POSTĘPOWANIE GŁÓWNE

• Kulminacyjna faza procesu - następuje rozstrzygnięcie zasadniczej kwestii procesu - odpowiedzialności karnej oskarżonego za zarzucany czyn

• Zasada skargowości - elementem niezbędnym wszczęcia tej fazy jest skarga uprawnionego oskarżyciela lub innego uprawnionego podmiotu ( art. 14§1 KPK); stanowi warunek wszczęcia, prowadzenia i rozstrzygania przez sąd - akt oskarżenia

• Akt oskarżenia - jestem elementem koniecznym wszczęcia, zakreśla przedmiotowe i podmiotowe granice procesu; może być wniesiony przez:

• oskarżyciela publicznego - forma zwykła i uproszczona

• oskarżyciel prywatny - forma ograniczona do art. 487 - możliwy brak przygotowawczego

• subsydiarny oskarżyciel posiłkowy - zwykły akt oskarżenia sporządzony i podpisany przez adwokata lub radcę prawnego - możliwy brak przygotowawczego

• Skargi zasadnicze inicjujące postępowanie zasadnicze:

1. akt oskarżenia i pozew cywilny

2. wniosek prokuratora o warunkowe umorzenie postępowania - art. 336§1 rozstrzygnięcie odpowiedzialności z propozycją odstąpienia od klasycznej kary

3. wniosek prokuratora lub o umorzenie postępowania z uwagi na niepoczytalność sprawcy i zastosowanie środków zabezpieczających art. 324

4. wniosek prokuratora lub pokrzywdzonego o wszczęcie postępowania sądowego na podstawie ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary; jeżeli czyn uznany jest za czyn nieuczciwej konkurencji to także wniosek Prezesa UKOK

• ustawa dzieli postępowanie na:

fazę przygotowania do rozprawy głównej - przejściowa wstępna kontrola aktu oskarżenia przygotowanie organizacyjne rozprawy faza rozprawy głównej rozpoczęcie rozprawy głównej przewód sądowy głosy stron wyrokowanie

1a. Wstępna kontrola aktu oskarżenia

• podlega kontroli ze względu na

1. wymogi formalne

2. wymogi merytoryczne

Ad. A. Wstępna kontrola formalna aktu oskarżenia

• prezes sądu I instancji (rejonowy lub okręgowy) - możliwe przekazanie przewodniczącemu wydziału lub upoważnionemu sędziemu; art. 93§2 KPK

• badanie ogólnych wymogów formalnych pisma procesowego wymienionych w art. 119 KPK oraz

• badanie szczególnych wymogów dla aktu oskarżenia wynikających z art. 332,333 lub 335 KPK oraz czy spełnione zostały warunki z 334 KPK - odnosi się to do oskarżyciela publicznego i subsydiarnego posiłkowego

• dla oskarżyciela prywatnego: zakres kontroli prezesa sądu ogranicza się do art. 120 KPK

• do wniosku o warunkowe umorzenie postępowania stosuję się odpowiednio przepisy dot. Aktu oskarżenia

• prezes sadu bada także czy wniosek o warunkowe umorzenie spełnia wymogi formalne publicznego aktu oskarżenia

Stwierdzenie braków:

• prezes wydaje zarządzenie o zwrocie go do oskarżyciela w celu ich usunięcia - 7 dni; wskazuje zakres - tylko do oskarżyciela publicznego

• oskarżycielowi przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania danej sprawy art., 337 §2 - jeżeli nie wnosi zażalenia powinien w terminie 7 dni wnieść poprawiony lub uzupełniony akt oskarżenia

Zgodność formalna:

• prezes sądu zarządza dostarczenie odpisu aktu oskarżenia oskarżonemu, wzywając do składania wniosków dowodowych w terminie 7 dni od doręczenia art. 338§1 - termin ma charakter porządkowy

• Akt z wnioskiem o skazanie bez rozprawy: art. 335§1 - przez zarządza doręczenie oskarżonemu odpisu oraz ujawnionemu pokrzywdzonemu

Odpowiedź na akt oskarżenia art. 338§2 KPK

• oskarżony w terminie 7 dni od doręczenia mu odpisu aktu, pisemna; powinien być pouczony o takiej możliwości

• możliwość ustosunkowania się do twierdzeń aktu oskarżenia, zapobiega jednostronności

• zwykle łączy się z wnioskami o charakterze dowodowym lub dotyczącym kwestii, o których mowa w art. 339

• może sporządzić i złożyć w imieniu oskarżonego także obrońca

Ad. B. Stwierdzenie wymogów merytorycznych aktu oskarżenia

• sąd dokonuje na posiedzeniu

• może mieć charakter obligatoryjny lub fakultatywny

• Obligatoryjne posiedzenie - kierowany przez prezesa lub na wniosek stron:

1. prokurator złożył wniosek o zastosowanie środków zabezpieczających; następuje, gdy:

1. prokurator umorzył postępowanie przygotowawcze z powodu niepoczytalności sprawcy lub z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynu; a także przy warunkowym umorzeniu postępowania lub okoliczności wyłączającej ukaranie sprawcy (art. 100 KK) - wystąpienie o orzeczenie przepadku

2. w razie stwierdzenia konieczności umorzenia postępowania przygotowawczego w stosunku do sprawcy niepoczytalnego oraz orzeczenia innych niż przepadek rzeczy środków zabezpieczających

2. rozważenie potrzeby zastosowania warunkowego umorzenia

3. prokurator złożył wniosek o skazanie oskarżonego na posiedzeniu bez rozprawy; w warunkach art. 335§1 KPK

1. tylko, gdy taki wniosek został dołączony do aktu oskarżenia ( za zgodą oskarżonego)

2. dotyczy występku zagrożonego karą nieprzekraczającą 10 lat pozbawienia wolności

3. okoliczności popełnienia przestępstwa nie mogą budzić wątpliwości

4. postawa oskarżonego wykazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte

5. możliwe jest uzależnienie od naprawienia szkody albo zobowiązanie oskarżonego do stosownego trybu życia

6. jeżeli sąd uwzględni - następuje skazanie bez przeprowadzania postępowania dowodowego; jeżeli nie zachodzą podstawy - sprawa rozpatrywana na zasadach ogólnych

4. akt oskarżenia wniósł oskarżyciel posiłkowy - zbadanie czy nie zachodzi potrzeba umorzenia z powodu braku faktycznych podstaw do oskarżenia lub potrzeba wydania orzeczenia o konieczność ograniczenia liczby oskarżycieli posiłkowych art. 339§2

1. zbadanie czy nie zachodzi brak podstaw faktycznych: charakter gwarancyjny; eliminacja bezzasadnych oskarżeń w sprawach, w których oskarżyciel publiczny odmówił wniesienia oskarżenia - stwierdzenie braku obliguje do umorzenia postępowania art. 339

2. ograniczenie liczby oskarżycieli:, jeżeli jest to konieczne dla prawidłowego toku postępowania; nie podlega zaskarżeni

5. oskarżony jest tymczasowo aresztowany - art., 334 KPK. sąd z urzędu rozstrzyga czy utrzymać, zmienić lub uchylić ten środek - w razie potrzeby orzec o innym

• Fakultatywne skierowanie na posiedzenie art. 339§3 KPK

• zależne od oceny prezesa sądu, gdy zachodzi potrzeba innego rozstrzygnięcia przekraczającego jego uprawnienia;

• może nastąpić z inicjatywy prezesa lub strony, jeżeli prezes uzna wniosek za zasadny

• na odmowę skierowania sprawy na posiedzenie nie przysługuje zażalenie

• do sytuacji takich należą m.in.

1. umorzenie postępowania na podstawie art. 17§1 pkt. 2-11 KPK

• 
  czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego; albo sprawca nie popełnia przestępstwa

• społeczna szkodliwość znikoma

• 
  ustawa stanowi, że sprawca nie podlega karze

• oskarżony zmarł

• przedawnienie karalności

• res iudicata, litis contestatio

• sprawca nie podlega orzecznictwu polskich sądów karnych

• brak skargi uprawnionego oskarżyciela

• brak wymaganego zezwolenia na ściganie lub wniosku o ściganie pochodzącego od osoby uprawnionej

2. umorzenie z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia

• 
  następuje tylko wtedy, gdy brak tych podstaw stwierdzony został w związku z wniesionym aktem oskarżenia (tylko, gdy postępowanie przygotowawcze zostało przeprowadzone wyczerpująco i wszechstronnie)

1. wydanie postanowienia o niewłaściwości sądu lub o zmianie wskazanego w akcie trybu postępowania

• konieczność badania właściwości z urzędu

• w razie stwierdzenia niewłaściwości przekazanie do właściwego sądu lub odpowiedniego organu

1. zwrot sprawy prokuratorowi w celu usunięcia braków postępowania przygotowawczego

2. wydanie postanowienia o zawieszeniu postępowania

• jeżeli pojawią się okoliczności art. 22 KPK oraz rezygnacja ze ścigania karnego ze względu na oczywistą niecelowość wymierzenia kary art. 11 §1 i2

1. wydanie postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub innego środka przymusu

1. 
   akt oskarżenia obejmuje tymczasowo aresztowanego - z urzędu

2. konieczność rozstrzygnięcia wniosku oskarżonego lub obrońcy o uchylenie lub zmianę tymczasowego aresztowania na inny środek

3. zachodzi potrzeba zastosowania określonego środka

2. wydanie wyroku nakazowego

• wydanie przez sąd jednoosobowo wyroku nakazowego na posiedzeniu

• o tym trybie decyduje tylko sąd

• warunkiem koniecznym: brak wątpliwości, co do okoliczności czynu i winy oskarżonego oraz uznanie za wystarczającą reakcję na wymierzenie kary ograniczenia wolności lub grzywny art. 500 §1 i2

3. gdy zachodzi możliwość przekazania sprawy do postępowania mediacyjnego art. 339§4

4. ze względu na zawiłość sprawy lub, jeśli z innych ważnych powodów uzna, że może przyczynić się to do usprawnienia postępowania

• przedmiotem posiedzenia mogą być także:

• spr. związane z powództwem cywilnym art. 65

• wyłączenie poszczególnych osób

• poszczególne czyny do odrębnego rozpoznania

• dopuszczenie do udziału przedstawiciela społecznego art. 90

• Prawo do uczestniczenia w posiedzeniu art. 339§5

1. Wszyscy:

• orzeczenie środków zabezpieczających

• warunkowe umorzenie

• skazanie bez rozprawy

• umorzenie postępowania na podstawie art. 17

• umorzenie z powodu braku faktycznych podstaw

• wydanie postanowienia w sprawie tymczasowego aresztowania

• strony, obrońcy, pełnomocnicy powinni być powiadomieni o miejscu, terminie

• usprawiedliwione niestawiennictwo powoduje odroczenie posiedzenia art. 117 §3 KPK

