Prof. dr hab. Krystyna Skarżyńska

Relacje społeczne: jak poznajemy innych ludzi i jak kształtują się relacje między nimi - rok 1, studia niestacjonarne, r. akademicki 2015/2016; semestr zimowy;

Hasło: KSrelacje2016

Szanowni, Drodzy Państwo, poniższej przedstawiłam rejestr podstawowych zagadnień, o których albo mówiłam na wykładach, albo są dobrze omówione w zadanej lekturze (głównie w podręczniku „Psychologia społeczna” prof. Wojciszke. Proszę więc czytać ten podręcznik, kierując się wykazem zagadnień. Przyjemnej lektury, wszystkiego dobrego, Krystyna Skarżyńska

Podstawowe zagadnienia z wykładów oraz podstawowej literatury (por. sylabus) - to trzeba wiedzieć i cieszyć się z tego, że się to wie, pozdrawiam serdecznie, KS

1. Kolejność urodzenia a motywacja afiliacji - jak to badano i co wyszło;

Najsilniejsza potrzeba afiliacji u jedynaków i osób urodzonych jako pierwsze

o Bo mieli rodziców tylko dla siebie

o Bo niewprawieni rodzice byli nadopiekuńczy

 Adler (1927) określał pierworodne dzieci jako charakteryzujące się pożądaniem władzy, urodzone w środku jako rywalizujące, natomiast urodzone jako ostatnie mają cechować się lenistwem. Metaanalizy, prowadzone od czasu badań Adlera, przekonują, że kolejność narodzin, przy kontroli innych zmiennych, rzeczywiście ma spory wpływ na rozwój osobowości. Sulloway stara się udowodnić, że różnice w osobowości spowodowane kolejnością narodzin dadzą się opisać przy pomocy modelu Wielkiej Piątki. Badania pokazują, że pierworodne cechują się wyższymi wynikami na skali Sumienność niż urodzeni w dalszej kolejności. Te różnice znajdują odzwierciedlenie w takich cechach jak, odpowiedzialność, ambicja, zorganizowanie oraz osiąganie zamierzonych celów. Urodzeni później są bardziej Ugodowi, co znaczy, że są bardziej skłonni do ulegania, altruistyczni oraz potrafią dostosować swoje zachowanie do wymagań innych. 

Sulloway jest przekonany, że najlepiej badać ludzi stosując metodę bezpośrednich porównań. Jest ona lepsza od zwykłego samopisu i daje bardziej adekwatne i rzetelne dane. W takich badaniach rodzeństwo jest proszone o ocenę występowania określonych cech u siebie, a także o natychmiastowe porównanie i ocenę występowania tej cechy u swego brata lub siostry. Sulloway stosował głównie kwestionariusz złożony z 30 par przeciwstawnych przymiotników, odpowiadających wszystkim wymiarom „Wielkiej Piątki”. Badani szacowali poziom natężenia danej cechy u siebie oraz swojego rodzeństwa na 9-cio stopniowej skali. W takich bezpośrednich porównaniach, aż na 23 parach stwierdzeń udało się zaobserwować znaczące różnice między ocenami rodzeństwa

2. Czym jest naukowa teoria psychologiczna

psychologiczny opis, wyjaśnianie i przewidywanie procesów (percepcji, konstruowania

schematów, komunikowania się, pamięci, myślenia, emocji, podejmowania decyzji) i

zachowań w sytuacjach społecznych; sytuacja, a nie tylko indywidualne cechy osoby,

wyjaśnia zachowania

typy sytuacji społecznych: face to face, w grupach, w dużych społecznościach, w obecności innych zapośredniczonej w wiedzy, stereotypach, postawach

wymaga: znajomości języka, opisu psychologicznej rzeczywistości, znajomości naukowych metod gromadzenia informacji (danych) czyli teoria i metoda naukowa

3. Początki psychologii społecznej: pierwsze podręczniki, daty, autorzy


• Okres wczesno naukowy - połowa XIX wieku: refleksja teoretyczna, opiera się na danych

empirycznych ale gromadzonych niesystematycznie; trwa do końca I wojny światowej.

