemcy dotarli pod Moskwę. Tam jednak wojna błyskawiczna się załamała. Nadciągnęła zima (do -35`C). Wehrmacht tracił przewagę techniczną, żołnierze cierpieli z powodu odmrożeń, zamarzały silniki… Niemcy zostali odrzuceni 150km od miasta. Wiosną 1942 roku Wehrmacht podjął kolejną ofensywę, część dotarła pod Stalingrad. Toczyły się zacięte walki o każdy zakątek, ulicę, dom. W lutym 1943r Niemcy się poddali. Hitler stracił około 1,5mln żołnierzy. W 1943r Hitler starał się odzyskać inicjatywę na Wschodzie- Bitwa pod Kurskiem trwała prawie 2 miesiące i Niemcy ponieśli kolejną klęskę. Stało się jasne, że nie wygrają wojny.
Atak Niemiec na ZSRR był darem losu dla Anglii, samotnie walczącej z Trzecią Rzeszą. Odtąd, przeciwko Niemcom walczyli alianci- Anglia, Indie, Australia, Kanada, ZSRR, Belgia, Czechosłowacja, Grecja, Holandia, Norwegia i Polska.
Straty niemieckie po bitwie o stalingrad:
Poległo, zamarzło, zmarło z głodu lub wyczerpania około 2/3 żołnierzy i podoficerów oraz połowa oficerów z sił liczących łącznie 364 tysiące ludzi (Rosjanie zebrali z pola bitwy do 7 listopada 1943 roku ciała 146300 niemieckich poległych) Wzięto do niewoli - 108 tysięcy (do 29 stycznia 1943 r. 16800 żołnierzy, od 30 stycznia do 2 lutego 1943 r. 91 tysięcy żołnierzy) Zmarli w drodze do obozów jenieckich i w niewoli - około 102 tysiące.
Były dwa przełomowe momenty w 2 wojnie swiatowej. Pierwszym z nich była własnie nieudana kampania na rosje, kiedy to prym na froncie wschodnim przejeła armia czerwona. Gdyby rzesza zwyciezyla nad zsrr, anglia nie bylaby w stanie przeciwstawic się sile hitlera, a i nawet być może ameryka nie przystapilaby tak latwo ( jak po pearl harbour ) do wojny. Atak na ZSRR był początkiem konca hitlera.
Znacznie dla PL :
Wybuch wojny niemiecko-radzieckiej miał przełomowe znaczenie dla Polaków. Oto bowiem stały się wielkie potęgi, które przyczyniły się do zniszczenia II Rzeczypospolitej. W tej sytuacji odżyły nadzieje na zmiany w okupowanej Polsce oraz na odzyskanie niepodległości. Wśród Polaków politycznie zaangażowanych istniały dwie wersje możliwych działań. Jedna z nich zakładała, że w trakcie prowadzonych walk obie strony, a więc III Rzesza i Związek Radziecki, wzajemnie się wyniszczą. To umożliwiłoby odrodzenie się wolnej i niepodległej Polski. Inna opcja polityczna, a mianowicie komuniści, ogromne nadzieje pokładała w ZSRR. Niewielka jeszcze wówczas grupa polskich komunistów liczyła na zwycięstwo w Związku Radzieckiego, który przyczyniłby się do odbudowy Polski.
31.Okoliczności i znaczenie przystąpienia USA do II wojny światowej
Japonia w XX wiek weszła jako państwo silne zarówno pod względem politycznym i gosp?japońskiego ataku na amerykańską bazę na Hawajach - Pearl Harbor (7 grudnia 1941), przeprowadzonego bez wypowiedzenia wojny. Oprócz podjęcia walk z flotą i wojskami japońskimi w Azji południowo-wschodniej i na Pacyfiku, USA, dysponujące ogromnym potencjałem przemysłowym, zaczęły wysyłać oddziały i sprzęt wojskowy do Wielkiej Brytanii i Afryki.
Przystąpienie Stanów Zjednoczonych do wojny, zmiana nastawienia ZSRR i coraz agresywniejsze postępowanie Japonii przekształciło lokalne działania militarne w powszechną wojnę. Konflikt globalny pomiędzy dwoma potężnymi blokami mocarstw, w którym udział wzięła większość istniejących wówczas krajów, zaangażował niemal całość światowych zasobów (ich wykorzystanie osiągnęło w 1944 r. poziom maksymalny).