1. Obligatoryjny udział w posiedzeniu:

• prokurator i obrońca: orzeczenie środka zabezpieczającego - umieszczenie w zamkniętym zakładzie psychiatrycznym lub w zakładzie zamkniętym ze szczególnym leczeniem lub rehabilitacją

• prokurator, obrońca, podejrzany: w przedmiocie wniosku prokuratora o warunkowe umorzenie z uwagi na niepoczytalność podejrzanego i zastosowanie środka zabezpieczającego

2. obligatoryjny udział może wynikać z zarządzenia prezesa sądu lub sądu:

• do prokuratora, oskarżonego, pokrzywdzonego: warunkowe umorzenie lub skazania bez rozprawy

3. Posiedzenia sądu bez udziału stron np. art. 500§4, art. 535§3, art. 544§3

1b. Przygotowanie organizacyjne rozprawy

• zapewnienie sprawnego przebiegu rozprawy - zasada szybkości i koncentracji procesu - proces powinien przebiegać szybko i trwać możliwie najkrócej a jednocześnie powinien być konsekwentnym ciągiem czynności i zdarzeń bez przerw i zahamowań

• zasada prawdy materialnej nie pozwala na przyspieszenie procesu bez zachowania określonego minimalnego terminu

Przebieg

1. WYZNACZENIE ROZPRAWY i przeprowadzenie jej bez nieuzasadnionej zwłoki art. 348 KPK (o ile nie trzeba uzupełnić aktu oskarżenia, ani podejmować żadnych decyzji na posiedzeniu)

• wyznaczana przez prezesa sądu - jako pisemne zarządzenie; art. 350§1; wskazuje:

• sędziego albo członków składu orzekającego

• dzień, godzinę, salę rozprawy

• strony i inne osoby, które należy wezwać na rozprawę lub zawiadomić o jej terminie

• inne czynności konieczne do przygotowania rozprawy

• jeżeli oskarżony pozbawiony wolności - zarządzenie doprowadzenia na rozprawę art. 350§2

• system wyboru sądu orzekającego

1. sędziego albo sędziów powołanych do orzekania w sprawie wyznacza się w kolejności wg wpływu sprawy oraz jawnej dla stron listy sędziów danego sądu lub wydziału sądu - odstępstwo dopuszczalne w razie choroby sędziego lub innej ważnej przeszkody; art., 351§1

2. w sprawach zagrożonych karą 25 lat pozbawienia wolności albo dożywotnio - na wniosek prokuratora lub obrońcy (w terminie 7 dni od złożenia aktu oskarżenia/ doręczenia aktu oskarżenia) wyznaczenie składu następuje w drodze losowania, przy którym mają oni prawo być obecni; art. 351§2

• ograniczenia przyspieszenia terminu

• pomiędzy doręczeniem zawiadomienia a terminem rozprawy głównej min 7 dni; art. 353§1 - przejaw prawa do obrony oskarżonego - niezachowanie terminu skutkuje złożeniem przez oskarżonego wiążącego wniosku o odroczenie rozprawy art. 353§2

• dla innych uczestników procesu jest to tylko termin instrukcyjny; uznanie wniosku o odroczenie zależy id uznania sądu

• wniosek o odroczenie - pisemny, ustny; do protokołu do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego art. 381

2. podjęcie decyzji o DOPUSZCZENIU DOWODÓW I ICH SPROWADZENIA - prezesa sądu; art., 368 KPK

• uprawnienie prezesa do przychylnego rozpatrzenia wniosku jedynie, jeżeli druga strona się nie sprzeciwiła

• co do zasady - prezes dopuszcza dowody z urzędu

• jeżeli sprzeciw lub prezes z urzędu podstanowi o niedopuszczeniu to kieruje sprawę na posiedzenie

• oddalenie wniosku następuje w formie postanowienia sądu sporządzonego wraz z uzasadnieniem art. 170§3

• decyzje podjęte przez prezesa sądu nie są dla sądu wiążące

ROZPRAWA GŁÓWNA

1. Zasada publiczności oraz jej ograniczenia

• Art. 355 KPK - rozprawa odbywa się jawnie, a ograniczanie jawności możliwe tylko ustawowo

• jawność wewnętrzna - odnosi się tylko do stron i osób z nimi współdziałających (ujmowane jako element zasady konradyktoryjności)

• jawność zewnętrzna

• odnosi się do ogółu społeczeństwa

• jej dotyczy zasada publiczności z art. 355

• spełnia funkcję wychowawczego oddziaływania wymiaru sprawiedliwości oraz funkcję kontroli społecznej nad działalnością organów wymiaru sprawiedliwości

• jawność procesu wpływa na:

• podniesienie poziomu pracy organów procesowych (przestrzeganie form)

• podniesienie poziomu wystąpień uczestników

• wzrost zaufania społeczeństwa

• podniesienie poziomu świadomości i kultury prawnej

• rozszerzenie zasady jawności:

• transmisje radiowe i telewizyjne, itp.

• utrwalanie dźwięku i obrazu z rozprawy

• art. 357 KPK, sąd może zezwolić przedstawicielom radia telewizji itp., na rejestrację obrazu i dźwięku, jeżeli przemawia interes społeczny, nie utrudnia to prowadzenia rozprawy, a interes uczestnika się nie sprzeciwia - sąd może określić warunki, od których uzależnia wydanie zezwolenia art. 357§2 KPK

• ustawa nie zezwala sądowi na udzielanie innym podmiotom zezwolenia na dokonywanie rejestracji wizualnej i audiowizualnej przebiegu rozprawy

• na wniosek strony sąd może zezwolić na rejestrowanie dźwięku (nie może zakłócać prawidłowości postępowania) art. 358

• jawność dotyczy:

• rozprawy przed sądem I instancji, art. 355; sądem II instancji oraz przed SN jako sądem kasacyjnym, art. 355 w zw. 458 i 518

• na rozprawie mogą być obecne: osoby, których sprawa dotyczy, a także inne osoby pełnoletnie i nieuzbrojone art. 356§1

• przewodniczący może zezwolić na uczestnictwo małoletnim oraz osobom uprawnionym do noszenia broni art. 356§2

• jako zarządzenie porządkowe: wydalenie z sali rozpraw osób nieliczących się z powagą sądu art. 372 w zw. 356§3

• publiczność procesu nie może być udostępniona dla nieograniczonej ilości osób - warunki obiektywne ( wielkość pomieszczenia) - karty wstępu na salę sądową - zarządzenie administracyjne, w zakresie porządku i bezpieczeństwa - wydawane po kolei aż do wyczerpania

• przyczyny wyłączenia jawności:

• art. 45 Konstytucji (ochrona moralności, bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, ochrona życia prywatnego stron lub ważny interes prywatny)

1. obligatoryjne wyłączenie całej rozprawy:

• wniosek prokuratora o umorzenie postępowania z powodu niepoczytalności sprawcy i zastosowania środka zabezpieczającego

• w sprawie o pomówienie lub znieważenie (na wniosek pokrzywdzonego może być jawna)

• postępowanie poprawcze, chyba, że jawność rozprawy wynika ze względów poprawczych

1. obligatoryjnie sąd wyłącza tajność rozprawy całej lub części, jeżeli jawność mogłaby, art., 360§1 KPK

• wywołać zakłócenie spokoju publicznego

• obrażać dobre obyczaje

• ujawnić okoliczności, które ze wzg., na ważny interes państwa powinny być zachowane w tajemnice

• naruszyć ważny interes rozprawy

• sąd wyłącza jawność całości lub części na żądanie osoby, która złożyła wniosek o ściganie art. 360§2

• niejawna część rozprawy, w której następuje odczytanie zeznań świadka incognito art. 393

1. fakultatywność wyłączenia jawności całości lub części:

• jeżeli przynajmniej jeden z oskarżonych jest nieletni lub na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat art. 360 §3

• jeżeli świadek koronny złożył wniosek o wyłączenie jawności na czas jego przesłuchania

• w związku z przesłuchaniem w charakterze świadka lub biegłych osób:

• zwolnionych przez organ przełożony z obowiązku zachowania tajemnicy państwowej

• zwolnionych przez sąd od obowiązku zachowania tajemnicy służbowej lub związanej z wykonywaniem zawodu

• na żądanie świadka, jeżeli treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę najbliższą art., 183§2

• w razie potrzeby ujawnienia dokumentów zawierających tajemnicę państwową, służbową lub zawodową art. 226

• KK penalizuje publiczne rozpowszechnianie wiadomości z rozprawy sądowej z wyłączeniem jawności - kara grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do lat 2

• Osoby zaufania art. 361§1 KPK - „cząstkowe ekwiwalenty publiczności”

• złagodzenie wymogów tajności

• uprawnienie przewodniczącego do zezwolenia poszczególnym osobom na obecność na rozprawie art. 361 §3

• zezwolenie na obecność osób powołanych do kierowania działalnością administracyjna sądów

• w razie wyłączenia jawności mogą być obecne na rozprawie po 2 osoby wskazane przez oskarżyciela publicznego, oskarżyciela posiłkowego oskarżyciela prywatnego i oskarżonego, - jeżeli kilku oskarżycieli to mogą wybrać po 1 osobie

• wyłączenie osób zaufania, jeżeli zachodzi możliwość ujawnienia tajemnicy państwowej w czasie odczytywania protokołu z zeznań świadka incognito art. 393 §4 oraz w czasie przesłuchania świadka koronnego

• ogłoszenie wyroku zawsze odbywa się jawnie!!! - nie dot., ustnych motywów wyroku; art. 418§3 - po ogłoszeniu wyroku przewodniczący lub jeden z członków składu orzekającego podaje ustnie najważniejsze powody wyroku

• w wypadku wyrokowania poza rozprawą treść wyroku udostępnia się publicznie przez złożenie jego odpisu na okres 7 dni w sekretariacie sądu, o czym należy uczynić wzmiankę w protokole posiedzenia art. 418 a KPK

• tajność bezwzględna: przebieg narady i głosowanie nad orzeczeniem - zezwolenie na jawność niedopuszczalne - obecny może być jedynie protokolant chyba, że jego obecność uznana zostanie za zbędną art. 108 KP

Struktura wewnętrzna rozprawy głównej: rozpoczęcie rozprawy głównej (rozdz. 44 KPK) przewód sądowy (rozdz. 45 KPK) głosy stron (rozdz. 46 KPK) wyrokowanie (rozdz. 47 KPK)