Pierwszy eksperyment w 1897 roku. Ważne osiągnięcia:

Norman Triplett - badania nad współzawodnictwem (badania nad rowerzystami)

Gustave Le Bon - prawa psychologii tłumu

Gabriel Tarde - prawa imitacji (naśladownictwa)

• Pierwsze prace zawierające w tytule takie określenia jak „psychologia społeczna”; 1903 rok Ross i McDougall

• Okres po II wojnie światowej: badanie grup, konfliktów, konformizmu

USA: Kurt Lewin, Leon Festinger, Theodor Newcomb, Solomon Asch, Fritz Heider,

Muzafer i Carolyn Sheriff, Stanley Milgram

W latach 60-70-tych XX wieku w Europie

_ Francja - badania nad rolą mniejszości (Serge Moscovivi, C. Flamant),

badania nad tożsamością społeczną i porównaniami społecznymi (J. P. Codol)

_ Anglia - H. Tajfel

_ Polska - A. Malewski: pierwsze badania nad sprawiedliwością, integracja

różnych podejść teoretycznych; S. Mika: pamięć a postawy; J. Reykowski: zachowania prospołeczne; A. Frączek: agresja, percepcja społeczna

_ Powstaje Europejskie Towarzystwo Eksperymentalnej Psychologii Społecznej (EAESP)

Lata 80-te XX wieku:

• „Imperializm poznawczy” (Robert Zajonc), teorie atrybucji (H. Kelley), schematy i skrypty(Abelson, Fiske), teorie tożsamości społecznej (Tajfel, Turner)

• Agresja i konflikty (Fishbein, Staub)

• Pomaganie (Eisenberg, Piliavin, Hoffman)

• W Polsce: Wojciszke, Reykowski, Skarżyńska, Frączek

Lata 90-te XX wieku:

• Poznanie społeczne utajone i jawne: Zajonc, Marphy; w Polsce: P. Lewicki, M. Czyżewska, R.Ohme

• Konflikty, tożsamości, negocjacje: D. Bar-Tal, Reykowski, Jarymowicz

• Psychologia środowiskowa, społeczności: D. Bar-Tal, Lewicka, Czapiński

• Zagrożenia i procesy radzenia sobie z nimi (naturalne i terroryzm): K. Kaniasty, L. Huddy

4. Główne trendy i perspektywy teoretyczne w psychologii społecznej, główne obszary zainteresowań.

Podstawowe podejścia teoretyczne:

• Perspektywa poznawcza

• Perspektywa motywacyjna

• Perspektywa teorii uczenia się

• Perspektywa społeczno-kulturowa

• Perspektywa ewolucjonistyczna

Główne obszary zainteresowań : Motywy społeczne, Wiedza człowieka o świecie społecznym, Przekonania o świecie społecznym, Spostrzeganie ludzi, Ja, Samoocena, Postawy, Moralność, Szczęście, Wywieranie wpływu na innych, Atrakcyjność, Miłość, Prospołeczność, Agresja , Konflikt, Władza, Grupa, Relacje międzygrupowe, Zróżnicowanie płci, Psychologia stosowana.

Zajmuje się:

dynamiką grupy, zajmującą się strukturą, celami i normami grupowymi, procesami komunikowania się, zjawiskiem konformizmu, problemem przywództwa w grupie i konfliktami wewnątrz i na zewnątrz grupy;

problematyką postaw, zajmującą się czynnikami kształtującymi postawy, technikami zmiany postaw, związkiem postaw z osobowością;

socjalizacją - procesem, w którym człowiek staje się istotą społeczną, członkiem określonej społeczności, znającym i przestrzegającym obowiązujące w niej normy i zwyczaje;

zagadnieniami percepcji interpersonalnej.

