WSPÓLCZENNE TEORIE WYCHOWANIA
TEORIA MYŚLI PEDAGOGICZNEJ
METATEORIA:
META - część jakiejś całości, poza obrębem
TEORIA - oglądanie, badanie
METATEORIA: teoria, która bada inne teorie, opisuje je; jest teorią jakiejś teorii.
- coś poza empiryzmem, doświadczeniem, co wymyka się naszym zmysłom.
Sama teoria zajmuje się metajęzykiem czyli językiem filozoficznym, językiem który nie do wszystkich przemawia, sama teoria rozwija się na podstawie innej teorii, ma jakieś odwzorowania z przeszłości, bo coś powstaje z niczego, ma jakiś poprzedników, musi być nawiązane do tego co już było, a więc metateoria to jest metaczęść jakiejś całości.
Jeśli mamy jakąś teorie o wychowaniu to znaczy że wcześniej były jakieś teorie, które autor brał pod uwagę
Pedagogika teoretyczna składa się z samych teorii, z rozważań natury filozoficznej. Najwięcej teorii wychowania powstało w Niemczech, ale i w Polsce były znane i uzupełniane.
Teorie prezentują pewien stopień poznania naukowego, opierają się na poczynionych badaniach, jest określona metoda naukowa w tych teoriach.
Występuje w tych teoriach pluralizm tzn. dopuszczenie różnych punktów widzenia, nie występuje pedagogika socjalistyczna, marksistowska.
METADYSKURS - nazwa dyskusji, wymiany poglądów , dopuszczenie występowania rożnych stanowisk.
KOMPARATYSTYKA (zlepek różnych poglądów) czyli umiejętność układania różnych poglądów, myśli w jedną całość .
Niektórzy badacze uważają, że trzeba być otwartym na poglądy innych, żeby dyskusja była swobodna, żeby można było otworzyć się na inne poglądy i swobodnie dyskutować, jest to pełna wymian poglądów.
MODELE PODEJŚCIA BADAWCZEGO:
Rekonstrukcja pozytywna TW - pozytywność podejścia badawczego jest tu rozumiana jako otwieranie się na nowe teorie, w fazie rekonstrukcji badacz podchodzi do niej z wiara, uznaje jej prawdziwość. Przyjmuje hermeneutyczną zasadę „wierzyć, aby rozumieć, rozumieć aby wierzyć". Dopiero na etapie interpretacji może nastąpić oddzielenie rozumienia od uznawania.
Układamy nową teorię z elementów które wydają nam się sympatyczne, które my akceptujemy a inne wyrzucamy i wtedy mamy taka teorię jaka chcemy.
Mamy różne etapy analizy różnych teorii.
Na co zwracamy uwagę gdy tworzymy lub przekształcamy jakąś teorię:
- na ciągłość wiedzy i pewna tradycja, bo musi być zachowana ciągłość wiedzy bo każda nauka o wychowaniu powinna czerpać wiedzę z dorobkiem pokoleń poprzez tradycje przekazywania z pokolenia na pokolenie
- na cechy wspólne na poszczególnych etapów przekształceń, równocześnie muszą być uwzględniane poglądy poprzedników, bo jak się nie uwzględnia to jakby się nie żyło w danym środowisku
- na zakres negacji poglądów poprzedników bo można negować ale do pewnego momentu, bo na pewno ci poprzednicy coś dobrego zrobili i nie można dużo negować i właśnie trzeba określić granicę tej negacji
- trzeba stawiać pytanie o problemy otwarte, co chcemy nowego osiągnąć w tej nowej teorii, czym nowa teoria ma się różnić od starej teorii, Bi jeżeli niczym to po co filozofować
Krytyka hermeneutyczna TW - jest to sztuka wyjaśniania poszczególnych elementów tejże teorii i tutaj trzeba uruchomić własny umysł do tego, żeby można było daną teorię wychowania przedstawić w sposób krytyczny a zarazem jasny dla ogółu dla odbiorcy, studiując jakąś metodę teorii stajemy się jej interpretatorami jakby wyjaśniamy jej treść, my nie tworzymy nowej teorii, wyjaśniamy te już istniejące.
Interpretacje:
- teoria behawiorystyczna: na podstawie określonych zachowań życiowych na doświadczeniach, które doprowadziły do stworzenia takiej, a nie innej teorii
- teorie konserwatywne: jeżeli ktoś używa w swoich teoriach pojęć tradycyjnego modelu wychowania , głową rodziny jest ojciec.
- teorie liberalne: jeżeli ktoś dogadza i pozwala dziecku, dziecko w centrum zainteresowania
- teoria humanistyczna: przejawia się w teoriach troska o prawidłowy rozwój człowieka, zaspokojenie potrzeb małego człowieka
- teoria adaptacyjna: adaptacja wychowanka na zastane warunki życia, w komponuje się w swoje otoczenie, umiejętność dostosowania się do warunków w jakich się znajdujemy
- teorie emancypacyjne: czyli wychowanek sam się wychowuje, realizuje, wyzwala się z danego otoczenia, wychowanek idzie własną linią życia, buntowanie się przeciwko otaczanej rzeczywistości
Są dwa sposoby widzenia:
ścisłe realizowanie zasad tego świata, tego co się zastanie, jego konserwowanie
wrodzona aktywność, może być i aktywność nabyta, wyobrażenia o tym co jest możliwe, co jest pożądane
- mamy zjawiska pomocy, co może ofiarować wychowawca, może to być uważane jako sterowanie drugą osobą i to jest natury technicznej, mechanicznej ale także może być uważane jako oferowanie wychowankowi i to może być coś wartościowego i to jest najbardziej konstruktywne, budujące, a nie jest to sterowanie drugim człowiekiem
Badania porównawcze TW - daną teorię porównuje się z innymi teoriami w innych krajach, w innych obrębach czasu, czyli uprawia się porównywanie i to pozwala wcześniej dostrzec walory albo brak tych walorów.
Porównujemy na podstawie różnych pism, dokumentów, korespondencji autorów tych teorii, jeśli poznamy te pisma itd. to poznamy tych autorów.
Możemy porównywać na podstawie różnic psychologicznych, porównujemy postawy życiowe, można porównywać wykorzystując różne źródła uzasadnień np. autorzy stworzyli taką a nie inną teorię i w jaki sposób jest to uzasadniane.
Bada się przez porównanie maty teorii w świecie, w jednym kraju są takie w drugim inne, czy są różnice kulturowe, obyczajowe.
Przedmiotem badań teorii wychowania jest rekonstrukcja ich treści, mogą pojawić się nowe wątki, nowe elementy na które sami autorzy nie zwracali uwagi, to jest ważne żeby uchwycić te nowe watki
Fenomenografia - uchwycenie linii rozwojowej pedagogiki współczesnej, która składa się z pewnych fenomenów, zjawisk które trzeba wychwycić np. okres pedagogiki współczesnej w Polsce tj pedagogika socjalistyczna
Nowoczesne teorie:
Karol Kotłowski - umarł w PRL, był przedstawicielem pedagogiki fizjologicznej czyli normatywnej.. Uważał że nie ma jednolitej pedagogiki, jest pedagogika personalistyczna kierująca na osobę.
Wg niego :
każdy kieruje się jakimiś założeniami, wychowawca nie może być bez ideowy tylko musi się kierować wartościami, które są charakterystyczne dla jednostki, społeczeństwa.
Trzeba się opierać na wartościach sprawdzonych, żeby mówić o prawidłowym rozwoju poprzez wychowanie.
Wychowawca musi szanować indywidualizm swojego wychowanka, jeżeli poglądy wychowanka się różnią nie powinien ich odrzucać tylko przyjąć do wiadomości.
Wychowanie wg Kotłowskiego jest to oddziaływanie na ludzką świadomość w celach wychowawczych.
Odróżnia akt pedagogiczny - każda świadoma czynność człowieka która jest zorientowana na jakiś cel wychowawczy czyli np. kształtowanie osobowości dziecka poprzez reklamę
od faktu pedagogicznego.-efekt pojedynczych aktów lub procesów wychowawczych, które powodują nowe sytuacje wychowawcze, które wynikają z działań wychowanka i wychowawcy bo te dwa podmioty muszą oddziaływać.
Wychowawca w akcie pedagogicznym musi przeprowadzić analizę istniejącej sytuacji wychowawczej, żeby wiedzieć jak dalej postępować, przeprowadzić refleksję nad sytuacją pod kontem określonego celu wychowawczego tzn. jeżeli ja tak zadziałam to jakiś konkretny cel to będzie miało, musi on wymyślić sposób postępowania postawionego sobie celu czyli działanie długofalowe.
