Rozdział 1

WSKAZÓWKI ORGANIZACYJNO-METODYCZNE

l. Program strzelań jest przeznaczony do nauczania i sprawdzenia umiejętności prowadzenia ognia z broni strzeleckiej do różnych celów i w różnorodnych warun­kach.

Zawiera on:

— ćwiczenia w obserwacji, określaniu odległości i wska­zywaniu celów (zwane w dalszej części programu ćwicze­niami w obserwacji);

— ćwiczenia przygotowawcze;

— ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi;

— strzelania szkolne z broni strzeleckiej. Mają one nacelu.^^^^ -^

— ćwiczenu^^obserwacji— nauczenie szybkiej i umie­jętnej obserwacji pola walki, wykrywania, rozpoznawa­nia i wiarygodnego umiejscawiania celów (obiektów), wskazywania ich i określania do nich odległości;

— ćwiczenia przygotowawcze — nauczenie strzelania różnymi sposobami na skróconych lub rzeczywistych od­ległościach z broni strzeleckiej.

Ćwiczenia w obserwacji oraz przygotowawcze stanowią wstępny etap w praktyce strzelania i powinny poprzedzać strzelania szkolne; „

— ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi — opanowanie umiejętności zwalczania granatami żołnierzy i środków ogniowych nieprzyjaciela;

— strzelania szkolne — nauczenie celnego strzelania różnymi sposobami w dzień i w nocy oraz w maskach przeciwgazowych. Strzelania szkolne o charakterze spraw­dzającym są ostatecznym sprawdzianem stopnia wyszko­lenia żołnierzy.

Żołnierze rezerwy powołani na przeszkolenie, w wyni­ku realizacji ćwiczeń i strzelań, powinni odnowić umie­jętności celnego strzelania.

2.- Właściwą realizację postanowień programu strzelań umożliwiają:

— gruntowna znajomość uzbrojenia, teorii i zasad strzelania, sprawność w posługiwaniu się bronią i umie­jętność stosowania zasad strzelania;

— wysoki poziom metodycznego przygotowania kadry dowódczej i instruktorskiej, dobra organizacja zajęć ze szkolenia strzeleckiego, systematyczne prowadzenie tre­ningów, ćwiczeń i strzelań;

— utrzymanie broni w stałej sprawności technicznej i celności oraz umiejętne przygotowanie jej do strzelania;

— efektywne wykorzystanie bazy szkoleniowej;

— utrzymanie wysokiego poziomu dyscypliny szkole­niowej;

zmierzającą do stałego podnoszenia poziomu wyszkolenia strzeleckiego oraz zwiększania liczby specjalistów kla­sowych.

3. Osoby funkcyjne wyznaczone do prowadzenia strze­lań i ćwiczeń oraz dowódcy strzelających (ćwiczących) pododdziałów są odpowiedzialni za rygorystyczne prze­strzeganie zasad bezpieczeństwa, i porządku.

4. Ćwiczenia i strzelania zawarte w niniejszym pro­gramie żołnierze oraz pododdziały odbywają (powtarzają) w kolejności określonej w „wykaże strzelań" (załącz­nik l).

Zakres strzelań i ćwiczeń dla żołnierzy i pododdziałóWrezerwy określa wykaz strzelań i ćwiczeń — załącznik la.

W celu utrzymania należytej sprawności strzeleckiej żołnierzy i pododdziałów — w ramach przydzielonych limitów środków materiałowych — dowódca oddziału może nakazać powtórzenie każdego ćwiczenia i strzela­nia; zaś dowódca kompanii — ćwiczeń w obserwacji, przygotowawczych i w rzucaniu ćwiczebnymi granatami ręcznymi.

Stosując tę zasadę, powtarza się także strzelania i ćwi­czenia z tymi żołnierzami (pododdziałami), którzy nie spełnili wszystkich warunków i uzyskali ocenę niedosta­teczną. W tym przypadku powtórzenie poprzedza się do­datkowymi zajęciami eliminującymi braki w wyszkoleniu.

Strzelania o charakterze sprawdzającym oceniają na ogół grupy kontrolne (inspekcyjne) co najmniej ze szczebla oddziału. Sposób ich działania określa program szkolenia.

Do każdego strzelania i ćwiczenia sporządza się listę, którą wykorzystuje się do omówienia wyników oraz ich zaewidencjonowania w dzienniku lekcyjnym i innych do­kumentach szkoleniowych. Służy to śledzeniu postępów w nauczaniu.

5. Inspekcje i kontrole szkolenia strzeleckiego mogą obejmować tylko te' strzelania, które zostały zrealizowane w toku szkolenia programowego.

6. Podczas ćwiczeń i strzelań żołnierzy obowiązuje re­gulaminowy wygląd zewnętrzny, ubiór polowy i nastę­pujące wyposażenie: broń, torba z magazynkami, maska przeciwgazowa oraz hełm (jeżeli przysługuje etatowo), a podczas ćwiczeń w rzucaniu granatami—także torba na granaty.

7. Jeżeli podczas kontroli stwierdzono niedociągnięcia, to znaczy: niedostateczną dyscyplinę, naruszanie zasad bezpieczeństwa oraz nieregulaminowy wygląd zewnętrz-/ i-----„'••" •-•"t i

i nakazuje usunięcie usterek. O przerwaniu strzelania (ćwiczenia) jego kierownik melduje dowódcy oddziału.

Każdy przypadek przerwania strzelania (ćwiczenia) na­leży traktować jako naruszenie dyscypliny szkoleniowej, a w stosunku do winnych wyciągnąć odpowiednie wnio­ski.

8. Do strzelań i ćwiczeń, w których przewiduje się prowadzenie ognia z broni strzeleckiej wykorzystuje się naboje bojowe, a podczas strzelań z granatników także naboje ćwiczebne.

^ Do prowadzenia ognia seryjnego z karabinu maszyno­wego i kbk AK wykorzystuje się naboje z pociskami zwykłymi i smugowymi w stosunku 3:1.

Jeżeli ze wzgięnu na bezpieczeństwo przeciwpożarowe nie można stosować nabojów z pociskami smugowymi, wykorzystuje się tylko naboje z pociskami zwykłymi. Wtedy jednak zamiast jednego naboju z pociskiem smu­gowym stosuje się dwa z pociskami zwykłymi.

9. Przed przystąpieniem do ćwiczeń przygotowawczych i w obserwacji oraz strzelań szkolnych, z ich warunkami szczegółowo zapoznaje się szkolonych i ponadto wskazuje się im rozmieszczenie celów w terenie (z wyjątkiem ćwi­czeń w obserwacji).

10. Użycie do strzelania większej liczby nabojów niż wymagają tego warunki jest niedopuszczalne, a przełożo­ny który stwierdził taki przypadek, w stosunku do win-^nych i odpowiedzialnych wyciąga wnioski dyscyplinarne.

. 11. Jeżeli podczas strzelania (ćwiczeń) nie spełniono wszy­stkich jego -^arunków — inne rodzaje celów i mniejsza od­ległość do nich; większa Uczba nabojów; dłuższy czas strze­lania; łatwiejsza postawa strzelecka i inny rodzaj ognia; gdy l przełącznik rodzaju ognia został nastawiony, na przykład, na \ ogień pojedynczy zamiast seryjny, co nakazują, zasady okre- ' słonego strzelania (przy braku przełącznika danie pojedyn­czego strzału w czasie prowadzenia ognia seryjnego nie sta­nowi naruszenia warunków strzelania); prowadzenie ognia do innej tarczy niż nakazano w komendzie lub gdy naruszo­no zasady bezpieczeństwa — wystawia się ocenę niedosta­teczną.

12. Kategorycznie zabrania się' upraszczania lub ułatwia-•hia warunków .strzelań.

Chodzi przede wszystkim o: stosowanie większych figur bojowych i ustawianie ich w odległościach mniejszych niż ^przewidują ustalenia programu, zwiększenie czasu ukazywania się (oświetlenia • lub demaskowania błyskami) celów.

W razie zamierzonego uproszczenia lub ułatwienia wa­runków strzelań wyciąga się wnioski, zgodnie z punktem 7 niniejszego programu.

13. Kategorycznie zabronione jest również powtarza­nie strzelania w celu uzyskania lepszej oceny. Strzelanie można powtórzyć:

— jeżeli nie wykonano go na skutek niesprawności urządzeń strzelnicy;

— w razie uszkodzenia lub niesprawności broni nie­możliwych do usunięcia w czasie przeznaczonym do strze­lania;

— w razie niesprawności broni lub amunicji, których nie można było wykryć podczas przeglądu uzbrojenia przed strzelaniem.

W tych przypadkach decyzję podejmuje kierownik strzelania.

Strzelanie można również powtórzyć po spełnieniu wa­runków określonych w punkcie 4.

Jeżeli jeden ze strzelających trafi do tarczy (figury bo­jowej) sąsiada, wówczas wystawia mu się ocenę niedo­stateczną, zaś temu, który strzelał do właściwej tarczy, wystawia się ocenę na podstawie powtórnego strzelania.

14. Niesprawności i zacięcia, które mogą być napra­wione w czasie prowadzenia ognia, szkoleni usuwają sa­modzielnie i dalej prowadzą strzelanie.

Jeżeli strzelający nie może usunąć niesprawności wła­snymi siłami, to powinien natychmiast zameldować kie­rownikowi strzelania, który — zależnie od rodzaju uszko­dzenia — rozkazuje przerwać strzelanie, a następnie orga­nizuje pomoc techniczną.

15. Strzelanie ocenia się na podstawie trafień w cel pociskami, przez:

— obserwację figur bojowych padających po trafieniu lub wyposażonych w sygnalizatory trafień;

— rejestrację trafień figur bojowych na strzelnicach wyposażonych w urządzenie informacji zwrotnej;

— bezpośrednie oględziny figur bojowych.

16. Oceniając strzelania (ćwiczenia), podczas których prowadzono ogień seryjny z karabinka lub pistoletu ma­szynowego, trafienia pociskami odbitymi (rykoszetami) zalicza się na równi z trafieniami bezpośrednimi.

Figurę bojową oznaczającą cel opancerzony (figury bo­jowe nr 49, 50, 60 i ich odmiany) uważa się za trafioną przy bezpośrednim trafieniu pociskiem przeciwpancer­nym lub jego zamiennikiem, które przebiły figurę lub uszkodziły jej krawędź i zostawiły wyraźny ślad (wy­łączając ślad stabilizatora).

Jeżeli nie zauważono wyraźnych śladów bezpośredniego trafienia, figurę uważa się za nietrafioną.

Oceniając strzelanie do figury bojowej z pierścieniami, zalicza się bezpośrednie trafienie (przestrzelina, która tra­fiła w pierścień liczy się na korzyść strzelającego).

Jeżeli cel karabinowy * składa się z kilku figur bojo­wych, a w ocenie poszczególnych strzelań użyto sformu­łowania „trafić w cel" — należy zaliczyć strzelanie, gdy zostanie trafiona co najmniej jedna z figur bojowych (jeżeli warunki strzelania lub ćwiczenia nie przewidują inaczej).

17. Ćwiczenia i strzelania określone „wykazem" pro­wadzi się w maskach przeciwgazowych.

18. Podczas strzelań, jak również przystrzeliwania broni, osobom funkcyjnym strzelnicy zezwala się korzy­stać z ochraniaczy słuchu.

19. W celu systematycznego doskonalenia wiedzy oraz umiejętności strzeleckich należy organizować punkty na­uczania i szkolić w nich żołnierzy wtedy, gdy nie biorą

* Za cele karabinowe uznaje się takie figury bojowe, do któ­rych strzela się z karabinów lub zwalcza ogniem granatów ręcz­nych.

bezpośredniego udziału w strzelaniu (ćwiczeniu). Wska­zówki dotyczące organizacji szkolenia w punktach naucza­nia zawarte są w załączniku 5. ^ '

20. Rubieże: wyjściową (RW), otwarcia ognia (ROO), przerwania ognia (RPO) oznacza się wyraźnie widocznymi znakami (w nocy światłami) — wyjściową — białymi, otwarcia ognia — czerwonymi, przerwania ognia — zielonymi.

21. RW do strzelań szkolnych z broni strzeleckiej wy­znacza się w odległości 10 m od ROO (podczas strzelań z rgppanc — 30 m).