5. Imperializm poznawczy w badaniu relacji i percepcji osób


Inaczej psychologia poznawcza- dział który próbuje podporządkować sobie resztę psychologii (Robert Zajons posługuje się terminem imperializm poznawczy) Twarde jądro psychologii: fakty są dobrze określone, hipotezy zweryfikowane(pozytywnie), teorie są akceptowane przez całą społeczność naukową.

Robert Zajonc, twórca terminu „imperializm poznaw­czy". Za pomocą przetwarzania informacji można wyjaśnić pojawianie się zachowa­nia agresywnego - Bielą (1989a) poka­zał, że takie zachowanie można wyjaśniać jako rezultat podejmowania decyzji. Innym przykładem mogą być zachowania prospołeczne, związane z udzielaniem pomocy. I tu również pojawiały się koncepcje wska­zujące, że zanim jednostka udzieli komuś pomocy, uruchamia całą serię procesów poznawczych, które obejmują między in­nymi ocenę powagi wypadku, ocenę tego, czy ofiara zasługuje na pomoc, oraz ocenę kosztów udzielenia pomocy i kosztów jej nieudzielenia (na przykład poczucie winy, a w skrajnych wypadkach sankcje karne). Analizę tego typu przedstawia Pilliavin i współpracownicy (1993).

6. Ewolucja metod, charakterystyka różnych metod, ich plusy i minusy; badania korelacyjne a eksperymenty; czym są zmienne zależne i niezależne, mediatory i moderatory

Eksperyment

Obserwacja

Wywiad

metody korelacyjne

symulacje komputerowe

neuroobrazowanie

(wady i zalety dodane w zdjęciu na grupie)

Badanie korelacyjne a eksperymenty

Badanie korelacyjne- pomiar dwóch lub więcej zmiennych (np. inteligencja mierzona testem inteligencji) oraz badanie ich współzmienności czyli korelacji. Przeprowadzany wtedy kiedy nie mozemy lub nie chcemy wpływać na natężenie interesujących nas zmiennych a ograniczamy się jedynie do ich pomiaru.

- w badaniach korelacyjnych kluczowe jest dotarcie przez badaczy do próby zróżnicowanej pod względem interesujących ich zmiennych.

- dysponowanie przez badacza wiarygodnymi metodami pomiaru interesujących go zmiennych np. rzetelny kwestionariusz, skale szacunkowe.

- zaleta: tanie mierzenie licznych zmiennych i ich związków

-ograniczenia: korelacje nigdy nie dowodzą , która ze skorelowanych zmiennych jest przyczyna a która skutkiem; podatność na stwierdzanie zależności pozornych - nie każdy związek może mieć charakter pozorny; stwierdzanie zależności przypadkowych; które faktycznie nie istnieją.(te ograniczenia występują również w przypadku obserwacji)

Eksperymenty -istotą jest celowe wywoływanie jakiegoś zjawiska za pośrednictwem manipulowania jego przypuszczalnymi przyczynami w warunkach dobrze kontrolowanych przez badacza; manipulowanie zmienną niezależną czyli przypuszczalną przyczyną tego zjawiska, manipulacja eksperymentalna -wprowadzanie przypuszczalnej przyczyny zjawiska do warunków w których badana jest część osób i niewprowadzanie jej dla innej części badanych osób . Badani u których przyczyna zostaje wprowadzona nazywana jest grupa eksperymentalna , Badani którym przyczyny nie wprowadzono nazywani są grupa kontrolna a warunki do których ich przydzielono to warunki kontrolne .

Zmienne:

• Zmienna zależna - to co chcemy wyjaśniać, skutek jakiejś manipulacji eksperymentalnej

• Zmienna niezależna - to, czym chcemy wyjaśniać (ew. przyczyna skutku)

• Mediator - proces lub stan psychiczny, pośredniczący między zmienną zależną a niezależną

• Moderator - czynnik, który współdecyduje o wystąpieniu zależności; informuje o tym, kiedy (w jakich warunkach) zależność występuje lub jest silniejsza bądź słabsza

7. Miłość i rozwój fizyczny; Skąd ten związek? Jak to badano? Jaki jest mechanizm tego związku?

Czy można rozwijać się bez miłości?

