Integracja europejska

18.02.

Historyczne przesłanki integracji europejskiej

Świat starożytny nie zna terminu Europa. Podstawą tego zjednoczenia była przynależność do Imperium Rzymskiego (był on na półwyspie europejskim). W XV w upadek Cesarstwa Rzymskiego, powstają nowe państwa. Dopiero przełom wieku VIII-IX odrodzenie jedności rzymskiej- Cesarstwo Karola Wielkiego- był on władcą, granice cesarstwa na wschód to Łaba (Francja, Włochy, Belgia, Holandia) po jego śmierci synowie podzielili te tereny na 3 części. Europa Średniowiecza była rozdrobniona ale zjednoczona religijnie, ale w połowie XVII w nastąpił rozłam schizma- metropolita rzymski nie był dla nich zwierzchnikiem kościoła: powstało chrześcijaństwo zachodnie i wschodnie. Nastąpił upadek Konstantynopola w poł. XV w. Chrześcijaństwo zachodnie zostało pod obcym panowaniem.

Początek czasów nowożytnych- wspólnota wyznań i zarazem polityczna- „władca pochodzi od Boga” okres daleki dla wspólnoty europejskiej. Papież nadawał legalną władzę za pomocą koronacji. W okresie reformacji porządek ten został zachwiany. Wojna 1618-48 religijna miała dla charakteru Europy duże znaczenie: zniszczyła jej chrześcijańską jedność ( różniły się w pojmowaniu chrześcijaństwa, protestanci walczyli z chrześcijanami, protestanci odrzucali zwierzchność papieża i cesarza. Katoliccy władcy także zaczęli nie podporządkowywać się papieżowi. Oni także uważali się za władców od Boga. Pokój Westalski- likwidowała wyznaniowe podmioty integracji. Poszczególni władcy narzucali swoim poddanym jedną wiarę. Katolicka Francja nie wojowała z protestancką Szwecją- wiara- kwestia regulowana tylko przez władców.

Problem granicy Europy

Zaczyna się ona na Atlantyku (w Portugalii jest cypel św. Wincentego był on nazywany końcem świata). Od południa oddzielona Morzem Śródziemnym od Afryki. Od drugiej połowy XV w. do poł. XIX w pod panowaniem tureckim. Od podboju Konstantynopola- przemianowane na Istambuł. Lata 20-ste XIX w. wojna Turków. Pod wodzą Turków były kraje blisko europejskie- poczucie wspólnoty, ale nie była to Europa. Na wschód przyjmowano wyznaczoną granice wzdłuż Donu (to co za Donem- Sarmacja nie była Europą, dopiero „Sztachenberg w 1730 r kazał uznać Góry Uralu za wschodnią granicę Europy pod koniec XVIII w. stanął słup graniczny. Poczucie europejskości, wspólnoty, które nie sprowadza się do chrześcijaństwa nie było takie oczywiste. Kończy się zachodnie chrześcijaństwo, zaczęto szukać innej podstawy wspólnoty. Pionierem był William Penn 1644-1718, miał istotny wpływ na rozwój Ameryki ( od jego nazwiska jest Pensylwania). Pisywał traktaty polityczne, w jednym z nich przedstawił pomysł utworzenia Parlamentu Europejskiego- pierwsza instytucja dotycząca Europy. Wierzył, że doprowadzi to do integracji ludzi, była to raczej oferta bardziej dla ludzi niż dla władców, chciał by ludzie wybierali do parlamentu przedstawicieli. Do władców propozycje wysunął ksiądz francuski „Sampier” („konfederaci... na rzecz pokoju”). Celem tej konfederacji było zachowanie pokoju. Za tymi pomysłami nie stali władcy, były to pomysły z utopii politycznej, Europa może stać się polityczną wspólnotą. W XVIII w pomysły te idą dalej, Voltere powiedział, że istnieje wspólna republika podzielona na państwa, nie ma amerykanów, Francuzów są Europejczycy. Ale poczucie wspólnoty było słabe, ludzie wieku XVIII nie byli tak pobożni jak lud średniowiecza. Państwa były państwami narodowymi, które są podstawową płaszczyzną lojalności.

Istnieje idea polityczna integracji, która ma: charakter rewolucyjny i charakter imperialny.

Rewolucja Francuska- braterstwo odnosi się do braterstwa narodów, każdy rewolucjonista stawał się obywatelem Francji. W oczach rewolucjonistów był to także proces jednoczenia się Europy. Uwolnienie od tyranii było wspólnym celem. Republika przetrwała 10 lat. Przekształciła się w idee imperialną. Europa była zjednoczona pod hegemonią Francuską- była to pewna forma zjednoczenia Europy pod hegemonią Francji. Koniec wieku XIX i początek XX to okres szczególnego rozpadu Europy. Sytuacja zmienia się dopiero po II wojnie św. Perspektywa integracji europ. Zaczęła nabierać wyrazistych kształtów. Po 1945 r. integracja jest częścią zasadniczą.

Podział wydawał się podziałem niezwykle trwałym, przebiegał tak jak granica pomiędzy cesarstwem Karola Wielkiego i częścią na wschód. Na wschód były obszary plemion słowiańskich a po 1945 r. na wschód od tej linii było imperium ZSRR i uzależnione od niego państwa uwolnione od okupacji hitlerowskiej. Linia ta była linią wyznaczającą Europę na wiele pokoleń (tak sądzono). Europejczycy zach. zostali oddzieleni od wsch. Dla zach. oznaczało to uwypuklenie tego co było wspólne dla Europy. To rozdzielenie nabrało charakteru politycznego. Mieli poczucie, że to co było po przeciwnej stronie jest inną Europą. Europa wschodnia formowała się w czasie zimnej wojny, nazywano tak państwa bloku socjalistycznego będące częścią Zw. Radzieckiego. Powojenni Europejczycy zach. mieli poczucie zagrożenia, wyszła ona z II wojny św. zdruzgotana. Zostali oni podzieleni na strefy okupacyjne. W wyniku wojny państwa były osłabione, Wielka Brytania i Francja traciły swoje imperia kolonialne w szybkim tempie- proces dekolonizacji czynił ich bardziej Europejczykami- swoje najbliższe otoczenie było najważniejsze.

Europa zachodnia- Związek Radziecki wyszedł z wojny zniszczony, ale wzmocniony pod względem politycznym, rewolucja rosyjska- idee te chciano przenieść na resztę świata. Zw. Radziecki stał się hegemonem wsch. części Europy. Apetyt tego państwa zaczął rosnąć i chciano także zagarnąć Europę zach. 60 lat temu sytuacja była całkiem inna niż obecnie. Były także St. Zjednoczone, wojska amerykańskie były w Europie. Prezydent Ameryki w 1947r. obiecał pomoc dla państw, które będą walczyć o swoją wolność (pakt Trumana). To dawało Europie zach. poczucie bezpieczeństwa, ale nie wiedziano co ma się stać, czy będą to wrogie państwa obawiające się groźby ze wschodu czy będzie to Europa obdarzona w silę. W. Churchil, premier Wielkiej Brytanii przemawiając jako były premier mówił o podziale Europy (żelazna kurtyna), wezwał Europę zach. do politycznego zjednoczenia się w imię wspólnego bezpieczeństwa. Wizja ta miała podwójny sens- państwa europejskie każde odrębne prowadzą politykę przeciwko wsch. razem by państwa te występowały jako blok państw, Churchil był proamerykański (sojusz z Stanami przesądził o wojnie, miał poczucie o europejskiej jedności). Europa działająca wspólnie tylko może być partnerem Ameryki- jest to kwestia wyłącznie polityczna. Na drodze do politycznego zjednoczenia Europy leżał problem o charakterze psychologicznym i politycznym- dziedzictwo stosunków między Niemcami a sąsiadami (między innymi Francją). Stosunki Francusko-niemieckie obciążały jednoczącą się Europę. Żaden konflikt nie miał tak głębokiego charakteru jak ten. Walczyły ze sobą w 1870 r. i w I i II wojnie św. Typowy Niemiec czy Francuz po wojnie miał 50 lat czyli walczył w tych wojnach. W Niemczech zach. w latach powojennych na czoło polityków wysunął się człowiek, który wywarł ogromny wpływ - Konrad Adenauer- kiedy w 1949 roku został kanclerzem miał 70 lat, stał na czele chrześcijańskiej demokracji. Adenauer reprezentował nową dla Niemiec koncepcje polityczną.

Miała ona 3 filary:

I filar: odrzucenie ekspansywnej roli Niemiec w Europie i świecie, rezygnacja z imperialnej wizji Niemiec.

II filar: jednoznaczne związanie Niemiec z Zachodem ( Ameryka a Zw. Radziecki) integralna część zachodniego świata.

III filar pojednanie niemiecko francuskie- miał to być fundament przyszłej Europy.

Pojednanie niemiecko polskie według Adenauera też musi nastąpić, ale wtedy gdy odczepimy się od Zw. Radzieckiego. Po stronie francuskiej integracja europejska została sformułowana przez J. Monet i R. Schumana. Idea wychodziła od Moneta realizacja od Schumana. Kreślił on wizję Europy zintegrowanej, jej ideowe i polityczne podstawy, widział szanse w chrześcijaństwie rozumianym jako tolerancja, demokracja, republikańska spuścizna obywatela, konieczność zbiorowego bezpieczeństwa. Jednocząca się Europa miała pozostać w szczególnym stosunku ze Stanami Zj. Zachód był pod ich przywództwem, oni gwarantowali pomoc i bezpieczeństwo. Według Moneta Europa nie miała być trzecim blokiem- Zw. Radzieckim a Ameryką, miała być częścią zachodniego świata. Połączona wspólnymi interesami uzupełniono to koncepcją atlantycką państw. Europa zintegrowana to wspólna siła , nie pojedyncze państwo, ale cała Europa miała być sojusznikiem Ameryki. Każde pojedyncze państwo jest asymetryczne w stosunku do Ameryki. Europa zjednoczona to Europa, z którą będą się liczyć. Schuman stąpał twardo po ziemi (Monet miał wizję) był realizatorem, wiedział co można zrobić. Gospodarcza odbudowa Europy wymaga połączenia zasobów- koncepcja ścisłej współpracy gospodarczej w 1950 roku zrodziła się Europejska Wspólnota Węgla i Stali (Francja, Niemcy, Holandia, Belgia, Luksemburg) był to pierwszy krok na drodze powstania gmachu Unii Europejskiej. Pierwszy krok miał charakter ekonomiczny. Dzisiejsza integracja wybiega poza gospodarkę ale trzonem jest współpraca gospodarcza. Pomysł zaczął przybierać formy materialne.