22. Punkt amunicyjny do strzelań szkolnych urządza się za RW.

23. Odległości do celów mierzy się od ROO.

24. Jeżeli warunki strzelania nie określają inaczej, to cele przewidziane do niszczenia z broni' strzeleckiej w pierwszej kolejności ukazują się po 20 (w nocy 30) se­kundach od komendy zakończonej hasłem „Naprzód".

25. Figury bojowe powinny odpowiadać kształtem, wy­miarem i kolorem wzorom zawartym w „Albumie tarcz i figur bojowych". Wykaz figur bojowych stosowanych w strzelaniach szkolnych przedstawiono w załączniku nr 9.

Figury bojowe ustawia się w terenie bezpośrednio na ziemi — bez prześwitu. Płaszczyzna figur powinna być prostopadła do kierunku strzelania, gdy patrzy się z ROO. Jeżeli warunki strzelania (ćwiczenia) przewidują ustawie­nie celu w polu o określonym promieniu, to figurę bojo­wą ustawia się w środku tego pola.

Aby figury bojowe były dobrze widoczne, zezwala się na wycinanie krzaków i trawy, jeśli uniemożliwiają one obserwację.

Cele ukazujące się powinny padać tylko po trafieniu w nie pociskiem i nie reagować na inne uboczne czyn­niki.

ł cych się błyskami strzałów oraz oświetlonych. Do celów de- '" maskujących się błyskami strzałów i oświetlonych prowadzi';^, się ogień, wykorzystując podświetlenie podziałek celownika . lub nasadki samoświecące. <"

27. Jeżeli strzela się do celów oświetlonych, ich oświetlenie t-powinno umożliwiać ocenę odległości do celu sposobem „na r oko" oraz wycelowanie broni w cel. Do oświetlenia celów sto- ^ suje się naboje (pociski) oświetlające lub światło elektryczne. | Do celów nie demaskujących się strzela się, stosując celowni- \ ki noktowizyjne, l

29. Jeżeli warunki atmosferyczne (mgła, zamieć itp.) ograniczają widoczność i przez celownik nie widać celu z odległości określonych dla danych warunków strzelań, zezwala się na zmniejszenie odległości do 50*/», natomiast strzelań o charakterze sprawdzającym nie prowadzi się.

30. W jednostkach wojskowych, gdzie nie ma typo­wych strzelnic, zapewniających prowadzenie strzelań szkolnych — zgodnie z warunkami niniejszego progra­mu — zezwala się na prowadzenie tych strzelań na od­ległość skróconą (nie więcej niż 50°/o) do proporcjonalnie zmniejszonych figur bojowych.

Jednostki wojskowe stacjonujące w oddaleniu więk­szym niż 50 km od strzelnic umożliwiających strzelanie ogniem seryjnym z karabinków AK i pistoletów maszy­nowych, odbywają z tej broni tylko strzelania szkolne nr l. W takim przypadku mają one również charakter sprawdzający.

Sytuację tę należy uznawać za wyjątkową, nie zwalnia­jącą te jednostki od rozbudowy bazy szkoleniowej, za­pewniającej realizację szkolenia w pełnym zakresie. Zwolnienie natomiast od budowy strzelnic określonego typu w miejscu stacjonowania danej jednostki następuje

za zgodą szefa Głównego Zarządu Szkolenia Bojowego WP na wniosek dowódcy okręgu wojskowego (rodzaju sit zbroj­nych).

31. Strzelnicę, teren i sytuację tarczową przygotowuje kierownik strzelnicy lub obiektu szkoleniowego, który od­powiada za jego terminowe i jakościowe przygotowanie. Wszystkie prace związane z przygotowaniem strzelnicy powinny być zakończone przed rozpoczęciem strzelania (ćwiczenia).

Pododdziały muszą przybyć na strzelnicę z takim wyli­czeniem, aby mogły rozpocząć strzelanie w wyznaczonym czasie.

Rozdział 2

PORZĄDEK PODCZAS STRZELAŃ

W czasie strzelań i ćwiczeń, w ramach których prowa­dzi się ogień, wszystkie czynności, wykonuje się na komen­dę (rozkaz) lub sygnał kierownika strzelania (kierownika ćwiczenia).

Komendy i sygnały podaje się głosem oraz za pomocą znaków umówionych.

32. Podczas strzelania z broni strzeleckiej kierownik strzelania podaje następujące komendy np.: Pierwsza (ko­lejna) zmiana na rubieży wyjściowej — zbiórka, Amuni­cyjny wydać zmianie po 5 nabojów, Na rubież otwarcia ognia — marsz. Ładuj, Do popiersia, 3, pod cel, pojedyn­czym — ognia, Naprzód (Stanowisko na rubieży otwarcia ognia — naprzód). Bezpiecznik, Zmiana stanowiska, Prze­rwij ogień. Rozładuj, Do przejrzenia bron. Powstań, Na rubież wyjściową — marsz, Sprawdzić wyniki, a w cza­sie strzelania w maskach także Maski włóż, Maski zdejm oraz inne komendy stosownie do warunków strzelań.

Na komendę Pierwsza (kolejna) zmiana na rubieży wyjściowej — zbiórka, zmiana (strzelający) staje na ru­bieży wyjściowej na wprost stanowisk ogniowych z bro­nią przygotowaną do strzelania.

Komendę Amunicyjny, wydać zmianie po 5 nabojów podaje się wtedy, gdy zmiana (strzelający) ustawiła się na RW, oczekując na rozpoczęcie strzelania.

Komendę Zmiana na rubież otwarcia ognia — marsz podaje się pu wydaniu amunicji przez amunicyjnego i złożeniu przez niego meldunku kierownikowi strzelania.

Komendę Ładuj podaje się po przyjęciu postawy strze­leckiej na ROO i zameldowaniu o gotowości do strze­lania.

Komendę, np. Ognia lub Do popiersia, 3, pod cel, poje­dynczym — ognia, podaje się po załadowaniu broni przez zmianę (strzelającego).

Powyższe komendy (Zmiana na rubież otwarcia ognia — marsz. Ładuj oraz Do popiersia, 3, pod cel, pojedynczym ognia) po.daje się podczas pierwszych strzelań szkolnych, natomiast w czasie kolejnych strzelań, po złożeniu przez amunicyjnego meldunku o wydaniu amunicji podaje się komendę określoną warunkami strzelania zakończoną hasłem Naprzód. Po tej komendzie zmiana (strzelający) samodzielnie przygotowuje się do strzelania i po wykry­ciu celu ostrzeliwuje go.

Komendy Bezpiecznik, Zmiana stanowiska zezwala się podawać zmianie (strzelającemu), aby przeszła na zapa­sowe stanowisko ogniowe, z którego będzie niszczyć ko­lejny cel, w czasie ćwiczeń przygotowawczych i strzelań szkolnych. Po tych komendach zmiana (strzelający) za­bezpiecza broń, zajmuje kolejne stanowisko ogniowe, przyjmuje postawę strzelecką i przygotowuje się do strze­lania. Z chwilą ukazania się celu odbezpiecza broń i ostrzeliwuje go.

Komendy Przerwij ogień *, Rozładuj podaje się po upewnieniu się o ukończeniu strzelania przez strzelającą zmianę (strzelającego) lub ukryciu celu.

Komendę Do przejrzenia broń podaje się po rozładowa­niu jej.

Komendę Powstań, podaje się po przejrzeniu broni i przekazaniu amunicyjnemu nie wystrzelonej amunicji.

* Komendę Przerw] ogień stosuje się też w przypadku naru­szenia warunków bezpieczeństwa.

Komendę Na rubież wyjściową — marsz podaje się po komendzie Powstań.

Komendę Sprawdzić wyniki podaje się po komendzie Na rubież wyjściową — marsz. Następnie wyznaczeni żoł­nierze sprawdzają przestrzelmy w tarczach, zaznaczają je i meldują wyniki kierownikowi strzelania.

Komendę Maski — włóż podaje się na RW po wydaniu amunicji zmianie (strzelającemu), natomiast Maski — zdejm po ukończeniu strzelania i powrocie na RW.

Po upewnieniu się o gotowości do strzelania, na sta­nowisku dowodzenia kierownika strzelania wywiesza się czerwoną chorągiew — w dzień, w nocy natomiast zapala się czerwoną latarnię.

Chorągiew białą wywiesza się w dzień po komendzie Na rubież wyjściową — marsz, a w czasie prowadzenia strzelań w nocy zapala się białą latarnię.

Podczas strzelania z broni strzeleckiej obowiązuje na­stępująca kolejność czynności:

a) na komendę kierownika strzelania zmiana (strzela­jący) ustawia się na RW. Broń powinna być zabezpieczo­na i magazynek bez nabojów dołączony do niej (kbk AK, kbkg, pm, km RPKS, pistolety wojskowe);

M,, na komendę kierownika strzelania, np. Amunicyj­ny, wydać zmianie po 5 nabojów, amunicyjny przechodzi przed frontem zmiany (strzelającym) i wydaje amunicję załadowaną do magazynków lub taśm (podczas strzelań szkolnych nr l z karabinka i pistoletów maszynowych oraz wszystkich strzelań z pistoletów wojskowych strze­lającym wydaje się amunicję nie załadowaną do maga­zynków), a po wykonaniu tej czynności melduje, np. Oby­watelu poruczniku — wydałem zmianie (strzelającemu) 20 nabojów. Magazynki wkłada się do toreb, a skrzynki z zataśmowaną amunicją dołącza do karabinów maszyno­wych, nie wkładając taśmy do donośnika oraz zabezpiecza broń. Amunicję do karabinków granatników oraz ręcz­nych granatników przeciwpancernych ładuje się do zasobników, luicu i itluuwmc — zgoanie z instrukcjami tych broni;

c) na komendę kierownika strzelania zmiana (strzela­jący) udaje się na ROO. Jeżeli komenda do zajęcia sta­nowiska ogniowego kończy się hasłem Marsz, np. Zmiana na rubież otwarcia ognia — marsz, to strzelający masze­rują na stanowiska ogniowe i przyjmują odpowiednią po­stawę strzelecką, a jeśli hasłem Naprzód, stanowiska zaj­muje'się biegiem;

d) po zajęciu stanowisk ogniowych zmiana (strzelają­cy) przygotowuje się do strzelania;

e) kierownik, odpowiednio do ustaleń warunków, po­daje komendę Ładuj. Następnie strzelający odłączają od karabinka (pistoletu maszynowego) pusty magazynek i wkładają go do torby, natomiast magazynek z amunicją dołączają do broni, odbezpieczają broń, załadowują i za­bezpieczają (inne rodzaje broni ładuje się zgodnie z od­powiednimi instrukcjami tych broni).

Jeżeli warunki przewidują meldowanie o gotowości do strzelania, a prowadzi się je z jednym strzelającym (obsługą), wówczas melduje on, np: Szeregowy Kowal­ski — gotów do strzelania lub Obsługa gotowa do strzela­nia; jeżeli zaś strzela kilku żołnierzy (obsług), wówczas każdy z nich melduje o gotowości przez podniesienie ^hp

f) w pierwszym strzelaniu szkolnym z karabinka- lub pistoletu maszynowego żołnierze strzelają do celu na komendę kierownika, np. Do popiersia, 3, pod cel, poje­dynczym — ognia. W pozostałych strzelaniach po komen­dzie Ładuj lub Naprzód zmiana (strzelający) przygotowu­ją się samodzielnie do strzelania i po wykryciu celu ostrze-liwują go;

g) jeżeli warunki przewidują zmianę stanowiska ognio­wego lub postawy strzeleckiej, to strzelający po zniszcze­niu (ukryciu) celu samodzielnie lub po komendach Bez­piecznik, Zmiana stanowiska, zabezpieczają broń, -zmieniają stanowisko ogniowe i prowadzą ogień do kolejnego celu;

h) jeżeli podczas strzelania wystąpi uszkodzenie (nie­sprawność) broni lub amunicji, strzelający samodzielnie usuwa niesprawność i prowadzi dalej ogień; w razie nie­możności usunięcia — melduje Zacięcie;

i) po zakończeniu strzelania (po osiągnięciu RPO) kie­rownik podaje komendy: Przerwij ogień, Rozładuj, Do przejrzenia bron. Po komendzie Do przejrzenia broń przedstawia się ją do przejrzenia w takiej postawie (po­łożeniu), w jakiej zakończono strzelanie i w sposób umo­żliwiający sprawdzenie czy w komorze nabojowej nie ma naboju;

j) w czasie przeglądu broni nie wystrzeloną amunicję odbiera amunicyjny, który towarzyszy kierownikowi strzelania. Po tej czynności kierownik podaje komendy:

Powstań, Na rubież wyjściową marsz;

k) w nocy podczas przeglądania broni należy oświetlić komorę nabojową lub dotykając sprawdzić, czy nie ma w niej naboju;

l) łuski zbiera się i przekazuje amunicyjnemu po za-Kończeniu strzelania;

ł) podczas strzelań można nrowadzić strzelających do tarcz, w celu omówienia wyników. Wówczas każdy z nich zatrzymuje się w odległości 3 kroków przed swoją tarczą, obserwuje trafienia, a gdy do tarczy zbliży się kierownik, każdy strzelający melduje uzyskany wynik, np. Obywa­telu kapitanie, kapral Sikorski tra-fił w cel pięcioma po­ciskami i uzyskał 45 punktów, a jeżeli celu nie trafił, to melduje, np. Obywatelu kapitanie, kapral Sikorski nie trafił w cel.

