Źródła prawa powszechnie obowiazującego.

I - KONSTYTUCJA jest najważniejszym źródłem prawa w państwie, posiada szczególną moc, szczególną treść i szczególną formę.

Art.8.K. wskazuje, iż konstytucja jest najważniejszym prawem w RP. - najwyższym źródłem praw.

Źródła prawa

1.powszechnie obowiązujące ( na terenie całego kraju)

Obowiązują wszystkich obywateli, cudzoziemców przybyłych na terytorium Polski, bezpaństwowców (apatrydów), wszystkie organy państwowe, samorządowe, osoby prawne i fizyczne.

2.prawo powszechnie obowiązujące - miejscowe ( obejmuje w pewnych ograniczonych obszarach)

3.prawo wewnętrzne - wewnętrznie obowiązujące - prawo wewnątrz resortowe

Drabina hierarchiczna aktów prawnych powszechnie obowiązujących:

1.Konstytucja ( ustawa zasadnicza)

2.ustawy (ustawy zwykłe)

3.ratyfikowane umowy międzynarodowe

4.rozporządzenia

Obywatela nie obowiązuje prawo wewnętrzne, obowiązuje go jako funkcjonariusza, studenta, jako pracownika resortu.

Szczególna treść - określa, kto jest suwerenem w państwie jakie ma możliwości wykonania władzy w państwie.

-określa podstawowe zasady ustroju państwa - polityczno, społeczno, gospodarcze.

-określa sposób organizowania władzy w państwie,

-określa status prawny jednostki w państwie - wolności, prawa i obowiązki RP jest państwem prawa wolności, prawa, a potem ich obowiązki.

Szczególna moc prawna - art.8 ust.1 - Konstytucja jest najwyższym źródłem prawa w Polsce

Moc prawna - wszystkie inne akty muszą być zgodne z konstytucją.

Szczególna forma - systematyka - funkcja interpretacyjna:

jest jedynym aktem, który ma preambułę,

podzielona na rozdziały,

zakłada dość specyficzny sposób zmiany art.235 ust.6 czyli:

Rozdział III art.87 - podział źródeł prawa na:

-powszechnie obowiązujące, -wewnętrznie obowiązujące.

Dokonano zamknięcia katalogu źródeł prawa powszechnie obowiązującego pod kątem podmiotowym jak i przedmiotowym.

-pod katem przedmiotowym

do źródeł prawa należą:

konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe,

rozporządzenia, akty prawa miejscowego.

pod kątem podmiotowym - wiemy kto to prawo tworzy:

Sejm, Senat,

ratyfikacja - Prezydent,

rozporządzenia - upoważnienie zawarte w ustawie w celu jej wykonania - organ właściwy do wykonania,

akty prawa miejscowego - organy samorządu terytorialnego i terenowe organy administracji rządowej na podstawie i w granicach upoważnień w ustawie.

II - USTAWA - akt normatywny Parlamentu zawierający normy prawa abstrakcyjnego i generalnego o

nieograniczonym zakresie, uchwalony w szczególnym trybie. Moc prawną ustawy stytuuje ją w hierarchii aktów prawnych bezpośrednio po Konstytucji - powinna być zgodna z Konstytucją i sama stanowi punkt odniesienia dla aktów podstawowych, które muszą być z nią zgodne.

III - RATYFIKOWANE UMOWY MIĘDZYNARODOWE

ratyfikacja - ostateczne potwierdzenie w imieniu państwa woli związania się umową międzynarodową, przez Prezydenta.

Przed ratyfikacją Prezydent może wystąpić do TK o zbadanie zgodności z Konstytucją.

1 - za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie - art.89 (ustawa akceptująca), ponadustawowa - ma pierwszeństwo przed ustawą w razie kolizji - art.91 ust.

2 - bez uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie - art.89 ust.pkt.5, akty podstawowe (w razie kolizji

najpierw ustawa potem umowa).

IV -ROZPORZĄDZENIA

Rozporządzenie z mocą ustawy - powszechnie obowiązujące - art.234 ust.2 - wydaje je Prezydent na wniosek Rady Ministrów, jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, w granicach określonych w art.228 ust.3-5

Rozporządzenia - akt podstawowy - wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania.

1.szczegółowość podmiotowa - upoważnienie musi wskazywać podmiot, który jest władny do wydania rozporządzenia: Prezydent, Prezes Rady Ministrów, Ministrowie resortowi, przewodniczący komitetów, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji.