25.02

Koncepcja integracji

Podział Europy na część zdominowaną przez związek radziecki i część zdominowaną przez St. Zjednoczone. Większość państw Europy zachodniej ucierpiała gospodarczo w wyniku wojny i stała się wyzwaniem odbudowy swoich terenów. Europa zach. liczyła na St. Zjednoczone. W aspekcie wojskowym Stany pozostały w Europie. Podstawą prawną były uprawnienia okupacyjne z konferencji z Poczdamu i aktu kapitulacji Włoch. Wojska amerykańskie pozostawały na terenach Europy na zasadzie zobowiązań traktatowych- obrona kraju. Pakt północno atlantycki dawał Europie bezpieczeństwo i gwarancję, że należące do paktu państwa zachodnio europejskie nie mogą być napadnięte bez wypowiedzenia wojny Stanom. Nie zadawalało to Europejczyków w pełni- występuje głęboka asymetria- rzeczywistość polityczna i wojskowa. Traktat traktuje członków paktu równo, prawo zagwarantowania każdej decyzji paktu należy do każdego państwa. Amerykańska gospodarka była w stanie zapewnić wysoki poziom gotowości bojowej wojsk konwencjonalnych- głównie marynarka wojenna. Od decyzji amerykańskich wiele zależało. Chciano przekształci Europę zach. w pewną całość polityczno- wojskową. Była konieczność odbudowy gospodarczej, tu także liczona na Stany. Wszedł program pomocy amerykańskiej plan Marschalla- był on pomysłem na zjednoczoną pomoc, było to działanie w trójkącie. Stany dostarczały krajom dostawy maszyn, żywności itp. Te dostawy nie były prezentem kraj otrzymujący płacił na szczególny rachunek, z którego finansowane były przedsięwzięcia odbudowy i modernizacji. Konsekwencją tego było to, ze te państwa inwestowały w rozwój gospodarczy. Mechanizm ten uzależniał gospodarkę tych państw od Stanów Zj. Rodziło to u polityków chęć do stworzenia przeciwwagi i stąd integracja. Była to chęć znalezienia odpowiednika w Europie dla USA. Początkowo były dwa kierunki: gospodarka i polityka czyli wojskowość. Gospodarka wyprzedzała integrację. W 1947 r. ( Belgia, Holandia, Luksemburg) podpisały umowę o Unii celnej. Trzy kraje Beneluksu były jednym zalążkiem trzeciej integracji. Trzy kraje zniosły bariery celne i później ograniczenia w przemieszczeniu się ludności. W 1948 porozumienie o współpracy gosp. Podpisała Wielka Brytania, Francja i kraje Beneluksu. W 1949 zawarto umowę o Unii celnej francusko- włoskiej. W 1950 dwaj politycy francuscy przedstawili plany integracji europejskiej. Robert Schuman z koncepcją polityki wspólnej. Jego plan zakładał utworzenie wspólnej organizacji gospodarczej wykraczającej poza dotychczasową współpracę gosp. Ta organizacja miała koordynować podstawowe elementy polityki gosp. I po roku powstała Europejska Wspólnota . 18 kwietnia w Paryżu podpisano ten układ. 23 lipca 1952r. weszło w życie Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Ustanawiała ona instytucje wspólnotowe. Raz powołana miała swoje własne uprawnienia, które z czasem będą rosły. Dobrowolna forma, która mówi o tym, że każdy kraj przekazuje kawałek swojej suwerenności władcy w zamian za prawo współdecydowania w tej organizacji. Suwerenność może być podzielona z org. ponadnarodową, w której same są reprezentowane te kraje. Proces ten jest niesymetryczny- silny swoją suwerennością ze słabymi się nie dzieli, ale w Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali było inaczej- ile wnoszono to tyle się dostawało- rzeczywistość polityczno- gosp. Sześć państw, które tworzyły te wspólnotę nie były takie same. Francja i Niemcy były silniejsze od pozostałych czterech państw. Wspólnota ta w momencie powstania była zbudowana na porozumieniu dwóch państw i Włochy (państwo średniego potencjału)+ kraje Beneluksu. Integracja budowana wokół osi Paryż- Bonn, Wielka Brytania była poza Europejską Wspólnotą Węgla i Stali bo: - pierwszy czynnik to dążenie Francji do wyłączenia Brytyjczyków ze wspólnoty bo wtedy Francja stała się liderem integracji. -republika federalna- powstanie władzy ogólno niemieckie ( w 1950 państwa okupacyjne uznały suwerenność tej republiki ale nie wycofano wojsk z tych ziem- gosp. Dotknęła bardzo konsekwencjami wojny. Kilka lat później gdy Wielka Brytania zaczęła zabiegać o przystąpienie to Francja przez parę lat przyznawała weto w tej sprawie.

Brytyjczycy początkowo nie garnęli się do tej wspólnoty. Przekonanie o wielkiej więzi między Wielką Brytanią a Stanami. Powodowało to i powoduje nadal dystans wobec kontynentalnej Europy. Tony Blair przekonuje, że Wielka Brytania jest największym sojusznikiem USA- koncepcja Churchila w polityce wielkich państw przewijają się ciagle te same przekonania. Po wojnie jest proces dekolonizacji brytyjskiej- opuszczali kolonie w ładzie i spokoju- wychodzili ale na jego miejsce stworzyli Brytyjska Wspólnotę Narodów, obejmuje ona kontynenty z kilkudziesięcioma państwami.

Kolegą Schumana w partii był minister obrony Prewen. Plan Prewena (Pleven)zakładał integracje europejską ale miał dotyczyć wspólnoty obronnej. Te same kraje co Wspólnota Węgla i Stali tworzyli tę wspólnotę. Integracja w zakresie obronnym miała iść dalej, jego plan przewidywał powstanie armii europejskie, oddanie suwerenności dotyczyło by taniej instytucji jak armia. Będzie jedna armia europejska.

Co zrobić z Niemcami i ich potęgą i potencjałem militarnym? Trwa zimna wojna. Niemcy są zdemilitaryzowani. Nikt nie będzie miał narodowego wojska, niemieccy żołnierze będą walczyć w armii europejskiej, niemiecki potencjał będzie wykorzystywany. Stany Zj. przyjęły ten pomysł z entuzjazmem, pozytywnie przyjęto to także w Niemczech. Układ o Europejskiej Wspólnocie Obronnej podpisano w 1952 r. i zaczęto go ratyfikować 30 sierpnia 1954, zgromadzenie narodowe odrzuciło ten traktat, plan Plevena stał się martwy. Powstała koalicja przeciwko tej wspólnocie obronnej, przeciwko niej głosowali „goliści”- zwolennicy de Gola. Część deputowanych kierowana sentymentem zagłosowała przeciwko. Integracja na wiele lat stała się integracja ekonomiczną. Po załamaniu się tej idei obronnej zawarto w Paryżu Unię zachodnio- europejską (Belgii, Francja, Beneluks, Niemcy...) wszedł w życie w 1955r. była ona ciałem doradczym, nie ma instrumentów wspólnego działania wojskowego. Unia ta jest ciałem o niewyraźnym przeznaczeniu. Kraje NATO należały do niej. Unia zapraszała inne kraje po upadku komunizmu w Europie- delegacje polskie uczestniczą w spotkaniach tej Unii. Powstanie tej Unii przykrywało fakt, że nie udała się integracja polityczno- wojskowa. Integracja gospodarcza rozszerzona współprace na nowe państwa, podejmowano nowe zadana i powstały nowe instytucje. W 1957 Wspólnota Węgla i Stali- kraje te podpisały traktat rzymski- EWG i Europejska Wspólnota Energii Atomowej. Europejska Wspólnota Gospodarcza nie miała wyraźnie określonego profilu- dziedziny gosp., które nie są objęte poczynaniami Europ. Wspólnoty Energii Atomowej i Wspólnoty Węgla i Stali.

EWG wspólnota o najszerszych uprawnieniach, nie ma zwierzchnich uprawnień do tych innych wspólnot- jest to najbardziej pojemny „ worek” z tych trzech.

W 1962 r. pojawia się Wspólna Europejska Polityka Rolna. Rolnictwo było dla krajów członkowskich problemem- było zacofane. Dystans między naszym rolnictwem a zach- europejskim. Niska wydajność pracy, nieefektywność wykorzystania tej pracy, niska specjalizacja. Wspólna Polityka Rolna miała doprowadzić do specjalizacji żeby nie było nadprodukcji, modernizacja rolnictwa itp. W 1968 w ramach EWG zniesiono taryfy celne, zaczęto rozbudowywać pozagospodarcze formy integracji: Wspólna Ochrona Praw człowieka i Obywatela- zaczęto poszerzać EWG o nowych członków, którzy automatycznie stawali się także członkami tych dwóch innych wspólnot. W 1973 trzy państwa przystąpiły do Wspólnoty Europejskiej: W. Brytania, Dania i Irlandia. Została też przyjęta Norwegia ale ustawodawcy norwescy wprowadzili referendum. Ratyfikacja w drodze referendum dało wynik ujemny, konsekwencją jest to, że Norwegia jest w pakcie północno-atlantyckim, ale nie jest we wspólnocie. Grecja weszła w członkostwo, Hiszpania i Portugalia. Te dwa ostatnie państwa do lat 70-tych miały reżimy autorytarne. Proces demokratyzacji przebiegał różnie, nie było ustabilizowanych instytucji demokratycznych i trwał długo, dlatego dopiero w 1983r zdecydowano się przyjąć te państwa do członkostwa. Członkami NATO są tylko państwa demokratyczne. We wspólnocie Europejskiej były kraje demokratyczne, początkowa 6 przekształciła się w 12. następne rozszerzenie w 1995 r po powstaniu Unii Europejskiej (Szwecja, Finlandia i Australia doszły do niej) w rozbudowie instytucji wolnościowych towarzyszyły struktura organizacji kierowniczych sformułowana w 57 roku w traktacie rzymskim- w strukturze tej zachodziły małe zmiany do utworzenia Unii.

Struktura Unii

-ciało, które w okresie funkcjonowania EWG nazywało się Radą Ministrów dziś Rada Europejska- to przedstawiciele rządów, ich szefowie bądź odpowiedni ministrowie. To ciało działa na zasadzie mandatu danego przedstawicielowi przez państwo. Rada Ministrów powoływała Komisję wykonawczą (Komisja Europejska) z siedzibą w Brukseli, składa się z osób wydelegowanych przez państwa, ale nie byli przedstawicielami rządów tylko koordynowali prace komisji, ale byli podlegli Radzie Ministrów.

Dwa ciała odpowiadały monteskiuszowskiej podziale władzy -władza ustawodawcza i sądownicza.

Parlament Europejski- nad reprezentacja małych państw nad dużymi

1979 r. przeprowadzono wybory Parlamentu Europejskiego (na początku ich członkami byli członkami byli członkowie parlamentów krajowych).

Europejski Trybunał Sprawiedliwości( skargi państw i instytucji i innych organów).

Trwało to do końca zimnej wojny. Na początku 90-tych lat zaczęto pogłębiać integrację europejską.

04.03

1. Na początku 90-tych lat integrująca się Europa stała się w innym świetle- zakończenie zimnej wojny (zniknęło zagrożenie ze strony bloku wschodniego- ZSRR, wojna w Europie przestała być realnym niebezpieczeństwem). Europa zach. znalazła się w stabilniejszej sytuacji niż przedtem. Oznaczało to zlikwidowanie zależności od Stanów.

2. w sferze bezpieczeństwa. Tworząca się nowa Europa stanęła w sytuacji hegemonii amerykańskiej, jedyne mocarstwo, z którym nie może rywalizować na pewno Rosja (ZSRR przegrała zimną wojnę) jeszcze nie Chiny, które rosną w siłę. Potencjał posiada Unia Europejska. Zjednoczona Europa stałaby się drugim mocarstwem świata w szczególności gdyby rozszerzyła się na nowe państwa.

3. zjednoczenie Niemiec (1990) spowodowało, że Niemcy największym mocarstwem. Zmiana wewnętrzna układu sił *zlikwidowanie zagrożenia ze wschodu, *wspólne działanie Konsekwencjami zmian były dwa traktaty: - 1992 Traktat Mastricht wprowadza nas do Unii - 1997 r. (obowiązuje od 1999) Traktat Amsterdamski określa zasady integracji.

Traktat Mastricht uważany za zwrotny punkt w integracji - (porównywany do Traktatu rzymskiego) -powstała Unia Europejska. Traktat ten jest traktatem kontynuacji integracji Europejskiej. Tworzona przez traktat Unia Europejska nie zastępuje Wspólnot Europejskich ale tworzy nadbudowę. To co było pozostaje, ale nad 3 wspólnotami nadbudowano wspólny dach podparty trzema filarami nadając strukturze tej łączną nazwę Unia Europejska. Wspólnota Europejska to część Unii Europejskiej.

Traktat opiera się na trzech filarach

1.polityka gospodarcza, której nowym celem jest Unia Gospodarczo- Walutowa. 2. wspólna polityka zagraniczna i obronna 3. współpraca w zakresie wymiany sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Filary nie są jednakowo masywne.