1. ROZPOCZĘCIE ROZPRAWY GŁÓWNEJ

• kierownictwo formalne - zachowanie wymagań formalnych, co do kolejności czynności w przebiegu rozprawy oraz baczenie czy strony miały możliwość realizacji ich uprawnień

• kierownictwo materialne - czuwanie nad prawidłowym tokiem postępowania dowodowego; aby wszystkie istotne okoliczności zostały wyjaśnione oraz aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszej rozprawie głównej art. 366 KPK

• obejmuje elementy od wywołania rozprawy do odczytania akty oskarżenia - następnie rozpoczęcie przewodu sądowego

PRZEBIEG

1. wywołanie sprawy - głośne oznajmienie w sali rozpraw i przed nią, że będzie rozpoznawana określona sprawa - wymienienie numeru na wokandzie, i kwalifikacja czynu - dokonuje na podstawie zarządzenia przewodniczącego pracownik sądu (woźny, protokolant), a jeżeli istnieje sprzęt nagłaśniający to osobiście przewodniczący składu orzekającego - od tego momentu działa zasada ciągłości rozprawy i niezmienność składu orzekającego

2. przewodniczący sprawdza czy wszystkie wezwane osoby strawiły się na rozprawę

• NIESTAWIENNICTWO - jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się i nie ma pewności, że została prawidłowo powiadomiona oraz zachodzi uzasadnione podejrzenie, że niestawiennictwo wynikło z powodu przeszkód żywiołowych lub innych wyjątkowych przeszkód, także, gdy usprawiedliwiła niestawiennictwo i wnosi o nieprzeprowadzenie rozprawy bez jej obecności - rozprawę odracza się /art. 117§2 KPK - patrz dalej

3. przewodniczący sprawdza czy nie ma przeszkód do rozpoznania sprawy (sprawdzenie czy powiadomienia nastąpiły we właściwym terminie i czy nieobecności zostały usprawiedliwione art. 381

• czy nie zachodzi konieczność odroczenia rozprawy ze wzg. na niestawiennictwo

• czy zachowany 7 dniowy termin między doręczeniem zawiadomień a terminem rozprawy (rozważenie ewentualnego winsoku o odroczenie ze względu na brak czasu na przygotowanie się do rozprawy); jeżeli termin niezachowany w stosunku do oskarżonego i obrońcy to wniosek jest wiążący

• czy są podstawy do zawieszenia postępowania art. 22

• czy nie zachodzą przeszkody procesowe w postaci ujemnych przesłanek procesowych art. 17

4. rozstrzygnięcia incydentalne

• postanowienie o dopuszczeniu przedstawiciela organizacji społecznej art. 90

• postanowienie o przyjęcie powództwa cywilnego art. 62 i 65

• postanowienie o niemożności brania udziału w postępowaniu w charakterze oskarżyciela posiłkowego osoby nieuprawnionej, niebędącej pokrzywdzonym oraz w przedmiocie ograniczenia liczby oskarżycieli posiłkowych

• postanowienie o wniosku w sprawie wyłączenia sędziego, prokuratora i protokolanta z uwagi na obawę braku bez stronności

• postanowienie w sprawie cofnięcia wniosku o pokrzywdzonego o ściganie

• decyzja w sprawie przyłączenia się do sprawy z oskarżenia prywatnego innego pokrzywdzonego tym samym czynem

• także rozpatrzenie w kwestii wyłączenia jawności rozprawy głównej oraz udzielenia zezwolenia przedstawicielom mediów na dokonywanie zapisów

• gdy nie zachodzą przeszkody do rozpoznania sprawy przewodniczący zarządza opuszczenie sali rozpraw przez świadków art. 384§1

• uprawnienia przewodniczącego składu orzekającego:

1. podejmowanie decyzji o otwarciu rozprawy lub jej zamknięciu, (art., 381 i 405)

2. sprawdzenie obecności osób wezwanych na rozprawę art., 381

3. wydanie zarządzenia o natychmiastowym zatrzymaniu i doprowadzeniu oskarżonego w razie jego nieusprawiedliwionego niestawiennictwa art. 382

4. kierowanie postępowaniem dowodowym art. 366

5. decyzja o przychylnym załatwieniu wniosku dowodowego, któremu inna storna się nie sprzeciwiła art. 368

6. decyzja o przerwaniu rozprawy głównej art. 401§1

7. umożliwienie stronom wypowiedzenia się, co do każdej kwestii podlegającej rozstrzygnięciu art. 367§1

8. uchylanie pytań sugerujących treść odpowiedzi oraz nieistotnych art., 171§4 i 6

9. wydawanie w ramach policji sesyjnej wszelkich zarządzeń niezbędnych do utrzymania na sali sądowej spokoju i porządku, art., 373 - jeżeli oskarżony nie zastosuję się po upomnieniu przewodniczący może wydalić go na pewien czas z sali rozpraw, art. 375§1 - umożliwia to kontynuowanie rozprawy

10. udzielenie zezwolenia na obecność na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności art. 361§3

11. pouczenie świadka koronnego, że ma prawo do złożenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawy na czas jego przesłuchania

12. udzielenie głosu stronom i innym podmiotom po zamknięciu przewodu sądowego art. 406

13. kierowanie naradą i głosowaniem art. 109

14. ogłoszenie wyroku oraz pouczenie o prawie, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia

• od zarządzeń wydanych na rozprawie przez przewodniczącego przysługuje odwołanie do składu orzekającego art. 373 KPK

• uprawnienia sądu (składu orzekającego):

1. rozpatrywanie odwołań od zarządzeń przewodniczącego, jeżeli skład orzekający jest kolegialny art. 373 KPK

2. wyrażenie zgody na cofnięcie przez uprawniony podmiot wniosku o ściganie art. 12§3

3. wyłączenie jawności rozprawy w całości lub części art. 360

4. odraczanie rozprawy art., 404§1

5. wydawanie zezwolenia mass mediom na dokonywanie zapisów art., 357

6. oddalanie wniosku dowodowego art., 170§3

7. wyrażanie zgody na ograniczenie postępowania dowodowego art. 387

8. podjęcie decyzji o zleceniu przedstawienia przez oskarżyciela publicznego określonych dowodów w związku z ujawnieniem na rozprawie istotnych braków postępowania przygotowawczego art., 397

• przewodniczący podejmuje decyzje związane z kierowaniem w formie zarządzeń; a sąd w tym zakresie w formie postanowień

• zasada ustności art., 365 KPK

• do wszelkich oświadczeń procesowych składanych lub ujawnionych na rozprawie

• w ograniczonym zakresie na posiedzeniach sądowych - wnioski na piśmie art. 116

• ułatwia urzeczywistnienie zasady publiczności i konradyktoryjności

• przede wszystkim przy przesłuchaniu osobowych źródeł dowodowych

• w post. przygotowawczym możliwość wyjaśnień na piśmie

• nie ma charakteru bezwzględnego

NIESTAWIENNICTWO

• po stwierdzeniu, że zawiadomienia i wezwania zostały doręczone z zachowaniem przepisów rozważa się przyczyny niestawiennictwa z punktu widzenia możności przeprowadzenia postępowania

1. oskarżony

• obecność obowiązkowa, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej (art. 374§1 i 382 KPK)

• przeprowadzenie bez oskarżonego wyjątkowo, gdy:

1. post. uproszczone, gdy warunki do wydania wyroku zaocznego art. 479

2. post. w sprawach z oskarżenia prywatnego art. 485

3. post. w sprawie wydania wyroku łącznego art. 573§2

4. jeżeli oskarżony powiadomiony osobiście nie stawił się bez usprawiedliwienia art. 377§3

5. jeżeli wprawił się z własnej winy w stan niezdolności do udziału w rozprawie art. 377§1

6. jeżeli zawiadomiony o terminie oświadczy, że nie weźmie udziału w rozprawie art. 377§3

7. jeżeli uniemożliwia doprowadzenie do na rozprawę art. 377§3

• przeprowadzenie innych czynności:

1. jeżeli oskarżony, który złożył już wyjaśnienia, opuścił salę rozpraw bez zezwolenia przewodniczącego, sąd może prowadzić rozprawę w dalszym ciągu, a wydany wyrok nie jest uważany za zaoczny art. 376§1

2. sąd może dokończyć rozprawę, jeżeli po złożeniu wyjaśnień zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej nie stawił się na rozprawę bez podania usprawiedliwienia art. 376§2

3. sąd może kontynuować rozprawę w razie wydalenia na pewien czas z sali rozpraw oskarżonego, który zachowuje się w sposób zakłócający porządek rozprawy lub godzący w powagę sądu art. 375§1

4. sędzia wyznaczony lub sąd wezwany może przeprowadzić dowód podczas nieobecności oskarżonego pozbawionego wolności art. 396

2. obrońca

• niestawiennictwo powoduje konieczność odroczenia rozprawy, zarówno wtedy, gdy obrona jest obligatoryjna jak i wtedy, gdy obrona nie jest obowiązkowa, lecz oskarżony oświadczy, że chce korzystać z pomocy obrońcy

• prokurator

• w sprawach z oskarżenia publicznego toczących się w postępowaniu zwyczajnym udział prokuratora jest obowiązkowy

• nie ma on jednak obowiązku uczestniczenia w rozprawie w sprawach wszczętych przez subsydiarnego oskarżyciela publicznego w trybie art. 55§1

• niestawiennictwo prokuratora, gdy jego obecność jest obowiązkowa powoduje, że sprawa nie powinna się odbyć

• prowadzenie rozprawy przez sąd pomimo jego nieobecności stanowi uchybienie procesowe- względna przyczyna odwoławcza, jeżeli uchybienie to mogło mieć wpływ na treść orzeczenia

• finansowy organ dochodzenia

• w sprawach, w których prowadzi dochodzenie, a następnie wnosi i popiera akt oskarżenia udział jest obowiązkowy

• skutki rozpoznania bez jego obecności - jak u prokuratora

• nieprokuratorski oskarżyciel publiczny

• w postępowaniu uproszczonym nie tamuje toku rozprawy ani posiedzenia art. 477

• oskarżyciel posiłkowy i przedstawiciel społeczny

• niestawiennictwo nie stanowi przeszkody w prowadzeniu sprawy

• oskarżyciel prywatny

• nieusprawiedliwione niestawiennictwo powoduje umorzenie postępowania art. 383

• powód cywilny

• nieusprawiedliwione niestawiennictwo do chwili rozpoczęcia przewodu sądowego - sąd pozostawia powództwo cywilne bez rozpoznania - chyba, że złożono wniosek o rozpoznanie bez jego obecności

