WYKŁAD I

Fazy ewolucji pieniądza:

- Pieniądz towarowy

• Pieniądz kruszcowy

• Pieniądz papierowy

- Pieniądz bezgotówkowy

FORMY PIENIĄDZA

FORMA GOTÓWKOWA:

- W POSTACI BILETÓW (BANKNOTÓW) BANKU CENTRALNEGO

- W POSTACI BILONU

FORMY PIENIĄDZA:

FORMA BEZGOTÓWKOWA (SKRYPTULARNA)

PIENIĄDZ BANKOWY W POSTACI:

• ZAPISÓW (DEPOZYTÓW) NA RACHUNKACH

W BANKU CENTRALNYM

• ZAPISÓW (DEPOZYTÓW) NA RACHUNKACH

W POZOSTAŁYCH BANKACH

KLASYFIKACJE GOTÓWKI WEDŁUG POSTACI ZNAKÓW PIENIĘŻNYCH:

PIEIĄDZ GOTÓWKOWY:

-BANKNOT

-MONETY

PRANIE PIENIĘDZY

W ROKU 2001 POWOŁANO URZĄD GENERALNEGO INSPEKTORA

INFORMACJI FINANSOWEJ. DO JEGO ZADAŃ NALEŻY GROMADZENIE,

PRZETWARZANIE I ANALIZOWANIE INFORMACJI ORAZ PODEJMOWANIE

DZIAŁAŃ W CELU PRZECIWDZIAŁANIA WPROWADZANIU DO OBROTU

FINANSOWEGO WARTOŚCI MAJĄTKOWYCH POCHODZĄCYCH

Z NIELEGALNYCH LUB NIEUJAWNIONYCH ŹRÓDEŁ. BANKI I INNI

POŚREDNICY FINANSOWI MAJĄ OBOWIĄZEK PRZEPROWADZENIA

WSPOMNIANEGO WYŻEJ REJESTRU I POWIADAMIANIA GENERALNEGO

INSPEKTORA O OPERACJACH PRZEKRACZAJĄCYCH WARTOŚĆ

10 TYS. EUR LUB PODEJRZANYCH O NARUSZENIE PRZEPISÓW USTAWY.

GENERALNY INSPEKTOR MOŻE WSTRZYMAĆ WYKONYWANIE OKREŚLONEJ OPERACJI (TRANSAKCJI), ZAWIADAMIAJĄC RÓWNOCZEŚNIE PROKURATORA O PODEJRZENIU POPEŁNIENIA PRZESTĘPSTWA. USTAWA ZAOSTRZA ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNĄ PRACOWNIKÓ WYNIKAJĄCĄ Z PRAWA BANKOWEGO.

GENEZA RYNKU WALUTOWEGO

1. HANDEL I INWESTYCJE

2. SPEKULACJA

3. DĄŻENIE DO ZABEZPIECZENIA

RYNEK PIENIĘŻNY

-POZWALA ZACIĄGAĆ POŻYCZKI I DOKONYWAĆ INWESTYCJI

-TERMIN NA JAKI UDZIELA SIĘ POŻYCZKI NA RYNKU PIENIĘŻNYM,

MOŻE ZAWIERAĆ SIĘ W PRZEDZIALE OD JEDNEGO DNIA

DO JEDNEGO ROKU

-RYNEK PIENIĘŻNY TO HURTOWY RYNEK PIENIĄDZA,

PODCZAS GDY BANKI OFERUJĄ PIENIĄDZ JAKO

DETALIŚCI

RELACJA MIĘDZY PŁYNNOŚCIĄ, DOCHODEM I RYZYKIEM

INSTRUMENT FINANSOWY	PŁYNNOŚĆ	DOCHÓD	RYZYKO
PIENIĄDZ	MAX	0	0
RACHUNEK OSZCZĘDNOŚCIOWY	+++++	+	+
OBLIGACJE SKARBOWE	++++	++	++
OBLIGACJE KORPORACYJNE	+++	+++	+++
….	++	++++	++++
AKCJE	+	+++++	+++++
LOS NA LOTERII	0	MAX	MAX

INSTRUMENTY FINANSOWE

PRZEDMIOT NAUKI O FINANSACH

NAUKA O FINANSACH JEST NAUKĄ O ZJAWISKACH I PROCESACH

PIENIĘŻNYCH.