Filar 1 jest najpotężniejszy. Jedyny obszar integracji, w której władze Unii mają nadrzędną pozycję w stosunku do państw członkowskich. Przy spełnieniu pewnych trudnych warunków organy Unii Europ. Mają prawo podejmować decyzje wiążące dla krajów członkowskich nawet gdy władze tego kraju się na to nie zgadzają. Każde państwo może decyzje zawetować. Decyzje, które mogą zapaść niejednomyślnie mieszczą się w 1 filarze- zwykła większość głosów.

Filar 2 i 3 nie ma decyzji Unii innej niż jednomyślność wszystkich krajów członkowskich. Filar 1- najwięcej decyzji podejmowanych jest w obszarze gosp. Aż do Mastricht integracja była integracją ekonomiczną, to się radykalnie nie zmieniło. W ramach Wspólnoty Europ. Gmach opierał się na filarze 1- ekonomicznym, reszta to były tylko przybudówki. UE to trzy filary. Traktat t wzmacnia pozycje Instytucji Europejskiej- Komisji Europ. (ciało wykonawcze) i Parlament Europ. Komisja Europ. Jest podporządkowana Radzie Europ. Pozycja głowy państwa nie jest jednakowa- monarcha nie rządzi, pozycja prezydenta jest bardzo silna. Wobec różnych ustrojów traktaty pozostawiają do rozstrzygnięcia sprawę według konstytucji państw. Przewodniczący komisji powoływany jest najpierw przez Radę Europ. A potem członkowie są wybierani w drodze konsultacji. Parlament tylko opiniuje i ma prawo zdymisjonowania Komisji Europ. gdy są jakieś uchybienia. Traktat tez zawarł nowe rozstrzygnięcia dotyczące integracji europ. narzucał on państwom członkowskim określone reguły przyzwoitego zachowania w finansach. Tam gdzie inflacja jest najmniejsza bierze się to za podstawę dla innych krajów by nie przekraczały średniego progu inflacji (1,5 %), stopa procentowa długo okresowa (trzech państw) nie może przekraczać 2 punktów %, deficyt budżetowy nie może przekraczać 60 % PKB. Przyjęcie tych 3 reguł to sygnał dla przyszłych krajów jak mają uporządkować swoje sprawy by stać się członkiem UE. Rada Europ. może zignorować decyzje państwa, które narzuca normy- państwo, które jest przedmiotem decyzji nie decyduje w tej sprawie. Ustanowił Unie Gosp. Walutową - udział w niej dla państw członkowskich nie jest obligatoryjny- wprowadzenie nowej waluty od stycznia 2002 r. jako jedyna waluta dla krajów należących do tej Unii - EURO zamienione za walutę krajową Będąc w UE nie trzeba należeć do Unii Gospodarczo- Walutowej.

Między traktatem Mastricht a Amsterdamskim były prowadzone prace mające na celu wzmocnienie filaru 2 i 3.

Traktat Amsterdamski wprowadzono rozbudowę filaru 2 i 3 i stworzono filar 4- integracja w zakresie światowej i kulturowe, nie jest to obszar nawet tak zintegrowany jak filar 2 i 3. odbywają się regularne spotkania Ministrów Edukacji UE i państw kandydujących. Traktat Amsterdamski przyniósł wzmocnienie 2 i 3 filaru, ale nie zniknęło uprzywilejowanie polityki ekonomicznej. W krajach Unii zaszły zmiany polityczne, które zmniejszyły napór na zwiększenie więzi politycznej- najważniejsze partie spierają się o przekształcenie UE. Zwolennikami większej więzi były socjaldemokratyczne ugrupowania. Ugrupowania prawicowe wychodzą z mocnym akcentem przeciw wzmocnieniu funkcji ponad narodowych organów. Europa ojczyzn z jednej czy St. Zj. Europy z drugiej strony. Wzmocnienie roli organów europ. w II poł lat 90-tych na mapie politycznej UE zaszły zmiany -partie socjaldemokratyczne utraciły władze. Na 15 państw europ. w 96 r. tylko 2 nie były rządzone przez socjaldemokracje. Lewica utraciła władze w Austrii, Hiszpanii, Włoszech, Francji. Chirac -prawica, socjaliści stracili większość parlamentu. To powoduje zmniejszenie zapału do zmiany konstytucji dla funkcji ponad narodowych instytucji. Im mniejsze jest państwo tym mniej ma w Unii do powiedzenia. Większość kandydatów chce jednomyślności, kraje te są niechętne do ograniczenia suwerenności. Traktat Amsterdamski posunął kwestie nieekonomiczne naprzód. Wprowadził zasadę przestrzegania zasad wolności, demokracji i praw człowieka w 1 rozdziale. Traktat wprowadza możliwość stosowania sankcji w stosunku do państw, które systematycznie naruszają te zasady. Taka sama zasada jak w polityce ekonomiczne, (nie ma weta we własnej sprawie- państwo winne nie głosuje).

Określił on 7 dziedzin gdzie Unia zakazuje dyskryminacji, obszary te są rozległe

*dyskryminacja z uwagi na płeć (w praktyce wymaga to rozstrzygnięcia sprawy czy dotyczy to przepisów mężczyzn w stosunku do kobiet czy odwrotnie jak i sytuacja gdy kobiety mają gorzej niż mężczyźni)

*dyskryminacja ze względu na rasę i pochodzenie etniczne (ktoś kto należy do mniejszości etnicznej nie może być dyskryminowany z tego powodu czy jest gorszy)

*zakaz dyskryminacji ze względu na religię

*dyskryminacja ze względu na wiek (dyskryminacja ludzi starszych- przepisy prawne, które ograniczają ich prawa- obligatoryjna emerytura i przechodzenia na emeryturę w odpowiednim wieku)

*dyskryminacja ze względu na inwalidztwo

*dyskryminacja ze względu na orientacje seksualną (przeciwnicy Unii uważają to za naruszenie zasad moralnych, powinniśmy być przez państwo jednakowo traktowani).

Państwo należące do Unii może ale nie musi wprowadzić możliwość zawierania małżeństw tej samej płci- nie jest to dyskryminacja. Ale związkom nie małżeńskim trzeba stworzyć takie samo prawo. Jest to istotny postęp rozumienia praw człowieka. Wprowadza unijny nadzór państwa. Artykuł dotyczący zewnętrznych granic Unii i swobody przepływu osób- wraz z przekroczeniem granicy zew. Unii to jesteśmy legalnie na terenie Unii, swobodnie możemy się poruszać na terenie Unii zarówno jako jej członkowie jak i nie. W momencie przystąpienia do Unii Polska będzie zmuszona wprowadzić wizy do państw, które do tej pory tego nie potrzebowały. Taki obywatel nie przyjedzie tylko do Polski ale do UE -zmienia się charakter przekraczania granic. Traktat Amsterdamski postanawia, że ma nastąpić wzmocnienie w obszarze gosp. Francja i W. Brytania ogłosiły wspólną deklarację zapowiadającą utworzenie wspólnych wojsk europ.- sił szybkiego reagowania -60 tys. żołnierzy- 300 samolotów do 2003 roku stworzono przyczółek dla Unii nie zależny od NATO. Wspólna polityka zagraniczna nie istnieje ostatnie czasy pokazują, że łatwiej jest to wpisać do traktatu niż to realizować. Dziś Unia jest podzielona -ewentualna wojna przeciwko Irakowi mniejszość popiera tą wojnę Niemcy, Francja, Grecja i Belgia są przeciwko wojny. Tzw. Lista Ośmiu- nie podpisując tego listu zdystansowano się od St. Zj. Państwa Unii mówią różnymi głosami, nie ma wspólnej polityki dlatego Unia w zasadzie się nie liczy. Rządy i narody mają różne poglądy na temat tego konfliktu w Iraku. 60% Francuzów jest przeciwko wojnie. Francja odrzuca wszystko i chce by Stany liczyły się z innymi państwami, sprzeciwienie się wojnie przez Francję, Belgię, Niemcy i Grecję może być równoznaczne z dystansowaniem się od St. Zj. Państwa UE nie mają jednolitej polityki w kwestii podobnego problemu bierze się to stąd, że jest duża propaganda w USA, są 2 kwestie: rządy i narody mają różne poglądy na temat kwestii Iraku, czy państwa chcą czy nie zaakceptować hegemonie USA w polityce światowej. Łatwo tego problemu nie da się rozwiązać.

11.03

Prawo Europejskie (szersze znaczenie) całość prawa stanowionego przez Międzynarodowe Organizacje Europejskie tzn. prawo tworzone przez Unie wchodzi w skład prawa europ., ale nie jest z nim identyczne. Obowiązek Rzeczypospolitej zakazania kary śmierci wynika z prawa europ. (ustanowione przez Radę Europy- zakaz stosowania kary śmierci). Wszyscy członkowie UE są związani prawem europ. Zakaz kary śmierci. W momencie ustanowienia obowiązywał członków Rady Europy, a państwa np. Polska miały wybór, bo jak chcielibyśmy być członkiem rady Europy to musielibyśmy zakazać kary śmierci (traktat otwarty dla państw, które wchodzą do Unii). Konwencja o zakazie kary śmierci byłaby czymś innym, wymówienie konwencji nie pociągałoby innych konwencji za sobą, natomiast obecnie jest inaczej w prawie europ. Państwo należące do rady Europy musi znieść karę śmierci. Przywrócenie kary śmierci powoduje wystąpienie z Rady Europy.

Częścią prawa europ. w węższym znaczeniu jest prawo wspólnotowe -ustanowione przez organy wspólnot europ. (obecnie UE) prawo wspólnotowe jest dorobkiem pewnym UE, gromadziło się ono przez lata, teraz stanowi system prawny obowiązujący na terenie cała Unii. Państwa kandydujące do Unii nie mają pola manewru. Gdy będziemy członkami to możemy wspólnie formować te prawa. Państwa kandydujące nie negocjują poszczególnych przepisów prawa, musi je przyjąć by wstąpić do UE. Wyjątkiem jest to, że Unia dopuszcza negocjowanie wyjątków co do terminów obowiązywania, w którym pewne elementy prawa wspólnotowego wejdą w życie. Prawo obywateli Unii do swobodnego przemieszczania się po terenie Unii i swobodnego zatrudniania. Ale ważne jest wynegocjonowanie terminu kiedy ten rynek pracy będzie otwarty -dopuszczenie lub nie Polski do tych ustalonych terminów zależy od poszczególnych krajów (po tym terminie obywatel ma prawo swobodnego poruszania się). Swobodne zakupienie ziemi na terenie innych państw Unii ma prawo każdy obywatel. Wyjątki dotyczą tylko terminów, które jak minął to będzie obowiązywało prawo wspólnotowe.

Prawo wspólnotowe -cały dorobek prawny wspólnot europ.

Ma ono działy:

1.prawo wspólnotowe instytucjonalne- ogół zasad prawnych, które regulują funkcjonowanie instytucji wspólnot europ. (konstytucja). Jest to pewna zamknięta całość. Można wprowadzić nowa instytucję

2.prawo wspólnotowe materialne -zobowiązują państwa, osoby prawne i fizyczne do określonego działania, które to prawo reguluje (całość prawa stanowionego przez te instytucje) Ma charakter otwarty- może zostać i jest wzbogacone o nowe przepisy, obszary.

Inne kryterium prawa wspólnotowego:

1. pierwotne- traktuje się to, które jest zawarte w traktatach założycielskich. Takie traktaty tworzą pierwotne prawo wspólnotowe. Prawo traktatowe- państwa zgadzają się razem wstąpić do jakiegoś traktatu. Ustanowienie Unii Gosp.- walutowej to traktat, do którego przystąpiła większość państw (jest to pewne zobowiązanie do np. wprowadzania wspólnej waluty). Pierwotne prawo ma charakter traktatowy- tworzone na podstawie umów między państwowych i na tej postawie można powiedzieć, że nie jest to narzucane- swobodne decyzje państw zawierających traktaty. Przyjmuje się prawo w takiej postaci w jakiej jest.