• pełnomocnicy stron

• nie wstrzymuje toku rozprawy, chyba, że ich obecność na rozprawie jest obowiązkowa art. 89 i 117§3

• świadek

• rodzaj orzeczenia zależy od konkretnej sytuacji

• jeżeli możliwe przeprowadzenie postępowania dowodowego w pozostałej części to nie ma podstaw do odroczenia

• w razie niemożności odczytania zeznań świadka w trybie art.. 391 - 398 należy rozprawę przerwać

• jeżeli obecność świadka konieczna ze względu na przeprowadzenie innych dowodów to sprawę się odracza

• nieusprawiedliwione niestawiennictwo - reakcja z art. 285

• biegły

• decyzja zależna od okoliczności sprawy

2. PRZEWÓD SĄDOWY

• jest to najważniejsza podfaza rozprawy głównej, następuje na niej właściwe dowodowe rozpoznanie sprawy przez sad

Etapy:

oczytanie aktu oskarżenia przesłuchanie oskarżonego (poprzedzone pouczeniem oskarżonego o prawie składania wyjaśnień, odmowy wyjaśnień, odpowiedzi na pytania) dalsze postępowanie dowodowe zamknięcie przewodu sądowego

Ad.1 Akt oskarżenia (AO)

• odczytuje na rozprawie:

1. oskarżyciel publ.; subsydiarny oskarżyciel posiłkowy; oskarżyciel prywatny - wnoszący skargę

2. protokolant, (gdy tryb uproszczony z oskarżenia publicznego, lub, gdy oskarżyciel publ. jest nieobecny i sad się na to decyduje)

• akt oskarżenia powinno się odczytać wraz z uzasadnieniem, lecz można to uczynić bez odczytywania uzasadnienia, gdy:

1. strony wyraża na to zgodę

2. szczególnie obszerne uzasadnianie /kilkadziesiąt - kilkaset/ (nawet bez zgody stron) - wtedy tylko przedstawia się podstawy oskarżenia - wskazanie faktów i dowodów

• decyzje o sposobie przedst. AO podejmuje PROKURATOR, (ale sąd może wydać zarządzenie o przeczytaniu całości, także, gdy oskarżony o to wnioskuje i jest to podyktowane jego interesem)

• akt oskarżenia odczytuje się na ROZPRAWIE:

1. prowadzonej pierwszy raz w danej sprawie

2. po uchyleniu orzeczenia przez sąd, (gdy środek odwoławczy)

3. po uchyleniu orzeczenia przez SN (uwzględnienie kasacji)

4. po uchyleniu orzeczenia (wniosek o wznowienie postęp. sądowego, gdy w syt. 1, 2, 3 nastąpiło przekazanie do sądu I instancji do ponownego rozpatrzenia)

5. po przerwanej rozprawie, gdy sąd zdecyduje, że konieczne jest jej prowadzenie od początku lub skład sądu zmienił się

6. odroczonej, gdy prowadzi się od początku w wyniku przekroczenia terminu odroczenia

7. sprawa od początku w wyniku przekroczenia terminu odroczenia wydania wyroku (7 dni)

• odpowiedź na akt oskarżenia - novum w naszej procedurze, oskarżony może ją wnieść, pisemna

- przewodniczący musi poinformować o jej treści (nie musi odczytać byle nie było dużej dysproporcji)

- daje możliwość ustosunkowania się do AO

- informacja o treści odpowiedzi na AO musi być odnotowana w protokole

Ad.2. Przesłuchanie oskarżonego (PO)

• etap, w którym oskarżony może złożyć wyjaśnienia

• przebieg:

• pouczenie oskarżonego o prawie składania wyjaśnień, o prawie odmowy składania wyjaśnień i udzielania odpowiedzi na pytania

• pytanie czy oskarżony przyznaje się do zarzucanego czynu oraz czy chce złożyć wyjaśnienia i jakie

• przesłuchanie:

1. swobodna relacja

2. zadawanie pytań uzupełniających

• pouczenie oskarżonego o prawie zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz wyjaśnień, co do dowodów

• oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swej niewinności ani dostarczania dowodów na swoja niekorzyść (art.5 domniemanie niewinności)- zgodność z PM i MPPOiP - oskarżony w ograniczonym zakresie podlega biernemu obowiązkowi poddania się badaniom i zabiegom, (gdy nie wymagają jego wypowiedzi):

1. oględziny zewnętrzne ciała (np. odciski, zdjęcia itd.)

2. badania psychologiczne i psychiatryczne, zabiegi niechirurgiczne i tylko przez lekarza)

3. pobranie wymazu ze śluzówki policzków, (gdy jest konieczne i nie zagraża zdrowiu oskarżonego i innych osób)

• oskarżony nie ma obowiązku podejmowania jakichkolwiek działań, które mogłyby pomoc w wyjaśnieniu okoliczności sprawy. ma prawo do składania wyjaśnień, ale może odmówić ich składania w całości lub odpowiedzi na poszczególne pytania. (obowiązek o poinformowaniu o tym oskarżonego spoczywa na organach postępowania przygotowawczego i na przewodniczącym składu orzekającego - gdy nie poinformowano go wtedy prawo zdyskwalifikowania wyjaśnień jako dowodu)

• złożone przez oskarżonego wyjaśnienie, jako wyraz swobodnej decyzji poinformowanego o swych uprawnieniach uczestnika procesu, stanowi pełnoprawny środek dowodowy.

• oskarżony nie ma obowiązku mówienia prawdy

• pomówienie - jeden z rodzajów wyjaśnień os. zainteresowanej wynikiem procesu; dwa rodzaje:

1. gdy współoskarżony zwala cala winę na innego oskarżonego w tej samej sprawie żeby siebie wybielić

2. złożone, gdy oskarżony przyznaje się do winy, ale twierdzi jednocześnie, że także inna osoba brała udział w przestępstwie

• należy poddać wnikliwej ocenie czy są logiczne, nie wykazują chwiejności, albo czy nie są wręcz nieprawdopodobne

• odczytanie protokołów wyjaśnień oskarżonego złożonych poprzednio ( w postępowaniu przygotowawczym lub na innej rozprawie, ale tylko, gdy był oskarżonym lub podejrzanym nie, gdy był świadkiem):

1. gdy oskarżony odmawia wyjaśnień

2. wyjaśnia odmiennie niż poprzednio

3. oświadcza, ze pewnych okoliczności nie pamięta

• po odczytaniu protokołu przewodniczący zwraca się do oskarżonego o wypowiedzenie się na temat jego treści i sprzeczności (oskarżony ma prawo odmówić ustosunkowania się)

• sporne jest czy oskarżony odpowiada za fałszywe składanie zeznań w szczególności za zniesławienie i fałszywe oskarżanie innej osoby - oskarżony na pewno odpowiada za:

1. fałszowanie dowodów,

2. nakłanianie świadków do składania fałszywych zeznań,

3. stosowania groźby wobec sędziów itp.

• fazy przesłuchania: ---------- tryb przesłuchiwania; art. 171 KPK

1. faza swobodnej relacji (wyjaśnienia oskarżonego)

2. udzielanie odpowiedzi na pytania w celu uzupełnienia, wyjaśnienia lub kontroli wypowiedzi, prawo do zadawania pytań:

1. organ przesłuchujący

2. obrońcy

3. pełnomocnicy

4. biegli

5. podmiot określony w art. 416 par.2

• kolejność:




1. oskarżyciel publiczny

2. oskarżyciel posiłkowy

3. pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego

4. oskarżyciel prywatny

5. pełnomocnik oskarżyciela prywatnego

6. powód cywilny

7. pełnomocnik powoda cywilnego

8. biegły

9. podmiot z art. 416

10. obrońca

11. oskarżony

12. członkowie składu orzekającego (przewodniczący może uchylać pytania,

13. które są nieistotne lub takie, które sugerują treść odpowiedzi)




• "przyznanie się do zarzucanego czynu” „ przyznanie się do winy" _ potwierdzenie zarówno podmiotowej jak i przedmiotowej strony

• po zakończeniu przesłuchania oskarżonego przewodniczący poucza go o prawie do zadawania pytań osobom przesłuchiwanym oraz składania wyjaśnień, co do każdego dowodu.

• treść wyjaśnień może mieć istotne znaczenie dla możliwości stosowania niektórych instytucji procesowych mających na celu przyspieszenie i uproszczenie postępowania:

1. skazanie bez rozprawy, na wniosek prokuratora za zgodą oskarżonego

2. zastosowanie instytucji dobrowolnego poddania się odpowiedzialności karnej ( do zakończenia pierwszego przesłuchania)

3. częściowe przeprowadzenie postępowania dowodowego

wszystkie, gdy wyjaśnienia oskarżonego nie budzą wątpliwości!

A. Skazanie bez rozprawy ≠ przyznanie się do winy

• ale uprzednia zgoda oskarżonego na skazanie bez rozprawy będzie odczytywana jako ekwiwalent przyznania się do winy

• przyznanie się do winy nie jest tez warunkiem formalnym przy dobrowolnym poddaniu się odpowiedzialności karnej

B. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej

• wniosek oskarżonego o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzenia postępowania dowodowego:

1. jeżeli uczyni to do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania wszystkich oskarżonych w rozprawie gł.