Rozdział 3

OCENA WYSZKOLENIA STRZELECKIEGO

33. Ocena poziomu wyszkolenia strzeleckiego ma na celu śledzenie postępów w nauczaniu i podejmowanie ta­kich działań szkoleniowych, aby żołnierze nieprzerwanie umieli celnie strzelać.

34. Ocenę wyszkolenia strzeleckiego ustala się na pod­stawie średniej arytmetycznej określonej z dokładnością do jednej setnej w następujący sposób:

— bardzo dobra — jeżeli średnia arytmetyczna wy­nosi co najmniej 4,51;

— dobra — jeżeli średnia arytmetyczna wynosi co naj­mniej 3,51;

— dostateczna — jeżeli średnia arytmetyczna wynosi co najmniej 2,66.

35. Ogólną ocenę indywidualną ustala się na podsta­wie średniej arytmetycznej ocen ze wszystkich strzelań (z broni strzeleckiej i sportowej) oraz ćwiczeń, a także znajomości broni i zasad strzelania.

36. Ogólną ocenę pododdziału ustala się na podstawie średniej arytmetycznej ocen ze wszystkich strzelań szkol­nych, ćwiczeń w rzucaniu granatami ręcznymi oraz zna­jomości broni i zasad strzelania.

37. Ogólną ocenę oddziału, (samodzielnego pododdzia­łu), ośrodka szkolnego, wyższej szkoły oficerskiej i aka- - —^„^^.ii.i o.t.n.u.iema strzeleckiego. [ Podczas kontroli prowadzonych przez IČ MON, i ÓW ocenę tę ^f' ustala się na podstawie ocen uzyskanych za strzelania szkolne j o charakterze sprawdzającym, a w WSZ — na podstawie ocen ^L podchorążych, kadetów i słuchaczy kursów dodatkowo z me- ^ todyki szkolenia strzeleckiego.

38. Warunkiem ogólnej pozytywnej oceny ze strzelań i ćwiczeń jest uzyskanie co najmniej 70°/» indywidualnych ocen pozytywnych.

39. Jeżeli ocenia się dwa lub trzy zagadnienia *, to ogólną ocenę ustala się na podstawie punktu 34, ale pod warunkiem, że wszystkie oceny są pozytywne; natomiast gdy ocenia się cztery i więcej zagadnień, warunkiem ogól­nej oceny pozytywnej jest uzyskanie co najmniej 70% ocen pozytywnych.

W innych przypadkach ocenę ustala się następująco:

— przy ocenie dwóch zagadnień, z których jedno oce­niono „niedostatecznie" — ogólna ocena jest dostatecz­na (3,00), jeżeli druga ocena jest co najmniej dobra (4,00);

— przy ocenie trzech zagadnień, z których jedno oce­niono ,,niedostatecznie", ocenę ogólną ustala się na pod­stawie średniej arytmetycznej, ale wtedy ta ocena nie może być wyższa niż dostateczna (3,50).

40. Jeżeli podczas kontroli i inspekcji z danego rodza­ju uzbrojenia (np. z pm-63) strzelało mniej niż'siedmiu żołnierzy, to ich oceny dodaje się do ocen tego rodzaju uzbrojenia, z którego strzelała największa liczba żołnie­rzy (np. kbk AK) wystawiając im wspólną ocenę.

41. Przy ocenie pododdziału za strzelanie, w którym uczestniczyło mniej niż siedmiu strzelających warunkiem uzyskania oceny pozytywnej jest:

— przy dwóch strzelających — wykonanie strzelania

* Przez pojęcie „zagadnienie" należy rozumieć strzelanie z każ­dego rodzaju broni, każdy rodzaj ćwiczeń oraz znajomość broni i zasad strzelania.

przez co najmniej jednego strzelającego na ocenę do­brze (4,00);

— przy liczbie od trzech do sześciu strzelających — wykonanie strzelania przez co najmniej 60% strzelają­cych i uzyskanie średniej arytmetycznej nie niższej niż 2,66.

42. Podczas inspekcji i kontroli kompleksowej oddzia­łu (samodzielnego pododdziału) sporządza się zestawienie ocen za zagadnienia objęte inspekcją lub kontrolą. Wzór zestawienia, przykładowo wypełniony ocenami przedsta­wiono w tabeli l. W analogiczny sposób, uwzględniając postanowienia punktów 36 i 37, ocenia się realizację za­mierzeń szkoleniowych przez pododdziały i oddziały w ro­ku szkolnym lub innym okresie, a także w celu podsu­mowania współzawodnictwa lub określenia postępów w nauczaniu.

Zeststawieme ocen wyszkoienia strzeleckiego l pa

l.p.	Zagadnienia szkoleniowe	% ocen pozytywnych za zagadnienia	Ocena średnia za zagadnienia	%ocen pozytywnych za przedmiot	Ocena średnia ogólna
l	Strzelanie z kbk AK	82	4,02
2	Strzelanie z pm	73	3,43
3	Strzelanie z km	88	3,72	100	3.65
4	Strzelanie z rgppanc	71	3,12
5	Strzelanie z pw	79	3,96

Ocena ogólna „dobra" (3,65)

(przewodniczący podkomisji)

Rozdział 4

ĆWICZENIA W OBSERWACJI, OKREŚLANIU ODLEGŁOŚCI I WSKAZYWANIU CELÓW

43. Ćwiczenia w obserwacji służą nauczaniu żołnierzy prowadzenia obserwacji pola walki. Podczas nich szkole­ni powinni opanować umiejętności wykrywania i rozpo­znawania celów, określania odległości do nich, a także wskazywania celów.

Ćwiczenia w obserwacji prowadzi się w terenie uroz­maiconym, w różnych porach doby i warunkach atmo­sferycznych w ramach samodzielnych zajęć, treningów strzeleckich, a także w punktach nauczania organizowa­nych podczas innych ćwiczeń i strzelań.

Ćwiczenia poprzedza się szkoleniem z zakresu: znajo­mości lornetek, zasad prowadzenia obserwacji i określa­nia odległości oraz rozpoznawania charakterystycznych cech sprzętu przeciwnika.

Odległość do celów określa się za pomocą lornetek (z wy­korzystaniem ich podziałek) oraz „na oko" (na podstawie stopnia widoczności celów, metodą porównywania, za po­mocą przyborów podręcznych itp.).

44. Obiektami obserwacji mogą być: figury bojowe, makiety, sprzęt bojowy, a także żołnierze, obsługi broni zespołowej zajmujące stanowisko lub prowadzące ogień, przebiegający lub czołgający się łącznicy, itp.

W nocy demaskuje się obiekty obserwacji przez oświe­tlenie ich światłem rozproszonym, prowadzenie rozmów,

otwieranie i zamykanie zamków broni, warkot silnika po­jazdu (agregatu prądotwórczego), wystrzały, błyski lata­rek i świateł reflektorów, palenie papierosów itp.

45. Zezwala się skracać odległości do celów w grani­cach do 50⁹/* w warunkach ograniczonej widoczności lub gdy teren uniemożliwia właściwe ich rozmieszczenie. Jed­nak w drugim przypadku (ze względu na teren) należy proporcjonalnie do skrócenia odległości zmniejszyć rów­nież wymiary figur bojowych.

Aby należycie przygotować ćwiczenie, kierownik przed jego rozpoczęciem powinien: wyznaczyć dobrze widoczne przedmioty terenowe — jako dozory; określić sektory i re­jony rozmieszczenia celów, obiektów obserwacji oraz miejsce punktu obserwacyjnego; ustalić sygnały do kie­rowania polem tarczowym i pozorowaniem; zmierzyć rzeczywiste odległości do przedmiotów terenowych, obiek­tów obserwacji i celów oraz ustalić dopuszczalny błąd w określaniu do nich odległości; opracować szkic pola tarczowego i obiektów obserwacji oraz ustalić kolejność, a także czas ukazywania się celów; udzielić instruktażu szkolonym i pozorującym oraz sporządzić plan przepro­wadzenia ćwiczenia.

46. Każde ćwiczenie należy rozpoczynać od wprowa­dzania szkolonych w sytuację taktyczną (zapoznać z po­łożeniem przeciwnika i charakterem prowadzonych przez niego działań), a następnie wskazać dozory i sektory pro­wadzenia obserwacji.

Na rozkaz kierownika ćwiczenia żołnierze zajmują wskazany punkt obserwacyjny i przygotowują się do ćwiczenia. Na komendę Obserwować przystępują do pro­wadzenia obserwacji w nakazanym sektorze i wypełniają listę wyników obserwacji * lub szkic terenu. Po upływie określonego czasu kierownik ćwiczenia podaje komendę Przerwać obserwację, po czym zbiera listy wyników

* Wzór listy wyników obserwacji przedstawia załącznik 7.

obserwacji, sprawdza je, a następnie omawia i ocenia czynności szkolonych.

W miarę nabywania umiejętności przez żołnierzy, ćwi­czenia powtarza się, stopniując trudności przez: skrócenie czasu obserwacji i ukazywania się celów, zmniejszenie dopuszczalnego błędu oceny odległości oraz ich prowadze­nie w nocy i w maskach przeciwgazowych, a także z po­zorowaniem zjawisk pola walki (huk, ogień, kurz, masko­wanie obiektów itp.).

Jedną trzecią ćwiczeń w obserwacji należy prowadzić w nocy, a część z nich — co najmniej jedno ćwiczenie w ciągu kwartału — w maskach przeciwgazowych.

Czas ukazania się jednego celu nie może być dłuższy niż 40 sekund. W ćwiczeniach zezwala się na wielokrotne ukazywanie się tego samego celu, jednak czas tej operacji nie może przekraczać 40 sekund.

W jednym terminie należy ukazywać (pozorować) tyl­ko jeden cel (obiekt).

Dopuszczalne Mędy przy określaniu odległości

		Dopuszczalny błąd
	Sposoby prowadzenia obserwacji	w obserwacji w %
Lp.
		w dzień	w nocy
l	„Na oko":
	— metodą porównywania;
	— według stopnia widoczności celu;
	— przy wykorzystaniu przedmiotów	15	20
	podręcznych (ołówek, pudełko za­
	pałek, nabój)
2	Za pomocą podriałck lornetek	10	15

Tabela dopuszczalnych błędów określania odległości od­nosi się do nieruchomego punktu obserwacyjnego.

Wszystkie ćwiczenia ocenia się następująco — gdy wy­kryto i rozpoznano, a także określono odległości w gra­nicach dopuszczalnych błędów do:

— 9 celów — „bardzo dobrze";

— 8 celów — „dobrze";

— 7 celów — „dostatecznie".

Ćwiczenie nr l Określanie odległości na podstawie stopnia widoczności celów

Cele: 10 różnych celów naturalnych i przedmiotów tere­nowych.

Odległość: 200—2000 m.

Wskazówki: przed ćwiczeniem zapoznaje się szkolonych z tabelą widoczności celów (znajduje się ona w „Metody­ce szkolenia ogniowego") oraz najprostszymi sposobami wskazywania celów.

Następnie kierownik ćwiczenia wskazuje szkolonym stanowiska, sektor obserwacji, w którym znajduje się 4—5 charakterystycznych przedmiotów terenowych (wol­no stojące domy, drzewa, krzaki, słupy telefoniczne) i 5—6 celów naturalnych (czołg, karabin maszynowy, żoł­nierz w marszu) oraz podaje komendę Obserwować. Po upływie określonego czasu kierownik ćwiczenia podaje komendę W tyl zwrot, nakazuje szkolonym składać mel­dunki o wykrytych i rozpoznanych celach oraz określo­nych odległościach do nich, następnie omawia i ocenia wyniki osiągnięte przez poszczególnych szkolonych.