Akty pedagogiczne mogą być ze sobą powiązane i mają mieć jeden cel wychowawczy, może on być dalszy i na ten ciąg aktów będzie się składać oddziaływanie pedagogiczne tzn. bez oddziaływania nie ma ciągu pedagogicznych. Jeśli przedmiot i podmiot tego działania współgrają ze sobą .
współgranie wychowawcy i wychowanka nazywa się procesem pedagogicznym chodzi o osiągnięcie jednego celu pedagogicznego
Cele wychowania nie mogą podlegać kryteriom prawdy i fałszu.
Kotłowski wyróżnia 3 sfery działalności pedagogicznej wychowawców:
sfera faktów czyli wychowawca to badacz dziecka, musi ustalić fakty do danego dziecka, jakie to dziecko jest, ustala program wychowania i kształcenia.
sfera powinności tj normy, ideały, modele wychowawcze, trzeba wysnuć wnioski z określonej ideologii czyli każdy pedagog opiera się na ideologii i wysuwa wnioski ideały, modele wychowawcze. W tej sferze przewiduje rozwój społeczeństwa, przyszłych warunków swoich wychowanków i tworzy swój model wychowawczy czyli wg własnych wyobrażeń ale opartych na ideologii.
sfera prakseologii pedagogicznej (zasady i metody działania które tworzą swoisty pomost prowadzący od tego co jest do tego co być powinno) - tj. doskonalenie zasad środków badawczych, metod wychowawczych, wieczny poszukiwacz nowych rozwiązań.
Kotłowski twierdzi, że te trzy sfery są bardzo ważne one powinny występować równolegle, jeżeli ktoś ogranicza się do jednej sfery to jest kiepskim pedagogiem.
Wg Kotłowskiego nie jest najważniejsze dziecko ale czym może być i czym powinno być, ale nic na siłę nie można całkowicie zmienić dziecka, ale wg niego bez wykształcenia nie da się osiągnąć sukcesu, a więc tutaj wychowanie należy traktować jako proces integracji młodego człowieka, wartości które sa ogólnie przyjmowane.
W pewnych okresach życia dziecka obserwujemy różne zmiany psychiczne:
- do 1 roku życia kształtuje się socjalizacja, nie jest rozwinięte moralnie,
- potem od 1-3 roku jest dzieciństwo i odkrywa świat rzeczy, dochodzi do tego wychowanie zmysłowe tj. odkrywanie rzeczy
- od 3-7 roku to jest drugie dzieciństwo i tu pojawia się u dziecka egocentryzm czyli są roszczenia wobec własnej osoby tzn. coś dla niego robić a to coś kupić itd.
- od 7-17 roku to jest socjalizacja konkretna, bo młody człowiek wchodzi już do konkretnego środowiska, które jest wybrane na górze.
- od 18-25 roku to jest okres dojrzałości, kiedy ma 25 lat dopiero jest w pełni dojrzały i tu jest resocjalizacja i rozwój równowagi duchowej tj. prawdziwa osobowość.
Wychowawca musi oddziaływać na całą osobowość dziecka, żeby doszło do realizacji dobra bo na tym powinno się opierać wychowanie (nie zawsze wychowanek te dobra przyjmie).
Przejawia się w 3 sferach:
sfera intelektu
sfera uczuć
sfera woli
dopiero jak one współdziałają ze sobą dochodzi do integracji moralnej.
Metody wychowania wg Kotłowskiego:
1.metody informacyjne czyli informowanie wychowanków o świecie wartości, żeby mogli zrozumieć ich znaczenie
2. metody internalizacyjne maja na celu wzbudzenie u wychowanków szacunku dla obowiązujących norm czyli podporządkowanie dzieci i młodzieży celom ogólnie społecznym i etycznym ale zależy to od środowiska.
3. metody pobudzania i hamowania czyli regulatory postępowania inaczej metody kija i marchewki, jeżeli dobrze postępujesz to marchewka się należy jeśli źle to kij.
Kotłowski mówi o umoralnieniu wychowanka tj wytworzenie w nim kilku elementów:
rozumienie konieczności istnienia w społeczeństwie, musi istnieć w społeczeństwie nie był odludkiem
emocjonalną akceptację norm postępowania ogólnie obowiązujących tzn. wychowanek powinien do tego podchodzić emocjonalnie
wypracować automatyzm kulturalnego zachowania się, żeby weszło mu to w krew
Skuteczność kulturalnego wychowania mierzona jest odsetkiem dzieci dobrze wychowanych, trudno jest to zmierzyć
Niepowodzenia wychowawcze:
niska inteligencja wychowanka
nieumiejętność powstrzymywania popędów biologicznych u wychowanków i to idzie w parze z inteligencją
słabe powiązanie z pozytywnymi społecznie grupami czyli z grupami złymi nawet przestępczymi
demoralizujący wpływ rodziców czyli picie, bicie, złe towarzystwo
niejednolitość oddziaływań wychowawczych szkoły i środowiska rodzinnego dziecka czyli szkoła co innego rodzina co innego
niski autorytet wychowawców
ujemne nastawienie uczuciowe dziecka w stosunku do szkoły i wychowawców czyli choroba szkolna kiedy dziecko nie chce iść do szkoły
błędy wychowawcze szkoły i rodziców
Cechy wychowania:
dążenie do zmian zgodnie z pożądanymi wartościami i sami wychowawcy musza uważać że te wartości są bardzo cenne, które wpajają swoim wychowankom.
Nie ma nic gorszego jak dziecko zostawione samopas, bez dyscypliny i idzie po najprostszej linii
Chrześcijańska pedagogika personalno-egzystencjalna
przedstawiciel Ks. Janusz Tarnowski
„Problem pedagogiki specjalnej egzystencjalnej''
Nie unikał mediów, żeby dotrzeć jak najwięcej do innych
Napisał „Dzieci i ryby głosu nie mają”
Dzieci redukowały jego wypowiedzi
Personalizm - radykalny nurt w wychowaniu, czyli osoba która jest wychowywana stanowi niepodważalną całość, godność i rozum jest eksponowany w personaliźmie , osoba jest zdolna do aktów własnej woli.
Wyróżnia się wymiary:
- strukturalny zakłada dwupłaszczyznowość tzn. osoba jest dwóch bytów materialnego i duchowego i to stanowi całość.
- społeczny osoba nie jest tylko członkiem społeczności ale istotą społeczną, staje się istotą kiedy angażuje się dla innych bliźnich
- transcendentny kiedy człowiek kieruje się w stronę Boga i w Bogu może znaleźć swoją godność
Kategorie pseudowychowania:
kiedy mamy do czynienia z tresurą
administrowanie jest to łagodna tresura , kontrola
trening to stały trening o roznym stopniu trudności jeśli wychowanek nie umie to się trenuje do upadłego
moralizowanie to zmuszanie do zachowań
kształtowanie osobowości to formowanie całego człowieka
kara cielesna - tylko zwraca na nie uwagę
Celem wychowania jest rozbudzenie duchowności dziecka, za pomocą dialogu i zachowania wychowawcy.
Wychowanie to spotkanie - ma dwa wymiary:
1.wertykalny - między ziemią a niebem, odnoszący się do Chrystusa
2. horyzontalny - obejmuje kontakt miedzy ludźmi
Religia pozwala zajrzeć głębiej w swoje sumienie i w relacje z innymi ludźmi
Cechy:
- człowieczeństwo u każdego godność ludzką dojrzeć
- permanencja wychowuje się przez cale życie
- interaktywność należy obustronnie oddziaływać tzn. wychowanek na wychowawcę i odwrotnie
- nieokreśloność sytuacji - stałe otwieranie się na potrzeby innych, nie można myśleć schematami
- stała skłonność do przezwyciężania własnego egoizmu, trzeba z egoizmem walczyć
Zatraca się pojęcia mistrza , autorytet rodziców jest podważany, wychowanie musi bazować na autorytecie wychowawcy.
Pozwalają odkryć Boga poprzez działania innych ludzi
1. dwustronna autentyczność -zerwać z egoizmem , z własnym ja, dotyczy to jednego i drugiego ma być dwustronne
2. spotkanie w znaczeniu personalnym - wychowanek musi zetknąć się z rzeczywistością, człowiek musi chcieć spotkania z Bogiem, bo nie przychodzi nie proszony
3. wolny wybór - angażuje się w różne działania i wzbogaca własna osobowość i tu ważny jest dialog:
- jako metoda - to sposób komunikowania się z wychowankiem i chęć zrozumienia się
- jako proces - to kiedy jest elementem większego zjawiska,
- jako postawa - to łączy z gotowością obu stron na zrozumienie, to jest otwartość i radość z tego kontaktu
Formy dialogu:
- rzeczowy kiedy oba przedmioty dążą do poznania prawdy, badają rzeczywistość
- personalny opiera się na wartości dobra, ujawnia się swoja duchowość, wnętrze
- egzystencjalny oparty na wartości i miłości, oddanie się całkowicie drugiej osobie
Wolnością jest podstawa ewangelii, jeśli chcesz coś uczynić to twoja sprawa. Trzeba kroczyć drogą przykazań.