Zakres subdelegacji tej kompetencji:

2.szczegółowość przedmiotowa - w sposób wyraźny musi określać zakres, materie spraw, które mają być uregulowane w drodze rozporządzenia.

3.szczegółowość treściowa - muszę się znaleźć wytyczne dotyczące treści tego rozporządzenia.

V - AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO

Prawo wydawania przepisów miejscowych mają organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego:

-gmina - Rada Gminy w formie uchwały - organy kolegialne powiat - Rada Powiatu

-województwo - rozporządzenia porządkowe Wojewody.

W przypadkach niecierpiących zwłoki taką kompetencję maja organy wykonawcze poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego np.Zarząd Gminy.

Źródła te:

1.Musza być zgodne z prawem powszechnie obowiązującym.

2.Nie mogą stanowić podstawy decyzji w stosunku do obywatela i musza być zgodne z prawem powszechnie obowiązującym.

3.Zarzadzenia wymagają również podstawy ustawowej, ale nie musi być to szczegółowe upoważnienie,

uchwały - taka kompetencja zawarta w ustawie nie jest potrzebna, ponieważ domniemywa się, że ta kompetencja zawarta jest w samej Konstytucji.

Mimo tego, że te akty nie mogą stanowić podstawy w stosunku do obywatela, ale mogą określać kompetencje organów administracyjnych załatwiających sprawy obywateli. W sposób pośredni mogą wpływać na sytuację prawna obywateli.

TEORIE DOTYCZĄCE STOSOWANIA W KRAJOWYCH, WEWNĘTRZNYCH PORZĄDKACH PRAWNYCH NORM PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO.

Teoria monizmu - zakłada, że istnieje jeden system prawny i nie wyróżniamy podziału na normy prawa krajowego, normy inne (normy prawa międzynarodowego). Normy prawa międzynarodowego stają się bezpośrednim źródłem prawa krajowego. A wejście danej normy prawa międzynarodowego nie jest uzależnione od wydania aktów krajowych . Funkcjonują równoległe normy prawa krajowego i międzynarodowego do prawa krajowego. Tworzą jeden system prawny.

Teoria dualizmu - zakłada, że mamy dwa systemy prawne - system prawa krajowego i system prawa międzynarodowego. Przy czym wprowadzenie norm prawa międzynarodowego do prawa międzynarodowego musi się odbyć za pomocą instrumentów transponujących to prawo międzynarodowe do wewnętrznego porządku prawnego np. poprzez wydanie krajowej ustawy czy rozporządzenia.

Generalne zasady prawa unijnego:

1.Zasada pierwszeństwa (supremacji, nadrzędności) prawa wspólnotowego nad prawem krajowym w razie kolizji.

2.Zasada bezpośredniego skutku prawa wspólnotowego - polega na tym, że akt prawa wspólnotowego (zwłaszcza rozporządzenia wspólnotowe) są stosowane w całości i bezpośrednio w państwach członkowskich bez potrzeby transponowania ich.

3.Zasada jednolitej wykładni prawa wspólnotowego - prawo unijne musi być w jednolity sposób interpretowane we wszystkich państwach członkowskich - organem wykładni jest Europejski Trybunał Sprawiedliwości w Luksemburgu.

Ustawa o obywatelstwie polskim z 1962

Obywatel - to każda jednostka, która jest związana węzłem prawnym z państwem.

Obywatelstwo - rodzi uprawnienia i obowiązki o charakterze publiczno-prawnym

Art.1. - zasada ciągłości obywatelstwa.

Art.2. - zasada wyłączności obywatelstwa polskiego.

W myśl prawa polskiego - oznacza to, iż ustawodawca w tym artykule reguluje tzw. pozytywny zbieg (konflikt) ustaw o obywatelstwie na skutek którego powstaje zjawisko podwójnego (wielorakiego) obywatelstwa.

Ustawodawca polski nie uznaje tylko obcych obywatelstw własnych obywateli, jeśli wchodzą oni w stosunki z organami polskimi, albo dokonują czynności prawne na podstawie przepisów prawa polskiego.

Art.3. - zasada równouprawnienia małżonków.

Zmiana obywatelstwa jednego z małżonków nie pociąga automatycznie zmiany obywatelstwa drugiego małżonka.

Nabycie obywatelstwa.

I - obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie.

art.4 - zasada krwi (ius sanquinis) - główny sposób nabycia obywatelstwa.

Jedynie posiłkowo stosowana jest zasada terytorialna (ius soli) - Art.5

II - nabycie obywatelstwa przez naturalizację.

Naturalizacja - nadanie obywatelstwa danego państwa cudzoziemcowi.

Art.8 - musi być wniosek cudzoziemca, musi posiadać pozwolenie na osiedlenie się, jeżeli zamieszkuje co najmniej 5 lat w RP.

W drodze postanowienia Prezydent nadaje lub wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego. Od tego postanowienia nie można się odwołać. Jest to decyzja ostateczna.

Uznanie za obywatela polskiego w stosunku do apatrydów lub osób o nieokreślonym obywatelstwie - na podstawie zezwolenia na osiedlenie się.

Cudzoziemiec - to osoba nie posiadająca obywatelstwa polskiego ( również apetryda i osoba o nieokreślonym obywatelstwie).

Neutralizacja uproszczona - art.10 - cudzoziemiec, który ma zezwolenie na osiedlenie się i pozostaje co najmniej 3 lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie nabywa obywatelstwo polskie, jeżeli we właściwym terminie złoży oświadczenie przed wojewodą, a za granicą przed konsulem, a organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.

III - nabycie obywatelstwa przez reintegrację.

Jest to osoba, która utraciła obywatelstwo polskie przez zawarcie związku małżeńskiego z obywatelem innych państw.

Reintegracja - odzyskanie utraconego obywatelstwa

IV - nabycie przez tzw. prawo opcji.

Polega na wyborze obywatelstwa przez osobę, która może starać się o obywatelstwa 2 państw. Na drodze oświadczenia przed wojewoda lub konsulem.

Utrata obywatelstwa.

na wniosek obywatela, który chce zrzec się obywatelstwa. Praezydent wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa za pośrednictwem wojewody.

Organy: Prezydent, Wojewoda, Konsul.

Ustawa - prawo o ZGROMADZENIACH z 1990r.

Zgromadzenie -wolność pokojowego zgromadzania się, ograniczenie może wprowadzić tylko ustawa.

Wolność - dozwolone jest wszystko to, co przez prawo nie zostało zakazane.

Zgromadzenie - zgrupowanie co najmniej 15 osób podjęte w celu wspólnych obrad lub w celu wspólnego wyrażenia stanowiska.

-musi być wskazana podstawa prawna ograniczenia wolności zgromadzania się.

Zgromadzenie publiczne - zgromadzenie organizowane na otwartej przestrzeni dostępnej dla nie określonych imiennie osób. Wymaga uprzedniego zawiadomienia organu gminy, właściwego ze względu na miejsce zgromadzenia.

Zgromadzenia niepubliczne - nie wymagają uprzedniego zawiadomienia organu gminy.

organ gminy może zakazać decyzją administracyjny zgromadzenia publicznego. Ale możemy się odwołać do wojewody, a później do NSA - skarga.

Musimy wyznaczyć organizatora (przewodniczącego), który jest odpowiedzialny za zgodny z przepisami przebieg tego zgromadzenia.

Jego kompetencje to (art.10):

-odpowiada za przebieg (kieruje jego przebiegiem),

-otwiera zgromadzenie,

-zamyka zgromadzenie.

Rozwiązanie zgromadzenia:

- przewodniczący,

- przedstawiciel organu gminy.

Ustawa prawo o STOWARZYSZENIACH z 1989r.

Stowarzyszenie - jest dobrowolnym, samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowych.

Dobrowolnym - nikogo nie można zmuszać, żeby wstąpił do stowarzyszenia, nie można mu utrudniać wystąpienie z niego.

Samorządowym - nie podlega w swojej wewnętrznej działalności żadnemu organowi nadrzędnemu, jeśli chodzi o wewnętrzne funkcje organizowania się to ma przewidziane ustawą organy:

-wolne zgromadzenie członków lub delegatów,

-zarząd,

-organ kontroli.

Trwałym - musi zakładać pewną stabilność, trwałość,

Niezarobkowe - majątek stowarzyszenia nie może być przeznaczony między jego członków.

Stowarzyszenia zarejestrowane różnią się od zwykłych sposobem tworzenia czy zakładania.

Stowarzyszenia zarejestrowane - co najmniej 15 osób, które muszą uchwalić statut- stowarzyszenie rejestrujemy w sądzie rejestrowym - Krajowy rejestr sądowy.