Ćwiczenie nr 2 Określanie odległości metodą porównywania

Cele: 10 różnych figur bojowych. Odległość: jak w ćwiczeniu nr l.

Wskazówki: przed ćwiczeniem zapoznaje się szkolonych z zasadami określania odległości metodą porównywania, po czym wskazuje się im stanowiska i sektor obserwacji, a także dozory i rubieże terenowe wraz z dokładnymi odległościami do nich.

Następnie ćwiczenie to prowadzi się tak, jak ćwiczenie nr l.

Ćwiczenie nr 3

Wykrywanie, rozpoznawanie i określanie odległości za pomocą lornetek lub przyborów podręcznych oraz wskazywanie celów

Cele: 10 różnych celów ukazujących się (mogą to być cele naturalne lub figury bojowe). Odległość: 200—2000 m. Czas: ograniczony ukazywaniem się celów. Wskazówki: przed ćwiczeniem zapoznaje się szkolonych z wymiarami podstawowych środków ogniowych i figur bojowych oraz przypomina im zasady obliczania odległo­ści za pomocą wzoru tysięcznej.

Następnie kierownik ćwiczenia wskazuje sektor obser­wacji i po zajęciu przez szkolonego stanowiska podaje komendę Obserwować oraz nakazuje pokazywać cele. Szkolony rozpoczyna obserwację i obliczanie odległości do wykrytych celów, a wyniki zapisuje na liście wyników obserwacji lub wskazuje kierownikowi ćwiczenia — ucząc się wskazywania celów.

Po upływie określonego czasu kierownik ćwiczenia po­daje komendę W tył zwrot, odbiera listę wyników obser­wacji oraz omawia i ocenia szkolonych.

Uwaga: ćwiczenie to należy prowadzić kilkakrotnie w dzień i w nocy.

Rozdział 5

ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE Z BRONI STRZELECKIEJ

47. Ćwiczenia przygotowawcze — powiązane z ćwicze­niami w obserwacji oraz doskonaleniem zasad strzelania i znajomości budowy uzbrojenia — służą nauczaniu oraz ciągłemu doskonaleniu umiejętności żołnierzy w skutecz­nym prowadzeniu celnego ognia z broni strzeleckiej.

Do każdego strzelania opracowuje się jedno lub kilka ćwiczeń przygotowawczych, wzajemnie powiązanych ze sobą i o coraz wyższym stopniu trudności.

Ćwiczenie przygotowawcze może zawierać jedno lub kilka zadań ogniowych — jako element lub elementy określonego strzelania.

48. Ćwiczenia przygotowawcze opracowuje sztab ba­talionu lub pułku (w ośrodkach i uczelniach — cykl ognio­wy lub katedra teorii i praktyki strzelań), na kolejne pół­rocze (w jednostkach szkolnych na turnus lub semestr) z uwzględnieniem treści strzelań szkolnych oraz terminów ich przeprowadzenia, a także w zależności od wyposaże­nia bazy szkoleniowej i stanu wyszkolenia pododdziałów (roczników). Dowódcy pododdziałów, podejmując decyzję szkoleniową na kolejny miesiąc, określają stopień trud­ności, rodzaj, liczbę i częstość ćwiczeń przygotowawczych, które powinny być przeprowadzone w tym czasie.

49. Ćwiczenia przygotowawcze prowadzi się w obiek­tach szkolenia strzeleckiego z wykorzystaniem broni strze­leckiej i sportowej, a także urządzeń kontrolno-treningo-wych i innych pomocy szkoleniowych.

50. Podczas ćwiczeń przygotowawczych należy po­czątkowo wymagać od szkolonych właściwego wykonywa­nia poszczególnych elementów zadań, a następnie dokład­nego ich wykonywania w całości. Jeśli szkoleni potrafią dobrze wykonywać zadania, trzeba dążyć aby robili to szybko. Szczególnie ważne jest czuwanie nad indywidual­nymi postępami szkolonych. Każdy błąd musi być za­uważony i usunięty.

Część ćwiczeń przygotowawczych — stosownie do wy­mogów programu szkolenia — prowadzi się w nocy i w maskach przeciwgazowych oraz przy zakłóceniach wynikających z wprowadzenia do nich najróżnorodniej-szych odgłosów i efektów pola walki (wykonywanych faktycznie lub odtwarzanych z taśmy magnetofonowej, takich jak: wystrzały, wybuchy, warkot silników, pożary, zadymianie itp.).

51. Plan przeprowadzenia ćwiczenia przygotowawcze­go powinien zawierać: temat i cel, liczbę, rodzaj, czas i sposób pokazywania celów oraz odległości do nich; po­stawy strzeleckie, ilość amunicji, czas trwania ćwiczenia, jego ocenę oraz wskazówki organizacyjno-metodyczne.

W czasie odbywania ćwiczeń przygotowawczych ze strzelaniem rodzaj ognia ustala kierownik ćwiczenia.

Jako zasadnicze kryterium oceny wykonania ćwiczeń przygotowawczych dla różnej liczby celów należy przyj­mować dane zawarte w tabeli:

Ocena	Liczba figur bojowych
		l	2	3
bardzo dobra	3*	2**	3
dobra	2*	2	2
dostateczna	l*	l	1

* - ilość trafień ** — w tym cel nr 1 dwukrotnie

uyiaiająu uconę rnozna leź aKcenrowac ważność niSZCZO-iych celów, kolejność ich ostrzeliwania, trafienie pierw­szym pociskiem, szybkość otwarcia ognia, itp.

52. W ramach ćwiczeń przygotowawczych należy reali­zować następujące zadania (tematy i zagadnienia) szkole­nia strzeleckiego:

Lp.	Zagadnienia — temat	Wskazówki
l	Nauka zgrywania przyrządów celowniczych	— ustawianie: — muszki uniwersalnej; — diafragmy — celowanie z broni umoco­wanej w stojaku
2	Ładowanie broni i amunicji	— ładowanie magazynków i taśm; — ładowanie i rozkładanie broni
3	Przyjmowanie postaw strzelec­kich i zmiana stanowiska ogniowego	Przyjmowanie postaw: - leżącej; — klęczącej
4	Celowanie i dobór punktu celowania	— celowanie i dobór punktu celowania do celów nieru­chomych, ukazujących Się; — kontrola przez szkło kon­trolne; — ściąganie języka spustowego; — cefówanie-w nocy--do celu oświetlonego
5	Wykonanie łącznych czynności do strzelania w postawie leżą­cej	— zajmowanie stanowiska ogniowego; — ładowanie i rozładowanie broni;

6 T		— danie strzału nabojem ślepym; — kontrola celowania
		Sprawdzian jednolitości celo­wania	— bezpośredni do ekranu na odległości 10 (15, 25, 50) m; — pośredni do celów na od­ległości rzeczywiste z ekra­nem 10 (15, 25, 50) m
		Strzelanie na celność i skupie­nie z różnych postaw strzelec­kich	— prowadzić z broni sporto­wej oraz urządzeń kontrolno-treningowych
	8 "9"	Strzelanie z broni sportowej	— prowadzić zgodnie z warun­kami zawartymi w załącz­niku 4
		Strzelanie z broni strzeleckiej	Ćwiczenie prowadzić według poszczególnych zadań występu­jących w strzelaniu szkolnym nr 2

ĆWICZENIA PRZYGOTOWAWCZE (warunki przykładowe)

Ćwiczenie przygotowawcze nr l Sprawdzenie jednolitości celowania

Zagadnienia szkoleniowe: sprawdzian jednolitości celo­wania (bezpośredni — do ekranu na odległości 10 m) z broni zamocowanej w stojaku z postawy leżącej. Czas: określa kierownik ćwiczenia. Liczba strzałów: 3.

Ocena: według sprawdzianu do oceniania lub wskaźnika ręcznego.

Wskazówki: na wstępie kierownik ćwiczenia celuje z bro­ni zamocowanej w stojaku i wyznacza punkt kontrolny na ekranie, według tego punktu sprawdza się czy żołnie­rze umieją jednolicie celować. Z kolei nakazuje im ćwi­czyć, a po ćwiczeniu omawia i ocenia każdego żołnierza.

* Ćwiczenie przygotowawcze nr 2

Nauka strzelania z kbk AK do celu ukazującego się

Cel: karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazują­cy się raz na 25 sekund. Odległość: 150 m. Liczba nabojów: ff. S

Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki. Czas: ograniczony ukazywaniem się celu. Ocena:

— „bardzo dobrze" — trafić w cel trzykrotnie;

— „dobrze" — trafić w cel dwukrotnie;

— „dostatecznie" — trafie w cel. Wskazówki: strzelanie prowadzi się krótkimi seriami, po 20 sekundach od odpowiedniej komendy. Ćwiczenie po­wtarza się w nocy.

Ro zdział 6 « ĆWICZENIA W RZUCANIU GRANATAMI RĘCZNYMI

53. Ćwiczenia w rzucaniu granatami ręcznymi mają na celu nauczenie żołnierzy posługiwania się i wykony­wania rzutów granatami zaczepnymi i obronnymi z róż­nych postaw. Pędczas ćwiczeń żołnierze rzucają granata­mi szkolnymi lub ćwiczebnymi w dzień i w nocy oraz bojowymi — dzień.

W czasie ćwiczeń należy ściśle przestrzegać zasad bez­pieczeństwa oraz wskazówek zawartych w „Instrukcji piechoty — .granaty, ręczne" oraz „Metodyce szkolenia

Na rzucanie granatami bojowymi zezwalać tylko tym żołnierzom, którzy znają warunki bezpieczeństwa i budo­wę granatów oraz opanowali umiejętności właściwego obchodzenia się z nimi, a także odbyli wszystkie ćwicze­nia w rzucaniu granatami ćwiczebnymi lub szkolnymi.

Ćwiczenia w rzucaniu granatami bojowymi prowadzi się na specjalnych, odpowiadających warunkom bezpie­czeństwa rzutniach, natomiast ćwiczenia w rzucaniu gra­natami szkolnymi i ćwiczebnymi na takich obiektach szkoleniowych jak: place treningów strzeleckich, strzel­nice itp.

Na kierownika ćwiczenia w rzucaniu granatami bojo­wymi wyznacza się dowódcę kompanii (równorzędnego). Ćwiczenia w rzucaniu granatami szkolnymi i ćwiczebny­mi mogą prowadzić odpowiednio przygotowani instrukto­rzy (oficerowie, chorążowie lub podoficerowie).

Kzutnia granatów bojowych powinna być urządzona tak, aby podczas rzucania granatami zaczepnymi — w od­ległości 200 m, a obronnymi — 400 m nie mogli znajdo­wać się ludzie, zwierzęta lub obiekty narażone na dzia­łanie odłamków. Rzutnia powinna być oznaczona cho­rągwiami i tablicami z napisami ostrzegawczymi. Oprócz tego na drogach dojazdowych, ścieżkach itp. należy zorga­nizować posterunki ubezpieczające, wyposażone w środ­ki łączności.

54. Po osiągnięciu gotowości do rzutów na przedpiersiu okopu ustawia się czerwoną chorągiew.

W czasie rzucania granatami z ziemi kierownik ćwi­czenia i ćwiczący powinni być w hełmach.

Granatem bojowym rzuca tylko jeden szkolony. Pod­czas rzucania granatem bojowym kierownik ćwiczenia i ćwiczący znajduje się w okopie, każdy na swoim miej­scu. Na rzutniach typowych pozostali szkoleni znajdują się i prowadzą szkolenie w schronach urządzonych zgod­nie z ustaleniami odpowiednich instrukcji. Na rzutniach urządzonych czasowo jeden—dwóch żołnierzy, wyznaczo­nych do rzucania granatami w następnej kolejności ocze­kuje w schronie, a pozostali znajdują się w punkcie na­uczania (w odległości 350—400 m od miejsca rzucania granatami bojowymi), w którym doskonali się znajomość budowy i obchodzenia się z granatami.

Między kierownikiem ćwiczenia (rzutnią) a punktem nauczania należy zorganizować łączność radiową albo przewodową.