JEST JEDNĄ Z GAŁĘZI EKONOMII, KTÓRA OBEJMUJE:

• ZJAWISKA ZWIĄZANE Z POWSTAWANIEM PIENIĄDZA,

• ZJAWISKA ZWIĄZANE Z KRĄŻENIEM PIENIĄDZA POMIĘDZY

PODMIOTAMI,

• ZJAWISKA ZWIĄZANE Z POSIADANIEM PIENIĄDZA W POSTACI

OSZCZĘDNOŚCI I REZERW

FINANSE PRYWATNE

Finanse prywatne zaspokajają podstawowe potrzeby ludzi, umożliwiają

prowadzenie gospodarstw domowych i zapewniają byt rodzinom.

Obejmują wszystkie osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny

rachunek w tym wszystkie przedsiębiorstwa prywatne, spółki itd

FINANSE GOSPODARSTW DOMOWYCH

• ZJAWISKA EKWIWALENTNE

PRZYCHODY: WYNAGRODZENIE ZA PRACE,

WYDATKI: ZAKUP TOWARÓW I USŁUG.

• ZJAWISKA TRANSFEROWE:

PRZYCHODY: EMERYTURY, RENTY, POŻYCZKI,

ODSETKI,

WYDATKI: PODATKI, SKŁADKI UBEZPIECZENIOWE,

ODSETKI.

• ZJAWISKA KREDYTOWE

FINANSE PRZEDSIĘBIORSTW

• ZJAWISKA EKWIWALENTNE

PRZYCHODY: ZE SPRZEDAŻY TOWARÓW, USŁUG LUB

SKŁADNIKÓW MAJĄTKU RZECZOWEGO,

WYDATKI: ZAKUP MATERIAŁÓW I SUROWCÓW,

USŁUG OBCYCH ITP., CZYLI TZW. CZYNNIKÓW

WYTWÓRCZYCH.

• ZJAWISKA TRANSFEROWE

PRZYCHODY: POŻYCZKI, ODSETKI, DOTACJE

WYDATKI: PODATKI, SKŁADKI UBEZPIECZENIOWE,

ODSETKI.

• ZJAWISKA KREDYTOWE

FINANSE PUBLICZNE

• ZJAWISKA TRANSFEROWE

PRZYCHODY: PODATKI I INNE DANINY PUBLICZNE,

ZACIĄGNIĘTE POŻYCZKI, ODSETKI, PRYWATYZACJA

MAJĄTKU PUBLICZNEGO,

WYDATKI: EMERYTURY, RENTY, ZAPOMOGI,

DOTACJE, SPŁATY POŻYCZEK, ODSETKI.

• ZJAWISKA EKWIWALENTNE

PRZYCHODY: W ZASADZIE NIE WYSTEPUJĄ LUB

MAJĄ ZNACZENIE MARGINALNE NP. SPRZEDAŻ

USŁUG, MAJĄTKU

WYDATKI: ZAKUP CZYNNIKÓW WYTWÓRCZYCH, NP.

WYNAGRODZENIA PRACOWNIKÓW, USŁUGI OBCE,

• ZJAWISKA KREDYTOWE

KLASYFIKACJA PRZEDMIOTOWA

• STRUMIENIE PIENIĘŻNE EKWIWALENTNE (RYNKOWE)

• STRUMIENIE PIENIĘŻNE REDYSTRYBUCYJNE (TRANSFEROWE)

• STRUMIENIE PIENIĘŻNE KREDYTOWE

STRUMIENIE EKWIWALENTNE (RYNKOWE)

• UCZESTNICZĄ W NICH DWA DOWOLNE PODMIOTY

• WYDATEK PIENIĘŻNY JEDNEGO PODMIOTU ZWIĄZANY JEST ZE

ŚWIADCZENIEM REALNYM PODMIOTU OTRZYMUJĄCEGO PRZYCHÓD

PIENIĘŻNY (TOWAR/USŁUGA)

• ZASADNICZO REGULOWANE SĄ PRZEZ MECHANIZM RYNKOWY

STRUMIENIE REDYSTRYBUCYJNE

• UCZESTNICZĄ W NICH DWA DOWOLNE PODMIOTY

• ZASADNICZO REGULOWANE SĄ PRZEZ NORMY PRAWNE

PRZYKŁAD: ZAPŁATA DANINY PUBLICZNEJ (PODATEK, CŁO), OTRZYMANIE

ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO (EMERYTURA, RENTA, ZAPOMOGI), ZAPŁATA

ODSETEK (OD POŻYCZKI, KREDYTU) ZAKUP AKCJI PRZEDSIĘBIORSTWA

LUB OBLIKACJI SKARBU PAŃSTWA

STRUMIENIE KREDYTOWE

• JEDNYM Z PODMIOTÓW JEST BANK, KTÓRY W RAMACH DZIAŁALNOŚCI

KREDYTOWEJ KREUJE LUB LIKWIDUJE DODATKOWY PIENIĄDZ

• STRUMIEŃ KREDYTOWY POWSTAJE W MOMENCIE WYKORZYSTANIA

PRZEZ PODMIOT UDZIELONEGO PRZEZ BANK KREDYTU

LUB W PRZYPADKU JEGO SPŁATY

POPYT NA PIENIĄDZ

ILOŚĆ PIENIĄDZA NIEZBĘDNA DLA OBSŁUGI WYMIANY TOWARÓW JEST

ZAWSZE MNIEJSZA SUMY OBSŁUGIWANYCH TRANSAKCJI.