• 1760 rok: zapis hiszpańskiego duchownego: „w domu podrzutków wszystkie dzieci są

osowiałe a wiele z nich umiera ze smutku”

• 1915 rok: lekarz ze szpitala w Baltimore: mimo właściwej opieki medycznej 90% niemowląt przyjętych do sierocińców umiera w pierwszym roku życia

• 1942 rok: badacz z New York University: systematyczna rejestracja skutków długotrwałego pobytu dziecka w szpitalu: apatia, infekcje

Co robi ludziom brak miłości?

• 1935-43 rok: Margaret Ribble - badanie nad hospitalizowanymi niemowlętami: zaburzenia

fizjologiczne (biegunka, brak apetytu)

• Lata 40-te XX wieku w Niemczech, Kanadzie i USA: systematyczne obserwacje dzieci

porzuconych: niepokój, przygnębienie, opóźnienie fizycznego rozwoju, bezsenność,

odrętwienie, patologiczna niedowaga

Fizyczne skutki braku miłości:

• 1972 rok: obserwacja i badania medyczne Lytta Gardnera nad sześcioma „cherlawymi

karłami”, dziećmi o niskim wzroście, niedowadze i opóźnionym rozwoju kości. Wszystkie

pochodziły ze środowisk, gdzie nie było więzi uczuciowej między dziećmi a rodzicami. Objawy nazwano karłowatością deprywacyjną. Dzieci zaczynały rosnąć gdy trafiały do ciepłego psychologicznie otoczenia.

• Mechanizm fizjologiczny: w przypadku deprywacji emocjonalnej podwzgórze

(odpowiedzialne za wzbudzanie emocji) nie wywiera wpływu na przysadkę mózgową

(odpowiedzialną za hormony wzrostu)

• Lata 80-te XX wieku: stres i brak miłości powoduje zaburzenia snu (a hormon wzrostu

wydzielany jest głównie podczas snu)

8. Czystość fizyczna i moralna: czy i jaki jest między nimi związek? Jak to badano? Jaki znaleziono mechanizm związku? Kiedy jesteśmy bardziej surowi w naszych sądach? Czy aktywizacja negatywnego stereotypu uruchamia tendencje do fizycznego oczyszczania się?

Aktywizacja stereotypu osoby niemoralnej nasila motyw czystości -zjawisko lady Makbet.

Zhong i lijenquist 2006

Czystość fizyczna jest blisko powiązana z szeregiem ocen moralnych. Zachowania łamiące normy moralne są spostrzegane jako zachowania nieczyste i wzbudzają motyw fizycznego oczyszczenia. Na tej podstawie sugerujemy, że motyw czystości może być wywołany poprzez samo myślenie o osobach zachowujących się niemoralnie, co w konsekwencji powinno prowadzić do a) zwiększonej preferencji produktów związanych z czystością oraz b) zachowania pozwalającego chronić czystość fizyczną. W dwóch eksperymentach aktywizowaliśmy stereotyp osoby niemoralnej (pedofila) lub stereotyp osoby moralnej (altruisty, zakonnika lub sekretarki). Parzuchowski! Prymowanie stereotypu pedofila zwiększało chęć posiadania produktów związanych z czystością (badanie 1) oraz częstość udawania się do toalety (badanie 2). Uzyskane wyniki sugerują, że motyw fizycznego oczyszczenia może być aktywizowany za pomocą myślenia o osobach łamiących normy moralne.

Oczyszczenie fizyczne zmniejsza emocje moralne (żal, poczucie winy, wstyd)

9. Artefakty w psychologii społecznej, czym są, skąd się biorą, jak można im zapobiegać?

Artefakt jest niepożądanym czynnikiem, ujawniającym się w trakcie badań empirycznych, zniekształcającym przedmiot badań, wnoszącym do badań coś, co realnie nie istnieje; może być następstwem np. błędnej metody badawczej.