Podczas rzucania granatami ręcznymi obowiązuje na­stępujący porządek:

— kierownik ćwiczenia sprawdza, czy szkoleni znają zasady bezpieczeństwa oraz obchodzenia się z granatami, po czym zapoznaje ich z przebiegiem i warunkami ćwi­czenia;

— w kolejności ustalonej przez kierownika, szkoleni odbierają granaty i zapalniki z punktu amunicyjnego;

3 — Program strzelań oo

— granaty uzbraja się tylko na KUU i pod bezpośred­nim nadzorem kierownika ćwiczenia na komendę Przy­gotować granaty (granat).

55. Oceniając rzut granatem ręcznym za punkt trafie­nia przyjmuje się:

— w czasie rzucania granatem bojowym lub ćwiczeb­nym z efektem dźwiękowym — miejsce wybuchu gra-

^natlr' . . , -hpiwifoyi^

— w czasie rzucania granatem auMHwfm. /— miejsce uderzenia granatu o ziemię lub w cel.

Nie zalicza się rzutu, gdy w czasie wykonywania go nie została wyjęta zawleczka z zapalnika. W takim przypad­ku, po dodatkowym przeszkoleniu szkolonego, ćwiczenie (rzut) należy powtórzyć.

Ćwiczenie nr l

Rzucanie granatami ręcznymi na odległość w różnych postawach

Cel: biegnący (figura bojowa nr 40) ustawiony na kie­runku rzutu. Odległość: 40 m.

Liczba granatów: 3 szkolne (zaczepne lub obronne). Postawa: stojąca w okopie, klęcząca, leżąca. Czas: nieograniczony. Ocena:

Postawa	Ocena
		„bardzo dobrze"	„iohtit"	„dostatecznie"
Stojąca w okopie	30 m	25 m	20 m
Klęcząca	25 m	20 m	15 m '
Leżąca	20 m	15 m	10 m

Uwaga: ocenę ogólną ustala się na podstawie średniej arytmetycznej ocen trzech rzutów. Wskazówki: szkolony otrzymuje w punkcie amunicyjnym granaty i zapalniki, które wkłada do dwóch toreb i na sygnał (komendę) kierownika ćwiczenia zajmuje stano­wisko ogniowe w okopie.

Pod nadzorem kierownika ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) granaty i melduje gotowość do rzutu. Na komen­dę Do piechoty stojak granatem — ognia, wyciąga za­wleczkę i rzuca granatem do celu. Następnie kierownik podaje komendy do wykonania rzutu z kolejnych po­staw — klęczącej i leżącej. Po zakończeniu ćwiczenia kie­rownik omawia rzuty i wystawia ocenę.

Ćwiczenie nr 2

Rzucanie granatem ręcznym w miejscu

? ilt-u,-'' <^e->- (,i„.;-.i: •• Cel: grupa piechoty (trzy figury bojowe nr 40) rozsta­wiona wzdłuż frontu na odcinku 5 m, w środkowej części pola długości 10 m i głębokości 5 m. Odległość: 25 m. Liczba granatów: l bojowy. Postawa: stojąca w okopie.

Czas: 20 sekund — liczony od komendy Do atakującej piechoty, granatem — ognia do rzutu granatem. Ocena: „dobrze" (wykonał) — gdy wybuch granatu na­stąpił w polu celu.

Wskazówki: szkolony po otrzymaniu granatu i zapalnika wkłada je do torby i na komendę (sygnał) kierownika ćwiczenia zajmuje stanowisko ogniowe w okopie. Pod nad­zorem kierownika ćwiczenia przygotowuje (uzbraja) gra­nat i melduje gotowość do rzutu. Kierownik ćwiczenia podaje komendę Do atakującej piechoty, granatem —

ognia. Szkolony wyciąga zawleczkę, staje na stopniu, rzu­ca granatem do celu po czym — wraz z kierownikiem ćwiczenia — natychmiast kryje się w okopie. Po upływie nie mniej niż 10 sekund od wybuchu granatu kierownik opuszcza okop, omawia błędy popełnione przez szkolone­go i ocenia rzut.

"Uwaga: rzut granatem bojowym należy poprzedzić ćwi­czeniem w rzucaniu granatem ćwiczebnym.

Rozdział 7 STRZELANIA Z BRONI STRZELECKIEJ

56. Strzelania szkolne służą do:

— w pododdziałach (oddziałach) szkolnych i uczelniach wojskowych nauczania żołnierzy (podchorążych, kadetów) samodzielnego prowadzenia ognia na polu walki różnymi sposobami i w różnych warunkach;

— w pozostałych pododdziałach do utrzymania kon­dycji strzeleckiej oraz doskonalenia nawyków w prowa­dzeniu ognia z różnych rodzajów broni.

Elementy strzelań szkolnych można prowadzić w cza­sie ćwiczeń przygotowawczych.

Każde strzelanie szkolne zawarte w niniejszym roz-

jący i podlega kontroli oraz inspekcji.

STRZELANIA Z KARABINKA AK (AKM)

Strzelanie nr l ,] Strzelanie na celność i skupienie

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) na

tarczy o wymiarach 0,75X0,75 m.

Odległość: 100 m.

Liczba nabojów: 5.

Czas: nieograniczony.

Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki.

Ocena:

— „bardzo dobrze" — uzyskać 40 punktów;

— „dobrze" — uzyskać 35 punktów;

— „dostatecznie" — uzyskać 30 punktów. Wskazówki: na komendę kierownika strzelający (zmiana) otrzymuje naboje, ładuje je do magazynków i wkłada do torby. Po wykonaniu tych czynności na komendę Na rubież otwarcia ognia — marsz, strzelający wychodzi na ROO, przyjmuje postawę leżącą, przygotowuje podpórkę, po czym melduje gotowość do strzelania. Kierownik po­daje komendy do ładowania broni, a następnie do otwarcia ognia.

, f Strzelanie nr 2 \j Strzelanie w różnych postawach

Cele:

— nr l — karabin maszynowy (figura bojowa nr 27), ukazujący się raz na 30 sekund;

— nr 2 — biegnący (figura bojowa nr .40) ukazujący się raz na 20 sekund po upływie 15 sekund od trafienia lub ukrycia się celu nr l;

— nr 3 — klęczący (figura bojowa nr 30) ukazujący się raz na 20 sekund, po upływie 20 sekund od trafienia lub ukrycia celu nr 2.

Wyszczególnienie	Cele
		nr l	nr 2	nr 3
Odległość	150 [ 200 | 150
Liczba nabojów	20
Czas	ograniczony ukazywaniem się celów
Postawa	leżąca z wy­korzystaniem podpórki	klęcząca z wol­nej ręki	klęcząca za ukryciem

Ocena:

— „bardzo dobrze" — trafie we wszystkie cele;

— „dobrze" — trafić w dwa cele, w tym w cel nr 1;

— „dostatecznie" — trafić w dwa cele, lub w cel nr 1.

Wskazówki: po otrzymaniu magazynka z nabojami, strze­lający wkłada go do torby. Na komendę kierownika strze­lania Stanowisko na rubieży otwarcia ognia — naprzód, strzelający zajmuje je w określonej postawie i obserwuje przedpole. Po ukazaniu się celów ostrzeliwuje je krótki­mi seriami zmieniając postawy strzeleckie.

STRZELANIE Z KARABINKA-GRANATNIKA wz. 1980

Strzelanie nr l Strzelanie w postawie leżącej lub klęczącej

Cel: transporter (figura bojowa nr 50) albo grupa piecho­ty (trzy figury bojowe nr 40) rozmieszczona w środku pola szerokości 10 m i głębokości 20 m, ukazujące się jeden raz transporter — na 45 sekund a grupa piecho­ty — na l min 10 sekund po upływie 60 sekund od komendy Stanowisko na rubieży otwarcia ognia — na­przód.

Wyzczególa f c a i •	Cele
		transporter	grupa piechoty
Odległość	100	300-200
Liczba granatów	2-PGN-60	3-KGN
Czas	ograniczony ukazaniem się celu
Postawa	leżąca	klęcząca za ukry­ciem

Ocena: dla strzelających granatami PGN:

— „bardzo dobrze" — trafić w cel dwukrotnie;

— „dobrze" — trafić w cel pierwszym grana­tem;

— „dostatecznie" — trafić w cel drugim granatem;

dla strzelających granatami KGN:

— „bardzo dobrze" — trafić w pole trzema granata­mi;

— „dobrze" — trafić w pole dwoma granata­mi;

— „dostatecznie" — trafić w pole jednym grana­tem.

Wskazówki: strzelający przygotowuje karabinek do strze­lania na RW, otrzymane granaty wkłada do zasobnika, a magazynek z nabojami miotającymi do torby. Następ­nie na komendę kierownika Stanowisko na rubieży otwar­cia ognia — naprzód, strzelający zajmuje je i przygoto­wuje się do strzelania. Po wykryciu celu ostrzeliwuje go samodzielnie w określonej postawie strzeleckiej.

STRZELANIE Z KARABINKA-GRANATNIKA wz. 1974

Strzelanie nr l* Strzelanie w postawie dowolnej

Cel: grupa piechoty (trzy figury bojowe nr 40) rozmiesz­czona w środku pola szerokości 10 m i głębokości 20 m. Odległość: 250—200 m. Liczba nabojów: 3 — 40 mm nb. Czas: nieograniczony. Postawa: dowolna.

* dotyczy także 40 mm granatnika lekkiego wz. 1983.

„Ocena”;

— „bardzo dobrze" — trafić w pole celu trzema gra­natami;

— „dobrze" — trafić w pole celu dwoma gra­natami;

— „dostatecznie" — trafić w pole celu jednym gra­natem.

Wskazówki: strzelający po otrzymaniu nabojów wkłada je do torby i na komendę kierownika Stanowisko na ru­bieży otwarcia ognia — naprzód, zajmuje je i przygo­towuje się do strzelania. Następnie kierownik nakazuje załadować granatnik i podaje komendę do niszczenia celu.

Strzelanie nr 2 Strzelanie w różnych postawach

Cele:

— nr l — grupa piechoty (karabin maszynowy — fi­gura bojowa nr 27 i klęcząpy — figura bojowa nr 30) roz­mieszczona w środku pola szerokości 10 m i głębokości 20 m. Cel ukazuje się raz na 60 sekund;

— nr 2 — grupa piechoty (dwie figury bojowe nr 30) ukazująca się raz na 30 sekund po upływie 30 sekund od trafienia lub ukrycia celu nr l.

Wyszczególnienie	Cele
		nr l	nr 2
Odległość	300-250	250-200
Liczba i rodzaj nabojów	3-40 mm nb	16 — 7,62 mm nb
Czas	ograniczony ukazywaniem się celów
Postawa	leżąca za ukryciem z podpórką	klęcząca za ukry­ciem

Rys. 2. Szkic strzelania nr 2 z karabinka-granatnika wz. 1&74

Ocena:

— „bardzo dobrze" — trafić granatem w pole celu nr 1 i w dwie figury celu nr 2;

— „dobrze" — trafie granatem w pole celu nr 1 i w jedną figurę celu nr 2;

— „dostatecznie" — trafić granatem w pole celu nr 1.

Wskazówki: strzelający wkłada naboje do toreb. Kierow­nik podaje komendę do samodzielnego niszczenia celów. Poji ukazaniu się ich strzelający prowadzi ogień do celu nrl — granatami, a do celu nr 2 — z karabinka, krótkimi seriami, zmieniając postawę strzelecką.

STRZELANIA Z PISTOLETÓW MASZYNOWYCH

Strzelanie nr l Strzelanie na celność

Cel: popiersie (figura bojowa nr 23) na tarczy o wymia­rach 0,75X0,75 m. Odległość: 50 m. Liczba nabojów: 4.

W pistoletach, które nie mają przełącznika rodzaju ognia, naboje ładuje się na przemian ze szkolnymi lub poje­dynczo.

Czas: nieograniczony.

Postawa: leżąca z wykorzystaniem podpórki. Ocena: trafić w cel:

— „bardzo dobrze" — 4 razy;

— „dobrze" — 3 razy;

— „dostatecznie" — raz.

Wskazówki: na komendę kierownika strzelający (zmiana) otrzymuje naboje, ładuje je do magazynka i wkłada do torby. Po wykonaniu tych czynności na komendę kierównika Na rubież otwarcia ognia — marsz, wychodzi na tę rubież, przyjmuje postawę leżącą, przygotowuje podpórkę i melduje gotowość do strzelania. Następnie kierownik podaje komendy do ładowania broni i otwarcia ognia. Strzelający pod nadzorem kierownika strzelania daje kolejno strzały pojedyncze.

