Administracja -„zespół działań i czynności, związanych z zaspokajaniem potrzeb i interesów publicznych przez organy i instytucje na podstawie ustawy i w określonych prawem formach”; Najważniejsza jest jednostka. Na równi z nią albo nawet nad nią, stoi ogół. Państwo powinno służyć obywatelowi.

Scentralizowany model administracji - hierarchiczne podporządkowanie organów niższego stopnia wobec organów stopnia wyższego; stopień wyższy decyduje m. in. o awansach, odwołaniu, nagrodach; w sprawach obsady kierowniczych stanowisk w organie niższym.

Zdecentralizowany model administracji - organy stopnia niższego posiadają niezależność; nie są hierarchicznie podporządkowane organom stopnia wyższego. Organy niższego stopnia dysponują środkami obrony przed działaniami organów stopnia wyższego.

Zalety i wady centralizacji:

Z - Zapewnia jednolite kierownictwo w skali całego kraju

Z - Pozwala skupić działaniem całej administracji państwowej na jednym zagadnieniu

W - ogranicza wpływ obywateli na państwo

W - nieograniczone prawo ingerowania organów wyższych powoduje faktyczne podejmowanie przez nie prawa decyzji

W - wymaga rozbudowanego aparatu administracyjnego, który jest bardzo kosztowny

Zalety i wady zdecentralizowanego:

Z - szeroki wpływ społeczeństwa na dotyczące go decyzje organów państwa

Z - podejmowanie optymalnych decyzji przez niewielki aparat administracyjny

W - trudność utrzymania jednolitej polityki administracyjnej całego kraju

W - tendencje przedkładania interesu lokalnego nad ogólnospołeczny

Koncentracja - skupianie kompetencji w nielicznej grupie organów (adm. scentralizowana)

Dekoncentracja - rozproszenie kompetencji na większą liczbę organów; resortowa i terytorialna.

Źródła prawa administracyjnego:

• Konstytucja

• Ratyfikowane umowy m-narodowe

• Ustawy i akty równe ustawom

• Umowy m-narodowe, niewymagające ratyfikowania

• Rozporządzenia

• Akty prawa miejscowego

Konstytucja a inne źródła prawa:

Konstytucja jest ustawą zasadniczą, zajmującą naczelne miejsce w hierarchii aktów ustawodawczych. Wydane - z upoważnieniem Konstytucji - inne akty normatywne nie mogą być w swojej treści z nią sprzeczne.

Rozporządzenie - akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Występuje obok Konstytucji itp. Wydają je: Prezydent, Rada Ministrów, Prezes rady Ministrów, Minister - dział ad. rządowej, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Zarządzenie - akt normatywny, niestanowiący źródła powszechnie obowiązującego prawa, wydany przez organ jednoosobowy, np. Prezydenta na podstawie ustaw. Zazwyczaj ma charakter wewnętrzny i obowiązuje tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie.

Uchwała - akt woli ciała kolegialnego. Mogą to też być stanowiska w określonej sprawie. Tylko niektóre z uchwał mają charakter powszechnie obowiązującego prawa RP. Warunkiem wejścia w życie uchwał jest ich ogłoszenie w np.: Dzienniku Urzędowym RP „Monitorze Polskim”, Dziennikach urzędowych ministerstw.

Umowy m-narodowe a prawo wewnętrzne.

Lokalne źródła prawa:

• Statuty,

• Przepisy wykonawcze - wydają jednostki samorządu terytorialnego:

• W formie uchwał

• W formie rozporządzenia wykonawczego

• W formie zarządzeń wykonawczych

• Przepisy porządkowe - wydawane na podstawie upoważnień generalnych:

• W formie zarządzeń porządkowych

• W formie rozporządzeń porządkowych

Centralne i naczelne organy administracji publicznej - są powoływane przez prezydenta bezpośrednio bądź po uprzednim wyborze przez Sejm; obejmują terytorium całego państwa. W ujęciu funkcjonalnym i strukturalnym na czele wszystkich organów stoi Rada Ministrów.

Organizacja samorządu terytorialnego III RP:

• Województwa - organy: sejmik województwa, zarząd województwa (organ wykonawczy)
  i wojewoda. Marszałek województwa - przewodniczący zarządu województwa.

• Powiaty (referendum) - organy: rada powiatu (organ stanowiący) i zarząd powiatu. Starosta -
  organizuje pracę powiatu; kierownik wszystkich służb.

• Gminy (referendum) - rada gminy (organ stanowiący i kontrolny) i wójt (burmistrz,
  prezydent miasta) - organ wykonawczy.

Kontrola i nadzór administracji publicznej

Nadzór - stałe i bieżące kontrolowanie podległej lub podporządkowanej jednostki z równoczesnym wydawaniem stosownych decyzji, mających na celu usprawnienie i udoskonalenie działalności nadzorowanej jednostki. Organ nadzorujący m prawo kontroli.

Kontrola - porównywanie stanu faktycznego ze stanem wymaganym, wyznaczonym przez normy prawne, techniczne, ekonomiczne itp.

Służba cywilna - zespół administracji rządowej; działa w celu zapewnienia zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa w urzędach administracji rządowej. Zwierzchnikiem jest Prezes Rady Ministrów.

Administracja zespolona - składnik administracji terenowej. W jej skład wchodzą wszystkie organy administracji państwowej, które podlegają wojewodzie. Kierownicy zespolonych służb, straży i inspekcji działają pod jego zwierzchnictwem.

Administracja niezespolona - część administracji rządowej w terenie. Nie jest podległa wojewodzie tylko bezpośrednio centralnym organom administracji. Organami administracji niezespolone są terenowe organy administracji rządowej poddane właściwemu ministrowi - np. dyrektorzy izb skarbowych, naczelnicy urzędów skarbowych, dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej.

Główne zasady organizacji administracji publicznej III RP:

1. Polska jest państwem unitarnym.

2. Polska jest państwem demokratycznym, czyli administracja jest ukierunkowana na dobro publiczne i obywatela.

3. Szeroki zakres praw i wolności obywatelskich.

4. III RP składa się z trzech sektorów: publiczny, prywatny i pozarządowy.

5. Klasyczny trójpodział władzy.

6. III RP to demokratyczne państwo, oparte o konstytucjonalizm.

7. Lud - naród (suweren) w wyborach wyłania najwyższy organ państwowy i samorządowy - legitymizacja władzy.

8. Administracja publiczna składa się z pionu decyzyjnego (polityków) i pionu fachowego
   (docelowo profesjonalna służba cywilna).

9. Politycy ponoszą odpowiedzialną prawną, w tym konstytucyjną, a także polityczną, czyli niezwiązaną bezpośrednio z naruszeniem prawa.

10. Opinia publiczna i wolne media mają za zadanie stałą kontrolę procesów sprawowania władzy.

---