2. jeżeli stoi pod zarzutem występku

3. jeżeli zaproponuje wymierzenie mu określonej kary lub środka karnego

• sąd nie jest związany wnioskiem oskarżonego

• sąd może się przychylić do wniosku, jeżeli spełnione zostaną powyższe warunki i nie sprzeciwi się temu PROKURATOR I POKRZYWDZONY (musza się tez zgodzić na modyfikacje wniosku)

• oskarżonemu bez obrońcy można przydzielić obrońcę z urzędu na jego wniosek. ( sąd powinien pouczyć oskarżonego o takiej możliwości, jeżeli sprawa jest zawiła)

• KPK zapewnia oskarżonemu możliwość aktywnego działania, tzn. uczestniczenia przy wszystkich czynnościach dowodowych (wyj. Gdy zachodzi podejrzenie, iż obecność oskarżonego może powodować skrępowanie świadka, współoskarżonego lub biegłego wtedy się go wyprowadza)=> tylko w stosunku do dowodów osobowych nie Np. przy oględzinach rzeczy, bardzo wyjątkowa sytuacja!!! - zarządzenie wyprowadzenia powinno być wpisane do protokołu i podlega zaskarżeniu, (gdy się go wprowadza informuje się go o treści zeznań i może on udzielić wyjaśnień)

C. Częściowe przeprowadzenie postępowania dowodowego

• wyjaśnienia muszą być złożone na rozprawie, przed sądem orzekającym a nie w post. przygotowawczym

• muszą się na to zgodzić strony (wyraźnie odnotowane w protokole)

• przepis ten prowadzi do częściowego ograniczenia postępowania dowodowego a nie zaniechania go w całości

• Przewodniczący

• dbanie o prawidłowy przebieg rozprawy - formalne i materialne przewodnictwo

• wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy

• obowiązek formalnego i materialnego kierownictwa rozprawy (art. 366 KPK)

• powinien umożliwić stronom i ich przedstawicielom wypowiedzenie się, co do kwestii podlegających rozstrzygnięciu

• prawo oddania głosu innym stronom, jeżeli inna zabiera glos w jakiejś kwestii( obrońcy i oskarżonemu przysługuje głos ostatni)

• Strony mogą jedynie:

1. składać wnioski dowodowe

2. zadawać pytania świadkom, biegłym, współoskarżonym

3. wypowiadać się, co do poszczególnych dowodów

Favor defensionis- uprawnieni obrońcy i oskarżonego do zabierania głosu po innych uczestnikach procesu i to zarówno w toku rozprawy jak i w fazie wygłaszania przemówień końcowych (tzn. przywilej obrończy)

Ad.3. Dalsze postępowanie dowodowe

• dowody popierające, AO powinny być przedstawione w miarę możliwości przed dowodami obrony(, ale są odstępstwa od tej zasady)

• oskarżony ma prawo uczestniczenia we wszystkich czynnościach dowodowych chyba, że oddziałuje krępująco i powodowałoby to trudności w składaniu zeznań

• pokrzywdzony ma prawo do przebywania na sali rozpraw cały czas nawet, gdy nie jest oskarżycielem posiłkowym, prywatnym

• może polegać na:

1. przesłuchanie świadków, biegłych i specjalistów

2. odczytywanie protokołów, opinii oraz innych dokumentów urzędowych i prywatnych

3. udostępnienie dowodów rzeczowych

4. przeprowadzenie oględzin

5. eksperyment procesowy

świadek

• podstawowe źródło dowodowe

• przesłuchuje się go pod nieobecność innych świadków na Sali

• powinny być zachowane środki, aby zapobiec komunikowaniu się świadków ze sobą

• powinien stawić się na wezwanie i złożyć zeznania

• obowiązek mówienia prawdy i nie zatajania jej (zatajenie i mówienie nieprawdy stanowi przestępstwo z art. 233 KK do 3 lat pozbawienia wolności)

• gdy świadek bez usprawiedliwienia nie stawił się na wezwanie lub opuścił miejsce czynności przed jej zakończeniem (kara $ do 3000 zł, zatrzymanie lub przymusowe doprowadzenie)

• świadek musi być uprzedzony o odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy

• odebranie przyrzeczenia następuje przed sądem przed rozpoczęciem zeznań

• (odstąpienie od odebrania przyrzeczenia może nastąpić tylko za zgodą stron)

• obligatoryjne odstąpienie od odebrania przyrzeczenia (art.189KPK)

1. osoby <17 lat

2. gdy ma zaburzenia psychiczne i może nie zdawać sobie sprawy ze znaczenia przyrzeczenia

3. gdy został prawomocnie skazany za fałszywe zeznania lub oskarżenie

4. gdy jest osobą podejrzaną o popełnienie przestępstwa będącego przedmiotem postępowania lub pozostającego w związku z czynem stanowiącym przedmiot postępowania, lub za przestępstwo został skazany.

• powinien być przesłuchany zgodnie z kolejnością:




• imię

• nazwisko

• wiek

• zajęcie

• miejsce zamieszkania

• karalność za fałszywe zeznania (bez odbierania przyrzeczenia)

• stosunek do stron (prawo do odmowy zeznań, gdy bliskie relacje)




• Prawo do odmowy odpowiedzi na pytania:

• jeżeli jego odpowiedz mogłaby narazić jego lub osobą mu najbliższa na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (wszczęcie postępowania, obostrzenie odpowiedzialności, wznowienie umorzonego lub podjecie umorzonego postępowania, pozbawienie możliwości skorzystania z abolicji lub amnestii)

• Prawo do wyłączenia jawności w czasie przesłuchania

• gdy treść zeznań mogłaby narazić na hańbę jego lub osobę mu najbliższą (ujecie szerokie)

• z chwila zgłoszenia wniosku o wyłączenie jawności rozprawa w zakresie tego wniosku odbywa się z wyłączeniem jawności.

• Prawo do utajnienia danych dotyczących miejsca zamieszkania do wyłącznej wiadomości prokuratora i sądu - gdy zachodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej w stosunku do niego lub osoby najbliższej w związku z jego czynnościami

• ZAKAZY DOWODOWE:

1. bezwzględne:

1. przesłuchanie w charakterze świadka obrońcy lub adwokata, co do faktów, o których dowiedział się, udzielając porady prawnej lub prowadząc sprawę( może być uchylone, gdy chodzi o dobro wymiaru sprawiedliwości a nie można ustalić w inny sposób> przysługuje zażalenie na decyzje sądu-on wydaje w obu postępowaniach w przygotowawczym na wniosek prokuratora/zezwolenie na przesłuchanie/)

2. przesłuchiwanie duchownego

3. przesłuchiwanie osób zobowiązanych do zachowania tajemnicy w zakresie ochrony zdrowia psychicznego

4. złożone wobec biegłego lub lekarza udzielającego pomocy medycznej oświadczenie oskarżonego dotyczące zarzucanego mu czynu nie może stanowić dowodu.

• tajemnica adwokacka ≠ tajemnica obrończa

| |

tylko tą można uchylić trwa także po ustaniu obrony

dotyczy to także tajemnicy: bezwzględny zakaz

• notarialnej, adwokackiej

• radcy prawnego

• lekarskiej, dziennikarskiej

|

szczególny rodzaj, bo zwolnienie nie może dotyczyć danych umożliwiających identyfikacje autora materiały prasowego, listu do redakcji lub innego, jak i tez osób udzielających informacji do opublikowanych danych, jeżeli osoby te zastrzegły sobie nie ujawnianie. Wyj=> gdy przestępstwo objęte prawnym obowiązkiem denuncjacji

1. względne:

1. przesłuchiwanie osoby najbliższej, (gdy skorzystała z prawa odmowy zeznań) a także zakaz odczytania jej zeznań złożonych uprzednio

2. przesłuchiwania świadka zwolnionego od złożenia zeznań (szczególnie bliski stosunek)

3. przesłuchiwanie świadka ze względu na tajemnicę państwową

4. przesłuchiwanie świadka ze względu na tajemnice zawodowa lub służbową (mogą być zwolnieni przez prokuratora (postęp. przygotowawcze) lub przez sąd (postępowanie jurysdykcyjne) z tego obowiązku)> postanowienie o zwolnieniu jest niezaskarżalne!

• wyłączają korzystanie z określonych dowodów, ale mogą być uchylone (Np. zwolnienie z tajemnicy)

• ograniczenie zakazów:

1. protokoły z oględzin ciała podlegają ujawnieniu nawet, jeżeli osoba poddana tym oględzinom odmówiła wyjaśnień lub została z nich zwolniona

2. osoba najbliższa:

- małżonek

- wstępny, zstępny

- rodzeństwo

- powinowaty w tej samej linii lub stopniu

- osoba będąca we wspólnym pożyciu

prawo to trwa nawet po ustaniu małżeństwa lub przysposobienia

wariograf

• środek techniczny mający na calu kontrole nieświadomych reakcji organizmu przesłuchiwanej osoby

• uznać należy ustawową dopuszczalność stosowania wariografu w fazie in rem postępowania przygotowawczego za zgodą osoby badanej

świadek anonimowy

• jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka lub osoby dla niego najbliższej sąd (lub prokurator w postępowaniu przygotowawczym) mogą wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka

• w razie wydania takiego postanowienia okoliczności, o których mowa pozostają wyłącznie do wiadomości sądu i prokuratora, a gdy zachodzi konieczność - również funkcjonariusza Policji prowadzącego postępowanie

• protokół przesłuchania świadka wolno udostępnić oskarżonemu lub obrońcy tylko w sposób uniemożliwiający ujawnienie tych okoliczności

• postępowanie w przedmiocie utajnienia toczy się bez udziału stron i objęte jest tajemnica państwową

• pozwala się na anonimowość świadka w każdej sprawie

• dla stosowania tej instytucji nie jest wymagany wniosek osoby zainteresowanej; decyzje może podjąć sąd lub prokurator z urzędu

• prawo do złożenia zażalenia na postanowienie w sprawie utajnienia tożsamości świadka przyznano świadkowi a w postępowaniu przed sądem - także prokuratorowi

świadek koronny

• przepisy zostały umieszczone w odrębnym akcie normatywnym

• prawne uregulowanie, według którego państwo czyni sprawcy obietnice zakresie ścigania lub ukarania za popełniony czyn w zamian za ujawnienie tego, co wie o przestępstwie innych osób

• przepisy tej ustawy stosuje się w sprawach o przestępstwa popełnione w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw

• zastosowanie instytucji świadka koronnego ograniczone jest pod względem przedmiotowym do spraw o przestępstwa wymienione taksatywnie w art.1 ustawy

• podejrzany, aby być dopuszczonym do składania zeznań w charakterze świadka koronnego, musi spełniać dwa obligatoryjne warunki i jeden fakultatywny:

1. od chwili wniesienia aktu oskarżenia do sądu jako podejrzany w swoich wyjaśnieniach przekazał organowi prowadzącemu postępowanie informacji, które mogą przyczynić się do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im

2. zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań dotyczących osób uczestniczących w przestępstwie oraz pozostałych okoliczności

3. warunek fakultatywny: można uzależnić dopuszczenie dowodu z zeznań świadka koronnego także od zobowiązania się podejrzanego do zwrotu korzyści majątkowych odniesionych z przestępstwa oraz naprawienia szkody nim wyrządzonej

• nie wolno przyznać statusu świadka koronnego:

• sprawcy zabójstwa

• prowokatorowi do przestępstwa wymienionego w katalogu

• założycielowi lub kierownikowi grupy lub związku przestępczego

• nadający status świadka koronnego

• postanowienie o dopuszczeniu dowodu z zeznań świadka koronnego wydaje sąd właściwy do rozpoznania sprawy na wniosek prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze, złożony po uzyskaniu zgody prokuratora apelacyjnego; na postanowienie sądu prokuratorowi przysługuje zażalenie

• skutki nadania statusu świadka koronnego

• sprawca nie podlega karze za przestępstwa, w których uczestniczył i które jako świadek koronny ujawnił