Strzelanie nr 2

V'

Strzelanie w postawie leżącej

Cele:

— nr l — popiersie z granatem (figura bojowa nr 23g) ukazujące się dwa razy po 15 sekund z przerwą 10 sekund;

— nr 2 — klęczący (figura bojowa nr 30) ukazujący się raz na 15 sekund, po upływie 10 sekund od powtórne­go trafienia lub ukrycia się celu nr 1.

Wyszczególnienie	Cele
		nr l	nr 2
Odległość	100; 75*	150; 100*
Liczba nabojów	12
Czas	ograniczony ukazywaniem się celów
Postawa	leżąca z wolnej ręki

— dotyczy pa »z. 63

Ocena:

— „bardzo dobrze" - trafić w dwa cele, w tym w cel nr l dwukrotnie;

— „dobrze" - trafie w dwa cele;

— „dostatecznie" - trafić w jeden cel.

Rys. 3. Szkic strzelania nr 2 z pistoletów maszynowych

Wskazówki: strzelający otrzymany magazynek z naboja­mi wkłada do torby. Na komendę kierownika strzelania Stanowisko na rubieży otwarcia ognia — naprzód, strze­lający zajmuje je i przygotowuje się do strzelania. Po ukazaniu się celów, niszczy je samodzielnie krótkimi seriami.

STRZELANIA Z KARABINÓW MASZYNOWYCH

Strzelanie nr 1

Strzelanie w postawie leżącej do celu ukazującego się

Cel: karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazują­cy się pięć razy po 10 sekund z przerwą 5—10 sekund. Odległość: — dla rkmD (DP) i RPKS — 200 m;

~ dla km PK (PKS) i ckm SGM — 300 m. Liczba nabojów: — dla rkmD (DP) i RPKS — 12;

— dla km PK (PKS) i ckm SGM — 16. Czas: ograniczony ukazywaniem się celu. Postawa: leżąca na przygotowanym stanowisku ogniowym. Ocena: trafić w cel:

— „bardzo dobrze" — 4 razy;

— „dobrze" — 3 razy;

— „dostatecznie" — raz.

Wskazówki: strzelający po otrzymaniu amunicji na ko­mendę kierownika Stanowisko na rubieży otwarcia ognia — naprzód, zajmuje je i przygotowuje się do strze­lania. Kierownik stawia zadanie do samodzielnego niszcze­nia celu. Po ukazaniu się celu strzelający ostrzeliwuje go krótkimi seriami pod nadzorem kierownika podszas ko­lejnych ukazywań.

onAci-u.fne in &

Strzelanie w postawie lezącej do różnych celów

ł^^a^.

— nr l — karabin maszynowy (figura bojowa nr 27) ukazujący się raz na 20 sekund;

— nr 2 — pancerzownica (figura bojowa nr 31) uka­zująca się raz na 20 sekund, po upływie 10 sekund od ukrycia celu nr l;

— nr 3 — biegnący (figura bojowa nr 40) poruszający się ruchem skośnym lub poprzecznym (figura bojowa nr 40a) na odcinku 50 m, rozpoczynający ruch po upły­wie 10 sekund od ukrycia celu nr 2.

Wyszczególnienie	Cele
		nr l	nr 2 i 3
Odległość	200	300
Liczba nabojów	24
Czas	ograniczony ukazywaniem się i ruchem celów
Postawa	leżąca

Ocena:

— „bardzo dobrze" — trafić we wszystkie cele;

— „dobrze" — trafić w dwa cele, w tym w cel nr l;

— „dostatecznie" — trafić w cel nr l lub w cele

nr 2 i 3. Wskazówki: strzelający (obsługa) po otrzymaniu amunicji na komendę kierownika Stanowisko na rubieży otwarcia ognia — naprzód — skokiem zajmuje jej przygotowuje się do strzelania. Po wykryciu celów samodzielnie pro­wadzi do nich ogień krótkimi seriami.

Rys. 4. Szkic strzelania nr 2 z karabinów maszynowych

Strzelanie nr 1 Strzelanie na celność i skupienie

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) na

tarczy o wymiarach 0,75X0,75 m.

Odległość: 25 m.

Liczba nabojów: 5.

Czas: nieograniczony.

Postawa: stojąca z wolnej ręki.

Ocena:

— „bardzo dobrze" — uzyskać 40 punktów;

— „dobrze" — uzyskać 35 punktów;

— „dostatecznie" — uzyskać 30 punktów.

Wskazówki: strzelający po otrzymaniu amunicji ładuje ją do magazynka i wkłada go do futerału. Następnie na komendę Na rubież otwarcia ognia — marsz, maszeruje na tę rubież i po komendzie Ładuj przygotowuje się do strzelania. Po sprawdzeniu gotowości, kierownik podaje komendę do strzelania: Do popiersia — ognia.

Strzelanie nr 2 Strzelanie w marszu

Cel: klęczący (figura bojowa nr 30) ukazujący się trzy

razy po 5 sekund z przerwą 5—7 sekund.

Odległość: 50—25 m.

Liczba nabojów: 3.

Czas: ograniczony ukazywaniem się celu.

Postawa: w marszu podczas krótkich zatrzymań.

Ocena: trafić w cel:

— „bardzo dobrze" — 3 razy;

— „dobrze" — 2 razy;

— „dostatecznie" — raz.

Wskazówki: strzelający po zajęciu ROO i zameldowaniu o gotowości do strzelania trzyma załadowany i zabezpie­czony pistolet skierowany w górę pod kątem 45° w kie-

.wii.nn ptflodiaoloi rrii»i|lirii m uli,; iiimuliLiLliiiL iMtr^.,i._ i JAMaijn an.fe k^e^^^.tU^cd "eciiofsyipit^, w«ł^ i W^fc«i4</ e»swróĄcc /welWc- % ^ikufiua t&lu sowę

i^ett^^oilfr^uuJe-Sgl^Ei^NiE

sen* CtsMo.ezf^pa^, wl^ •^-K¹ ^fk^w teki sowi-

^w^ ^W^^mizELANIE '

Z RĘCZNYCH GBAWATNIKÓW PRZECIWPANCERNYCH

StrzeZame nr l

Strzelanie w dowolnej postawie do celu ukazującego się

Cel: czołg (figura bojowa nr 60) ukazujący się dwa razy

po 15 sekund z przerwą 30 sekund.

Odległość: — dla rgppanc-7 — 300 m;

— dla rgppanc-2 — 150 m. Liczba nabojów: 2.

Czas: ograniczony ukazywaniem się celu. Postawa: według uznania strzelającego. Ocena: trafić w cel:

— „bardzo dobrze" — 2 razy;

— „dobrze" — pierwszym granatem;

— „dostatecznie" — drugim granatem.

Wskazówki: po komendzie kierownika Stanowisko na ru­bieży otwarcia ognia {w okopie) — naprzód, obsługa zaj­muje je i przygotowuje się do strzelania obserwując przedpole. Po ukazaniu się (wykryciu) celu prowadzi ogień samodzielnie.

STRZELANIE Z RĘCZNEGO GRANATNIKA PRZECIWPANCERNEGO RPG-76

Strzelanie nr l Strzelanie w postawie dowolnej

Cel: czołg (figura bojowa nr 60) nieruchomy. Odległość: 100 m. Liczba nabojów: l.

Czas: nieograniczony.

Postawa: według uznania strzelającego. Ocena: „dobrze" (wykonał) — trafić w cel. Wskazówki: strzelający po otrzymaniu granatnika na RW zakłada go w położenie „przez plecy" (etatowa broń w po­łożeniu „na pas" lub w futerale). Na komendę kierowni­ka Stanowisko na rubieży otwarcia ognia (w okopie) — naprzód, zajmuje je. Następnie kierownik stawia zadanie do mszczenia celu. Strzelający kładzie obok siebie (z pra­wej strony) broń etatową i przygotowuje granatnik do strzelania, po czym samodzielnie prowadzi ogień.

Obowiązki osób funkcyjnych strzelnicy

l. De kierowania strzelaniem, wykonywania czynności pomoc­niczych i zapewnienia bezpieczeństwa podczas strzelania wyzna­cza się — rozkazem odpowiedniego dowódcy — następujące oso­by funkcyjne strzelnicy:

— kierownika strzelania;

— lekarza dyżurnego (sanitariusza) wyposażonego w środki me­dyczne i samochód sanitarny;

— kierownika punktu amunicyjnego. Jeżeli wymagają tego warunki lokalne lub potrzeby wyznacza się dodatkowo:

— dowódcę i pododdział ubezpieczenia;

— radiotelefonistów;

— technika (majstra) uzbrojenia wyposażonego w części 'za­pasowe i narzędzia;

— dowódcę drużyny i drużynę przeciwpożarową ze sprzętem i samochodem;

— samochód dyżurny.

Ponadto kierownik strzelania wyznacza obserwatorów i inne osoby funkcyjne (np.: starszych obsług schronów i tarczowych, gdy nie ma etatowej obsługi strzelnicy), niezbędne do przepro­wadzenia strzelania zgodnie z programem.

& Podczas organizacji strzelania przez pododdział — rozkazem dowódcy tego pododdziału — wyznacza się:

— kierownika strzelania (może być nim dowódca pododdziału);

— kierownika punktu amunicyjnego;

— obserwatorów i inne osoby funkcyjne.

Lekarza (sanitariusza) i majstra uzbrojenia oraz samochód sa­nitarny (ciężarowy) — stosownie do potrzeb pododdziału — wy­znacza szef sztabu oddziału.

3. Żołnierzy wyznaczonych do pełnienia określonych funkcji

podczas strzelania należy przeszkolić z zakresu obowiązków funk­cyjnych i zasad bezpieczeństwa obowiązujących podczas strze­lania.

4. W czasie strzelań prowadzi się obserwację w sektorach określonych w instrukcji dotyczącej zasad bezpieczeństwa na strzelnicy. Obserwację organizuje kierownik strzelania.

3. Kierownika strzelania wyznacza się spośród dowódców strze­lających pododdziałów lub oficerów sztabu oddziału. Podlega on dowódcy oddziału i jest odpowiedzialny za przestrzeganie ustalo­nego porządku, zasad bezpieczeństwa oraz warunków strzelania.

Kierownikowi strzelania podlegają wszyscy funkcyjni obsłu­gujący strzelanie.

Kierownik strzelania obowiązany jest:

a) w okresie poprzedzającym strzelanie (co najmniej w przed­dzień):

— zapoznać się z rozkazem organizacyjnym do strzelania;

— ustalić rodzaj strzelania, pododdziały i liczbę strzelających, iwdoddział wystawiający ubezpieczenie i czas jego trwania oraz zakres prac związanych z urządzeniem pola tarczowego;

b) bezpośrednio przed strzelaniem:

— sprawdzić zgodność urządzenia pola tarczowego z warunka­mi strzelania oraz sprawność jego urządzeń;

— sprawdzić, czy funkcyjni strzelnicy znają swoje obowiązki;

— sprawdzić, czy starsi obsług schronów i tarczowi znają swo­je obowiązki, rozkazać im zajęcie miejsc w schronach, zorganizo­wać łączność oraz skontrolować sprawność urządzeń schronów;

— sprawdzić gotowość do szkolenia w punktach nauczania;

— sprawdzić, czy strzelający znają warunki strzelania, wska­zać im sektory ognia, ROO i RPO oraz kierunki, w których pro­wadzenie ognia jest wzbronione;

— określić kolejność strzelania;

c) w czasie strzelania:

— kierować osobiście strzelaniem — zgodnie z programem;

— wymagać właściwego obsługiwania broni;

— kierować czynnościami starszych obsług schronów, przyłmo-wać ich meldunki, zapisywać wyniki strzelań oraz kontrolować

liczbę; przestrzelili, porównujcie ją z zapisami tarczowych;

— w razie naruszenia zasad bezpieczeństwa przerwać strzela­nie i zameldować o tym dowódcy oddziału;

d) po zakończeniu strzelania:

— nakazać przeprowadzenie przeglądu broni;

— wysłuchać meldunku starszych obsług schronów i ustalić ocenę strzelania;

— zameldować dowódcy oddziału o wynikach strzelania pod­oddziału oraz o niedociągnięciach podczas strzelania;

— omówić przebieg strzelania i podać ocenę;

— zorganizować czyszczenie broni.