2. wtórne- tworzone przez ponadnarodowe Instytucje Wspólnoty. Różne funkcjonowanie organów Unii- z tego wynika jego funkcjonowanie. Jednomyślna decyzja państw członkowskich jest konieczna ale czasami jakaś norma może wejść w życie bez decyzji lub sprzeciwu jakiegoś państwa- dotyczy to obszarów gdzie jednomyślność nie jest konieczna. W stosunku prawa unijnego organy Unii są ograniczone prawnymi zasadami. W stanowieniu prawa unijnego (szczególnie wtórne) organy Unii są ograniczone pewnymi zasadami. Prawo wtórne przypomina prawo stanowione w obrębie państw, jest w zasadzie ona przedmiotowo nieograniczona- parlament państwa może wprowadzać normy prawne w dziedzinie, której nie regulowano do tej pory, by to prawo nie łamało konstytucji to wówczas parlament krajowy wprowadza ją. Organy Unii nie mają nie ograniczonej kompetencji w zakresie stanowienia norm- fundamentalna różnica między prawem wtórnym stanowionym w obrębie państwa i w organach UE.

Ograniczenia przez zasady

1. prawo może być stanowione tylko w obszarach, dla których dany organ wspólnotowy został powołany. Z prawa pierwotnego wynika, że nie istnieje organ, który miałby kompetencje w danym zakresie- UE nie może wchodzić na te obszary. Prawo pierwotne wyznacza obszary, na których działa prawo. W całym stanowieniu prawa unijnego jest zasada subsydiarności (najpierw prawo krajowe, a jak ono tego nie reguluje to wchodzi prawo wspólnotowe).

Zasady fundamentalne

-autonomii (prawo wspólnotowe stanowi autonomiczny system prawny i jest niezależny od prawa danego kraju, kraje członkowskie nie wnikają w prawo unijne. Prawo wspólnotowe różni się od prawa państwowego tym, że jest autonomiczne (nie można go zmienić)

-bezpośredniego stosowania prawa wspólnotowego (prawo to ogłoszone przez wspólnotę staje się obowiązujące, skuteczne w krajach członkowskich, nie muszą być one ogłaszane). Normy prawa europ. zaczynają działać bezpośrednio nie muszą być ogłaszane w odpowiednich organach. W Polsce gdy w Dzienniku Ustaw pojawi się jakieś prawo to automatycznie takie prawo wchodzi w życie.

-pierwotność (pierwszeństwo) prawa wspólnotowego do prawa krajowego (wtedy gdy są różnice w tych prawach własne krajowe regulacje są nieważne). Dotyczy to także przepisów konstytucyjnych (np. Polska Konstytucja jest tu w kolizji z prawem unijnym- trzeba będzie nowelizować konstytucje). Dotyczy to także innych państw -wycofanie się z orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości - interpretacja orzeczenia powiązana z tym, że Unia nie reguluje tej materii.

-solidarności (przy stanowieniu prawa celem jest umocnienie wspólnoty i eliminowanie czynników, które ją burzą). Są tereny szczególne, których status jest regulowany odrębnymi przepisami pozwalającymi -autonomiczne części pewnych państw:

* 4 zespoły wysp (Azorskie, Kanaryjskie, Atlantyckie) autonomiczny status państw, do których należą, normy ustalone pozwalają im nie w pełni respektować prawa unijne, Grenlandia uzyskała taką autonomię, została ona wyłączona spod działania prawa europ.

* 3 państwa (mikro państwa) same nie są członkami UE, ale są ściśle związane z jakimś państwem członkowskim Andora, Francja( wasal) Hiszpania, San Marino- wewnętrznej republiki włoskiej, Monako. Prawo unijne stosuje się na ich obszarach częściowo.

-zasada domniemanych kompetencji pochodzi ze St. Zj., w Polsce jest zasada, że portal państwa działa w tym zakresie gdzie ustala ustawa. Wolno nam wszystko czego państwo nam nie zakazuje. Jeśli ktoś, organ państwowy ma określone obowiązki, na jakie działanie jest konieczne to ten organ ma też kompetencje w tym zakresie. W systemie prawnym UE istnieje ta zasada, ale ostatecznie przyjęto, że organy unijne mają prawo podejmowania decyzji w ramach wyznaczonych przez traktaty. Jeśli istnieje wątpliwość przez organy UE mieszczą się czy nie w kompetencjach rozstrzyga Trybunał Sprawiedliwości.

Wtórne prawo wspólnotowe składa się z:

1.najwyższy poziom - rozporządzenia dotyczące wszystkich krajów członkowskich mają moc obowiązująca na terenie Unii, zawierają cele jakie mają być zrealizowane i środki potrzebne do ich realizacji. Akty te wydawane są na wniosek Rady Europy i Komisji Europ.

2.decyzje mogą być obowiązujące w stosunku do wszystkich jak i do części członków UE.

3.dyrektywy są kierowane zawsze do określonego państwa, któremu organy dają określone polecenia. Dyrektywa może być skierowana równocześnie do kilku państw. Nakazuje się w nich jakich należy użyć środków by wykonać dane polecenie.

4.zlecenia i opinie mają charakter wskazówek kierowanych do określonych państw ale pozostawiają danemu państwu swobodę realizacji danego polecenia.

Te cztery rodzaje aktów prawnych pociągają za sobą różne konsekwencje. Są to akty prawne i podlegają egzekwowaniu. Sankcją najłagodniejszą jest udzielenie państwu naruszającemu prawo Unii nagany -rząd państwa, który działa na rzecz obywateli.

Organy Unii stosują także inne sankcje

* kary pieniężne nakładane na rządu (analogia do prawa krajowego)

* szczególnie uporczywe naruszanie prawa- zawieszenie określonych uprawnień

członkowskich

* traktatowy charakter pierwotnego prawa wspólnotowego (jego naruszenie może prowadzić do wypowiedzenia przez innych partnerów traktatowych).

* zmiana charakteru państwa, nie demokratyczne rządzenie- państwa czł. Mogą odwołać się do prawa traktatowego- jeśli zasadniczo zmienił się charakter państwa to wówczas traktat dalej nie obowiązuje.

18.03

Instytucje UE

W toku rozwoju pogłębiania integracji instytucje konsolidowały. Traktat z 1957 r. o utworzeniu wspólnych instytucji połączył w jedno zgromadzenie parlamentarne wspólnoty -z tego powstał Parlament wspólnoty o powołano też Europejski Trybunał Sprawiedliwości. Traktat fuzyjny stworzył wspólną rade - Radę UE i Komisję Europejską oraz Trybunał Obrachunkowy. Traktat w Mastricht określał już obecne instytucje.

Instytucje:

1.instytucje powołane do wykonywania uprawnień UE wynikających z

traktatu założycielskiego

* Rada UE * Komisja Europ *Parlament Europ * Europ. Trybunał Sprawiedliwości i trybunał Obrachunkowy

2.instytucje doradcze do tego dochodzą instytucje pomocnicze powołane do wykonywania traktatu. Komitety o charakterze doradczym:

* Komitet Ekonomiczno-Społeczny stworzony w obszarze działalności UE * Komitet Doradczy wspólnoty Węgla i Stali * Komitet Regionów- ciało doradcze UE.

Rada UE - zajmuje pozycje centralną dlatego, że to jest to ciało, które mogą własnymi decyzjami modyfikować pierwotne prawo UE ( zawarte w traktatach założycielskich) i podejmuje najważniejsze decyzje dotyczące składu innych organów za wyjątkiem Parlamentu Europ. nie ma równorzędności władzy.

Czy Unia ma swoją głowę jednoosobowe? Ma choć nie jest to osoba ( Rada najważniejsza, uprzywilejowana instytucja) Rada powoływana jest raz na 6 miesięcy (obecnie Grecja sprawuje rezydencje -przewodniczenie na posiedzeniach Rady, konferencjach) -reprezentowanie Unii na zewnątrz. Pozostałe organy mają swoich przewodniczących. Ich tryb jest różny od innych organów. Przewodniczący nie ma innych praw niż przewodniczenie danego organu. Unia nie ma jednej siedziby ma ich 3 ( 3 ma mniejsze znaczenie, są to stolice pomocnicze): -Bruksela (stolica UE) -Strasburg (Parlament Europ. ma tu siedzibę) -Luksemburg.

Są trzy kategorie języka UE

1. tzw. języki autentyczne (w których sporządzone zostały traktaty ustanawiające wspólnotę europ.) 12 języków (Austria, Luksemburg i Niemcy- j. niemiecki, Belgia- j. Francuski)

2. tzw. języki urzędowe (w których sporządzone są dokumenty Unii, jest ich 11 - Irlandia teoretycznie w zgodzie z konstytucją ma 2 języki urzędowe: irlandzki i angielski - irlandzki jest j. urzędowym i autentycznym, ale dla celów praktycznych używa się j. ang. -dlatego j. urzędowy w tym wypadku to ang.)

Język Polski stanie się j. autentycznym i urzędowym ale nie roboczym.

3. tzw. języki robocze (te, w których pracuje się na co dzień) jest ich 2 (rozważa się wprowadzenie 3, niemiecki, angielski i francuski. Liczba ta może się zmienić. W Parlamencie Europ. jęz. Roboczym jest także ang. I francuski. Członkowie Parlamentu mogą mówić w każdym j. urzędowym (ale tłumaczony jest tylko na ang. i francuski).

1.Rada UE (dawniej Rada Ministrów lub Rada Wspólnoty) składa się z przedstawicieli wszystkich państw członkowskich po jednym przedstawicielu - on tylko reprezentuje państwo w danym momencie- Ministrowie i premierzy. To państwo członkowskie kto w jego imieniu będzie reprezentował ten kraj. Rada więc nie ma stałego członkostwa. Członkowie tej Rady nie mają niezależnego prawa decydowania- są przedstawicielami swoich państw, otrzymują pełnomocnictwa w występowaniu w imieniu rządu. Członek Rady nie podejmuje decyzji, a przedstawia to co zdecydował rząd tego kraju.

Rada występuje w zmieniającym się składzie . Rada w Składzie Szefów Państw i Rządów- ciało zwoływane do najważniejszych decyzji (zmiana traktatów)

Rada UE: wszystkie państwa o ustroju monarchicznym i niektóre republikańskie - głowa państwa ma pozycję reprezentacyjną, premier ma tu władzę wykonawczą w tej Radzie w Składzie Szefów Państw Rządów. Prezydent Francji uczestniczy w tej Radzie - przez jego usta przemawia państwo. Polska - prezydent będzie obradował wtedy w składzie Szefów...., ale ma mniejsze uprawnienia niż prezydent Francuzów. Rada Edukacji - Rada UE w składzie z ministrami edukacji (w zależności od tematu pracy nad danym posiedzeniem, taka nazwa czego dotyczy posiedzenie) Rada pracuję nad przewodnictwem państwa, które przewodniczy obecnie w obradach - zwołuje ono posiedzenie rady i przewodniczy tym obradom, ale nie ma większym uprawnień. Zwołanie posiedzenia jest ważne w sprawach trudnych (np. w celu podjęcia stanowiska wobec Stanów, wobec polityki Iraku - nie wszyscy mogą mieć takie samo zdanie, ale to on decyduje o zwołaniu posiedzenia.

Podejmuję ona decyzję w trybach:

1. Jednomyślności - decyduje o szczególnej wadze, może zmienić tak traktaty założycielskie np. inna liczebność członków Rady; decyzje o przyjęciu nowych członków - potem wymaga to ratyfikacji przez każde państwo.