Problemy metodologiczne - jak nie tworzyć artefaktów:

• Człowiek bada człowieka

• Hipoteza badacza (efekt ojcowski), samospełniające się proroctwo, efekt Davida Rosenthala

• Rozkalibrowywanie się eksperymentatora

• Świadomość udziału w badaniu: Hawthorne Study, 1927; samoselekcja uczestników

(ochotnicy, studenci, opłata za udział)

Jak zapobiegać artefaktom:

• Formułowanie i sprawdzanie hipotezy konkurencyjnej

• Zmniejszanie lęku przed oceną

• Stosowanie miar dyskretnych

• Maskowanie eksperymentu

10. Słowa i tezy kluczowe dla różnych makro-teorii (behawioralnych, poznawczych, psychoanalitycznych, ewolucyjnych) z zakresu psychologii relacji i percepcji społecznej

Makroteorie - próbują wyjaśnić całość sposobu funkcjonowania człowieka (teorie uczenia

się, psychoanaliza)

Co różni makro-podejścia teoretyczne:

• Co jest motorem działań człowieka (wiedza i doświadczenia, nieświadome pragnienia i

konflikty, zachowanie genów)

• W jakim stopniu człowiek jest wolny, jest podmiotem

• Portrety człowieka: behawioralny - człowiek jest reaktywny, zależny od środowiska, od

nagród i kar jakie otrzymuje od innych i sam daje innym (tu: teoria wymiany interpersonalnej

(interakcji) Homansa oraz teoria mniejszego zasięgu - o zmienności czynników statusu;

Homans, Lenski)

11. Co to są artefakty w naukowej psychologii społecznej , skąd się biorą, jak można im zapobiegać?

Artefakt - niepożądany czynnik, ujawniający się w trakcie empirycznych badań naukowych, zniekształcający przedmiot badań, wnoszący do badań element, który realnie nie istnieje; może być następstwem np. błędnej metody badawczej.

Zapobieganie artefaktom:
- formułowanie i sprawdzanie hipotezy konkurencyjnej
- zmniejszanie lęku przed oceną,

- stosowanie miar dyskretnych,
- maskowanie eksperymentu
- zawsze należy obliczyć bilans strat i zysków

Skąd się biorą? Jak ich nie tworzyć?

EFEKT OJCOWSKI - wybór rozwiązania jakiegoś problemu często niewłaściwego kierując się emocjami. Emocje wpływają negatywnie na spostrzeganie. Im silniejsze emocje tym bardziej modyfikują nasze myślenie. Emocje i motywy wpływają na energię, aktywność, sprawność działania

Efekt Rosenthala (samospełniające się proroctwo)
Formy:
- efekt Galatei (efekt Pigmaliona)
- efekt Golema (efekt Liwy)

Samospełniające się proroctwo: koncepcja, zgodnie z którą hipoteza lub oczekiwanie dotyczące przyszłego sposobu działania danej osoby wywiera subtelny wpływ na tę osobę, by działała w oczekiwany sposób - przykład: kryzys bankowy, panika na rynku paliw
• badania Rosenthala - „utalentowane” dzieci - „lepsi” pływacy - 5 „utalentowanych” szczurów
Badanie Rosenthala i Jacobson
W jednej ze szkół podstawowych został przeprowadzony niewerbalny test IQ. Profesor Robert Rosenthal powiedział nauczycielom, iż na podstawie tego testu można sprawdzić "intelektualny potencjał" człowieka. Rosenthal bez oglądania testów IQ wybrał z każdej klasy 20 proc. uczniów, oznajmiając, iż są to "uczniowie z przyszłością" i w nowym roku szkolnym należy spodziewać się z ich strony wyjątkowych postępów w nauce. Osiem miesięcy później jeszcze raz przeprowadzono ten sam test ze wszystkimi dziećmi. Dzieci w grupie badanej (czyli te "bardzo utalentowane") poprawiły wartość swojego IQ w stosunku do innych średnio o 4 punkty, i to tylko dlatego, że zostały potraktowane jako "inteligentne". Tak więc ten, kto został zaklasyfikowany jako "obiecujący", robił postępy w porównaniu z innymi, i to obojętnie w jakim przedmiocie.