Mamy koniec wychowania, pedagogiki oświeconej.
Pedagogika na dystans nie jest dobra, trzeba dużo przebywać z wychowankami, a nie po pracy zapominać o wszystkim.
Zachęca się wychowawców do dialogu z samym sobą by z autentycznością podchodzili do wychowanka.
Kredo Tarnowskiego:
1. punktem wyjścia sa ludzie których spotykamy,
2. wychowanek musi mieć swoją godność nie może być mniej wartościowy.
3. relacje między wychowankiem a wychowawcą na zasadzie miłości bez fałszu ( miejsce na modlitwę)
4. proces wychowawczy - trzeba słuchać wychowanka i do niczego nie zmuszać i okazywać cierpliwość
5. cel - pomóc wychowankowi odnaleźć jego miejsce, zbliżanie się do ideału człowieczeństwa zbliżyć się do Chrystusa, naśladować go i wykorzystać to w życiu wychowawczym
Aleksander Kamiński - autor „Kamienie na szańcu”
Kształcił dzieci i młodzież
Zastosował metody harcerskie:
- metoda gier i zabaw jako wstępne ćwiczenia do dalszych zajęć
- system szóstkowy - uczenie się w małych grupkach, ważne było opanowanie cech społecznych
- sprawności indywidualnych i zespołowych
- stworzenie atmosfery wychowawczej w szkołach
Uważał, że człowiek ma zdolność do kształtowania charakteru, ważną role odgrywa ustrój państwa, ale istota ludzka musi chcieć
Występował przeciwko socjalizmowi, przyjął perspektywę która nie miała wielu naśladowców.
Głosił naturalistyczną koncepcje humanistyki, odnosiła się z pozytywizmu.
Chciał wychować człowieka nowego typu.
Uważał, że demokracja daje możliwość wyrażania nurtujących poglądów
Lokował nadzieje w demokracji, chciał łączyć postawę obywatelstwo z etyką
Uważał, że musi być demokracja w oświacie
Jego poglądy były przesiąknięte chrześcijańskim idealizmem
Uważał że poprzez wolność kształtuje się pełnia samokształcenia ( kształtuje się własną osobowość) i samowychowania
To wszystko brał z harcerstwa
Żeby zmienić charakter narodowy trzeba zmienić charakter poszczególnych polaków
Uważał, że wśród polaków jest brak karności wewnętrznej, powierzchowność myśli, nie mają opanowania życia seksualnego, brak wytrwałości itd., jest tego sporo tzn charakter narodowy jest mięczakowaty.
Walorem jego pedagogiki jest humanistyczna przemiana jednostki tzn, jeśli jednostka sie zmieni to zmieni się społeczeństwo.
W wychowanie ma być zaangażowanie obywatelskie
Musi być pasja bycia wychowawcą
Kamiński przeciwstawia się instrumentalnemu traktowaniu uczniów i musi być czas na refleksje
Kształcenie i wychowanie mamy traktować całościowo
Teoria wychowania -Pedagogika serca wg Łopatkowej
Kojarzona jest z prawami dziecka.
Uważa ona , że rozwój uczuć moralnych dziecka jest widoczny gdy krzyczy, gryzie.
Wg niej trzeba zapobiegać wszelkiej agresji i niezaspokojonej potrzebie miłości - w przeciwnym razie może to spowodować negatywne skutki psychiczne.
Negatywne skutki:
- W wieku przedszkolnym może być opóźnienie w rozwoju, nadpobudliwość, brak koncentracji, jej nazwa uczuciowy imbecylizm , inaczej.: nie odróżnianie dobra od zła
- W wieku szkolnym niechęć do nauki i szkody, bierność, agresywność (zwrócenie uwagi otoczenia na moje problemy, albo zamykanie się w sobie), brak poszanowania rzeczy
- Młodzież zanik ambicji, brak samodzielności, skłonność do alkoholu, narkotyków,, wczesny seks.
Przemoc -stosowana już w dzieciństwie.
Przemoc fizyczna wg niej może być:
- w celach profilaktycznych
- bez celu
- uznać jako metodę wychowawczą jak się bije to on później oddaje, też bije
- rodzinna tradycja bicia przechodzi z pokolenia na pokolenie
- zdrada małżeńska i dziecka jest bite bo jest dowodem tej zdrady
- jest bicie bo dziecko nie sprosta oczekiwaniom i ambicjom rodziców, kiedy ma przewagę nad rodzicami
Między biciem, a maltretowaniem stawia znak równości
Uważa ,że są destruktywne postawy i za to obwinia się rodziców biologicznych, opiekunów, cały system pedagogiczny i to jest antypedagogika.
Wychowanie powinno być działalnością celową i nie traktować dzieci przedmiotowo
Uważa że władza nauczycielska powinna jedynie pomagać w rozwoju dziecka, podstawowy wpływ powinni mieć rodzice, chyba że rodzice nie interesują się swoimi dziećmi i wtedy powinna pomóc szkoła.
Uważa że dziecko powinno posiadać osobowość prawną już od samego początku i wprowadzona jest przez nią piecza rodzicielska ale nie zdaje to rezultatu, piękne ale nie realne
Wprowadziła drastyczne zmiany w kodeksie wychowawczo opiekuńczym.
Zarzucano jej, że narusza fundamenty życia rodzinnego w Polsce, że nie dostrzega normalności w życiu rodzinnym, egzekwowania od uczniów i nauczycieli posłuszeństwa
Głosi pedagogikę serca w szkole , w rodzinie, na zewnątrz.
Dzieci nie muszą przyjmować postępowania dorosłych, musza chcieć się zachowywać jak dorośli
Wyróżnia ona metody oparcia instytucjonalnego kształcenia dzieci i młodzieży.
dzieli na 3 etapy oparcie instytucjonalne:
poszukiwanie dziecku bliskich osób lub osób, które mogły być bliskie (sierocińce)
utrwalanie więzi emocjonalnej między dzieckiem a innymi osobami
wykorzystywanie uczuć dziecka do celów wychowawczych
20. 03 2011r
PEDAGOGIKA MIŁOŚCI
Arthur Bruhlmeier - twórca duchowny pedagogiki miłości
- nawiązywał do Pestallociego i Łopatkowej
- autor programu „szkoła dla dziecka”
Człowiek egzystuje w 3 bytach:
społeczny - mamy obowiązki do wychowania, mamy prawa
moralny - mamy spełnić się w pracy, dokonujemy wyborów moralnych, sami wychowujemy swoje dzieci, lub pozwalamy prowadzić te dzieci żeby były dobrymi ludźmi
naturalny
Byt naturalny i społeczny - prawa i obowiązki sa sprzeczne często ze sobą np. za malo zarabiamy i rezygnujemy z pracy
Podstawowy dylemat - jak być dobrym nauczycielem, wychowawca żeby nie wchodzić w konflikt z własną natura, ze społeczeństwem.
Czy my sami będziemy realizować własne człowieczeństwo.
Nauczyciel, wychowawca powinien mieć powołanie.
Prawdziwe człowieczeństwo jest to w jaki sposób my będziemy odnosić się do dzieci wychowanków (pedagogika miłości, pedagogika serca).
trychotomiczny model człowieka. Człowiek jako jedność ciała, ducha, umysłu.
Wychowanie:
- funkcjonalne: niezamierzone pedagogicznie wpływy środowiska, najczęściej złe
- intencjonalne: następuje kształcenie wybiórcze, jako pedagodzy uwzględniamy aspekt: profilaktyczny (ja cie chronię przed wpływami środowiska jak nacisk, przemoc) i budujący (tworzący coś nowego, pobudza się wychowanka do dobrego tzn. wychowanie w miłości. Odkrywanie nowych wartości w rodzinach patologicznych
Wg Bruhlmeiera aby budująco wpływać na wychowanka, należy:
dać oparcie dziecku
trzeba stworzyć dziecku emocjonalne bezpieczeństwo
zagwarantować mu spokój
respektować dziecięcy świat
dostosować wystrój pomieszczeń do aktywności dziecka
pielęgnować wspólnotę pomiędzy wychowawcą a wychowankiem
Wg niego w centrum wychowania powinna być miłość.
Uczucia dziecka maja być uszlachetnione, wychowanie drugiego człowieka musi być zgodne z naturą.
Trzeba mieć głęboki szacunek do dzieci, żeby pojąć Boga trzeba zniżyć się do poziomu dziecka, żeby zrozumieć dziecko musimy sami stać się dziećmi.