Ogolnie : przystapienie nowego, niezwykle silnego i mocnego gospodarczo kraju do wojny, po strony anglii i rosji przechyliło szale zwycięstwa na strone tych dobrych. Olbrzymi zastrzyk energii jaka dali amerykanie przyczynił się m in do tak znaczących wygranych VI 44 ( normandia ), czy 6/7 45r ( japonia) czy chocby 11.1942 ( desant w afryce, operacja torch )
32. Konferencje wielkich mocarstw w trakcie wojny i ich decyzje.
W Waszyngtonie w styczniu 1942 odbyła się konferencja szefów rzadow panstw ( m in usa, zsrr, uk, chiny, pl, czechoslowacja ), na której podpisano deklaracje o wzajemnej pomocy w walce z faszyzmem. W I 1943 odbyła się w Casablance konferencja szefów rzadów usa i uk, na której omówiono plany działań wojennych w 43. Podjęto decyzje o przesunięciu lądowania sprzymierzonych w eu na 44r. W maju 43 roku odbyła się w waszyngtonie pod kryptonimem „trójząb” ( trident ) konferencja rzadow usa i uk, na ktorej ustalono terminu ladowania aliantow w eu. ( V 44 ) i na sycylii ( VII 44 ). W dniach 19 - 30 pazdziernika 1943 na konferencji moskiewskiej, rzady usa i zsrr, uk - uchwalily, że konieczna jest koordynacja działań wojennych, a po wojnie = stworzenie organizacji bezpieczenstwa powszechnego ( z udziałem chin ). W sprawie zasad polityki sojuszników wobec włoch postanowiono zlikwidowac faszyzm i ustanowić demokratyczne rządy. Ponadto zadecydowano o powojennym odbudowaniu niepodległej austrii i uznaniu wymuszonego przez niemców anszlusu za „nieistniejący”. Uznano za niezbędne ukaranie zbrodniarzy wojennych przez panstwa, w których dokonali zbrodni i sadzenie ich zgodnie z prawem danego panstwa. W Teheranie w dniach 28.11. - 1.12. 1943 odbyła się koferencja szefów rządów 3 mocarstw sojuszniczych : W. Churchilla ( uk), F.D. Roosvelta ( usa) i stalina ( zsrr zasrane ) w sprawie uzgodnienia planów pokonania niemiec. Ustalono zakres i termin operacji wojskowych aliantów w Eu Zach - utworzenie w V 44 drugiego frontu we francji. Postanowiono, by po wojnie utrzymywac współprace wszystkich krajów koalicji antyhitlerowskiej. Ogłoszono konieczność powołania do życia Organizacji Narodów Zjednoczonych. W sprawie Iranu rządy mocarstw wyraziły poparcie dla utrzymania jego całkowitej niezawisłosci i integralnosci terytorialnej. Osiagnieto tez wstepne porozumienie w sprawie granic polski - podstawa wsch granicy miała być linia Curzona, a na zach bieg odry. Na konfrerencji Jałtanskiej (zwanej tez krymska ), która odbyła sięw dniach 4-11.luty 1945, szefowie mocarstw sojuszniczych omówili problemy współdziałania strategicznego w końcowej fazie działań wojennych przeci Niemcom i przystąpienia ZSRR do wojny przeciwko Japonii. Wstępnie zadecydowano o powojennym układzie stosunków miedzynarodowych w Eu ( sprawa granic, reparacji, demilitaryzacji, demokratyzacji i podziału pokonanych niemiec). Ustalono konieczność zwołania konferencji założycielskiej ONZ. W sprawie polskiej zdecydowano o reorganizacji rzadu tymczasowego, uznano ze wsch granica polski powinna przebiegac wzdluz linii curzona i zapowiedziano przesunięcie granic polski na północy i zachodzie. Polska de facto miała znaleźć się w rosyjskiej strefie wpływów. Ostatnia konferencja w czasie II wojny swiatowej odbyta w dniach 17 lipiec - 2 sierpień 1945 to konferencja poczdamska ( zwana tez berlinska ). Spotkali się na niej ( a jakze ) szefowie trzech mocarstw sojuszniczych - W. Churchill ( a po wyborach zastąpił go C. Atlee), H. Truman ( usa) i Józef Stalin. Celem spotkania było rozwiązanie problemów związanych z likwidacją skutków II wojny swiatowej, i uregulowanie organizacji powojennej europy. W sprawie niemiec rozwinięto postanowienia konferencji jałtanskiej o likwidacji militaryzmu i narodowego socjalizmu - a postanowiono dokonac ( wazne,D !!! ) demilitaryzacji, demokratyzacji, denazyfikacji i dekartelizacji niemiec, ukarac zbrodniarzy wojennych. Ustalono polityczne i ekonomiczne zasady sprawowania kontroli nad niemcami ( m in podzial niemiec i berlina na 4 strefy okupacyjne). Powołano rade ministrów spraw zagranicznych ( chin francji usa uk i zsrr ) dla opracowania traktatów pokojowych. Ustalono przebieg granicy polskiej na odrze i nysie łuzyckiej, przyznano zsrr okreg krolewca. Postanowiono dokonac masowych przesiedlen niemcow z polski, czechoslowacji i wegier, ustalono tez zasady spłat wojennych przez niemcy. Wezwano japonie do bezwarunkowej kapitulacji oraz okreslono zasady jej demilitaryzacji i demokratyzacji.