2. Większością kwalifikowaną - największa część decyzji jest tak podejmowana. Każde państwo członkowskie ma określoną liczbę głosów (zależy ona od potencjału państwa - nie taka sama. Jest obecnie 87 głosów 4 państwa - Francja, Niemcy, Wielka Brytania i Włochy - po 10 głosów, Luksemburg ma 2 głosy. 62 głosy to większość kwalifikowana. Jeżeli jest to projekt przedstawiony przez komisję europejską to 62 głosy; ale gdy jest on przedstawiony nie przez radę to też 62 głosy, ale muszą one pochodzić co najmniej od 10 państw.

3. Większością zwykłą- jeśli np. 8 członków głosuje za (15 członków) sprawy małej wagi np. Francja stara się żeby ten typ głosowań nie był stosowany.

Organizacja pracy UE (obsługa):

2 ciała :

-Komitet Stałych Przedstawicieli(przedstawiciele krajów członkowskich- ambasadorowie) pracują nad przewodnictwem kraju, które ma w tym półroczu rezydencje. Obsługa Rady jest w ręku Sekretarza Generalnego- SG powoływany jest jednomyślnie przez decyzje UE i stoi na czele tego sekretariatu. Prowadzi on prace przygotowawcze. Traktat w Mastricht ustanowił ciało: rada Europ. -Rada Unii Europ. zwoływana dla wspólnej polityki zagranicznej i obronnej (wspólna polityka zagraniczna obecnie nie istnieje)

2. Komisja Europejska (porównywana do rządu) to nie organ międzynarodowy ale organ samej Unii. Jej obowiązkiem jest realizowanie celów Unii, które określa Rada UE. Komisja jest najwyższym ciałem wykonawczym, podejmuje też własne decyzje, wykonuje kompetencje, które przekaże jej rada. Jej członkami są komisarze, jest ich 20, są powoływani indywidualnie, (muszą być obywatelami UE i nie może ich być więcej niż 2 z jednego państwa). Najpierw powołuje się przewodniczącego Komisji Europ.- Rada UE jednomyślną decyzją po zaciągnięciu opinii Parlamentu Europ. potem powołuje się członków komisji, Rada przed ich powołaniem zaciąga opinii przewodniczącego Komisji. Ma on istotny wpływ na wybór członków Komisji. Kandydatów wysuwają państwa członkowskie, objęcie stanowiska wymaga jednomyślnej decyzji czł. Po wybraniu staje się niezależna (rząd, który go wysunął nie ma prawa go odwołać- jest on członkiem kolektywnego ciała Unii a nie swojego rządu), nie mogą w tym czasie pełnić żadnej funkcji w swoim państwie- musi być on niezależny. Komisja może być odwołana przez Radę działającą jednomyślnie i decyzje uchwalenia wotum nieufności Parlamentu Europ. dla Komisji Europ. -podaje się ona do dymisji.

Działa ona w dwóch wcieleniach:

1.Kolektywne ciało

2.Komisarze mają wydzielone obszary działania (26 dyrekcji generalnych np. dyrektor generalny edukacji). Dyrekcja Generalna kierowana jest przez dyr. generalnego- nadzór sprawuje nad nim komisarz.

Komisja podejmuje decyzje większością głosów. 11 głosów ta większość zawsze liczona od pełnego składu komisji. Większość 11 głosów musi być by podjąć decyzję, ale można upoważni kogoś do głosowania kogoś w imieniu kogoś nieobecnego (ale może on zastąpić tylko 1 więc dodaje sam 2 głosy) gdy połowa członków jest nieobecna to nie ma kworum i nie można podejmować decyzji. W końcu lat 90-tych Komisja Europejska znalazła się pod silną krytyką ze względu na nieprawidłowość w jej pracy. Nastąpił kryzys komisji ta zbiorowo oddała się do dymisji. Może zostać odwołana w drodze wotum nieufności. Parlamentarne wotum nieufności nie zakłada, że rząd zrobił coś złego, nieodpowiedniego mówi :”rząd utracił większość w parlamencie” Komisja nie jest władna prowadzić samoistnej polityki. W odróżnieniu od rządu nie ma polityki to wotum nieufności jest inne, komisja nie jest rządem a organem wykonawczym (nad Radą nikt nie stoi i nie może jej nikt oceniać) -czy dobrze się wywiązuje z zadań wykonawczych- negatywna ocena jej działania ma charakter oceny prawno-etycznej a nie czysto polityczne, nacisk opinii państw członkowskich może wymusić zmianę. Nie istnieje mechanizm pozwalający na zdymisjonowanie pojedynczego członkostwa komisji. Przewodniczący Komisji nie jest zwierzchnikiem członków tej komisji. Gdy któryś z członków źle wykonuje swoje zadania trzeba to sprecyzować w przyszłości.

25.03

Parlament Europejski jest to ciało, który wywodzi się od Monteskiusza- nie posiada uprawnień ustawodawczych. Zewnątrz przypomina parlamenty państw, ale jest czymś innym. Jego geneza tkwi w zgromadzeniach parlamentarnych zwoływanych na rzecz trzech wspólnot, składały się z wydelegowanych państw członkowskich. W roku 1957 powstało jedno zgromadzenie, którego charakter się nie zmienił(funkcje opiniodawcze). W 1986 r. Akt Europejski oficjalnie nazwał go Parlamentem Europejskim. W historii tego ciała istotnym momentem był rok 1979 gdy po raz pierwszy przeprowadzono powszechne wybory do tego parlamentu na 5-letnią kadencję (ostatni był w 1999). Następne wybory będą w 2004 i będą obejmowały też nowe państwa.

Parlament Europejski jest ciałem ponadnarodowym, ale nie jest ciałem międzynarodowym. Zasiadają tam przedstawiciele ludów (nie w znaczeniu etycznym, ale politycznym- „konstytucje stanowimy my...niezależnie od przynależności do grupy etycznej...”)

Ma to konsekwencje: deputowani do tego parlamentu mandat swój zawdzięczają współobywatelom a nie przez rząd. Bezpośrednie wybory deputowanych znaczyły, że obywatele delegowali bezpośrednio swoich kandydatów. Od 1979 parlament nie odgrywa żadnej roli, są to wybory powszechne. Członek tego parlamentu nie reprezentuje swojego rządu, ale obywateli swojego państwa. Wybrani reprezentanci reprezentują naród i mają tzw. mandaty wolne, np. poseł wybrany w W-wie nie ma troszczyć się o interesy W-wy, ale całego narodu. Mandat wolny- wyborcy nie dyktują im jak mają postępować. Prawo odwołania posła- korzystanie z mandatu związanego. Żaden wyborca nie może mieć prawa odwołania posła gdy jest on wolny.

Parlamentarzyści tego parlamentu są przedstawicielami swojego narodu, który go wybrał. Gdy wybory są w okręgach to także są reprezentantami całego narodu. Parlamentarzyści są przedstawicielami ludów Europy. Doktryna i praktyka nie zacierają związków parlamentarzystów a zbiorowością, która go wybrała. Wybory odbywają się w tym samym czasie. Jest okres pod koniec kadencji w ramach, której kraje muszą wybrać swoich reprezentantów. Konkretny dzień zależy od decyzji rządu danego kraju.

Nie ma ten parlament wspólnej ordynacji- UE szanuje odrębne tradycje poszczególnych państw członkowskich. Wybór ordynacji jest pozostawiony krajom członkowskim. Wybory odbywają się na tyle miejsc w parlamencie ile przypada danemu państwu. Rada Europejska podejmuje decyzje ile reprezentantów będzie miał dany kraj. Ograniczona proporcjonalność- im więcej obywateli ma państwo to tym więcej ma tych reprezentantów- 1 parlamentarzysta odpowiada określonej liczbie ludności. W 2004 r wzrośnie ogólna liczba członków tego parlamentu, ale zmniejsza się reprezentacja poszczególnych państw. Obecnie jest 620 deputowanych, z których:

-96 wybierają obywatele Niemiec

-87 Włochy, Francja

-64 Hiszpania

-po 25 Holandia, Grecja, Belgia, Portugalia

-22 Szwecja

-21 Australia

-16 Finlandia, Dania

-15 Irlandia

-6 Luksemburg

Kryterium podziału mandatów jest sprowadzone tylko do liczebności ludności. Potęgi gospodarcze tylko obywatele- a oni są równi. Deputowani w parlamencie- nie siedzą w grupach narodowych, siedzą one we frakcjach partyjnych (grupach poselskich- w drodze utworzenia ponadnarodowych partii, do których należą partie poszczególnych narodów). Są też niezależni parlamentarzyści- obecnie jest 31 na 626. Z tego wynika, że niezależny parlament jest zjawiskiem rzadkim- niektóre partie, które wprowadziły swoich parlamentarzystów nie widzą żadnej partii narodowej, która odpowiadałaby tej krajowej.

Europejska Partia Ludowa- stworzona przez Europejskie partie chrześcijańsko-demokratyczne.

Partia Socjalistów Europejskich (175)- Międzynarodówka Socjalistyczna

Europejska Partia Liberalno- Demokratyczna

Zjednoczona Lewica Europejska (ugrupowania lewicowe nie wchodzą w składa międzynarodówki socjalistycznej).

Prawica: Zieloni- partie ekologiczne

Unia na rzecz Europy Narodów

Unia Demokracji i Samorządności

We frakcjach jest dyscyplina w głosowaniu- partie europejskie nie mają instrumentów dyscyplinarnych.

Parlament Europejski:

*traktat w Mastricht dał prawo uchwalania wotum nieufności dla Komisji Europejskiej

*ma prawo wyboru Rzecznik Praw Obywatelskich- przyjmuje skargi na funkcjonowanie władz UE jak i państw

*zgoda tego parlamentu jest niezbędna dla skuteczności przyjęcia nowego członka do UE. Gdyby tej zgody nie było to traktat nie wszedłby w życie.

*inne rzeczy mają charakter opiniodawczy: uchwala rezolucje wzywające do zrobienia czegoś (opinie)- nie mają one charakteru wiążącego itp.

Nie może stanowić on prawa! Podlega on ustawodawstwu innego organu- Rada UE to ona stanowi prawo traktatowe, pierwotne.

4. Europejski Trybunał Sprawiedliwości

5. Rewidenci- Trybunał Obrachunkowy

Ciała powoływane dla rozstrzygnięcia spraw, które wiążą się z działalnością UE. Każdy z tych trybunałów składa się z 15 sędziów (rewidentów). Członkowie są powoływani jako osoby, których kompetencje kwalifikują ich do piastowania tych stanowisk.

Mechanizm powoływania

-konsultacyjny- zakłada sprawiedliwy rozdział miejsc

-zasada nie powoływania równocześnie więcej niż 1 członka z tego samego kraju.

-odwołanie trybunału by żaden kraj członkowski nie był pominięty

-powoływanie większością głosów

ETS- występuje obok sędziów kategoria tzw. rzeczników Generalnych (9) nie są oni sędziami (nie uczestniczą w podejmowaniu decyzji ale piszą projekty tych decyzji), ale są tak samo wybierani jak oni. Są to doradcy trybunału. Sąd Pierwszej Instancji nie jest ciałem odrębnym, ale rozpatruje sprawy w zmniejszonym składzie, od jego decyzji przynależy nam odwołanie do tego głównego trybunału.

Uprawnienia Trybunału Obrachunkowego: ciało, które bada prawidłowości w dochodach i wydatkach UE i poszczególnych organów,

-analizuje on formalną poprawność polityki finansowej UE.

-nie ma uprawnień do kontrolowania czy podejmują organa właściwych decyzji.