Należy przestrzegać praw dziecka i traktować go jako małego dorosłego.
Każdy rodzi się z talentami i zdolnościami.
Talenty dzielą się na trzy grupy:
predyspozycja umysłowa - tzn. głowa, mowa, wyobraźnia, pamięć znakomita, poznawanie, łapanie w mig
predyspozycja duchowa - moralna -tzn. serce związane z sercem np. to wiara, uczucia, samozaufanie, odpowiedzialność za swoje uczynki i drugiego człowieka, intuicja
predyspozycje moralne fizyczne - tzn. ręka, zręczność, wprawa w mowie. Spryt, sila, szeroko rozumiane działanie.
Nauczyciele wymagają ciągłego doskonalenia swoich talentów, jest rzecznikiem porządku wartości doskonałych, pomaganie wychowankowi stać się moralnie dobrym
Wg B warto zwracać się o pomoc do Boga.
Dwa czynniki, które mogą nas uchronić przed siłami zwątpienia:
potrzeba wyciszenia - ochrona przed zwątpieniem ochrona przed ubytkiem sił, medytacja, modlitwa, wyjazd, siostrą ciszy jest spokój
predyspozycja serca we własnym działaniu - w swój czyn wkładamy własne serce czyli całym sobą się starać coś osiągnąć
Prawo rezonansu - czyli oddziaływanie tym samym na to samo
Podstawą działań pedagogicznych jest życie duchowe nauczyciela.
Władza człowieka dzieli się na trzy byty:
cielesny - terror
duchowy - intencja robienia dobra
psychiczny - zastraszanie, rozkaz, nakaz
Drogi rozwiązywania konfliktów:
wynika ze stanu naturalnego - wygrywa najsilniejszy
wynika ze stanu społecznego - uwzględnia uregulowania prawne, wygra ten po kogo stronie jest prawo
wynika ze stanu moralnego na zasadzie kompromisu
każdą stronę konfliktu traktujemy indywidualne
Wychowanie humanistyczne - przygotowywać, rozmawiać z dzieckiem na tematy najbliższe dziecku, a nie dalekiej przyszłości
Szkoła nie może być fabryką, to nie jest proces produkcyjny. Z każdym wychowankiem trzeba pracować indywidualnie, poświęcać mu tyle czasu ile to dziecko będzie potrzebowało.
Pedagogika niedyrektywna koncepcja amerykańska Rogers,a -
- stworzył pedagogikę niedyrektywną, nie opiera się na wzorze recept i dyrektyw
- opierał się na poglądach Deweya
- podjął problem terapeutyczny pomocy dziecku
- stosował swoją koncepcje psychoterapii
- utworzył „ Centrum do badań nad sobą” w Californii
- przekonanie, że możliwe jest wyrobienie u dziecka cech czy właściwości osobowościowych pożądanych u dorosłych
- wychowawca musi uświadomć sobie model swojego wychowanka
- proces wychowania
- każdy z nas jest niepowtarzalny i ma prawo do własnego świata
- pedagogika niedyrektywna to wychowanie niekierowane (brak dyrektyw, kierowania, wzajemna niezależność)
- wychowanie niekierowane jest złem bo (dziecko)
nie ma autorytetu, wzorca osobowego
ma samodzielnie odkrywać świat
odejście od programów, dziecko ma błędy, zahamowania, a powinno być bezwarunkowo akceptowane
dziecko samo siebie ocenia
WYCHOWAWCA:
4 typy zachowań, które należy stosować w pedagogice niedyrektywnej Rogersa
- autentyczność każdy jest sobą, brak zakłamania
- otwartość: jeżeli dziecko pyta trzeba odpowiadać
- empatia: szczególna wrażliwość na jego uczucia postawy
- twórczość: zdolność do zmian, oryginalność, elastyczność
Pedagogika niedyrektywna jest nastawiona na młodego człowieka i akceptuje jego odmienność i różnorodność.
Nikomu nie można narzucić stałych wzorców, jeżeli jest życzliwość wywołuje ona u uczniów działalność, twórczość. Gdy jest narzucana to uczeń jest pasywny.
To co daje nam pedagogika niedyrektywna:
- holizm -spostrzeganie człowieka jako całości, człowiek to jedność i psychika i fizyczność czy strona materialna.
- posiadanie własnej autonomii (niezależności)
- orientacja na cel własnego życia
- ponoszenie odpowiedzialności
- podmiotowość -ja mam więcej do powiedzenia, dziecko jest podmiotem (rozmowa podmiotów a nie przedmiotów)
- samourzeczywistnienie (własny potencjał)
Zasady wg których wychowawca powinien:
- stworzyć klimat wzajemnego zaufania i bezpieczeństwa
- gotowość słuchania
- otwarty wobec wychowanka
- łatwo się komunikować
- powstrzymywać się od wyrażania ocen krytycznych
- przekazywać informacje zwrotne: przekazywane jak ta osoba jest odbierana w danym środowisku
- poszanowanie umiejętności dziecka w samodzielnym radzeniu sobie
Wg Rogers'a wychowanek jest najlepszym przewodnikiem do zrozumienia samego siebie, a nie wychowawca.
Zasady terapeuty:
- terapeuta nawiązuje dobrze kontakty
- terapeuta traktuje dziecko takie jakie jest
- terapeuta traktuje swobodnie
- terapeuta powinien rozpoznawać uczucia dziecka
- terapeuta szanować umiejętności dziecka
- terapeuta nie powinien wpływać na zachowania ucznia
- terapeuta nie powinien przyśpieszać terapii
- terapeuta stawia granice tam gdzie to jest możliwe
Cechy wychowanka:
- holizm spostrzega w pełni
- zwiększoną tolerancję dla siebie i innych
- zwiększoną spontaniczność i ekspresywność
- jego postawa jest prawdziwa i autentyczna
- otwarty na doświadczenia innych
- nie boi się okazywania wzruszeń ma bogactwo emocjonalne
- ocenia poprzez pryzmat swoich odczuć
- bierze pełną odpowiedzialność za swoje decyzje, koncentruje się na problemach a nie na sobie
- poświęca się pracy
- interesuje się sprawami społecznymi, jest to wrażliwość społeczna
- całe życie jest wyznaniem tzn. uczymy się przez całe życie chociażby dla siebie
Wychowawca może być terapeutą.
Każdy powinien być osobą wolną, autorytetem będą doświadczenia życiowe i wg niego kształtujemy własne życie
Otwarty model osobowości wg Rogers'a:
- każdy sam się uczy
- wpływ na zachowanie, na to co sama przyswoję
- odkryte treści wartości to są moje wartości to nie zawsze można przekazywać drugiemu
- oddziaływania pedagoga i ucznia sa te same, nie zawsze się rozumieją
Czy i dlaczego należy wychowywać?
Są dzieci, które same wiedzą co dla nich jest najlepsze, ale nauczyciel ma pokazać co jest złe.
Wychowawca niedyrektywny - 2 założenia:
1. Prawo do udzielania pomocy wtedy, kiedy wychowanek poprosi
2. Osoba pomagająca sama proponuje ofertę, musi dobrze rozeznać sytuację
Edukacja elastyczna - w Wlk. Brytani
Są rodziny, które przejmują odpowiedzialność za wychowanie dzieci, nie chodzą do szkoły, wychowują się same sposobami wybranymi przez siebie tj. zniechęcanie do szkoły ( szkoła nie zrobi tego co byś zrobił sam) . Miejscem nauki może być dom, biblioteka, miejsce pracy rodziców.