Wpisanie takiego stowarzyszenia powoduje, iż staje się ono osobą prawną.

Może zrzeszać osoby prawne.

Może tworzyć jednostki terenowe.

Majątek (spadki, darowizny, zapisy ofiarności publicznej) - może prowadzić działalność gosp., a uzyskane środki może przeznaczyć na cele statutowe.

Stowarzyszenie zwykłe - 3 osoby - uchwalające regulamin działalności, nie posiadające osobowości prawnej, o założeniu założyciele informują właściwy organ nadzorujący podając nazwę, cel, teren i środki działania, siedzibę i przedstawiciela reprezentującego stowarzyszenie.

Nie może zrzeszać osób prawnych.

Nie może prowadzić działalności gospodarczej.

Nie może przyjmować darowizn, spadków i zapisów, dotacji i korzystać z ofiarności publicznej. Uzyskuje środki ze składek członkowskich.

Nadzór jest pojęciem nadrzędnym w stosunku do kontroli

Nadzór - to kontrola + przewidziane prawem możliwości środków korygujących i władczych, które mają na celu doprowadzenie do stanu wynikającego z obowiązujących norm prawnych.

Kontrola - badanie stanu faktycznego,

-badanie jak być powinno

-porównanie stanu faktycznego ze stanem wynikającym z przepisów prawnych,

-wyciągnięcie wniosków,

poinformowanie organów wyższych

Nadzór nad stowarzyszeniami.

Organy nadzorując sa organami kontroli. Są to Wojewoda i Starosta - art.8 ust.5.

Najpełniejsze kompetencje nadzorujące ma sąd - może rozwiązać stowarzyszenie, sąd może nałożyć grzywnę.

Kompetencje organów nadzorujących:

1.żądać wyjaśnień,

2.żądać odpisów uchwał,

3.żądać wyjaśnienia.

Jak stwierdzi naruszenie prawa, to może wystąpić do sądu o nałożenie grzywny, można ustanowić zarząd komisaryczny. W razie uporczywego naruszania prawa można rozwiązać stowarzyszenie - Sąd

I. Pojęcie PRAWA obywatela.

1.Prawo obywatela wynika z prawa stanowionego z przepisu tzn. nie ma przepisu, to obywatel nie ma prawa.

2.Obywatel może z prawa skorzystać, albo nie ma możności sposobu wyboru zachowania się.

3.W przypadku ewentualnego „sporu” z organem państwowym obywatel winien wykazać podstawę prawną swego uprawnienia.

4.Państwo poprzez swoje organy winno umożliwić obywatelom korzystanie z prawa.

II. Pojęcie WOLNOŚCI obywatela.

1.Wolność obywatela nie musi wynikać z prawa stanowionego, z przepisu, ale jedynie prawem stanowionego, z przepisu, ale jedynie prawem stanowionym czyli przepisem może być organiczony.

2.Obywatel z wolności może skorzystać albo nie.

3.W przypadku ewentualnego „sporu” z organem państwowym, organ państwowy winien wykazać obywatelowi podstawę prawną ograniczenia jego wolności.

4.Państwo poprzez swoje organy winno umożliwić obywatelom korzystania z wolności.

Różnica w 1 i 3 punkcie.

III. Pojęcie OBOWIĄZKU obywatela.

1.Obowiazek obywatela wynika z prawa stanowionego z przepisu tzn. nie ma przepisu, to nie ma obowiązku.

2.W przypadku obowiązku obywatel nie ma możliwości wyboru sposobu zachowania się, winien obowiązek spełnić.

3.W przypadku obowiązku na organie państwowym ciąży obowiązek wykazania podstawy prawnej spełnienia obowiązku przez obywatela.

4.Państwo poprzez swoje organy winno umożliwić obywatelom spełnienie obowiązku.

Z punktu widzenia obywatela lepiej jest, jeżeli w pewnym zakresie swej działalności ma „wolność” a nie „prawa”.

Różnice między „prawem” a „obowiązkiem” punkt 2 i 3.

Nie może być coś prawem i obowiązkiem.

W konstytucji jest podział na:

I - wolności i prawa osobiste,

II - wolności i prawa polityczne,

III - wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

Ad.I. Wolności i prawa osobista.

1.W RP zapewnia się każdemu człowiekowi prawną ochronę życia.