• w ciągu 14 dni od uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie przeciwko pozostałym sprawcom prokurator wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania wobec świadka koronnego

• do świadka koronnego nie mają zastosowania przepisy

• dotyczące prawa odmowy zeznań z uwagi na stosunek najbliższości z oskarżonym

• dotyczące prawa uchylenia się świadka od odpowiedzi i żądania przesłuchania z wyłączeniem jawności

• dotyczących danych osobowych świadka

• dotyczących zwolnienia od złożenia zeznań lub odpowiedzi na pytania w razie pozostawania z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku

• odczytanie protokółów przesłuchania świadka możliwe jest, gdy:

1. bezpodstawnie odmawia on zeznań, zeznaje odmiennie niż poprzednio albo oświadczy ze pewnych okoliczności nie pamięta

2. świadek nie stawił się na rozprawę, a jego niestawiennictwo jest wynikiem:

• pobytu świadka za granicą

• niemożności doręczenia mu wezwania

• innych niedających się usunąć przeszkód

• zaniechanie wezwania świadka na postawie art. 333 § 2

• jego śmierci

• wolno również odczytywać na rozprawie protokoły złożonych poprzednio przez świadka wyjaśnień w charakterze oskarżonego (podejrzanego):

• jeżeli osoba będąca uprzednio oskarżonym (podejrzanym) jest aktualnie przesłuchiwana w charakterze świadka

• w sytuacji, w której świadek w chwili przesłuchania przed sądem jest oskarżony w innej toczącej się sprawie o współudział w przestępstwie

• gdy bezpośrednie przeprowadzenie nie jest niezbędne, a żadna z obecnych stron się temu nie sprzeciwi

• dotyczy to zeznań, które służą ustaleniu okoliczności drugorzędnych

• sąd nie może odstąpić od zasady bezpośredniości nawet wówczas, gdy strony wyraża na to zgodę

• jeżeli przeprowadzenie dowodu ma istotne znaczenie dla oceny winy

• na rozprawie wolno również odczytywać

• protokóły oględzin, przeszukania i zatrzymania rzeczy

• opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji

• dane o karalności

• wyniki wywiadu środowiskowego

• wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu przygotowawczym lub sądowym albo w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę

• nie wolno odczytywać notatek, z których wymagane jest sporządzenie protokołu ( dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub zeznań nie można zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych)

• ustawa zezwala nadto na odczytanie

• zawiadomienia o przestępstwie, które stanowi dowód tylko tego, kto, kiedy i o jakim czasie złożył zawiadomienie

• wszelkie dokumenty prywatne powstałe poza postępowaniem karnym i nie dla jego celów, w szczególności oświadczenia, publikacje, listy oraz notatki

• protokoły zeznań świadka anonimowego przesłuchanego w warunkach określonych w art.184

• należy uznać dopuszczalność odczytywania na rozprawie protokołów przeprowadzanych w postępowaniu przygotowawczym z konfrontacji i okazania

• dokumenty obejmujące dane dotyczące osoby oskarżonego oraz wyniki wywiadu środowiskowego uznaje się za ujawnione bez odczytywania, jednak podlegają one odczytaniu na żądanie oskarżonego lub obrońcy

biegły

• ustawa procesowa wskazuje potrzebę zasięgnięcia opinii biegłego wówczas, jeżeli stwierdzenie okoliczności mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy wymaga specjalnych wiadomości

• powołaniu biegłego powinien decydować charakter określonej okoliczności, a nie zakres wiadomości organu procesowego

• sąd obowiązany jest znać przepisy obowiązującego prawa polskiego i samodzielnie dokonywać ich interpretacji, przyjmuje się jednak dopuszczalność powołania biegłego z zakresu prawa międzynarodowego

• możliwość powołania biegłego indywidualnego jak i kilku biegłych a nadto w celu wydania opinii można się zwrócić do instytucji naukowej albo specjalistycznej

• do pełnienia czynności biegłego jest obowiązany nie tylko biegły sądowy, lecz także każda osoba, o której wiadomo ze ma odpowiednia wiedze w tej dziedzinie

• tylko wyjątkowo ustawa wymaga powołania biegłego o określonej specjalności

1. gdy istnieje wątpliwość, co do stanu psychicznego świadka, jego stanu rozwoju umysłowego, zdolności postrzegania lub odtwarzania przez niego spostrzeżeń - sąd lub prokurator może zarządzić przesłuchanie świadka z udziałem biegłego lekarza lub biegłego psychologa

2. w celu wydania opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego - sąd lub prokurator powołuje, co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów

3. oględzin zwłok dokonuje się z udziałem biegłego lekarza, w miarę możliwości z zakresu medycyny

4. w razie potrzeby może być zarządzone badanie oskarżonego przez biegłych psychologów lub lekarzy

• gdy zachodzi potrzeba powołania biegłych z zakresu różnych specjalności, organ procesowy powołujący biegłych rozstrzyga, czy maja oni przeprowadzić badania wspólnie i wydać jedna opinie (opinia kompleksowa) czy tez opinie odrębne

• dopuszczenie dowodu z opinii biegłego wymaga postanowienia, w którym należy wskazać

1. imię i nazwisko biegłego

2. specjalność

3. gdy instytucja (specjalność osób biorących udział w wydawaniu opinii)

4. przedmiot

5. zakres (może go zmienić i stawiać dodatkowe pytania lub zastrzec swoja obecność przy przeprowadzaniu tej ekspertyzy)

6. sformułowanie w razie potrzeby pytań

7. termin dostarczenia opinii

• biegły składa opinie ustnie lub pisemnie w zależności od żądania organu powołującego biegłego

• sąd może kontrolować opinie pod względem poprawności logicznego rozumowania biegłych, jak i bada również część specjalistyczną opinii pod względem merytorycznej trafności (zasadności) zawartych w niej ustaleń i ocen

• jeżeli opinia jest niepełna lub niejasna albo, gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub miedzy różnymi opiniami w tej samej sprawie, można wezwać ponownie tych samych biegłych lub powołać innych

• pozaprocesowa opinia biegłego

• zgodnie z ustaloną praktyką sądową nie stanowić dowodu będącego podstawą oceny,

• nie można jej jednak pominąć w postępowaniu odwoławczym, może być bardzo ważna informacja dla sądu o dowodzie

• strona sama opłaca koszt tej opinii

• kodeks z 1997 expressis verbis nie zezwala na odczytanie tej opinii na rozprawie

ekspertyza psychiatryczna

• należy powołać, co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów, psychiatrów na ich wniosek do udziału w wydaniu opinii powołuje się nadto biegłego lub biegłych innych specjalności

• opinia psychiatryczna powinna zawierać stwierdzenia dotyczące:

1. poczytalności oskarżonego w chwili popełnienia czynu

2. jego aktualnego zdrowia psychicznego (istotna dla oceny dowodowej jego wyjaśnień)

3. zdolności do udziału w postępowaniu

badanie wraz z obserwacją w zakładzie leczniczym, dopuszczalne: art. 203 KPK

zgłoszenie przez biegłych w razie potrzeby

postanowienia sądu (określenie miejsca obserwacji)

↓

w postęp. przygotow. sąd orzeka na wniosek prokuratora

!sąd nie może bez opinii biegłych postanowić obserwacji!

obserwacja w zakładzie leczniczym powinna trwać max. 6 tygodni (na wniosek zakładu może być przedłużona)

• zakończeniu obserwacji biegli niezwłocznie zawiadamiając sąd

• zarówno postanowienie o zarządzeniu obserwacji jak i jej przedłużeniu są zaskarżalne

specjaliści

- różnią się od biegłych tym ze powołani są jedynie do czynności technicznych, najczęściej o charakterze pomocniczym

tłumacz

- pomocnik procesowy, osoba pełniąca w procesie funkcje niesamodzielne, pomocnicze w stosunku do działalności innych uczestników; należy go wezwać:

1) gdy zachodzi potrzeba przesłuchania

• głuchego lub niemego, niemego nie wystarcza porozumienie się z nim za pomocą pisma

• osoby niewładającej językiem polskim

2) jeżeli zachodzi potrzeba

• przełożenia na język polski pisma sporządzonego w języku obcym lub odwrotnie

• zapoznania oskarżonego z treścią przeprowadzanego dowodu

• organ procesowy może odstąpić od wezwania tłumacza tylko wtedy, gdy świadek lub strona ma pełną możliwość percepcji treści wyrażonych w języku polskim, zachowując jednocześnie dostateczna możliwość formułowania w tym języku oświadczeń w stopniu odpowiadającym woli i wiedzy tej osoby

• oskarżony ma prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie może zrozumieć lub władać językiem sądowym

dowody z dokumentów

- formą ich przeprowadzenia na rozprawie jest odczytanie jego treści w całości lub w części w zależności od istniejącej potrzeby; ustawa zezwala również w określonych sytuacjach na ujawnienie dokumentów bez ich odczytania

dowody rzeczowe

• podlegają oględzinom

• w miarę możliwości sprowadza się je na sale rozpraw i udostępnia stronom, a w razie potrzeby także świadkom i biegłym

• jeżeli zapoznanie się z nimi lub przeprowadzenie oględzin przez pełny skład sądu napotyka trudności- sąd postanowieniem wyznacza do tej czynności sędziego ze swego składu albo wzywa inny sąd do jej przeprowadzenia

• jeżeli protokół został sporządzony w postępowaniu przygotowawczym może być odczytany na rozprawie

PRZERWANIE ROZPRAWY GŁÓWNEJ - przewodniczący

1. dla sprawdzenia dowodu

2. dla wypoczynku

3. z innej przyczyny (np. choroba sędziego, ławnika, oskarżonego lub jego obrońcy

zarządzenie przewodniczącego powinno być odnotowane w protokole rozprawy z podaniem przyczyny

• każdorazowa przerwa w rozprawie nie może trwać dłużej niż 35 dni

• istnieje możliwość wielokrotnego przerywania rozprawy

• w razie przekroczenia terminu przerwy rozprawę uważa się za odroczoną i w związku z tym prowadzi się ją w nowym terminie od początku - obowiązek stawienia się bez wezwania

• czas trwania przerwy w rozprawie toczącej się w trybie uproszczonym nie może przekraczać 21 dni

• przerwa w rozprawie nie wyklucza możliwości podejmowania określonych rozstrzygnięć przez sąd na posiedzeniu np., co do stosowania środka zapobiegawczego, rozstrzygnięcia wniosku dowodowego