Cechy edukacji elastycznej:
- nie ma jednego miejsca dla edukacji
- sztywne zasady
- rodzice jako partnerzy i współpracownicy szkoly
- ułatwiony sposób uczenia się, nowoczesne środki tj. telewizor, komputer, media
- wychowanie około domowe (bez ocen, świadectw)
- nauczanie nie musi posiadać instrukcji
PEDAGOGIKA NIEAUTORYTARNA - TOMASZ GORDON
- zajmował się kształceniem dorosłych, oficerów
- wychowanek K. Rogera
- wydal liczne książki np. „Przywódca skoncentrowany na grupie”, „Wychowanek bez porażek” z tego zasłynął
- powstały ośrodki Gardorowskie (prowadzone są kursy dla instruktorów, liderów czy wychowawców)
- wychowanie bez zwycięzcy i bez pokonanych
- każdy musi być traktowany podmiotowo
- musi być wzajemny dialog między wychowawcą a wychowankiem żeby było wiadomo czego potrzebuje nauczyciel a czego uczeń
Cele wychowania wg Gordona:
- dziecko powinno być traktowane całościowo z jego wszystkimi emocjami, odczuciami
- dziecko ma prawo do prywatności
- powinno rozwiązywać własne problemy
- autonomia i niezależność
- samodzielność w radzeniu sobie w trudnych sytuacjach
- zdolność do zaspakajania potrzeb
- ponoszenie odpowiedzialności za siebie
- poczucie własnej wartości
- autentyzm
- umiejętność współpracy z innymi
- umiejętność stosowania sobie granic i ich przestrzeganie
- wewnętrzne zdyscyplinowanie
- aktywność
- rozwój dziecka wszechstronny w każdym zakresie, powinno rozwijać się w kierunku wybranym, przez niego, w każdym zakresie
- akceptacja samego siebie
- samodzielnie rozwiązywanie swoich problemów
- możliwość wyrażania swoich uczuć negatywnych
Widzimy znaczny wpływ Rogera w pogladach Gardona
Założenia pedagogiczne Gorgona:
- zwalcza stereotypowe twierdzenia, poglady
- dziecko jest pełnowartościowym człowiekiem
- dziecko nie jest złe z natury nie należy stosować wobec niego kar cielesnych
- wychowanie powinno się opierać na miłości
- nie uwzględnia Gordon, że człowiek rodzi się z grzechem pierworodnym i jest zły
- dziecko jest odrębną indywidualna istotą, nie jest rodziców własnościa, nie jest kopią rodziców
- dziecko wie co dla niego jest najlepsze
- dziecko buntuje się nie przeciwko rodzicom ale przeciwko metodom wychowania
- jest nieprawdą, że wychowawcy musi być konsekwentni
- wychowawcy nie mogą być spostrzegani jako ktoś kto grozi autorytetu rodziców
- wychowawca ma prawo nie zaakceptować dziecka, ma prawo je odrzucić bo sprawia problemy
- wychowawcy nie mają prawa narzucać swoja władze, swojego zdania, poglądów
- wychowawcy nie muszą przekazywać swoich wartości dziecku
- wychowawcy są odpowiedzialni za przekazywanie kultury
Zasady:
- zasada posiadania problemu to kluczowa zasada skutecznego wychowania
- zasada okazywania akceptacji osobie posiadającej problem
- zasada wychowawca powinien zadbać o samego siebie
- zasada samozdyscyplinowania własnej osoby
- zasada partnerska to to partnerskie stosunki między sobą
6 faz rozwiązywania problemu:
rozpoznanie i zdefiniowanie konfliktu
poszukiwanie możliwych rozwiązań
krytyczna ocena projektu rozwiązań
wybór najlepszego rozwiązania konfliktu
opracowanie sposobu wprowadzenia w życie najlepszego rozwiązania
poddanie kontroli czy to się sprawdza w życiu
PEDAGOGIKA GESTALT - Pedagogiki Postaci.
Frederic (Fritz) Perls - twórca tej pedagogiki
- edukacja poprzez stapianie się ( emocjonalna i poznawcza sfera uczenia się, pełna integracja wychowawcy i wychowanka)
- zajęcia interaktywne (interakcyjne, osiągnięcie równowagi miedzy treściami, a tematach zajęć, w potrzebach fizycznych, moralnych, wzmocnienie komunikacji międzyludzkiej
- agogika integracyjna zwana holistyczną, antropologia stosowana, człowiek jest przedmiotem psychiki ciała i ducha ,żyjący w nierozerwalnym związku ze środowiskiem społecznym.
Co wyróżnia pedagogikę Gesfalt?
- pedagodzy dyskutują i określają co dla nich jest wartością i celem w życiu
- pedagogika wychodzi najpierw od pedagoga o może swoje doświadczenia przekazywać ludziom młodym
Przesłanki pedagoga Gesfalt:
- człowiek to organizm godny zaufania
- człowiek niesie ogromny potencjał możliwości
- człowiek jest istotą społeczną
- człowiek jest aktywny sam z siebie (zmienia ją0
- każda jednostka zmierza do wielostronnego rozwoju
- zachowania człowieka można zrozumieć tylko w ich całości
Cele pedagogiczne Gesfalt:
- wprowadzenie jednostki do wykształcenia własnych umiejętności i zdolności
- poznanie własnych potrzeb i zainteresowań i dalsze rozwijanie
- dostrzeganie szans poszerzania przeżyć
- kształcenie stosunków międzyludzkich
- samostanowienie ze świadomością własnej odpowiedzialności
- przyczynienie się do własnej do autonomii własnej osoby
- społeczne zaangażowanie ze świadomością własnej odpowiedzialności
- doskonalenie zdolności i spostrzegania
- otwartość na innych, inne rozwiązania, gotowość do podejmowania różnych wyznań
Pedagogika Gestalt.
Pedagogika ta pobudza do samorefleksji, możliwości własnego działania wychowawczego, uświadamia odpowiedzialność za decyzje wychowawcze. Jest w niej mowa o mobilizacji własnych sił tak by można było aktywnie współkształtować osobę uczącą się.
Nauczyciel powinien zastanowić się nad pewnymi kwestiami:
jak czuje się w klasie szkolnej
czy jest z tej sytuacji zadowolony czy też nie
co mu przeszkadza w prowadzeniu zajęć
co dobrego znajduje w takiej sytuacji a co chciałby zmienić
jaki jest jego kontakt z uczniami
Zasady w pedagogice Gestalt:
zasada pierwszeństwa relacji uczeń nauczyciel
zasada stworzenia horyzontalnych sytuacji nauczania i uczenia się
zasada zajmowania się jednością psychiki, ciała i duszy, zachowanie, uczucie, myślenie
zasada uczynienia punktem wyjścia zajęć tego co najbardziej zainteresuje uczniów
zasada zajmowania się jednością indywidualnem/środowisko
zasada uczenia się przez przeżywanie i działanie
Trzeba mieć dwubiegunowe relacje w stosunku do drugiej osoby, wyraziste manifestowanie obecności jako osoby, dialog i zaangażowanie w rozmowę, niewykorzystanie wychowanka,
żywe relacje z drugą stroną z ciekawością.
Pedagogika wychowania integralnego
Buddrus i Dauber ( współtwórca współczesnej pedagogiki humanistycznej)
Dauber negatywnie mówi o dehumanizacji świata, niszczeniu środowiska naturalnego, wojny.
Wychowanie nastawione na odbudowę dobrych stosunków.
Mail Postman - amerykański antropolog kultury. Negatywnie wypowiada się o amerykańskiej kulturze. ,,koniec edukacji”
Przesłanki pedagogiki humanistycznej:
- konstruktywizm i zorientowanie się na procesy wychowawcze
- doświadczenie i zrozumienie
- formacja wychowawcza.
- poznanie wycinkowe i kontekstualne
- integracja ze swoim środowiskiem
Budrus - głęboki kryzys globalny, który prowadzi do zmian
Pedagogikę należy oddzielić od terapii.
Praca terapeutyczna dąży do aktualnego zrozumienia, uświadomienia sobie konfliktów.
Pedagogika humanistyczna powinna się zajmować:
- północ i południe (bogate i biedne kraje)
- pokój miedzy wschodem, a zachodem
- ekologia i zagrożenia w przyrodzie
- sprzeciw nierówności społecznej
- problemy pracy i bezrobocia
- wzajemne kontakty między pokoleniowe
- problem stosunku do płci i różnic seksualnych
- różne formy życia
- indywidualne pragnienia szczęścia i problem ludzkiej odpowiedzialności
- problem osób niepełnosprawnych
- tożsamość narodowa
- problematyka środków masowego przekazu oraz ich wpływ na człowieka
Trzy obszary edukacji:
jeden wspólny świat
ekologia
pokój
wg Daubera:
wspólny
pokój
ekologia
Mail Postman - odpowiedź na pytanie kim jest człowiek?
Zasłynął z wielkich opowieści o początkach powstania narodu człowieka, pustynia pedagogiczna
Bóg nauki - obiektywne rozumienie świata
Bóg technologii -obiektywne
Leo Buscaglia - stworzył koncepcje integralną wychowania
- z chwila przyjścia na świat człowiek otrzymał dar
- jednostka powinna decydować o rzeczach najważniejszych
- poleganie na samym sobie
- model samodzielnego życia
- nie da się wyjaśnić świata za pomocą intelektu
- człowiek musi znaleźć oparcie we własnym sumieniu
- wykorzystaj rzeczy a ludzi kochaj
Zasady integralnego życia:
- budujemy mosty a nie bariery
- sztuka bycia człowiekiem w całej pełni
- opowiedzeniem się za życia
- uczenie się życia
- traktowanie życia jako pewnej przygody
- traktowanie życia jako pewnej przygody
- każdego dnia można mieć ciekawe przemyślenia, doświadczenia
- bycie dzieckiem
Pedagogika Antyautorytarna- Pedagogika przyzwolenia
Powstała w opozycji do totalitaryzmów, podkreśla konieczność swobody i indywidualności, tak w osobie wychowanków, jak i wychowawcy.