Uprawnienia Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

-spełnia funkcje wielorakie (jest kilkoma ciałami jednocześnie):

*jest odpowiednikiem Trybunału Konstytucyjnego (orzeka o zgodności postanowień, decyzji podstawowych organów z podstawowym prawem traktatowym UE, gdy jest jakaś wątpliwość to rozstrzyga to ten trybunał, ale nie ma możliwości ustalenia nowych praw jak to prawo jest rozumiane

*rozpatruje skargi na działanie organów UE- mogą je wnosić kraje członkowskie, obywatele i osoby prawne działające na terenie UE ( przypomina on Naczelny Sąd Administracyjny)

*rozpatrywanie sporów między państwami będącymi członkami UE w zakresie, której te państwa chcą się poddać jurysdykcji tego trybunału wbrew ich woli rozsądzać nie może.

ETS nie rozpatruje całego obszaru spraw karnych (sądy państw członkowskich) skargi obywateli na działania władz ich państw (jurysdykcja sądu państw członkowskich. Honoruje on suwerenne prawo narodowego systemu sądownictwa.

System Trybunałów Europejskich (Europejski Trybunał Sprawiedliwości jest najwyższy)

1. charakter arbitrażu w sporach między państwami członkowskimi ( możliwe byłoby, że samo przystąpienie do UE jest równe z wyrażeniem, że inne państwa członkowskie mające pretensje do nas będzie miało prawo dochodzenia praw w Trybunale Sprawiedliwości- wzmocniłoby to uprawnienia UE dotyczące stosowanie przez kraje prawa unijnego).

2. stosunek między prawem UE a narodowym (orzeczenia narodowych trybunałów konstytucyjnych) doktryna należności tego ETS w stosunku do decyzji tych narodowych orzeczeń.

1, 2 -problemy UE.

Nie jest to struktura 5 równorzędnych instytucji (Rada UE- najwyższy organ, w jej ręku są podstawowe decyzje).

01. 04

Od początku integracji europ. ścierają się 2 koncepcje:

1. Koncepcja Europy Państw (Europa Ojczyzn)

2. Koncepcja Europy Ludów (Europy Obywateli)

Czym jest Unia? Porozumieniem państw czy połączeniem ludów Europy?

Ludzie widzą zalety w jednej i drugiej koncepcji, więc szereg rozwiązań ma charakter kompromisowy. Koncepcja Obywatelska tak jak się ukształtowała w procesie jest szukaniem kompromisu Europy Państw i Europy Obywateli. Jest to pewien kompromis-ta koncepcja obywatelska, ale jej kształt jest zmienny- zasady obowiązujące obecnie nie muszą obowiązywać w przyszłości.

Ewolucja Obywatelstwa Europejskiego:

-okres do 1992 (Mastricht)

-okres od 1992

Obecny kształt to traktat Mastricht.

Jak przebiegał proces stopniowego kształtowania się idei obywatelskiej Europy?

Idea obywatelstwa europejskiego nie pojawia się do lat 70-tych ( jest integracja państw). W 1974 pojawia się pierwsza inicjatywa przesłanek obywatelstwa -raport belgijskiego polityka Tindemans'a napisana dla Komisji Europ. Opisywał drogi do poczucia wspólnoty obywatelskiej -trzonu wspólnotowego ( proponował między innymi rozważenie możliwości wprowadzenia jednolitego paszportu europejskiego) nie owocował on natychmiast postanowienia prawa europ. 11 lat później Rada europejska powołała Komitet Adonnino- przygotował on dwa raporty (Europa Obywateli) przyjęte przez rade. Ostatecznie jednak obywatelstwo pojawia się w 1992 r w traktacie w Mastricht. Istniały wcześniej pakty o prawach obywateli państw członkowskich, ale to było co innego niż obywatelstwo unijne- tu wspólnota określała pewne standardy praw obywatelskich, a traktat w Mastricht wprowadził pojęcia obywatelstwa europ. -od tej pory ludzie mają podwójne obywatelstwo.

Między tymi obywatelstwami: obywatelem UE jest obywatel prawa członkowskiego- pierwszeństwo w ustalaniu obywatelstwa ma państwo członkowskie ( jest to wiążące dla UE. Obywatelstwo unijne jest podrzędne).

-utrata obywatelstwa lub nie nabycie obywatelstwa państwa członkowskiego powoduje niemożność zostania obywatelstwa unijnego.

-jeśli ktoś ma dwa obywatelstwa a jedno jest tylko obywatelstwem państwa należącego do UE to jest także obywatelem UE (jest to zależne od ustawodawstwa krajowego czy dopuszcza się dwa obywatelstwa). Brak samodzielnego nabycia obywatela UE w stosunku do krajowego oznacza nadrzędność.

Traktat Amsterdamski (1994) - obywatelstwo UE nie zastępuje obywatelstwa kraju członkowskiego ale jest jego uzupełnieniem: (prawa z tytułu członkostwa)

-jest to prawo swobodnego poruszania się i przebywania na terenie UE tak samo jak obywatele tych państw (nie musimy uzyskać zgody na przekroczenie granicy, popyt na nieokreślony czas, bezdewizowe przekraczania granicy).

-obywatel UE otrzymał czynne i bierne prawo do udziału w wyborach komunalnych (samorządowe szczebla podstawowe np. szczebel gminy u nas w szczeblu wyższym nie). Wymagana jest długość zamieszkania w danym miejscu (przepisy wew.).

-czynne i bierne prawo wyboru do Parlamentu Europ (głosuje się tam gdzie się mieszka- nie trzeba jechać do swego ojczystego kraju, może także kandydować tam w ramach swojej ojczyzny)ale np. żeby kandydować do polskiego Sejmu trzeba mieć obywatelstwo polskie.

-z obywatelstwa europ. wynika prawo do ochrony dyplomatycznej i konsularnej państw trzecich (np. gdy jesteśmy w kraju gdzie nie ma naszej ambasady a potrzebujemy opieki, a jako obywatel UE mamy prawo zgłosić się do placówki kraju, który należy też do UE, ale to nie jest dowolna placówka ale ta, która w ramach rotacji prezentuje wszystkie kraje członkowskie (która z ambasad państw należy do UE reprezentuje wszystkie kraje UE) i udziela ona nam pomocy.

-prawo kierowania petycji do Parlamentu Europ. skarg do Rzecznika Praw Obywatelskich UE

Są to prawa:

-wcześniej sformułowane i zatwierdzone w traktacie w Mastricht

-nowe prawa zawarte w Mastricht i po (prawa wyborcze, ochrona dyplomatyczna i skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich UE).

Traktat zakłada, że koncepcja obywatelstwa będzie ulegała zmianie. 3-letnie sprawozdania sporządzane dla Unii są tu obowiązkiem. Mastricht daje sygnał, że ta koncepcja nie jest traktowana jak coś ostatecznego, ale koncepcja ewoluująca obywatelstwa unijnego.

*zwiększenie stopnia w jakim prawa obywatelskie UE mają mieć charakter nie dyskryminujący ze względu na przynależność państwową (np. prawo wyborcze). Rozszerzanie zakresu praw, stopniowe zwiększanie uprawnień, z których obywatel UE korzysta na terenie każdego z państw członkowskich.

*rozszerzenie przedmiotowych praw, wprowadzanie nowych do tej pory nie skodyfikowanych praw obywatelskich UE.

Wprowadzenie coraz to nowych praw obywatela UE (wzbogacenie tradycyjnego charakteru prawa obywatelskiego):

-polityczne (petycje, skargi, przemieszczanie się )

-ekonomiczne (swoboda obiegu gosp., równe prawa w zatrudnieniu, wolny przepływ kapitału, to co jest dozwolone dla obywateli danego kraju członkowskiego to także jest dozwolone dla całej UE)

-socjalne -najwięcej praw obejmuje szereg praw, które przysługują obywatelowi, ale egzekwowanie tych praw budzi wątpliwości (każdy obywatel UE ma prawo do pracy- dostęp do pracy nie może podlegać przepisom dyskryminującym np. jeśli jest miejsce pracy dla każdego kandydata z UE musi być traktowany równo, ale określenie czy coś jest dyskryminowane czy nie jest trudne do zinterpretowania), każdy obywatel ma prawo do godziwego wynagrodzenia (nie może być równe dla różnych krajów ale musi być jakieś minimum godziwego wynagrodzenia- nie może być równe, jednakowe dla wszystkich obywateli w tej samej grupie zawodowej). Prawo do ochrony socjalnej zawiera pewne standardy, które musza być spełnione- prawo do ochrony zdrowia (medycyna dokonała ostatnio postęp- nowe drogie koszty leczenia), -odpowiednio wielkie opodatkowanie, zagwarantowanie praw emerytów, prawa osób niepełnosprawnych (wykluczenie prawa do niedyskryminacji)

Akty, które nie stanowią prawa wspólnotowego ale mają wpływ na obywatelstwo

1.cztery kolejno wydawane dokumenty wspólnoty europ. Mające charakter niewiążący deklaracji i kart:

-deklaracja podstawowych praw i wolności (1989)

-karta wspólnotowa podstawowych praw socjalnych pracowników (1989)

-deklaracja o prawach człowieka (1991)

-karta podstawowych praw UE (1994)

Stanowią one łącznie deklaracje intencji (nie mają charakteru traktatowego i uchwał i nie są częścią prawa wspólnotowego). Kierunkowe oświadczenia państw UE jak rozumieją prawa wolności obywatelstwa. Nierównowaga między prawami a obowiązkami tu istnieje. O obowiązkach deklaracje i karty milczą oprócz ogólnego stwierdzenia (wyższość praw nad obowiązkami to koncepcja dyskusyjna). Jest wizja rozbudowy obowiązków.

2. konwencje zawierane przez państwa należące do Rady Europy. Obowiązują na terenie UE, ale nie są częścią prawa wspólnotowego. Istnienie tej konwencji tłumaczy, że kraje nie są obejmowane prawem unijnym:

-europ. konwencja o ochronie praw i podstawach wolności człowieka (1952)

-europ. karta socjalna (1961- uzupełnienie praw człowieka)

-europ. konwencja zapobieganiu torturom, nieludzkiemu traktowaniu (1987)- częścią jej jest uznanie kary śmierci jako nieludzkiego karania- Izrael ma dopuszczające prawo, które pozwala na stosowanie tortur- terroryści

Problemy UE ,które będą wymagały rozważenia do praw i wolności obywatelskich (niesie je życie):

1. problem bezrobocia (prawo do pracy, tworzenie szczególnej polityki ekonomiczno- społecznej w postaci funduszy unijnych przeznaczonych na walkę z bezrobociem, te pieniądze mają stworzyć możliwość zatrudnienia ewentualnie szkolenia czy przekwalifikowania).

2. wzrost przestępczości międzynarodowej (handel narkotykami) wspólna przestrzeń stanowi ułatwienie dla takiej przestępczości, ulepszania współpracy organów ścigania krajów UE.

3. problemy imigracyjne i azylowe. Europa jest atrakcyjna dla imigrantów, którym źle się żyje jednak UE nie może prowadzić polityki drzwi otwartych dla wszystkich z powodu między innymi przyczyn ekonomicznych. UE balansuje między nie dyskryminacyjnym stosunku do imigrantów już mieszkających na terenie UE i zachowujących swoją odrębność. Musi im zagwarantować pewne prawo, ale nie musi prowadzić polityki otwartych drzwi, ogranicza imigracje.

4. zanieczyszczanie środowiska naturalnego -jest to plaga dla przyszłych pokoleń, nakładanie rygorów na producentów i częściowo konsumentów w celu zniwelowania częściowo zanieczyszczeń np. katalizatory do samochodów czy w domach.

5. ochrona zagrożenia interesów praw konsumentów (UE podnosi to do poziomu określonych wymagań unijnych)

6. wspólna polityka oświatowa (UE zaczyna włączać to do kanonu praw obywatelskich kraje muszą zagwarantować swoim obywatelom wykształcenie do porównywalnych standardów- powszechne uznawanie dyplomów na terenie państw członkowskich, ujednolicenie wyrównanie standardów nauczania. Jest to wielkie wyzwanie dla UE.