• wymaga się w takim wypadku by orzeczenia wydawał sąd w tym samym personalnie składzie, w jakim rozpoznaje sprawę; jeżeli jest to niemożliwe sąd orzeka w takim samym składzie, to znaczy w takim samym rodzajowo składzie, w jakim rozpoznawał sprawę na rozprawie głównej

• rozprawę przerwaną prowadzi się po przerwie w dalszym ciągu, co oznacza ze nie ponawia się czynności już uprzednio dokonanych; należy ją jednak prowadzić od początku, gdy:

1. obligatoryjnie - gdy skład sądu uległ zmianie

2. fakultatywnie - gdy sąd uzna to za konieczne

ODROCZENIE SPRAWY

• postanowienie wydaje sąd

• sąd może odroczyć rozprawę tylko wtedy, gdy zarządzenie przerwy nie byłoby wystarczające

• rozprawę odroczona prowadzi się w nowym terminie od początku; wyjątkowo prowadzi się odroczona rozprawę w dalszym ciągu, jeżeli skład sądu nie uległ zmianie

• odroczenie wydania wyroku:

• szczególny rodzaj odroczenia

• w sprawie zawiłej albo z innych ważnych powodów

• na czas nieprzekraczający 7 dni

• takie odroczenie nie skutkuje obowiązkiem prowadzenia rozprawy odroczonej w nowym terminie od początku, chyba, że termin 7-dniowy zostanie przekroczony

• przerwa w rozprawie przeznaczona na dokończenie narady i glosowania

• przepis nie zabrania kilkakrotnego odraczania wydania wyroku, jednak łączny termin odroczenia nie może przekroczyć 7 dni

	PRZERWA	ODROCZENIE
kto?	przewodniczący	sąd
kiedy?	sprowadzenie dowodu wypoczynek inna ważna przyczyna	gdy zarządzenie przerwy niewystarczające
jak długo?	do 35 dni	powyżej 35 dni
następstwa	rozprawę prowadzi się w dalszym ciągu od początku, gdy: skład sądu uległ zmianie sąd uzna to za konieczne	sprawę prowadzi się od nowa wyjątkowo w dalszym ciągu, jeżeli skład sądu uległ zmianie

• braki postępowania przygotowawczego art. 397KPK

• mogą ujawnić się w toku przewodu sądowego

• jeżeli ich usunięcie przez sąd uniemożliwiałoby wydanie prawidłowego orzeczenia w rozsądnym terminie

• przeszkód tych nie można usunąć - sąd może przerwać albo odroczyć rozprawę, zakreślając oskarżycielowi publicznemu termin do przedstawienia dowodów, których przeprowadzenie pozwoliłoby na usuniecie dostrzeżonych braków

• rozszerzenie oskarżenia na rozprawie

• akt oskarżenia zakreśla podmiotowe i przedmiotowe granice oskarżenia

1. prawo procesowe nie przewiduje możliwości podmiotowego rozszerzenia aktu oskarżenia w toku rozprawy, a wiec objęcia rozpoznaniem sądowym także kwestii odpowiedzialności karnej innej osoby, która nie była objęta aktem oskarżenia

2. możliwe jest wyjątkowo i to pod szczególnymi rygorami przedmiotowe rozszerzenie oskarżenia na rozprawie, zwane również procesem wpadkowym

gdy na podstawie okoliczności, jakie wyszły na jaw w toku rozprawy, oskarżyciel zarzucił oskarżonemu inny czyn, oprócz objętego aktem oskarżenia

• nie jest wiążący dla sądu; sąd rozpozna nowe oskarżenie na tej samej rozprawie jedynie wtedy, gdy oskarżony wyrazi na to zgodę, a sąd nie stwierdzi konieczności przeprowadzenia postępowania przygotowawczego

• w razie odroczenia sprawy oskarżyciel wnosi nowy lub dodatkowy akt oskarżenia

• odpowiedzialność prawna oparta jest na dwóch podstawach

1. podstawa faktyczna - określenie zarzucanego czynu - konieczna tożsamość czynu w czasie rozprawy; nie jest zachowana, gdy:

1. zachodzi różność podmiotu czynu (ustalenie, że czyn popełniła inna osoba)

2. zachodzi różnica dóbr prawnych, (jeżeli oskarżenie dotyczy kradzieży nie można skaza© za pobicie)

3. zachodzi różnica w osobie pokrzywdzonego (połączona z jakąkolwiek różnicą dotyczącą miejsca czynu, czasu czynu, przedmiotu wykonawczego lub ustawowych znamion czynu

• dochodzi do umorzenia lub uniewinnienia

• nie jest przeszkodą dla nowego aktu oskarżenia o inny czyn

2. podstawa prawna - kwalifikacja prawna zarzucanego czynu, na która składa się przepis lub zespół przepisów prawa materialnego zastosowanych do tych czynów

• zmiana kwalifikacji prawnej czynu

• dopuszczalna zarówno w postępowaniu przygotowawczym jak i w postępowaniu jurysdykcyjnym

• może być o niej mowa tylko wówczas, gdy nie powoduje ona wyjścia poza granice oskarżenia, co oznacza niemożność orzekania poza granicami wspomnianej wcześniej tożsamości

• sąd nie jest związany ani samym opisem, ani tez kwalifikacją prawną czynu podana oskarżyciela, wiąże go natomiast czyn jako zdarzenie faktyczne

• to jedynie zmiana prawnego obrazu tego samego stanu faktycznego

• na wniosek oskarżonego można przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony

• możliwe są dwa rodzaje zmiany kwalifikacji prawnej czynu:

1. zmiana polegająca na przyjęciu innej podstawy normatywnej do ustalonego stanu faktycznego, bez dokonywania modyfikacji opisu czynu; do prawidłowo ustalonego stanu faktycznego przyjęto w akcie oskarżenia bledną ocenę prawna, tzw. zmiana samoistna

2. zmiana polegająca na przyjęciu innej kwalifikacji prawnej z uwagi na wynikającą z przewodu sądowego zmianę ustaleń faktycznych powodujących konieczność zmiany opisu czynu przyjętego przez oskarżyciela, tzw. zmiana następcza

• uprzedzenie wszystkich storn o możliwości zmiany kwalifikacji prawnej

• jeżeli sąd dojedzie w trakcie narady do wniosku, że możliwa jest taka zmiana to ma obowiązek wznowić przewód sądowy i uprzedzić o możliwości zmiany kwalifikacji

Ad.4 Zamknięcie przewodu sądowego

• po przeprowadzeniu wszystkich dowodów

• przewodniczący pyta czy strony chcą uzupełnić postępowanie dowodowe

• jeżeli nie: zamyka przewód sądowy - przewodniczący

wznawia - sąd - możliwe do ogłoszenia wyroku

3. GŁOSY STRON

• prawo do wypowiedzenia się o zakończeniu postępowania dowodowego - poprzedzają etap wyrokowania

• kompleksowe całościowe przedstawienie sądowi swojego stanowiska

• kolejność przemówień - nie wolno zmieniać




• oskarżyciel publiczny

• oskarżyciel posiłkowy

• oskarżyciel prywatny

• powód cywilny

• przedstawiciel społeczny, gdy jest

• obrońca oskarżonego

• oskarżony - zawsze jako ostatni

• pełnomocnicy przed stronami




• ustawa nie reguluje czasu trwania i treści głosu (proporcjonalnie do materiału dowodowego) - ograniczone zasadami kultury zachowania się w sądzie

• jest to uprawnienie podmiotu nie obowiązek

• przewodniczący może zwróci uwagę, odebrać głos, przerwać przemówienie, jeśli ktoś się powtarza mówi nie na temat itd.

• udzielenie oskarżonemu głosu jako ostatniemu to jego gwarancja praw a nie przepis porządkowy - ostatnie słowo należy brać pod uwagę podczas narady i wydawania wyroku

• ostatnie słowo podlega dokładnemu zaprotokołowaniu

• prawo do repliki-, jeżeli powód albo powód cywilny ponownie zabierze głos obrońca i oskarżony tez mają prawo, po ostatnim głosie oskarżonego strony mają prawo do 1 repliki na więcej musi zgodzić się przewodniczący

• odmienna jest kolejność przemówień w postępowaniu kasacyjnym i apelacyjnym

4. WROKOWANIE

• wyrokowanie jest fazą rozprawy, w której sąd na podstawie całokształtu materiałów dowodowych ujawnionych podczas przewodu sądowego, przy rozważaniu argumentacji wynikającej z głosów stron, rozstrzyga kwestę odpowiedzialności prawnej oskarżonego za zarzucany mu czyn

• 
  
  podfazy:

1. narada nad wyrokiem

2. głosowanie nad wyrokiem

3. sporządzenie wyroku na piśmie

4. promulgacja wyroku

• ogłoszenie wyroku

• ustne przytoczenie najważniejszych powodów wyroku

• pouczenie stron o prawie, terminie i sposobie zaskarżenia wyroku

• narada i głosowanie

• po wysłuchaniu stron niezwłocznie przystępuje się do narady - wyeliminowanie możliwości wpływania na stanowisko sędziego - wyjątkowo odroczenie wydania wyroku art. 411 KPK

• narada - swobodna wymiana poglądów przez członków składu orzekającego:

• oddzielna, co do kwalifikacji prawnej czynu,

• oddzielna, co do winy, do kary, środków karnych

• oddzielna, co do pozostałych kwestii

• tajne - nie ma możliwości uchylenia - dopuszczalna jest możliwa obecność protokolanta, ale przewodniczący może zwolnić z obecności; art. 108 KPK - bezwzględny zakaz dowodowy - nie sporządza się protokołu

• naradą i głosowaniem kieruje przewodniczący

• kolejność: najpierw głosują ławnicy od najmłodszego, a następnie sędziowie wg starszeństwa służbowego

• przewodniczący głosuje ostatni

• głosowanie totalne - głosowanie całościowe nad poszczególnymi rozstrzygnięciami zawartymi w wyroku

głosowanie parcjalne - głosowanie nad poszczególnymi pytaniami dotyczących kwestii rozstrzygnięcia

• jeżeli skład kolegialny to głosują zwykłą większością głosów (sztuczna większość-, jeśli zdania są podzielone zdanie najmniej korzystne dodaje się do najbardziej zbliżonego aż do uzyskania większości)

• sporządzenie wyroku

• po głosowaniu niezwłocznie sporządza się wyrok - wyrok podpisują wszyscy członkowie składu orzekającego - brak jakiegoś podpisu stanowi bezwzględna przyczynę odwoławczą

• przy podpisywaniu członek składu może zaznaczyć swoje zdanie odrębne - votum separatum

• sąd I instancji może wydać następuje orzeczenie w formie wyroku:

1. wyrok skazujący; art. 413§2

2. uniewinniający; art. 413

3. wyrok umarzający bezwarunkowo postępowanie; art. 414§1

4. wyrok umarzający warunkowo postępowanie; art. 414§1

5. wyrok łączny art. 569

6. wyrok w sprawie o odszkodowanie za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie, zatrzymanie art. 554 §2

* wyrok nakazowy sąd wydaje na posiedzenia a nie na rozprawie; art. 500§4 KPK

• rodzaje wyroków:

1. wyrok zaoczny

• sprawa prowadzona w trybie uproszczonym:, jeżeli na rozprawę główna nie stawi się prawidłowo zawiadomiony oskarżony i jego obrońca i nie usprawiedliwią to sąd może przeprowadzić postępowanie bez ich udziału i wydać wyrok

2. wyrok pod nieobecność oskarżonego

• gdy nie stawi się oskarżony prawidłowo powiadomiony i nie usprawiedliwi swojego niestawiennictwa, ale stawi się obrońca sąd może wydać wyrok, który nie jest uważany za wyrok zaoczny

• wyrok pod nieobecność może być wydany, gdy:

1. po złożeniu wyjaśnień opuścił salę rozpraw bez zgody przewodniczącego; art. 376§

2. po złożeniu wyjaśnień zawiadomiony o terminie rozprawy odroczonej lub przerwanej bez usprawiedliwienia nie stawił się na te rozprawę; art. 376§2

3. ze swojej winy wprowadził się w stan niezdolności do udziału w rozprawie, w której jego udział jest obowiązkowy, nawet, jeśli nie złożył jeszcze wyjaśnień; art. 377§1

4. zawiadomiony o terminie rozprawy oświadczy, że nie weźmie w niej udziału albo uniemożliwia doprowadzenie na rozprawę; art. 377§3

• struktura wyroku - art. 413 KPK

• obowiązkowe elementy każdego wyroku:




1. 
   oznaczenie sądu, który go wydał, oraz sędziów, ławników, oskarżycieli i protokolanta

2. datę oraz miejsc rozpoznania spawy oraz wydania wyroku

3. imię, nazwisko i inne dane określające oskarżonego

4. 
   
   przytoczenie opisu i kwalifikacji prawnej czynu zarzucanego oskarżonemu

5. rozstrzygnięcie sądu

6. wskazanie zastosowanie ustawy karnej

• obowiązkowe dla wyroku skazującego:

1. dokładne określenie przypisywanego oskarżonemu czynu oraz jego kwalifikacje

2. rozstrzygnięcie, co do kary i środków karnych

• fakultatywne elementy:

• co do powództwa cywilnego

• co do zasądzenia odszkodowania z urzędu

• co do zasądzenia nawiązki albo obowiązku naprawienia szkody

• zwrot korzyści majątkowych

• co do kosztów postępowania

• elementy składowe:

1. część wstępna tzw. komparycja

2. cześć dyspozytywna

3. cześć motywacyjna- najważniejsze powody wyroku - ustnie po ogłoszeniu wyroku art.418§3

4. dodatkowy akt stanowiący uzasadnienie; art. 424 KPK

• wyrok uniewinniający

• w części dyspozytywnej wyroku sąd nie podaje przyczyn uniewinnienia robi to ustnie w części motywacyjnej

• sąd uniewinnia oskarżonego, gdy:

• czyny nie popełniono

• czyn nie ma znamion czynu zabronionego

• brak jest dostatecznych dowodów

• oskarżony nie jest sprawcą, sprawcą jest inna osoba

• gdy po rozpoczęciu przewodu sądowego stwierdzi okoliczności z art. 17 pkt. 1 i 2 (1.czynu nie popełniono albo brak jest danych dostatecznie uzasadniających podejrzenie jego popełnienia,  2. czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia przestępstwa) z wyjątkiem sytuacji, gdy sprawca był niepoczytalny w chwili popełnianiu czynu

• należy dokładnie wskazać podstawę prawną takiego rozstrzygnięcia

• przepisy o wyrokowaniu nie przewidują uniewinnienia od poszczególnych elementów zawartych w opisie czynu lub kwalifikacji- zasada nie podzielności przedmiotu procesu

• wyrok uniewinniający podlega zaskarżeniu apelacją

• odpowiedzialność cywilna - wyrok

• sąd może odnieść się merytorycznie do kwestii odpowiedzialności cywilnej oskarżonego za szkody majątkowe wynikające bezpośrednio z popełnienia przestępstwa

• zasądza albo oddala powództwo cywilne w całości lub części

• możliwe jedynie w wyroku skazującym

• rozstrzygnięcie formalne - nie przesądza kwestii odpowiedzialności i pozostawia powództwo bez rozpoznania - w razie uniewinnienia oskarżonego od zarzucanego mu czynu lub bezwarunkowego umorzenia postępowania

• pozostawienie bez rozpoznania uprawnia powoda cywilnego do dochodzenia swego roszczenia w postępowaniu cywilnym art. 67§1

• ogłoszenie wyroku (promulgacja)

• następuje po podpisaniu wyroku przez wszystkich członków składu orzekającego

• na promulgacje składają się następujące czynności:

1. publiczne ogłaszanie przez przewodniczącego wyroku, podczas którego wszyscy obecni za wyjątkiem sądu stoją; art. 418

2. podanie do wiadomości faktu zgłaszania zdania odrębnego, a jeżeli sędzia, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził na to zgodę, podaje się także jego nazwisko

3. ustne przytoczenie przez przewodniczącego lub członka składu orzekającego powodów wyroku

4. pouczenie uczestników postępowania o przysługującym im prawie, terminie i sposobie zaskarżenia wyroku

• po ogłoszeniu wyroku sąd powinien podjąć także odpowiednie decyzje w przedmiocie dalszego stosowania tymczasowego aresztowania, w przypadku: art.,264§1

• uniewinnienia oskarżonego

• umorzenia lub warunkowego umorzenia postępowania

• warunkowe zawieszenie wykonywania kary

• wymierzenie kary pozbawienia wolności odpowiadającej, co najwyżej okresowi tymczasowego aresztowania

• skazanie na łagodniejsza karę niż pozbawienie wolności

• odstąpienie od wymierzenia kary

zarządza się niezwłoczne zwolnienie z tymczasowego aresztowania

• zamkniecie rozprawy głównej

• następuje zarządzeniem przewodniczącego składu orzekającego, po ogłoszeniu wyroku i ewentualnym podjęciu wspomnianych wyżej decyzji w przedmiocie tymczasowego aresztowania

VOTUM SEPARATUM

• przy składaniu podpisu członek składu orzekającego ma prawo zaznaczyć na orzeczeniu swoje zdanie odrębne, podając, w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie - zgłaszane w toku narady

• jeżeli zdanie odrębne dotyczy samego uzasadnienia zaznacza się to przy podpisywaniu uzasadnienia, ( gdy zgadza się z wyrokiem, ale nie zgadza się z podstawami tego wyroku)

• zdanie odrębne wprowadza wyjątek od zasady tajemnicy sali narad

• prawo zgłaszani zdania odrębnego wzmacnia niezawisłość sędziego przegłosowanego

• zgłoszenie zdania odrębnego jest prawem a nie obowiązkiem

• w razie zgłaszania zdania odrębnego uzasadnienie wyroku należy sporządzić z urzędu w terminie 7 dni od jego wydania oraz w ciągu 7 dni uzasadnienie powinien sporządzić składający votum separatum

• zgłoszenie zdania odrębnego - podaje się do wiadomości przez przewodniczącego fakt zgłaszania zdania odrębnego, a jeżeli sędzia, który zgłosił zdanie odrębne, wyraził na to zgodę, podaje się także jego nazwisko

CZYNNOŚCI KOŃCOWE W SĄDZIE PIERWSZEJ INSTANCJI

• przede wszystkim:

1. doręczenie oskarżonemu odpisu wyroku:

• gdy będąc pozbawionym wolności i nie mając obrońcy, nie był obecny przy ogłaszaniu wyroku na rozprawie; art. 419

• gdy wydano wyrok zaoczny; art. 482

2. doręczenie uzasadnienia wyroku na piśmie stronie, która w terminie złożyła wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenia na piśmie wyroku; art. 422

3. wydanie w razie potrzeby na posiedzeniu postanowienia

• o uzupełnienie wyroku w zakresie zaliczenia tymczasowego aresztowania, zatrzymania lub środków zapobiegawczych wymienionych w art. 276

• o rozstrzygnięciu, co do przepadków przedmiotów oraz korzyści majątkowych

• co do dowodów rzeczowych

• modyfikacji wyroku przez skorygowanie nieprawidłowo zaliczonego okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary

• o przedmiocie kosztów procesowych, jeżeli w wyroku brak jest takiego rozstrzygnięcia albo lub, gdy trzeba ustalić dodatkowo ich wysokość

* wyraz odstępstwa od zasady, że wyrok I instancji może być zmieniony jedynie w drodze rozpoznania środka odwoławczego przez sąd II instancji, a nie może być modyfikowany przez sąd, który wydał wyrok

• w każdym czasie sąd może po zamknięciu rozprawy głównej sprostować w wyroku oczywiste omyłki pisarskie i rachunkowe oraz obliczanie terminów

• sporządzenie pisemnego uzasadnienia

• uzasadnienie z urzędu wyjątkowo; art. 114§3 KPK - votum separatum

• co do zasady: wyrok I instancji uzasadnia się i doręcza na wniosek stron procesowych, podmiotów z art. 416 a także pokrzywdzonego

• 7 dni na złożenie wniosku od daty ogłoszenia wyroku, termin zawity

• sąd powinien sporządzić uzasadnienie wyroku na piśmie w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku a w przypadku sporządzenia z urzędu od daty ogłoszenia wyroku, jeżeli sprawa jest zawiła można przedłużyć ten termin na czas oznaczony, kilkakrotnie

• wyrok jest prawomocny i podlega wykonaniu, gdy strony nie wniosły o uzasadnienie, nie został przyjęty albo nie wniesiono apelacji

• wymogi, co do podstawy faktycznej i prawnej uzasadnienia wyroku:

1. wskazanie, jakie fakty sąd uznał za udowodnione lub nieudowodnione, w jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych

2. wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku

3. określenie okoliczności, które sąd wziął pod uwagę przy wymiarze kary

* należy przedstawić podstawę prawną, wraz z wyjaśnieniem i przyjętą interpretacją

* niedopełnienie wymogów ustawowych jest podstawą do uchylenia wyroku i ponownego rozpoznania

27

możliwy udział stron

możliwy udział stron

możliwy udział stron

wyłączenie jawności

komparycja

część dyspozytywna

---