Nurt polityczny - zabiega o wolność jednostek w wolnym społeczeństwie
- walczy z wychowaniem instrumentalnym, adaptacyjnym, wzmacnia władze ludzi przeciw wszelkim formom przemocy
- demokracja nastąpi w drodze współdecydowania wszystkich obywateli w sprawach społeczeństwa
- wychowanie zmierza do krytycznej autorefleksji
Nurt edukacyjny - następstwo buntu młodzieży 1968, upominającej się o partnerskie relacje miedzy dorosłymi a dziećmi. Autorytet pedagoga wynikiem dwustronnej interakcji, bez przemocy.
Alexander Sutherland Neill - interesowała go psychoanaliza, założył antyautorytarną szkołę z internatem ,,Sommerhille”. Wydał szereg publikacji.
Benjamin Spock- amerykański pediatra i psychoterapeuta, autor jednego z najpopularniejszych na świecie, a także w Polsce poradników dla rodziców - "Dziecko. Pielęgnowanie i wychowanie".
Podstawowe przesłanki antyautorytarnej pedagogii A. S. Neilla:
* Dziecko jest z natury dobrą istotą ludzką i może się swobodnie rozwijać;
* Należy zrezygnować w wychowaniu dziecka ze środków dyscyplinujących;
* Najważniejszy jest rozwój emocjonalny i twórczy dziecka, zaś wtórny jest rozwój intelektualny;
* Cel wychowania musi być zorientowany na indywidualne potrzeby dziecka oraz na jego dążenie do szczęścia;
* Relacje wychowawcze dorosłych z dzieckiem powinny być partnerskie, a nie autorytarne;
* Podstawową kategorią struktur (instytucji) pedagogicznych jest samostanowienie i samorządność;
* Rezygnacja z sugestywnych oddziaływań na dziecko czy jego motywację tzn. brak indoktrynacji religijnej czy możliwość do przeżywania przez dzieci swojej seksualności;
* Dobrowolny udział w zajęciach szkolnych;
* Uczenie się w toku odkrywania, eksperymentowanie, zabawy.
A.S. Neill jest także autorem hasła, które dziś jest bardzo popularne: "to szkoła powinna przystosowywać się do uczniów, a nie na odwrót".
W Europie pedagogikę antyautorytarną
ZASADY PEDAGOGIKI ANTYAUTORYTARNEJ:
przezwyciężanie władczych postaw dorosłych - likwidacja pedagogizacji dzieciństwa i szkoły
rezygnacja z kanonu tradycyjnych treści kształcenia na rzecz ich wyboru, samodzielne organizowanie procesu uczenia się przez dzieci
nawiązywanie przez nauczycieli w trakcie uczenia się do możliwości i codziennych doświadczeń dzieci
Theodor W. Adorno - wybitny humanista i filozof, był prekursorem pedagogiki autyautorytarnej w aspekcie politycznym.
Opublikował w 1966 r. esej zatytułowany "Wychowanie po Oświęcimiu" . Jego główną myślą było to, by już nigdy więcej nie powtórzył się Oświęcim. Uważał że w wychowaniu dzieci nie powinno być żadnych elementów barbarzyństwa. Stworzył termin: etyka przeżycia.
Wszystko sprowadza się do pedagogiki miłości i tolerancji. Należy przeciwdziałać nienawiści.
Bycie szczęśliwym to realizować swoje zainteresowania.
PEDAGOGIKA NATURALNEGO HUMANIZMU - Erich Fromm
Jego książki ,,Ucieczka od wolności”( 1941) , ,,Niech się stanie człowiek”( 1947), ,,Mieć czy być”( 1976)
Krytykował formy wysokorozwiniętego przemysłu, wyzysk kapitalizmu.
Był również pedagogiem. Szukał przyczyn przemocy, zniszczenia, krzywdzenia, braku szacunku.
Pytał o zło w procesie socjalizacji.
Fromm rozróżnia 2 rodzaje wrogości:
Wrogość reakcyjna- jest reakcją jednostki ludzkiej na zagrożenie życia, wolności czy własności.
Wrogość rekompensacyjna - dotyczy ludzi słabych, zniewolonych, bezsilnych posługujących się przemocą( wyżywanie się na innych)
Istnieją też dwa rodzaje bliskości:
Bliskość submisyjna- podporządkowanie się komuś, uzależnienie
Bliskość całkowitej i najgłębszej zażyłości - dotyczy osób będących przedmiotami dojrzałej miłości.
W pewnych sytuacjach człowiek może być wilkiem( istotą niszczącą, okrutną, wykorzystującą innych) albo owcą, istotą uległą, podatną na wpływy. Żadna z tych postaw nie jest właściwa.
Zatem wychowanie młodego pokolenia powinno zmierzać do czegoś pośredniego między wilkiem i owcą.
Zwraca tu uwagę na postać nekrofila- kogoś specyficznego, pełnego przemocy, kochającą destrukcję , trzymającego się przeszłości, nie wybaczającego, pamiętliwego, pełniącego funkcje kierownicze, sadysta.
Władza dla nekrofila jest okazją do zakamuflowania swoich słabości.( np. władza ojca nad dzieckiem)
Nekrofil odwraca się od ludzi i czyni wobec nich zło, okrucieństwo, upaja się sadyzmem. Władza w takich rękach szerzy destrukcję, demoralizuje. Charakter człowieka w takich sytuacjach wypacza się.
Orientacja nekrofilna charakteryzuje się nie tylko umiłowaniem destrukcji, ale nawet umiłowaniem śmierci, może stać się trwałą normą życiową.
Fromm wielką wagę przywiązuje w takim momencie do asertywności, własnej godności osobistej. Uważa że należy sprawdzać komu powierza się swoje dziecko na wychowanie, bo to nie jest obojętne.
Wychowanie stanie się wojną o człowieka. Miłość racjonalna, odpowiednio wydzielana.
Podejście Froma zbliżone jest do wychowania personalistycznego.
Biofil - osoba lubiąca życie, promieniejąca ciepłem, empatią, zdająca sobie sprawę ze swoich mocnych stron.
Fromm przewidywał że jednostki będą się same realizować ale wtedy gdy otoczone będą ciepłem.
Wpływ na koncepcję Fromma miała Alice Miller- szczególnie zajmowała się badaniami na temat bicia i upokarzania dzieci. Stanowi to doskonały przykład na to że rodzice traktują dzieci jak swoją własność.
Wychowanie jako interakcja, realizowana jako systematyczny kontakt między dwiema osobami.
8 maja2011
Krytyczna nauka wychowania
Jürgen Habermas, uczeń Adorno. Działał na terenie Niemiec środkowych- we Frankfurcie.
Nawiązywał do współczesnych filozofów niemieckich, zajmował się politologia i socjologią.
Uważa że nie powinno się rewidować historii Niemiec.
Dokonał podziału współczesnej nauki na 3 gatunki:
nauki empiryczno-analityczne ( nauki technicznie użyteczne, ścisłe, podejście badawcze ma służyć kontroli zmian zachowań wychowanków, wychowankowie powinni być królikami doświadczalnymi)
nauki historyczno- hermeneutyczne ( kierują się interesem praktycznym, wzajemne interakcje, prowadzenie faktografii, historia wspólnoty kulturowej- w pedagogice powinno się wykorzystywać poczucie wspólnoty)
społeczne ( powinny zajmować się emancypacją społeczną, w przypadku wychowania powinny analizować podległość w relacji nauczyciel- uczeń)
Wg Habermasa istnieje pewien model argumentacji, racjonalności:
Model scjentystyczny- opiera się na nauce a nie na rozumie. Wszelkie badania naukowe mają priorytet.
Rozwój cywilizacyjny również jest ważny. Habermas określa go jako kolonizację świata życia. Cywilizacja rozwija się bez przerwy.
Syndrom świadomości skolonizowanej- przekonanie w świadomości społ, że wszelkie problemy społ. Redukują się do odpowiednich dystrybucji dóbr i usług.
Wg Habermasa struktury władzy ukrywają przemoc. Przygląda się systemowi oświaty. Każdy system wychowawczy jest nastawiony na robienie kariery przez wychowanków.
Obraz oświaty jest zniekształcony przez ekonomizację, przez biurokrację oraz masową kulturę.
Przedmiotem dyskursu wg niego powinna być idealna komunikacja między uczniem a nauczycielem:
- równe szanse ( argumenty) uczestników dyskursu
- rozmówcy uzgadniają ze sobą konkretne wartości
- obie strony muszą mieć możliwość szczerego wyrażania swoich intencji, postaw.