6. Jeżeli korzysta się jednocześnie z dwóch lub większej liczby strzelnic, które są pod względem bezpieczeństwa od siebie za­leżne i mogą być wykorzystywane tylko równolegle, wyznacza się także głównego kierownika strzelania. Czuwa on nad ogól­nym porządkiem na wszystkich strzelnicach i odpowiada za bez­pieczeństwo. Podlegają mu poszczególni kierownicy strzelań. W takim przypadku sygnały i komendy podaje w odpowiednim czasie — najpierw główny kierownik strzelania, a następnie prze­kazują je do wykonania kierownicy strzelań na poszczególnych strzelnicach.

7. Obserwatorów (jeżeli nie zostali wyznaczeni rozkazem) wy­znacza kierownik strzelania spośród żołnierzy strzelającego pod­oddziału.

Obserwator nie może bez rozkazu przełożonego opuścić wyzna­czonego punktu obserwacyjnego. Jest on zobowiązany prowadzić obserwację w wyznaczonym sektorze i meldować kierownikowi strzelania o:

—• pojawieniu się ludzi, sprzętu lub zwierząt hodowlanych | w rejonie pola ognia;

— zauważeniu sygnałów nakazujących przerwanie ognia;

— niewybuchach granatów i miejscach ich upadku. Jeżeli obserwator został wyposażony w dziennik obserwacji,

to wszystkie spostrzeżenia — po złożeniu o nich meldunku —

zapisuje w tym dzienniku.

8. Kierownika punktu amunicyjnego wyznacza się spośród podoficerów strzelających pododdziałów. Jest on zobowiązany:

— znać zasady obchodzenia się z amunicją;

— przestrzegać zasad bezpieczeństwa w punkcie amunicyjnym;

— wydawać — na rozkaz kierownika strzelania — amunicję technicznie sprawną strzelającym w ilościach odpowiadających warunkom danego strzelania i odbierać od nich łuski, niewypały i nie wystrzelone naboje;

— utrzymywać wzorowy porządek i dyscyplinę w punkcie amu­nicyjnym;

— po zakończeniu strzelania rozliczyć się z amunicji i złożyć meldunek kierownikowi strzelania.

9. Wszyscy pozostali funkcyjni podczas przygotowania, w cza­sie i po strzelaniu działają zgodnie z zarządzeniami kierownika strzelania.

ZASADY BEZPIECZEŃSTWA

1. Bezpieczeństwo zapewnia się przez właściwą organizację strzelań, ścisłe przestrzeganie postanowień programu i zasad bez­pieczeństwa ustalonych w instrukcjach dla strzelnic (placów ćwi­czeń) oraz wzorową dyscyplinę.

2. Dla każdej strzelnicy (placu ćwiczeń) opracowuje się instruk­cję określającą zasady bezpieczeństwa dostosowane do miejsco­wych warunków oraz uwzględniającą zasady zawarte w progra­mie strzelań. Powinna ona znajdować się na stanowisku dowo­dzenia kierownika strzelania. Jej postanowienia obowiązują wszystkich żołnierzy biorących udział w strzelaniu.

Kategorycznie zabrania się kierowania strzelaniami i ich obsłu­giwania przez osoby funkcyjne nie znające swoich obowiązków, zasad bezpieczeństwa oraz warunków strzelań.

3. Wszystkie osoby funkcyjne strzelnicy i wszyscy żołnierze są zobowiązani dokładnie i w terminie spełniać wymagania wy­nikające z zasad bezpieczeństwa.

Przed każdym strzelaniem dowódcy pododdziałów powinni za­poznać żołnierzy z ogólnymi i szczegółowymi zasadami bezpie­czeństwa obowiązującymi na danej strzelnicy, zabronić podnosze­nia i dotykania niewybuchów amunicji bojowej i ćwiczebnej (po­cisków, granatów, materiału wybuchowego, spłonek, zapalników, środków trujących itp.). Pouczyć o sposobie oznaczania miejsc i obowiązku składania meldunku w razie znalezienia niewybu­chów amunicji bojowej i ćwiczebnej, przypomnieć cechy zswnętrz-ne, jakimi różni się amunicja szkolno-treningowa od bojowej (amunicja szkolna ma na obwodzie powierzchni zewnętrznej bia­ły pasek oraz napis „SZKOLNY", „SZKOL." lub „SZK", zaś amunicja treningowa napis „TRENINGOWY" lub „DO NAUKI^:

LAMOWANIA").

4. Teren strzelnicy (placu ćwiczeń) przed strzelaniem należy

sprawdzić pod względem wymogów programu .instrukcji i w miarę potrzeb usunąć z niego osoby postronne, zwierzęta hodowlane i zbędny sprzęt.

5. Sposób poruszania się określa kierownik strzelnicy (poligo­nu, placu ćwiczeń).

6. Rejony strzelnicy, w których znajdują się niewybuchy, nie­wypały, miny, zapalniki lub materiały wybuchowe, trujące, urzą­dzenia imitujące itp., ogradza się i oznacza wskaźnikami z na­pisami ostrzegawczymi. Doraźnie rejony te mogą być oznaczone chorągiewkami lub wiechami.

Bejony te należy uważać za strefy zakazane, gdzie wstęp jest surowo zabroniony.

7. Aby zapewnić kontrolę bezpieczeństwa podczas strzelania oraz niezwłocznie uprzedzać o pojawieniu się ludzi, sprzętu i bydła w rejonie pola ognia lub stref niebezpiecznych, powsta­waniu pożarów, a także w celu określenia miejsc upadku nie­wybuchów organizuje się obserwację. Obserwatorów wyposaża się w przyrządy obserwacyjne oraz dzienniki obserwacji. f S. Wszyscy żołnierze, znajdujący się w rejonie pola ognia po­winni być ukryci w schronach zapewniających pełne bezpieczeń­stwo. Zmienianie chorągwi (świateł) na schronach odbywa się bez wychodzenia z nich.

Ci żołnierze, którzy — na komendę kierownika strzelania — wychodzą ze schronu w "celu sprawdzenia wyników, ustawienia nowych figur bojowych w miejsce zniszczonych lub usunięcia niesprawności urządzeń strzelnicy w dzień powinni być ubrani w specjalne pomarańczowe kamizelki.

9. Zezwolenie na otwarcie ognia wydaje kierownik strzel­nicy.

10. Strzelanie rozpoczyna się po podniesieniu czerwonej cho­rągwi, a w nocy — po zapaleniu czerwonej latarni. , 11. Kategorycznie zabrania się strzelać:

— z niesprawnej broni;

— niesprawną amunicją lub amunicją, której używanie .za­bronione jest w rozkazach i zarządzeniach oraz w instrukcjach sprzętu dotyczących danej broni w tabelach strzelniczych;

— poza granice strzelnicy (placu ćwiczeń);

— do schronów (niezależnie od tego, czy znajdują się w nic ludzie czy nie), a także do innych urządzeń strzelnicy (wież< dozory, itp.);

— jeżeli jest podniesiona biała chorągiew lub zapalona biał latarnia na stanowisku dowodzenia kierownika strzelania oraz n schronach, w których przebywają ludzie;

— w przypadku utraty łączności między kierownikiem strzela nią a schronami.

H 12. Strzelanie przerywa się na komendę (sygnał) kierownika strzelania lub samodzielnie, w razie:

— pojawienia się przed strzelającymi ludzi, sprzętu i zwierzą hodowlanych;

— padania pocisków poza granicami strzelnicy (placu ćwiczeń;

— powstania pożaru;

— podniesienia białej chorągwi lub zapalenia białej latarni n stanowisku dowodzenia kierownika strzelania lub na schronił w którym znajdują się ludzie;

— utracenia łączności ze schronami, w których znajdują si ludzie;

— otrzymaniu meldunku z posterunku ubezpieczenia o naruszę niu bezpieczeństwa.

13. W celu natychmiastowego przerwania ognia przez wszysftkim strzelających, kierownik strzelania podaje przez urządzeni techniczne, dźwiękowe lub głosem komendę Przerwij ogień, a na stępnie rozkazuje opuścić czerwoną chorągiew (zgasić czerwon latarnię) i podnieść białą chorągiew (zapalić białą latarnię) n stanowiskach dowodzenia i na schronach.

14. Sygnał natychmiastowego przerwania ognia podaje się ni bojem sygnałowym „czerwony ogień — pojedynczy". Sygnał te przekazuje kierownik strzelania. W tym celu na wszystkich sta nowiskach dowodzenia, podczas strzelania powinny znajdować si 26 mm pistolety i naboje sygnałowe „czerwony ogień — pfl jedynczy". '.

Nabojów sygnałowych „czerwony ogień — pojedynczy" zabrania się stosować we wszystkich innych sytuacjach podczas ćwi­czeń i strzelań.

15. Amunicja w punkcie amunicyjnym powinna być chroniona przed działaniem czynników atmosferycznych, a zwłaszcza kurzu, wilgoci i promieni słonecznych.

16. W celu udzielenia pierwszej pomocy sanitarnej na strzel­nicy (placu ćwiczeń) organizuje się punkt medyczny.

Oprócz tego, starszym obsług schronów wydaje się niezbędne środki opatrunkowe (apteczki podręczne).

17. Podczas ćwiczeń w rzucaniu ręcznymi granatami bojowy-!»i należy kierować się wskazaniami zawartymi w „Instrukcji piechoty — granaty ręczne" oraz przestrzegać następujących za­sad bezpieczeństwa:

— rejon, w którym rzuca się bojowymi granatami ubezpiecza się w promieniu 400 m, od miejsca rozmieszczenia celu (figury bojowej), do którego rzuca się granatem bojowym. Rejon ten oznacza się na obwodzie czerwonymi chorągiewkami i tabliczka­mi ostrzegawczymi, a ponadto w razie potrzeby wystawia się posterunki ubezpieczające;

— przed wydaniem żołnierzom granatów i zapalników bojo­wych, muszą być one dokładnie przejrzane przez kierownika ćwiczenia; podczas przeglądu należy zwrócić uwagę czy: skorupa granatu nie ma pęknięć lub rdzy, kadłub zapalnika nie jest za­nieczyszczony i nie ma wgłębień, zapalnik jest czysty, nie zardze­wiały lub pogięty, końce zawleczki są zagięte i nie mają pęknięć na zagięciach; w razie stwierdzenia wymienionych uszkodzeń gra­naty te i zapalniki oddaje się służbie uzbrojenia w celu ich zniszczenia;

— wydawać szkolonym granaty i zapalniki bezpośrednio przed rzutem;

— granaty i zapalniki bojowe przenosić tylko nieuzbrojone, a zapalniki — oddzielnie od granatów, każdy zapalnik powinien być owinięty w papier lub płótno;

— jeśli uzbrojony granat (z niewyciągniętą zawleczką) z jakich­kolwiek powodów nie został rzucony, wówczas można go rozbroić tylko na wyraźny rozkaz i pod bezpośrednim nauz kierownika ćwiczenia;

— w czasie rzucania granatów bojowych należy notować dotyczące niewybuchów i oznaczać miejsca ich upadku. Kategorycznie zabrania się:

— wydawania granatów bojowych żołnierzom nie wysz nym;

— używania niesprawnych granatów i zapalników;

— przenoszenia granatów bojowych i zapalników bez sk i toreb, rozbierania i usuwania niesprawności, podwieszani kółko zawleczki lub wkładania dźwigni spustowej za pas.

Wyciąg z „Instrukcji o ochronie słuchu żołnierzy podczas strzelań" (DWLąd

23/2000) ROZDZIAŁIII

OBOWIĄZKI OSÓB FUNKCYJNYCH ZABEZPIECZAJĄCYCH SZKOLENIE OGNIOWE ORAZ PROWADZĄCYCH ZAJĘCIA W

STRZĘPIE WZMOŻONEGO HAŁASU 2. KIEROWNIK STRZELNICY- do którego obowiązków należy:

1) odpowiednie oznakowanie stref wzmożonego hałasu na obiekcie oraz posiadanie planu obiektu z tym oznakowaniem;

2) wyposażenie funkcyjnych (obsługi) strzelnicy w indywidualne środki ochrony słuchu;

3) znajomość stosowania indywidualnych środków ochrony słuchu;

4) nie wyrażanie zgody na strzelanie, bez wyposażenia strzelającego pododdziału w indywidualne środki ochrony słuchu;

5) egzekwowanie od funkcyjnych strzelnicy używania indywidualnych środków ochrony słuchu podczas strzelania.