08.04

Suwerenność państw członkowskich UE

Inaczej jest rozumiane w: 1 prawie międzynarodowym a inaczej 2 w nauce o polityce. Ale nie są one wykluczające się.

1. suwerenność zrodziła się za gruncie rozważań prawniczych (opozycja władcy w stosunku do autorytetów ponadpaństwowych- papież i cesarz). Koniec wieku XVI we Francji główni reprezentanci wczesnej koncepcji suwerenności. Wyzwalanie się państw europejskich w zależności od papieża i cesarza -okres reformacji podważał jedność chrześcijaństwa, przestano uważać autorytet papieża w sprawach politycznych- aspekt historyczny.

2. we współczesnej teorii przyjmuje się, że suwerenność jest atrybutem państwa i cechą niezbędną państwa. Nie ma państwa nie suwerennego. Podstawowym punktem wyjścia w prawnym ujęciu suwerenności jest nieodzowna cecha państwa, jeśli nie jest suwerenne to nie jest państwo. Powojenny teoretyk Ludwik Erwich (1958) wydal książkę precyzującą suwerenność współczesną: -aspekt samowładności i aspekt całowładności.

Samowładność- organy państwa stanowią prawo i podejmują decyzje sami, niezależnie od innych podmiotów wewnętrznych. Ale podlega to kontroli wewnętrznej, nie podlega zewnętrznym czynnikom.

Całowładność- organy państwa suwerennego władne są decydować o wszystkim, jego władza nie jest ograniczona, decydują tam gdzie chcą decydować- reguluje to prawo państwowe, regulacje wewnętrzne. Suwerenność w rozumieniu prawnym nie może być ograniczona- twierdzi Tyranowski, ale z tym twierdzeniem nie wszyscy prawnicy się zgadzali. Koncepcja Erwicha ma większe powodzenie.

Prawne ograniczenia suwerenności

*które wynikają z prawa międzynarodowego (stanowione przez państwa raz ustanowione prawo staje się ograniczeniem suwerenności państwa) -przyjęte normy prawa międzynarodowego (czy władca państwa łamiąc prawo międzynarodowe może powiedzieć, że to prawo łamie suwerenność państw). Nakazy i zakazy ze względy na przyjęte normy prawa międzynarodowego, odrzucenie suwerenności na rzecz prymatu prawa międzynarodowego.

*jeśli państwo przyjęło dobrowolnie określone zobowiązania i czy one naruszają suwerenność państwa (nikt nikogo do niczego nie zmusza). Przyjmujemy na siebie pewne zobowiązania gdy stajemy się członkami UE są to suwerenne decyzje. To nie ogranicza suwerenności bo mamy możliwość wystąpienia z Unii, ale to nie jest do końca przekonujące. Przyjmując dorobek prawny wspólnoty jest on dla nas obowiązujący ale my go nie tworzyliśmy lecz to nie ma znaczenia bo przyjmujemy swoją suwerenną decyzję. Z góry zobowiązujemy się, że obowiązywać nas będą decyzje z zakresu prawa wtórnego, które nie wymagają całkowitego poparcia- możemy zostać przegłosowani, bo decyduje większość głosów. Mamy możliwość wystąpienia z UE z gwarancją, że nasza suwerenność pozostanie nieograniczona. Tyranowski dając ten przykład mówi „z UE można wystąpić, a Bawaria nie może wystąpić z RFN”, ale konstytucja Kanady dopuszcza taką możliwość- kwestia celowości takiego wystąpienia (Quebek)- nie jest on suwerenny ale byłby gdyby wystąpił z Kanady.

Czy kraje UE są suwerenne będąc w niej? Czy są tylko potencjalnie suwerenne?

W nauce o polityce suwerenność ma różne znaczenie, oblicze. Według Casnera to:

1.suwerenność między zależności w tym rozumieniu suwerenne jest państwo, które kontroluje swoje granice, panuje nad określonym terytorium. Nie jest suwerenne państwo rozdarte wojnami, pozbawione swojej granicy.

2.suwerennośc wewnętrzna oznacza ona tyle co prawo decydowania o swoich sprawach, ustanowienie władzy samodzielne. Jest to suwerenność klasyczna.

3 suwerenność westfalska wywodzi się z podstawowej klauzuli westfalskiej (po wojnie 30-letniej zakończyła się zwycięstwem krajów niekatolickich- „kto ma władze ten ustanawia religię”)- władca jest niezależny od czynników zewnętrznych, decyduje o wszystkim bez zwierzchnictwa, nikt nie może mu nic dyktować.

4.suwerenność międzynarodowo-prawna wzajemne uznanie dyplomatyczne państw, suwerenne są państwa, które są uznawane za suwerenne przez inne państwa.

Suwerenność ma różne aspekty, jest ona stopniowalna. Politologiczne rozumienie suwerenności uznaje fakt, że suwerenność może być ograniczona. Wychodząc z realiów suwerenność może być ograniczona. Czy Polska wieku XVIII była suwerenna? -Nie, gdy odrzucimy stwierdzenie, że jest stopniowalna, bo wybór króla był w asyście władz rosyjskich itp.-władze polskie nie miały nic do powiedzenie. Ograniczenia suwerenności były bezoporne. Rozbiory- całkowity brak suwerenności. Państwowość Polski byłą w stanie podejmować swoje własne decyzje co wywoływało reakcje ZSRR. Suwerenność jest stopniowalna może jej być więcej lub mniej, odzwierciedla ona sprzeczność między prawną fasadą (samodzielne państwo jest suwerenne) a polityczną rzeczywistością (z wyjątkiem najistotniejszych lub tych, które są na uboczu, wszystkie państwa są pod naciskami politycznymi, które ograniczają ich swobodę działania).

Komu przysługuje suwerenność? Kto jest jej podmiotem?

Kiedyś był to władca. Władca jest suwerenny tak długo jak jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo obywateli. W demokracji suwerenny jest naród rozumiany jako zbiorowość polityczna (zbiorowość obywateli polskich -nieetyczni Polacy). Suwerenem jest naród, którego decyzje ograniczające suwerenność na rzecz organizacji międzynarodowej musi podejmować teraz naród (prawo decydowania w referendum- konstytucja)

Czy UE jest suwerenna. Czy jej członkowie suwerenni?

Nie spełnia UE podstawowych kryteriów suwerenności według którego inne podmioty nie mają władzy nad państwem suwerennym. Rada Europy ma pozycje nadrzędną, zwierzchnią, suwerenną władze mają państwa członkowskie w stosunku do UE. Decydują o wszystkim co jest najważniejsze. Stan na dziś i nieodległą przyszłość.

UE nie jest suwerenna w żadnym rozumieniu bo uprawnienia jej organów nie są samoistne tylko pochodna w stosunku do praw, uprawnień i woli państw członkowskich (inne podmioty nie mają władzy nad podmiotem suwerenności, w UE władze mają państwa członkowskie).

Po czym to widać by to wytłumaczyć?

Rada UE ma pozycję nadrzędną w stosunku do innych organów, państwa członkowskie są zwierzchne w stosunku do UE. Żadne, pojedyncze państwo nie posiada tej zwierzchności tylko wszystkie razem. Inne organa UE mają uprawnienia ograniczone lub pochodne od decyzji Rady UE. Mają tyle uprawnień ile przekaże im Rada Europy.

Czy państwa członkowskie są suwerenne?

Tak bo mają prawo wystąpienia z UE, dlatego nie tracą części suwerenności. Obecnemu pokoleniu Polaków nie wolno podjąć złej decyzji bo przyszłe pokolenia odczują tego skutki. Gdyby tak nie było nie moglibyśmy brać udziału w referendum bo pozbawilibyśmy przyszłe pokolenia o prawie decydowania w udziale UE.

Suwerenność państw członkowskich wynika z tego: (Europa Ojczyzn)

*że całe prawo pierwotne jest i będzie stanowione za zgodą wszystkich państw członkowskich, nikt nam niczego nie narzuci.

*także prawo wtórne jest kształtowane z naszym udziałem -w tym wypadku nie zawsze obowiązuje jednomyślność, teoretycznie więc może się zdarzyć tak , że w zakresie tego prawa możemy być przegłosowani ale mamy udział w jego stanowieniu -rozszerzamy swoją suwerenność w takim stopniu w jaki ją zwężamy. Ma tu miejsce wzajemność, możliwość wpływania na ustawodawstwo wszystkich innych państw i na odwrót.

Czy to jest stan wieczny? Czy za 30 lat będzie taka sama odpowiedź?

Może tak a może nie. Tego nikt nie wie. Można tylko układać elementy rozumowania.

Czy są tendencje, które są za tym by odpowiedź na zadane pytania była odwrotna? (suwerenna UE a niesuwerenne państwa). - Tak „ojczyzny Europy”, UE jest związkiem suwerennych państw. Europa powinna stać się ojczyzną a to oznaczałoby, ze jej organizacja stałaby się suwerenna. Zwolennicy „Ojczyzny Europy” widzą ten rozwój Europy na wzór amerykańskiego. USA, powstało z wymieszania różnych etycznie grup imigrantów, a to sprzyjało integracji. Naród imigrantów sprzyjał integracji bardziej niż poszczególne narody europ. mają sto lat wspólnej i odrębnej historii narodowej. W 2000 r w państwach UE w ramach badań opinii zapytano ich kim się czują - głównie Europejczykami 8%, wyłącznie Europejczykami- 4%, przede wszystkim członkami swojego narodu- 41 %, więc jest to Europa Ojczyzn. Zmniejszenie tożsamości socjologicznej może wywrzeć to co się będzie działo w społeczeństwie. Zamożne warstwy społeczne legalizują mieszane związki. W Europie przyszłości procesy te będą się rozpowszechniały, nie można wykluczyć tego, że procesy socjologiczne będą wytwarzały poczucie europ. waluty.

Zjawiska o charakterze politycznym także mogą zwiększać tę tożsamość europ. Wspólna waluta, armia, polityka to także przyczynia się do wzrostu tożsamości europ. Ale tak stać się nie musi.

Instytucje, które już powstały obrastają w funkcje i są coraz ważniejsze, dążą do zwiększania swojego znaczenia. Czynnikiem stopniowego zwiększenia znaczenia UE w stosunku do państw jest Parlament Europ. Jest to prestiżowe ciało, często do niego wybierani są wybitni i znani politycy. Z drugiej strony jest to ciało, które ma znikome kompetencje będzie się starało je zwiększać. Parlament może przyczynić się do tego, że UE stanie się suwerenna. Parlament jest reprezentacją obywateli, ma większe kompetencje niż parę lat temu. Jesteśmy świadkami procesu gdzie Parlament Europ. rozwija się, kiedyś indziej będzie trzeba spojrzeć na Unia a kraje członkowskie. Parlament będzie podejmował inne decyzje niż poszczególne kraje. Idea europ. prezydenta (idea francusko- niemiecka)- idea ta nosi zbyt wyraźny znak firmowy (idea francusko- niemiecka) dlatego pewnie nic z tej idei na razie nie będzie. Im bardziej będzie stawała się suwerenna UE tym bardziej będzie ograniczona stawała się suwerenność państw członkowskich.

15.04

Podstawowe kierunki działań UE

Integracja ekonomiczna- wyprzedzała inne kierunki integracji i jest najważniejszym obszarem wspólnym działań, dzielimy ja na : (kierunki)

1 polityka makroekonomiczna w której UE oddziałuje na politykę gospodarczą państw, działa pośrednio

2.własna polityka budżetowa UE- UE pozyskuje swoje dochody poprzez składki członkowskie i je wydatkuje

3. zespół określonych, wybranych polityk ekonomicznych UE- polityka rolna

Ad 1.