A. SMITH

M x V = P x T

M - ilość obiegającego (cyrkulującego) pieniądza

V - szybkość krążenia pieniądza, ilość obrotów, jaką wykonał pieniądz w określonym czasie

(liczba transakcji)

P - średni poziom cen

T - rozmiary transakcji

TRANSAKCYJNY POPYT NA PIENIĄDZ

M - ilość obiegającego (cyrkulującego) pieniądza

V - szybkość krążenia pieniądza, ilość obrotów, jaką wykonał pieniądz w określonym czasie

(liczba transakcji)

P - średni poziom cen

T - rozmiary transakcji

DOCHODOWA KONCEPCJA POPYTU NA PIENIĄDZ

M x V = P x Y

M - ilość obiegającego (cyrkulującego) pieniądza

V - szybkość krążenia pieniądza, ilość obrotów, jaką wykonał pieniądz w określonym czasie

(liczba transakcji)

P - średni poziom cen

Y - realny dochód narodowy w cenach stałych

INFLACJA

• WZROST POZIOMU CEN KRAJOWYCH

• WYSTĘPOWANIE NADWYŻEK POPYTU W STOSUNKU

DO PODAZY TOWARÓW

• WZROST PODAŻY PIENIĄDZA

• DEPRECJACJA PIENIĄDZA KRAJOWEGO

(SPADEK SIŁY NABYWCZEJ)

WARTOŚC PIENIĄDZA

„Wśród niezliczonych nieszczęść, które doprowadzają do upadku

Całe państwa (…), cztery należy uważać za najważniejsze:

Wewnętrzną niezgodę, wielką śmiertelność, zły urodzaj oraz

Psucie monety (…). Czwarte nieszczęście wszelako, które

Pochodzi z psucia monety, jest jedynie przez niewielu brane

Pod uwagę, i to tylko przez takich, którzy poważnie myślą (…)”

Mikołaj Kopernik

„Memoriał o monecie”

WYKŁAD II

Rodzaje Banków:

• OPERACYJNE

• INWESTYCYJNE

• SPECJALNE

• SPÓŁDZIELCZE

CZYNNOŚCI BANKOWE

• PRZYJMOWANIE WKŁADÓW PIENIĘŻNYCH PŁATNYCH NA ŻĄDANIE LUB

Z NADEJŚCIEM OZNACZONEGO TERMINU ORAZ PROWADZENIE

RACHUNKÓW TYCH WKŁADÓW,

• PROWADZENIE INNYCH RACHUNKÓW BANKOWYCH,

• UDZIELANIE KREDYTÓW,

• UDZIELANIE I POTWIERDZANIE GWARANCJI BANKOWYCH ORAZ OTWIERANIE

I PROWADZENIE AKREDYTYW,

• EMITOWANIE BANKOWYCH PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH,

• PRZEPROWADZANIE BANKOWYCH ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH,

• WYDAWANIE INSTRUMENTU PIENIĄDZA ELEKTRONICZNEGO,

• WYKONYWANIE INNYCH CZYNNOŚCI PRZEWIDZIANYCH WYŁĄCZNIE

DLA BANKU W INNYCH USTAWACH NIŻ PRAWO BANKOWE

• UDZIELANIE POŻYCZEK PIENIĘŻNYCH,

• OPERACJE CZEKOWE I WEKSLOWE ORAZ OPERACJE, KTÓRYCH

PRZEDMIOTEM SĄ WARRANTY,

• WYDAWANIE KART PŁATNICZYCH ORAZ WYKONYWANIE OPERACJI PRZY

ICH UŻYCIU,

• TERMINOWE OPERACJE FINANSOWE,

• NABYWANIE I ZBYWANIE WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNYCH,

• PRZECHOWYWANIE PRZEDMIOTÓW I PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH ORAZ