Efekt Galatei (efekt Pigmaliona) - wpływ pozytywnych oczekiwań wobec partnera na ujawnianie pozytywnych zachowań wobec niego.

efekt Golema (efekt Liwy) - wpływ negatywnych oczekiwań wobec partnera na ujawnianie negatywnych zachowań wobec niego.

Efekt Hawthorne
Źródło błędów wynikających z tego, że psychologiczne skutki wiedzy o tym, iż jest się obserwowanym wpływają na obserwowane zachowania (dodatnie sprzężenie zwrotne). Zjawisko to odkryte zostało przez Eltona Mayo podczas badań nad wydajnością pracy pracowników zakładów Hawthorne w Chicago w latach 1927-1928, gdy badacze próbowali mierzyć w jakich fizycznych warunkach pracy wydajność będzie wzrastać; okazało się że wydajność pracy i morale wzrastały zarówno w grupach eksperymentalnych jak i kontrolnych, czego przyczyną było zaangażowanie się naukowców w proces badawczy i ich ciągła obecność.


ukryte wymagania sytuacji badawczej (ang. demand characteristic), sygnały w sytuacji eksperymentalnej, które wpływają na spostrzeganie przez osoby badane żywionych wobec nich oczekiwań badacza; sygnały te w systematyczny sposób oddziałują na zachowanie osób badanych w tej sytuacji; dostarczają alternatywnego wyjaśnienia wpływu hipotetycznych efektów przyczynowych działających zmiennych niezależnych

12. Teoria interakcji (wymiany) Homansa: tezy, pojęcia, zastosowania. Wrogość w interakcji, kiedy powstaje; koncepcja zrównoważonych czynników statusu jednostki jako społecznej nagrody; jak zachowują się osoby o rozbieżnych czynnikach statusu;

Interakcja: proces wymiany nagród i kar, zysków i strat: większość nagród i kar pochodzi ze środowiska społecznego.

Wybierając zachowanie człowiek ponosi koszty; gdy nie ma alternatywy-nie ma kosztów. Im bardziej atrakcyjne alternatywy- tym bardziej kosztowne zachowanie.

Ludzie zachowują się zależnie od poprzednich doświadczeń. Powtarzamy zachowania, które w przeszłości były nagradzane.

Nagrody i kary otrzymywane w przeszłości ucz oczekiwania podobnych nagród w przyszłości w podobnych sytuacjach(generalizacja bodźca).

Prawo podaży i popytu: wartość nagrody otrzymywanej od innych w wyniku określonego zachowania jest tym mniejsza, im częściej była poprzednio otrzymywana: wartość nagrody, jaką przynosi zachowanie innych zależy od tego, jaka była liczba osób, dla których może ona być nagrodą, w stosunku do ilości tych, którzy mogą i chcą je przejawić.

Uznanie ze strony określonej osoby dla kogoś, kto ma wiele alternatywnych źródeł uznania, jest mniej cenne niż dla kogoś, kto nie posiada alternatywnych źródeł.

Interakcje oceniamy pod względem sprawiedliwości: zbilansowania nagród i kosztów wymiany, gdy spostrzegamy rozkład nagród w interakcji, jako niesprawiedliwy-może to prowadzić do wrogości.

Wrogość powstaję, gdy:

-te same zachowania, które w przeszłości były nagradzane- nie przynoszą nagród lub przynoszą mniejsze nagrody od oczekiwań,

-gdy inni ludzie, podobni do nas ze względu na jakoś cechę czy zachowanie uprawniające do nagród-otrzymują nagrodę, a my nie.