4 art. Traktatu w Mastricht mówi, że trzeba osiągnąć cel harmonijnego rozwoju. UE nie przyjmuje na siebie odpowiedzialności za politykę państw ale ustala pewne reguły którymi muszą się kierować kraje członkowskie.

W kształtowaniu się tej polityki UE koncentruje się na parametrach:

-Kontrola deficytu budżetowego

-Inflacji kontrola

Założenie UE jest by nie dążyć do celu, który jest nierealny. UE przyjmuje ten punkt widzenia, że umiarkowana inflacja i deficyt mogą spełniać korzystne funkcje co do rozwoju gosp. Zasady ograniczania tych zjawisk przez obowiązek utrzymania przez kraje członkowskie odpowiedniej wysokości deficytu inflacji. Trzy kraje o najniższej inflacji - średnia z tego jest ważna by jej nie przekroczyć. Budżety państw: skumulowany deficyt czy dług publiczny nie może przekroczyć 60 % PKB danego kraju. Jeśli kraj ma za duży dług to musi on w ryzach trzymać swój obecny deficyt by nie przekroczyć 60% PKB globalnego. Państwa należące obecnie do UE spełniają te warunki choć wstępując do niej miały problemy z inflacją i deficytem. Państwa członkowskie są w stanie zdyscyplinować finanse publiczne. Dla krajów kandydujących jest to trudne, nie da się skokowo doprowadzić do ostrego zredukowania inflacji i deficytu. Wymaga to czasu. Doprowadzenie inflacji do niskiego poziomu w Polsce wymagało wielu lat. Jeszcze 6 lat temu inflacja wynosiła rocznie 14 %. Kilka lat doprowadziło do obniżenia do poziomu dopuszczalnego w UE.

Problem deficytu jest skomplikowany. Parametry dyscypliny makroekonomicznej służą członkowskim krajom i kandydatom by prowadziły ostrożną politykę. Częścią tak rozumianej polityki makroekonomicznej jest unijna koncepcja wzrostu realnych płac UE- uzasadnione wzrostem wydajności pracy.

Zasada nieinflacji wzrostu płac w państwach UE rodzi napięcie społeczne (szczególnie biednych) wywołując poczucie, że nie dokonuje się postęp w stosunku do pracowników, ich płac. Jest to polityka ostrożna, równowaga gosp. Jest najważniejszym warunkiem długotrwałego i harmonijnego rozwoju. UE proponuje koncepcje takiego rozwoju (neoliberalizm). Państwa UE dokonały ogromnego skoku ekonomicznego, stosując się do unijnych rygorów polityki.

Ad 2.

Budżet UE nie jest wielki w porównaniu z rozmiarami potencjału gosp. UE jako całości (jest to prawie 100 mln ECV) -mniej niż budżet średniego rozwiniętego państwa UE. Stanowią one wyraz koncepcji ekonomicznej solidarności UE, wszyscy do budżetu wnoszą swoje wkłady i otrzymują określone wypłaty ale nie w sposób jednorodny. Z 15 krajów tylko 1 państwo ma ten sam poziom wpłat co wypłat- Belgia, pozostałe państwa to:

-płatnicy netto (więcej płacą niż dostają)

-beneficjanci netto (więcej dostają niż płacą)

Na budżecie najwięcej zyskują: Dania, Finlandia, Grecja (rekordzista 5 razy w tych relacjach), Irlandia 4, 5 razy więcej otrzymuje, Portugalia, Luksemburg, Hiszpania.

Płatnicy netto :Austria, Francja, Holandia, Szwecja, Włochy, Republika Federalna Niemiec, Wielka Brytania

20 % dostają tego co wpłacają.

RFN- 50% otrzymują tego co wnoszą udział w tym budżecie mają największy około 20 mld. UCV wnoszą, a 10 mld są odzyskiwane.

Mechanizm uzyskania w Niemczech aprobaty obywateli do tak wysokich wpłat. Argumentem jest to, że ich gospodarka dzięki integracji ma dodatkowe bodźce, jej powodzenie sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu gospodarki niemieckiej. Dlatego warto do niej dopłacać.

Ad. 3. Obszary gospodarcze (cele):

-polityka walutowa

-polityka rolna

-polityka regionalna

-polityka handlowa

-polityka przemysłowa

-polityka energetyczna

-polityka transportowa

-polityka rybołówstwa

Wspólna polityka walutowa zrodziła się późno w 1971 w postaci planu Wernera, który to plan był próbą europ. odpowiedzi na kryzys systemu walutowego po II wojnie św.

Na początku lat 70-tych system zaczął się chwiać (duże koszty wojny w Wietnamie) Nixon zabronił zamiany złota na dolary, zachwianie światowego systemu walutowego- trzonem był dolar zakotwiczony w złocie. W 1972 r. wprowadzono tzw. waż walutowy -państwa należące do EWG zobowiązało się do utrzymania swojego kursu walutowego w 1,125 % (granica kursu). Potem odchylanie kursu równe 2,25 %. Państwa EWG trzymały się pewnych granic by mogły przewidywać swoje efekty gosp. Ta polityka stabilizacji kosztów zapewniała krajom Wspólnoty Europ. stabilizacje. Było to doprowadzenie wartości walut krajowych do trwałego, wspólnego poziomu. W latach 90-tych UE przeszła do wspólnej polityki walutowej. Utrzymanie węża walutowego rodzi trudności- gospodarka niemiecka zaczęła zachowywać się nieswojo- wzrost stopy %. Postanowiono w 1997 r. w Amsterdamie odejść od mechanizmu węża walutowego na rzecz tworzenia wspólnej waluty europ. traktat amsterdamski zatwierdził wspólną walutę EURO. Te kraje, które nie weszły do polityki walutowej mają łatwiej dojść do stabilizacji. W 1999 euro obowiązuje jako waluta UE.

01 01.2002 Euro powszechna waluta obiegu handlowego wew. EURO okazało się sukcesem w stosunku do $. Stał się walutą powszechną i atrakcyjną, przeciwwagą dla $. Gdy pojawiło się w obiegu to miało 9 centów do $, a teraz $ stanowi 90% wartości EURO. Jest to zdrowy stan gosp. Poszczególnych krajów członkowskich. Polityka walutowa- wspólna silna waluta europ. to sukces UE. Nowe państwa członkowskie maja waluty mniej ustabilizowane niż członkowie więc będzie pewien okres przystosowawczy dla nowej waluty.

Waluty rolna

Najbardziej kontrowersyjna z polityk . 70 % budżetu pochłania polityka rolna, teraz spadło to do 40%. Jest to obszar, w którym UE odchodzi od założeń liberalnej gosp. Rynkowej. Koncepcja wyraźnego ograniczenia mechanizmów rynkowych do interwencji organów UE. Politycy UE zdali sobie sprawę, ze rolnictwo zajmuje ważne miejsce w państwach- nie może to być podporządkowane mechanicznie. Rolnictwo jest takim samym działem gosp. Jak inne- w Polsce tak myślano i teraz mamy upadek całych gałęzi rolnictwa. UE stoi na stanowisku, że rolnictwo wymaga pewnej pieczy ze strony władz publicznych, ścierają się tu 3 racje, które logicznie biorąc znajdują się w sprzeczności:

1.ekonomiczny interes rolników, którzy dążą do uzyskania najkorzystniejszych warunków tego działu gosp.

2.interes konsumenta- ceny artykułów rolnych nie rosły nadmiernie do wzrostu siły nabywczej.

3 interes makrospołeczny- produkcja rolna w zgodzie z ochroną środowiska.

Rolnictwo zależy od sposobu wykorzystania ziemi. Wszystkie kraje członkowskie UE miały większy udział rolnictwa w zatrudnieniu po II wojnie św. niż teraz. Ludność rolnicza znajdowała się w gosp. Państw europ. w sytuacji mniej korzystnej niż inni ludzie. Trzeba tak przebudować rolnictwo by zwiększyć wydajność rolnictwa. Przepływ z rolnictwa do innych działów gospodarki by osiągnąć wyższe niż nierolnicze dochody.

Osiągnięcie celów:

- podniesienie wydajności w pracy w rolnictwie by zapewnić przyzwoite dochody, ale nie podnosi cen.

- zmniejszenie udziałów siły roboczej w rolnictwie

- rolnictwo musi zmniejszać negatywne skutki dla środowiska

Przyjęto podstawowe założenia

- jednolity rynek-zniesienie ceł, kwot i preferencji w obrębie UE

- solidarność finansowa

- preferencje dla wspólnoty

Nie ma barier w obrocie artykułami rolnymi wewnętrznymi UE, chroni rynek ten przed konkurencją zewnętrzną-te produkty mają cła, kwoty. Wspólnie kraje UE chronią swój rynek, bo na zewnątrz UE są kraje produkujące te produkty taniej - nie byłoby to korzystne dla producentów. Równocześnie celem tej polityki jest utrzymanie cen artykułów na takim poziomie by były one powszechnie dostępne, akceptowane przez konsumenta. Tu mamy internacjonizm UE - rozerwanie związku między ceną producenta a ceną dla konsumenta. Są tu dopłaty na produkty rolne, by te ceny były opłacalne dla jednej strony jak i dla drugiej. Może to powodować deformacje w obrębie polityki rolnej - hamuje to modernizacje rolnictwa, dofinansowania te powodują niekorzystne procesy ekonomiczne w gospodarce światowej. Dzięki tej polityce udaje się UE uzyskać wzrost wydajności rolnictwa, miej ludzi pracuje w rolnictwie niż kiedyś. Utrzymuje się wysoka dochodowość gosp. Rolnych przy utrzymaniu cen konsumpcyjnych na odpowiednim poziomie. Coraz silniej stawia się celowość dopłat bezpośrednich jako niedobre - trzeba to zastąpić innymi mechanizmami. Rozszerzenie UE - kraje mają wysoki poziom zatrudnienia w rolnictwie w stosunku do innych działów - wielkie wyzwanie. Kiedyś to kraje kandydujące miały to wielkie wyzwanie. W istocie koszty dotyczą modernizacji rolnictwa dla krajów kandydujących. Dzięki wspólnej polityce UE kraje te mają możliwość modernizacji tego działu, bo samo nie dałoby rady tego zrobić.

Polityka regionalna

UE dąży do wyrównania różnic, ale im więcej się ona rozszerza tym te różnice są większe. Są obszary bardziej zacofane i bardziej rozwinięte. W większości regionów zamożność regionów jest niższa niż średnia UE. Słabe regiony - fundusze strukturalne wydzielone przez kraje członkowskie, które finansują te regiony opóźnione w sposób, który wynika z ich szczególnych warunków. Celem tej polityki jest zmniejszenie dysproporcji.

Polityka handlowa

Systematyczne odchodzenie od państwowego protekcjonizmu na rzecz wspólnego rynku. Rezygnowanie z mechanizmów protekcjonistycznych

Polityka przemysłowa i rozwojowa-naukowa

Unowocześnienia, nowe technologie

Polityka energetyczna

Wspólne wykorzystanie zasobów, wspieranie polityki energetycznej opartej na źródłach odnawialnych (wiatr, woda, słońce)

Polityka ochrony konsumenta

UE zachęca, by zagwarantować interesy konsumenta przed wprowadzeniem na rynek produktów nisko wartościowych, takie prawa by konsument był chroniony

Polityka transportowa

Tworzenie w Europie sieci niedrogich i sprawnych połączeń. Wizja Europy, z której łatwo się będzie można przemieszczać.

Polityka w zakresie rybołówstwa

UE wprowadza ograniczenia kwotowe ile komu wolno łowić by chronić przyszłe pokolenie przed wyjałowieniem mórz. UE przyjmuje za punkt wyjścia, że ograniczeniu kwot połowów towarzyszą rekompensaty dla ludzi, którzy z tego żyją.

17

---