UDOSTĘPNIANIE SKRYTEK SEJFOWYCH,

• PROWADZENIE SKUPU I SPRZEDAŻY WARTOŚCI DEWIZOWYCH,

• UDZIELANIE I POTWIERDZANIE PORĘCZEŃ,

• WYKONYWANIE CZYNNOŚCI ZLECONYCH, ZWIĄZANYCH Z EMISJĄ PAPIERÓW

WARTOŚCIOWYCH,

• POŚREDNICTWO W DOKONYWANIU PRZEKAZÓW PIENIĘŻNYCH ORAZ ROZLICZEŃ W OBROCIE DEWIZOWYM,

Poza wykonywaniem czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 i 2, banki mogą:

1) obejmować lub nabywać akcje i prawa z akcji, udziały innej osoby prawnej i jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych,

2) zaciągać zobowiązania związane z emisją papierów wartościowych,

3) dokonywać obrotu papierami wartościowymi,

4) dokonywać, na warunkach uzgodnionych z dłużnikiem, zamiany wierzytelności na składniki majątku dłużnika, z tym że bank jest obowiązany do ich sprzedaży w okresie nie dłuższym niż 3 lata od daty nabycia,

5) nabywać i zbywać nieruchomości,

6) świadczyć usługi konsultacyjno-doradcze w sprawach finansowych,
6a) świadczyć usługi certyfikacyjne w rozumieniu przepisów o podpisie elektronicznym, z wyłączeniem wydawania certyfikatów kwalifikowanych wykorzystywanych przez banki w czynnościach, których są stronami,

7) świadczyć inne usługi finansowe,

8) wykonywać inne czynności, jeżeli przepisy odrębnych ustaw uprawniają je do tego.

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO

• jest bankiem emisyjnym, a więc ma wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych (banknotów i monet) danego kraju, czyli wprowadzania i wycofywania ich z obiegu. Sprawdza prawdziwość banknotów znajdujących się w obiegu i niszczy zużyte.

• jest bankiem rządu (państwa) - otrzymuje dochody rządu z podatków i innych źródeł oraz dokonuje płatności w jego imieniu, zaciąga pożyczki dla rządu, dokonuje spłat odsetek wierzycielom rządu itp.

• jest bankiem banków - inne banki utrzymują rachunki w banku centralnym, odprowadzają do niego rezerwy obowiązkowe, zaciągają w nim kredyty itp.

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO - BANK EMISYJNY

Jest jedynym bankiem uprawnionym do emisji pieniądza.

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO - BANK BANKÓW

• bank centralny nadzoruje operacje banków komercyjnych , dokonywane zarówno w walucie krajowej , jak i w walutach obcych

• udziela im pożyczek na rozszerzenie działalności kredytowej,
  a stopy ich oprocentowania wyznaczają pośrednio stopy oprocentowania kredytów i depozytów w bankach komercyjnych

• ustala stopy rezerw obowiązkowych , regulując zgodnie z potrzebami gospodarki aktywność kredytową banków komercyjnych ( polityka pieniężna).

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO - BANK PAŃSTWA

• gromadzi dochody

• realizuje wydatki budżetu państwa

• udziela rządowi kredytów na sfinansowanie deficytu budżetowego

• zarządza długiem publicznym

• dokonuje operacji otwartego rynku

• gromadzi rezerwy złota i dewiz

FUNKCJE BANKU CENTRALNEGO - BANK GOSPODARKI

NARODOWEJ

• reguluje podaż pieniądza, utrzymując ją na poziomie dostosowanym do aktualnych potrzeb gospodarki

• zapewnia dostępność i określa warunki kredytowania oraz reguluje wartość wymienną

waluty

FUNKCJE BANKÓW

POŚREDNIK

Przekształcanie oszczędności otrzymywanych przede wszystkim z gospodarstw domowych w kredyt (pożyczki) udzielany przedsiębiorstwom i innym podmiotom w celu dokonywania inwestycji w nowe budynki, wyposażenie i inne dobra kapitałowe.

PŁATNIK

Realizowanie płatności za dobra i usługi w imieniu klientów (przez emitowanie czeków, telegraficzne przekazywanie funduszy oraz wypłacania banknotów i monet).

GWARANT

Zobowiązanie się do pokrycia zadłużenia klientów gdy są niezdolni do zapłaty (np. przez wystawianie akredytyw).

AGENT

Działanie w imieniu klientów w celu zarządzania i ochrony ich własności lub emitowanie i wykupywanie ich papierów wartościowych (zwykle pełniona przez wydział powierniczy banku),

POLITYCZNA

Służenie w charakterze realizatora polityki rządu w jego dążeniu do regulowania wzrostu gospodarczego

FUNKCJE BANKÓW II

koncentracji kapitałów

transformacji pieniądza

realizacji rozliczeń finansowych

2

M =

P T

V

---