W tych okolicznościach może dojść do dyskursu między wychowankiem a nauczycielem.
Model logiki rozwoju Habermasa :
1 poziom, najwcześniejszy : przedkonwencjonalny,
ma 2 stadia :
- stadium orientacji na unikanie kary ( ślepe podporządkowanie się władzy)
- stadium na wzajemność świadczeń ( moralność konsumpcji, ważne zaspokojenie własnych potrzeb bez względu na okolicznośći)
Poziom konwencjonalny, poziom umowy, wyraźny podział ról .
Ma 2 stadia orientacji:
- na zgodę interpersonalną , uzyskiwanie moralności dobrego chłopca i grzecznej dziewczynki, uzyskiwanie przychylności .
- na prawo i porządek - stadium porządku społecznego, przystosowanie się do przepisów prawnych, przyjmuje się je już w dzieciństwie.
Poziom postkonwencjonalny , wychowanek kwestionuje pewne postanowienia ogólne, bunt.
2 stadia orientacji:
- kwestionowanie zastałej rzeczywistości ( polityka)
- kwestionowanie etyki ( katechizm, dekalog, moralne przykazania)
W pedagogice niemieckiej są podzielone zdania na temat poglądów Habermasa.
Zwraca się uwagę na odpowiednie wychowywanie i ćwiczenie dzieci.
Lewicowcy niemieccy -Wolfgang Brzezinka - używa zwrotu ,,ćwiczenie dzieci''.
-Zasady demokracji powinny być szeroko zastosowane w pedagogice
- powinny liczyć się rozstrzygnięcia większościowe
Należy stawiać sobie krytyczne pytania z zakresu kształcenia. Trzeba odstąpić od całościowego formułowania świata przez jednego nauczyciela.
Trzeba wspierać wszechstronny rozwój uczniów, gdyż powoduje to wzbogacanie ich doświadczeń osobistych, które wnoszą później do społeczeństwa, są częścią ciała społecznego.
Krytyczna pedagogika zmierza do humanizacji życia, tzn. umiejętności wyciągania wniosków , co poprawia jakość naszego życia. Ważny empiryzm.
Pedagogikę Habermasa wykorzystują głównie pisarze.:)
ANTYPEDAGOGIKA - zwana postpedagogiką. ( wytwór schyłkowy pedagogiki współczesnej)
Heinrich Kupffer - działacz ruchu obrony praw dziecka, twórca antypsychiatrii- nowych metod w psychiatrii. Uważał że dorośli narzucają dzieciom pewne rozwiązania i dzieci się dlatego buntują. To w/g niego jest patologiczny stan rzeczy i trzeba radykalnie odpedagogizować relacje dorosły- dziecko.
EKKEHARD von BRAUNMÜHL - uważał że antypedagogika powinna być nurtem przewodnim na całym świecie. obrońca praw dziecka. Jest autorem: ,,studium na rzecz odrzucenia wychowania”, ,,równouprawnienie w pokoju dziecięcym.”( wychowanie bezstresowe)
Hubertus von Schoenbeck - kieruje instytutem Przyjaźń z Dzieckiem
Jest autorem książek ,,Antypedagogika w dialogu” oraz ,, kocham siebie takim jakim jestem”
Alice Miller - wydała książki obalające mit szczęśliwego dzieciństwa min. ,,Dramat udanego dziecka”
Jest zwolenniczką wychowania w zupełnej wolności, bez autorytetu, a rodzinom jest potrzebna systematyczna terapia.
Wszyscy oni uważają, że kultura ludzka to nieustanne napięcie między siłami fundamentalizmu i siłami dążącymi do przemian, a na ziemi są tylko duże grupy ludzkie, są fanatyczni fundamentaliści i grupy ludzi dążące do przemian i te dwie grupy wzajemnie się zwalczają.
Pedagogika jest sama w sobie czynnikiem konserwatywnym i kryzysogennym. Pedagogice potrzebny jest język krytyczny, nowe teorie. Czwórka tych Niemców stwarza zatem alternatywę i rozsadza pedagogike od wewnątrz.
Stanowisko antypedagogiczne zdaniem Kupffera otwarcie i agresywnie opowiada się za całkowitą rezygnacją z roszczeń wychowywania innych. ( wpływy progresywizmu i romantyzmu )
Mówi się też o potrzebie stworzenia alternatywnego porozumienia między generacjami, które zastąpi pedagogikę, wychowywanie.
Dzieci stają się potencjałem nadziei bez urzeczywistniania go przez wychowanie, posiadają władzę i staja się dla siebie autorytetami.
Antypedagogiczne rozprawy- negujące pedagogiczne teorie, idee. negowanie koncepcji i tradycji wychowawczej i całego systemu instytucjonalnego: szkoły są nie potrzebne.
Wszystko co do tej pory wypracowała pedagogika jest zbędne. nie należy jej się prawo do istnienia i rozwoju.
Zwolennicy antypedagogiki uważają że dzieci są więźniami instytucji szkolnictwa.
W Polsce coraz częściej zwraca się uwagę na takie poglądy.
Niemieccy antypedagodzy zwrócili uwagę na podmiotowość dziecka- człowieka i ona stanowi punkt wyjścia w stosunkach międzyludzkich. dziecko nie jest przedmiotem w całym procesie wychowania, dziecko się słucha bo jest kimś.
Wg nich przyszłość ludzkości ma się opierać na ludzkiej suwerenności, na podmiotowości i ludzkiej godności
.
Hubertus von Schoenbeck uważa że ludzie mają prawo okazać swoje niezadowolenie z osiągnięć pedagogiki. Trzeba zejść z pola walki i wykazywać własną pomysłowość, samemu wprowadzać pewne rozwiązania. (platforma pedagogicznego myślenia i postępowania jest niezgodna z rzeczywistością, w/g niego.)
Są myśliciele, którzy uważają że nie można narzucić wolności dziecku jeśli nie wie ono czym jest wolność.
Cechą charakterystyczną Antypedagogiki jest twórczy niepokój o losy ludzkości.
Antypedagogikę można rozpatrywać jako teorię naukową. występują tutaj 3 warstwy:
Warstwa opisowa - zawiera opisy obserwowalnych zjawisk i procesów edukacyjnych
Warstwa hipotetyczna - zawiera kategorie wyjaśniania badanych zjawisk i problemów za pomocą modeli np. abstrakcyjnych lub konkretnych.
Warstwa metateoretyczna - znajdują się tu założenia dotyczące metodologii badań.
Sama Antypedagogika nie jest jednolitym nurtem, istnieje w niej sporo sprzeczności.
Antypedagodzy zauważają ewolucję przyrodniczą i społeczną. Państwo dla nich tworzy sieć międzyosobowych relacji pomagając lub utrudniając życie każdej jednostce.
Wartość egzystencjalna nie może być degradowana bo każdy własną godność powinien kultywować. Człowiek powinien dążyć do eksponowania swojej siły.
Antypedagogika tworzy nowe zjawiska.
postpedagogika czyli pedagogika po pedagogice.- to taka forma kultury, w której dotychczasowym jej wzorcom przeciwstawia się wolna od wychowania praktyka i filozofia życia.
Zdaniem Antypedagogów ludzie powinni mieć postawę twórczą wobec świata, by ciągle go badać.
Poglady ich nie są panaceum na wszystkie problemy tego świata, co sami sobie zastrzegają.
Dziecko nie powinno być obiektem badań a raczej elementem świata. Dzieci są grupą uciskaną i dyskryminowaną, która powinna walczyć o swoje prawa. Stąd Kuffer stał się rzecznikiem praw dziecka.
Pedagogika Emancypacyjna - Pedagogika uciśnionych
Wśród przedstawicieli tego kierunku wymienia się takie nazwiska jak: Paulo Freire, Carl Rogers czy Thomas Gordon.
Paulo Freire - Brazylijczyk, reprezentował lewicowy nurt w myśli pedagogicznej.
Stworzył na początku lat 60 tych lewicowo - polityczny program ,,alfabetyzacji wieśniaków” czyli nauczanie czytania i pisania.
Uważał że on alfabetyzacja powinna objąć wszystkie kraje trzeciego świata.
Emancypacja rozumiana była jako wyzwolenie jednostek spod społecznej przemocy, ale także jako autonomie i uzyskanie przez młodego człowieka wewnętrznej niezależności od autorytetów.
Paulo Freire rozumiał emancypację, jako wyzwolenie od czegoś jak i walkę o coś.
Jego zdaniem można się wyzwolić od : despotyzmu, nieuzasadnionych stosunków władzy ( kumoterstwo), od przymusu i przemocy, od irracjonalizmu oraz od głupoty.
Walczymy o: samostanowienie, o równouprawnienie ,o współdecydowanie, o demokrację i samorządność.