3 KIEROWNIK STRZELANIA- do którego obowiązków należy:

1) w okresie poprzedzającym strzelanie (co najmniej w przeddzień) a) sprawdzić wyposażenie strzelającego pododdziału (grupy szkoleniowej) w indywidualne środki ochrony słuchu oraz ich stan techniczny;

2) bezpośrednio przed strzelaniem

a) zorganizować łączność z punktami dowodzenia rozmieszczonymi poza strefą wzmożonego hałasu,

b) sprawdzić zrozumiałość komend (poleceń) przez żołnierzy wykorzystujących indywidualne środki ochrony słuchu,

c) zorganizować szkolenie ogniowe w punktach nauczania, które znajdują się poza strefą wzmożonego hałasu.

3) w czasie strzelania

a) na rubieży wyjściowej przed wydaniem strzelającym amunicji podaje komendę: „UWAGA STRZELANIE!" i sprawdza zrozumiałość komend (poleceń), występując osobiście również w indywidualnych środkach ochrony słuchu;

b) w trakcie prac organizacyjnych podczas strzelania może zezwolić na zdjęcie indywidualnych środków ochrony słuchu przez funkcyjnych (obsługi) strzelnicy, podając komendę „KONIEC STRZELANIA".

4 LEKARZ JEDNOSTKI WOJSKOWEJ- do jego obowiązków należy:

1) w czasie organizacji zajęć ze szkolenia ogniowego sprawdzić prawidłowe posługiwanie się indywidualnymi ochronnikami słuchu i w razie potrzeby udzielić instruktażu w zakresie ich użytkowania;

2) meldować dowódcy jednostki wojskowej o każdym stwierdzonym przypadku powstania urazu akustycznego

Załącznik 4

Strzelania z broni sportowej

Strzelania z broni sportowej mają na celu przygotowanie żoł­nierzy do strzelań z broni strzeleckiej oraz doskonalenie ich umiejętności strzeleckich. Prowadzi się je także w toku szkolenia w celu podtrzymywania umiejętności prowadzenia celnego ognia.

STRZELANIE Z KARABINKA (PISTOLETU) PNEUMATYCZNEGO

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) zmniejszona

czterokrotnie.

Odległość: 10 m. /

Liczba nabojów.''5.

Czas: nieograniczony.

Postawa: z karabinka — leżąca z wykorzystaniem podpórki,

z pistoletu — stojąca.

Ocena:

— „bardzo dobrze" — uzyskać 40 punktów;

— „dobrze" — uzyskać 35 punktów;

— „dostatecznie" — uzyskać 30 punktów.

STRZELANIE Z KARABINKA SPORTOWEGO Strzelanie nr 1

Cel: popiersie z pierścieniami (figura bojowa nr 23p) zmniejszona cztero- lub dwukrotnie. Czas: nieograniczony.

Odległość: 25 m — gdy strzela się do celu zmniejszonego cztero­krotnie lub 50 m — gdy strzela się do celu zmniejszonego dwukrotnie.

Liczba nabojów: 5.

Postawa: leżąca ^ wykorzystaniem podpórki, a podczas strzelał

powtórnych — leżąca z wolnej ręki.

Ocena:

a) gdy strzela się w postawie leżącej z wykorzystaniem pod' pórki:

—- „bardzo dobrze" — uzyskać 40 punktów;

— „dobrze" — uzyskać 35 punktów;

— „dostatecznie" — uzyskać 30 punktów.

b) gdy strzela się w postawie leżącej z wolnej ręki:

— „bardzo dobrze" — uzyskać 35 punktów;

—- „dobrze" — uzyskać 30 punktów;

— „dostatecznie" — uzyskać 25 punktów.

STRZELANIE nr 2 z 5,6 mm SPORTOWEGO KBK AK

Strzelanie to prowadzi się w oparciu o warunki strzelani! szkolnego nr 2 z kbk AK z zastosowaniem następujących zmian;

— odległość do celów zmniejsza się od dwóch do czterech razyi

— proporcjonalnie do zmniejszenia odległości zmniejsza się wyi miary figur bojowych; \

— gdy brak jest możliwości ukazywania celów, stosuje się celi nieruchome, a ogranicza się czas strzelania do każdego celu sto;

sownie do warunków strzelania szkolnego nr 2 z kbk AK. j j Uwaga: strzelanie prowadzi się tylko z żołnierzami uzbrojonym

w kbk AK. l

Wskazówki do szkolenia w punktach nauczania organizowanych podczas strzelań

W celu doskonalenia i utrwalenia wiedzy oraz umiejętności strzeleckich żołnierzy, a także racjonalnego wykorzystywania czasu szkoleniowego podczas strzelań i ćwiczeń organizuje się punkty nauczania. Szkoli się w nich żołnierzy wtedy, gdy nie biorą oni bezpośredniego udziału w strzelaniu (ćwiczeniu).

Organizacja zajęć, podczas których prowadzi się strzelanie (ćwi­czenie) oraz dobór zagadnień przerabianych w punktach naucza­nia powinny odpowiadać szkoleniowym potrzebom pododdziału. Ponadto należy uwzględnić możliwości bazy szkoleniowej na airzelnicy i przyległych placach ćwiczeń; liczbę i rodzaj pomocy szkoleniowych, liczbę i przygotowanie instruktorów, którzy mogą prowadzić szkolenie w punktach nauczania oraz brać pod uwagę porę roku i doby.

Na przykład, w okresie zimowym organizuje się więcej punk­tów nauczania wymagających wysiłku fizycznego, w nocy nato­miast — przerabia się takie zagadnienia, które należy opanować w warunkach ograniczonej widoczności.

Zakres tematyki do szkolenia w punktach nauczania może obej­mować w zasadzie całą problematykę szkolenia strzeleckiego. Po­winien on jednak w głównej mierze dotyczyć tych;, tematów (za­gadnień), które żołnierze opanowali słabiej lub tych, które — z uwagi na ich stopień trudności wymagają powtórzenia lub tre­ningu.

W niniejszym załączniku zawarto zbiór zagadnień do szkolenia w punktach nauczania. Obejmuje on zagadnienia dotyczące teorii i zasad strzelania, użytkowania broni, a także ćwiczenia. Za­gadnienia opracowano szczegółowo, natomiast ćwiczenia w obser­wacji, przygotowawcze i rzucaniu granatami ręcznymi — dobie­ra się odpowiednio do potrzeb.

Zbiór zagadnień nie wyczerpuje całego szkolenia strzeleckiego i może być uzupełniony innymi, nie ujętymi w zbiorze zagadnie­niami wynikającymi ze specyfiki uzbrojenia danego pododdziału oraz z bieżących potrzeb szkoleniowych.

W celu odpowiedniego zaopatrzenia materialoweg-o w punktach nauczania należy korzystać zarówno ze sprzętu, którym dyspo­nuje pododdział (oddział), jak również z pomocy szkoleniowych znajdujących się na strzelnicy. Sprzęt i pomoce szkoleniowe, które wypożycza się od kierownika strzelnicy, rozmieszcza się w punk­tach nauczania przed rozpoczęciem strzelania (szkolenia).

ZBIÓR ZAGADNIEŃ DO SZKOLENIA. W PUNKTACH NAUCZANIA ORGANIZOWANYCH PODCZAS STRZELAŃ

•Teoria i zasady strzelania

1. Podstawowe wiadomości z balistyki wewnętrznej i zewnętrz­nej.

2. Elementy toru pocisku.

3. Tysięczna jako jednostka pomiaru kątów.

4. Wpływ warunków atmosferycznych na celność strzelania.

5. Zasady strzelania do celów naziemnych.

6. Zasady strzelania do celów powietrznych.

Budowa i użytkowanie broni strzeleckiej l

1. Budowa broni strzeleckiej. ,i

2. Rozkładanie i składanie broni strzeleckiej, i ' 3. Działanie części broni strzeleckiej. ]

4. Budowa i znakowanie amunicji do broni strzeleckiej.

5. Pielęgnacja broni strzeleckiej.

6. Zacięcia broni strzeleckiej, sposoby zapobiegania i usuwania

zacięć, -i V 7. Granaty ręczne: zaczepne i obronne, budowa i obchodzenia się z nimi.

8. Budowa i posługiwanie się ręcznym granatnikiem przeciw­pancernym RPG-76.

Ćwiczenia w obserwacji, przygotowawcze oraz rzucaniu gra­natami ręcznymi, należy prowadzić zgodnie z warunkami za­wartymi w niniejszym programie.

Załącznik 8 Regulamin zdobywania Wojskowej Odznaki Strzeleckiej

Żołnierzom, którzy systematycznie osiągają — w strzcianiacb z broni indywidualnej — dobre i bardzo dobre wyniki oraz w strzelaniach kwalifikacyjnych spełnili warunki określone niniej­szym regulaminem, przyznaje się Wojskową Odznakę Strzelecką (WOS): III stopnia — brązową, II stopnia — srebrną i I stop­nia — złotą.

WOS III stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy w cią­gu co najmniej pół roku wszystkie strzelania z broni indywidual­nej i sportowej przewidziane programem szkolenia (w tym także strzelania powtarzane) wykonali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą (4,00) oraz w strzelaniu kwalifikacyjnym z 5,6 mm ka­rabinka sportowego lub z pistoletu wojskowego — co dotyczy tylko żołnierzy uzbrojonych w tę broń — uzyskali co najmniej 7B punktów.

WOS II stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy mają już odznakę III'stopnia i w ciągu co najmniej pół roku od jej otrzy­mania wszystkie strzelania przewidziane programem szkolenia wykonali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą (4,00) oraz w strzelaniu kwalifikacyjnym z 5,6 mm karabinka sportowego (pistoletu wojskowego) uzyskali co najmniej 80 punktów. ,

WOS I stopnia przyznaje się tym żołnierzom, którzy posiadają! odznakę II stopnia i w ciągu co najmniej pól roku od jej otrzy­mania wszystkie strzelania przewidziane programem szkoleni wykonali na ocenę średnią nie niższą niż dobrą <4,00) oraz w strze laniu kwalifikacyjnym z 5,6 mm karabinka sportowego (pistolet! wojskowego) uzyskali wynik co najmniej 85 punktów.

Żołnierzy, którym przyznano WOS II i I stopnia wyróżnia si nagrodą lub urlopem.

W celu przyznania WOS III i II stopnia strzelania kwalifikacyjne prowadzi się na szczeblu oddziału co pół roku, a w celu przyznania odznaki I stopnia — na szczeblu ZT w terminach stosownych do potrzeb.

WOS wręcza się razem z legitymacją w dniu rozpoczęcia roku szkolnego lub przy okazji innej uroczystości.

Nazwiska żołnierzy, którym wręczono WOS ogłasza się w roz­kazie dziennym oddziału.

WOS nosi się przy ubiorach: galowym, wyjściowym i służbo­wym — zgodnie z przepisami ubiorczymi.

WARUNKI STRZELAŃ KWALIFIKACYJNYCH DO ZDOBYCIA WOJSKOWEJ ODZNAKI STRZELECKIEJ (WOS)

Strzelanie kwalifikacyjne z karabinka sportowego:

— odległość strzelania — 50 m;

— cel — tarcza sportowa 162/122 mm (TS-1);

— liczba strzałów — 3 strzały próbne i 10 ocenianych; .

— czas strzelania ocenianego — 15 minut.

Wyniki do zdobycia WOS:

III stopnia — 75 punktów;

II stopnia — 80 punktów;

I stopnia — 85 punktów.

Strzelanie kwalifikacyjne z pistoletu wojskowego:

~ odległość strzelania — 25 m;

— cel — tarcza sportowa 500/200 mm (TS-4);

— liczba strzałów — 3 próbne i 10 ocenianych:

— czas strzelania ocenianego — 12 minut.

Wyniki do zdobycia WOS:

III stopnia — 75 punktów;

II stopnia ~ 80 punktów;

I stopnia — 85 punktów.

Wykaz figur bojowych stosowanych w strzelaniach szkolnych z broni strzeleckiej

lp	Nazwa figury bojowej	Numtr figury bojowej	Wzdr f^ury bojowj
1	Popiersie	23	&
2	Popiersie z granatem	23g	^
3	Popiersie z pierścieniami	23p
						B
4	Karabin maszynowy	27	eft-fi,
5	Klęczący	30	e
6	Pancerzownica	31	6
7	Biegnący	40	0
8	Transporter opancerzony	50	n
9	Czołg średni	60	^

---