-im bardziej widoczne jest dla jednostki, że nagrody dostarczane przez innych gwałcą zasady sprawiedliwości, tym silniejsza reakcja wrogości.

Teoria rozbieżności czynników statusu:

Status jednostki: ogół bodźców, które jednostka dostarcza sobie i innym, a które oceniane są jako lepsze lub gorsze, wyższe lub niższe. Poszczególne rodzaje tych bodźców, to czynniki statusu, czynnikiem może być wszystko, co wyróżnia jednostkę od innych.

Cechy samej jednostki- wygląd, zachowanie.

Cechy wynikające ze stosunku innych do niej (akceptacja, odrzucenie, podziw, pogarda)

Cechy związane ze stosunkiem do grup, instytucji, organizacji(zawód, partia, religia).

Ludzie uczą się, że pewne czynniki statusu powinny występować łącznie. Rozbieżność czynników statusu oznacza, że jednostka dostarcza sobie i innym niezgodnych bodźców i ta niezgodność jest spostrzegana.

Rozbieżność statusu jest źródłem kar, jej usunięcie- źródłem nagród.

Im wyższy stopień rozbieżności- tym bardziej niepewny jest status jednostki.

Gdy niższych czynników statusu nie udaję się zmienić czy podwyższyć- jednostka będzie unikała osób, które reagują na rozbieżność, gdy nie może zmienić swoich niskich czynników statusu, może odrzucić system ocen, który uzasadnia jej niższy status.

Ludzie, których status jest pewny i wysoki mniejszą wagę przywiązują do zachowań, które są widocznymi symbolami ich wyższego statusu.

Rozbieżność czynników statusu członków grupy wpływa na układ stosunków w grupie. Im więcej członków grupy reprezentuję zestaw czynników statusu, rozbieżny z oczekiwaniami innych, tym większy będzie między nimi stopień wzajemnej niechęci.

13. Specyfika percepcji innych ludzi: selektywność, transakcyjność procesu, rola

podmiotu i przedmiotu percepcji, wychodzenie poza informacje dane, UTO, inne schematy

Wyjątkowe znaczenie obiektu: źródło stymulacji, emocji, zaspokojenia lub blokady potrzeb, element zadania, wartość sama w sobie.

Złożoność obiektu i selektywność percepcji: rola wyrazistości i ważności(znaczenia) różnych cech czy wymiaru innego człowieka; znaczenie-funkcją spostrzegającego, obiektu percepcji i sytuacji.

Transakcyjność procesu: obiekt percepcji(inny człowiek) dostosowuję się do obecności obserwatora, percepcja jest wzajemnym procesem, obiekt może aktywnie zmieniać się, próbować manipulować wrażeniem, jakie wywiera na innym(Tagiun, Wilmot) . W dwustronnej transakcji twoje zachowanie wywołuje zachowanie u innego, którą następnie wykorzystujesz jako podstawę twojego sądu. To co widzimy u innych, jest w równym stopniu funkcja nas samych, jak i cech drugiego człowieka(i sytuacji). Świat śmieje się lub płacze razem z nami.

Pośredni charakter percepcji: na podstawie obserwowanych właściwości obiektu: wnioskujemy o jego wnętrzu, psychice, , wchodzimy poza informację bezpośrednio dane. Dokonujemy generalizacji metaforycznej( z cech fizycznych na psychiczne) i z jednych cech psychicznych na inne psychiczne właściwości, korzystamy z UTO-ukrytych teorii osobowości.

UTO:

Zespół reguł pozwalający na lokowanie człowieka w określonym miejscu pewnego wymiaru, na podstawie jego miejsca na innym wymiarze.

Piekny =dobry

Funkcje UTO: przetwarzanie informacji o ludziach, budowanie całościowego obrazu na podstawie niewielkiej ilości informacji, zapełnianie luk wiedzy, dokonywanie szybkich ekstrapolacji-ekonomicznośc poznawcza.