Uważa się, że to co twierdzi Freire to jest ruch protestu przeciwko nowoczesnemu społeczeństwu przemysłowemu.
Ten nurt indywidualistyczno-anarchistyczny charakteryzował się wiarą w ukształtowanie się nowego człowieka w społeczeństwie doskonałym wolnym od władzy.
Wolna osobowość - wolna od przymusów. Człowieka przymusza państwo, religia i normy moralne. Człowiek powinien rządzić się sam posługując się wyłącznie własnym rozumem.
Pedagogika emancypacyjna nie zgadzała się na to by za sprawą tradycyjnego wychowania człowiek nie mógł być taki jaki chciał by być. Czyli ta pedagogika jest przeciwna tradycyjnemu wychowywaniu ludzi.
Zdaniem Freiry klasy uciskane powinny być wyrwane z uciśnienia ku własnej autonomii.
Człowiek podlegający zniewoleniu, podejmujący walkę z przeciwnikami nie może odwołać się do przemocy bo jest słabszy. Należy dać mu szansę.
Freire wskazuje na dwa aspekty emancypacji:
Subiektywny - polega na opanowaniu umiejętności uczenia się poprzez dialog z nauczycielem który by starał się zrozumieć potrzeby wychowanka oraz jego aspiracje edukacyjne.
Obiektywny - polega on na podjęciu walki politycznej przeciwko wszelkim formom skutecznej dominacji.
Freire głosił że jeśli chce się być nauczycielem narodu to trzeba być też jego uczniem. Wymiana informacji musi być dwustronna. Każdy nauczyciel jest zarówno politykiem jak i artystą.
Analfabetyzacja miała pomóc ludziom bronić się przed zniewoleniem i manipulowaniem.
Istotą przesłania pedagogiki uciśnionej jest umożliwienie każdemu człowiekowi, żeby wyzwolił się od narzucania wiedzy a zdobywał ją w dialogu.
Uczeń nie musi być wypełniony wiedzą, wystarczy że umie pisać i czytać.
Zasadniczą postawą jest postawa autentycznej miłości wobec innych ludzi a nie samego siebie.
Ważny jest dialog pedagogiczny, nie narzucanie a akceptowanie innych , fantazyjnych poglądów.
Chodzi o zniesienie społecznego dystansu miedzy uczniem a nauczycielem. Jeden naucza drugiego i uczą się od siebie nawzajem.
Nie trzeba uczyć się o otaczającym świecie ale np. jak ma się uczeń zachowywać, ograniczenie się tylko do swojej mądrości. Freire jest zwolennikiem zamknięcia się kulturowego.( w Niemczech wzorują się na jego poglądach)
Powinno nastąpić wyzwolenie dziecka poprzez wychowanie pozbawione represji , bez autorytetu i bez reguł, akceptowanie wolności od czegoś.
Wychowanie jest przeciwne dotychczasowym formom socjalizacyjnym. Używa się pojęcia ,,wspieranie samoregulacji” oraz uczenie się siły własnego ,,ja”.
Pedagogika emancypacyjna przykłada znaczenie dla wymiaru politycznego własnego życia. Dobre wychowanie przygotowuje ucznia do aktywności politycznej.
Emancypacja jest działaniem komunikacyjnym, interaktywnym, dokonuje się w całym społeczeństwie.
W Polsce pani Czerepaniak- Walczak nawiązuje do myśli Freiry.
w/g niej emancypacja wychowania odbywa się w czterech obszarach:
obszar socjalizacyjno-kulturowy, który powoduje uwolnienie się od nacisków politycznych
Aksjologiczny- powoduje uwolnienie się od formułowania celów i zadań wychowania
Poznawczy- uwolnienie się od nacisku grup interesu
Administracyjno-organizacyjny - uwolnienie się od różnych ofert wychowania oraz od alternatywnych projektów czy instytucji wychowawczych
Kulturowy - uwolnienie się od tradycji i nieodwracalności ról społecznych
Całkowite zerwanie z tradycją.
Emancypacja poprzez wychowanie staje się celem, wychowanie- odbywa się
w warstwie personalnej- człowiek doświadcza własnej wolności samego siebie.
W warstwie interpersonalnej - jednostka uwalnia się od społecznych zależności i odrzuca formy instytucjonalne.
3 poziomy emancypacyjnej aktywności:
Roszczenia emancypacyjne od uczniów
Aspiracja emancypacyjna
Dążenie emancypacyjne
Myśl Freiry krytykowana jest za utopijny optymizm pedagogiczny, oferuje się tu zerwanie z tradycją i nic wartościowego się nie proponuje.
Pedagogika międzykulturowa
Przedstawicielem jest H. M. Griese
Edukacja międzykulturowa to dialog kultur, który kładzie szczególny nacisk na niepowtarzalność jednostki ludzkiej, podkreśla prawo grup do alternatywnego stylu życia.
W związku z tym edukacja międzykulturowa obejmuje:
- budzenie potrzeb nawyku prowadzenia dialogu.
- kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych- od subkultur we własnej społeczności aż po kultury odległych społeczeństw
- przygotowanie do interakcji z przedstawicielami innych kultur - wzmacnianie własnej tożsamości kulturowej.
Edukacja międzykulturowa jest reakcją na dostrzeżenie wielokulturowości współczesnych społeczeństw.
Główne cele edukacji międzykulturowej to:
• porozumiewanie się w skali światowej ludzi różnej rasy, języka, religii, tradycji, stylu życia,
• angażowanie na rzecz pokoju, równości, sprawiedliwości i bezpieczeństwa we własnym kraju i na całym świecie,
• wyzbywanie się uprzedzeń i stereotypów,
• przeciwstawianie się wszelkim formom ksenofobii, dyskryminacji, rasizmu i wrogości wobec mniejszości.
Pronowoczesność
Nieokreśloność i wieloznaczność różnych zjawisk.
Jednostki są odpowiednio kształtowane.
Pojawia się konsument i gracz.
Indywidualność jednostki charakteryzuje się pewnymi cechami:
Człowiek jest organizmem doświadczającym
poszukuje nowych doznań i przeżyć , ma niedosyt przeżyć.
Człowiek jest punktem wyjścia wszelkiego działania
Człowiek posiada zdolność samorzutnego rozliczania swojego działania
sprawność ważniejsza od zdrowia.
5 obszarów systemu kształcenia postmodernistycznego:
wielość instytucji oświatowych
pojedyncze instytucje oświatowe ( maja specyficzny klimat wewnętrzny , są to szkoły publiczne czy prywatne ale nie wpisujące się do powszechnego modelu nauczania)
program kształcenia , określanie znaczenia pojedynczych treści i dziedzin wiedzy
(wszystkie przedmioty maja tę samą wartość w procesie edukacji,
wolność wyboru przedmiotów, poszerzenie spektrum potrzebnych podręczników do nauki.)
Transwersalny rozum - tłumaczenie wszelkiej wiedzy na laicki rozum, upraszczanie, spłaszczanie.
Praktyka tworzenia niewiedzy - udawanie , że wszyscy wszystko rozumieją.
Miarą edukacji postmodernistycznej nie jest efektywność lecz jej elastyczność i tworzenie otwartości.
To co nie wchodzi uczniom do głowy należy pominąć lub zlikwidować, uczyć tylko tego co jest zrozumiałe i dostępne.
Uniwersalność wielokulturowości.
Style i strategie uczenia się
Szlifowanie odpowiedniej retoryki
Modele dydaktyczne- Kserokopie, dokumenty dydaktyczne
Pedagodzy powinni interesować się ciałem ludzkim jako wytworem społecznym.
Ofiara swojego ciała - tzn. wyobrażenie własne o pięknie i urodzie i przesadzanie w upiększaniu i pielęgnacji ciała. zaspakajanie zachcianek ciała, podmiotowość człowieka a nie przedmiotowość.
Moda jest fenomenem postmodernizmu, odróżnianie się w społeczeństwie poprzez strój i wizaż.
Występuje tu też głód siły, męskiej doskonałości.
Reklama, moda jest znaczącym elementem kultury popularnej.
Moda kreuje typy: Heteroseksualne, Kulturystów.
W pedagogice postmodernistycznej bardzo widoczna jest centralność obrazu we współczesnej kulturze, obraz musi przemawiać ( skandalizujące obrazy, zapadające w pamięć)
Zalety postmodernizmu :
Rozstanie się z autorytaryzmem filozofii
Brak arbitralnych hierarchii, brak podstawy do sporów, nie ma autorytetów.
Nadzieja na ogólnoludzką solidarność, więzi braterstwa
Brak fundamentalistów
Wielość prawd prowadzi do tolerancji, współistnienia. Kultura i polityka bardziej przyjazna dla ludzi.