14. Cechy centralne w percepcji osób - jakie SA, jaka jest ich funkcja; przetwarzanie informacji pozytywnych i negatywnych, o wspólnotowości (moralności) i sprawczości; różne rodzaje asymetrii i ich wyjaśnienia

Osoba ciepła(serdeczna):

-szczęsliwa-90%

-wielkodusza(90%)

-z poczuciem humoru(77%)

-ludzka(80%).

Osoba chłodna:

-niewielkoduszna-92%

Cechy centralne organizują percepcję: polaryzują obraz, nadaja kierunek przetwarzania informacji, nadają kierunek ocenie, pozwalają wyjśc poza informacje dane.

Centralność cechy zależy od: siły związku danej cechy z innymi cechami rzeczywistej bądź zakładanej-prywatnej UTO), kontekstu w jakim się postrzega dana osobę, kultury.

Co jest centralne?

Wg. Władysława Witwickiego:

-informacje o mocy, sile sprawczej, zdolności do kontroli sytuacji,

-o stosunku do nas(życzliwość, sympatia, wrogośc)

Wg Wojciszke i Susan Fiske:

-cechy sprawnościowe(agency),

-wspólnotowe(moralne-communion.

17. Syndrom dziecięcości - na czym polega i jaka jest jego funkcja

Syndrom dziecięcości (nazwał to tak Konrdad Lorenz) czyli cechy wyglądu charakterystyczne dla młodych ssaków jak małe ciało, okrągła buzia i duże, okrągłe oczy, wzbudzające w opiekunie instynktowne ciepłe uczucia i chęć ochrony. Wzorzec ten jest uniwersalny i spostrzegany jako atrakcyjny i wzbudzający sympatię oraz redukujący agresję (także do dorosłych charakteryzujących się syndromem dziecięcości) u wszystkich ludzi na całym świecie.

18. Twarz jako źródło wiedzy o ludziach: jak działa, co spostrzegamy trafnie, co nie;

Ponad przypadkowa trafność ocen człowieka w warunkach jego zerowej znajomości wskazuje, że wnioski są wyciągane natychmiastowo na podstawie wyglądu twarzy oraz zachowania. hipoteza ta zyskała potwierdzenie w badaniu, gdzie uczestnikom pokazywano zdjęcia twarzy polityka, który zwyciężył wybory i jego głównego kontrkandydata. Badani potrafili w około 70% poprawnie wskazać zwycięzcę. Janine Willis i Alexander Todorov pokazywali badanym zdjęcia kilkudziesięciu twarzy z prośbą o ocenę kilku ich cech (tj kompetencja czy agresywność). Oceny różnych uczestników były ze sobą zbieżne, co sugeruje, że takie cechy są "wypisane na twarzy". Wnioski o cechach poszczególnych osób pokazywanych tylko przez ułamek sekundy były bardzo zbliżone do uzyskanych przy nieograniczonym czasie ekspozycji twarzy. Jeżeli uznać wyniki ocen twarzy przy nieograniczonym czasie za kryterium prawdziwości (to co naprawdę widać na twarzy), to okazuje się, że oceny twarzy o bardzo krótkim czasie ekspozycji (17 i 33 milisekund) są nietrafne, 50milisekund są trafne, a po 100 milisekundach trafność przestaje rosnąć, wzrasta jedynie subiektywna pewność. Wnioskując ludzkie cechy są oceniane w mgnieniu oka.

Twarz budząca nieufność wygląda na zagniewaną, a ta budząca ufność-na szczęśliwą. Ponieważ zróżnicowanie ekspresji na wymiarze gniewny-szczęśliwy jest wskaźnikiem złych lub dobrych intencji, spostrzeganie twarzy pozostaje równorzędna z decyzją o unikaniu-dążeniu, również sądy na wymiarze zaufania silniej się zmieniają pod wpływem twarzy o zakresie negatywnym

19. Rola informacji werbalnych i niewerbalnych w percepcji społecznej