2. zasada nietykalności osobistej

Dozwolone zatrzymanie na 72h, ale po 48h należy tę osobę przekazać do dyspozycji sądu.

3.prawo do rzetelnej procedury sądowej i prawo do sądu.

Na tej podstawie możemy po wyczerpaniu drogi sądowej krajowej powołując się na ten art. I na art.6 Europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka możemy kierować skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z siedzibą w Strasburgu.

Przede wszystkim skarży się przewlekłość postępowania.

Każdy ma prawo do jawnego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki, przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

4. prawo do obrony (dot. postępowania karnego).

1.aspekt materialny - oskarżony jest stroną w procesie, ma prawo i możliwość składania wniosków procesowych, pism, podejmowania czynności procesowych.

2.aspekt formalny - oskarżony ma prawo do posiadania obrońcy z wyboru lub z urzędu.

5. zakaz banicji.

Obywatel polskiego nie można wydalić z kraju ani zakazać mu powrotu do kraju.

6.ekstradycja obywatela polskiego jest zakazana.

Ad.II. Wolności polityczne.

W ramach tych praw mamy czynne i bierne prawo wyborcze.

Inicjatywa obywatelska (ludowa) - grupa co najmniej 100.000 obywateli posiadających czynne prawo wybierania do Sejmu, może złożyć projekt ustawy do Sejmu, który ma obowiązek go rozpatrzyć.

(przejaw demokracji bezpośredniej)

W ramach tych praw jest również dostęp do służby wojskowej, prawo kandydowania, wolność zgromadzeń, wolność zrzeszania się (partie polityczne i stowarzyszenia).

Ad.III Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

Tutaj pojawiają się zasady polityki państwa, aby obywatel (jednostka) mogły je wykorzystać.

Podmioty mogą bezpośrednio, bez potrzeby powoływania się na ustawy powołać się na Konstytucję

Obowiązki jednostki:

-wierność, -służba wojskowa, -przestrzeganie prawa,

-ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych,

-dbałość o środowisko.

Środki ochrony praw i wolności.

1. Skarga Konstytucyjna - art.79K.

2.prawo do wynagrodzenia za szkodę

3.prawo do sądowego dochodzenia naruszonych wolności i praw.

4.prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w I instancji.

5.prawo do wystąpienia do Rzecznika Praw Obywatelskich o pomoc w ochronie wolności i praw.

6.możliwość kierowania skarg i wniosków w drodze administracyjnej.

WŁADZA USTAWODAWCZA

Parlament - Izba wyższa - Senat,

Izba niższa Sejm.

Zasada preponderencji parlamentu nad władzą wykonawczą i sądowniczą.

Kadencja - jest to okres na jaki wyborcy udzielają organowi wybieranemu pełnomocnictw (u nas 4 lata)

Zasady dotyczą działalności parlamentu:

I zasada kadencyjności

Kadencja 4 lata

Wyjątki:

-przedłużenie - art.228 ust.7 w okresie stanu nadzwyczajnego,

-skrócenie:

1) mocą samoistnej uchwały Sejmu - samo rozwiązanie art.98 ust.3- uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów (jednocześnie Senat)

2) Prezydent - art.98 ust.4 i 5

a/ fakultatywnie (może) zarządzenie skrócenia kadencji Sejmu

b/ obligatoryjnie (musi) zarządzenie skrócenia kadencji Sejmu.

Fakultatywne skrócenie kadencji w przypadku uchwalenia budżetu - art.225K - jeżeli w ciągu 4 m-cy od przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi do podpisu, Prezydent może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

Obligatoryjne skrócenie kadencji w przypadku art. 155 ust.2 - w razie nieudzielania Radzie Ministrów wotum zaufania Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza wybory (nie dojdzie do utworzenia Rządu w tzw. II procedurze rezerwowej).

II zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych.

Koniec kadencji Sejmu oznacza przerwanie personalne ciągłości prac Parlamentu, ale oznacza również materialne przerwanie prac - wszystkie ustawy, wnioski, uchwały,

które nie doszły do skutku w Sejmie starej kadencji nie zostają przyjęte „w spadku” przez Sejm nowej kadencji.

Zasada ta nie dotyczy prac komisji śledczej i projektu wniesionego przez ludową inicjatywę ustawodawczą - musi zostać przyjęty pod obrady nowego Sejmu.

III zasada autonomii izb parlamentu.

Wszystko to, co dotyczy zasad organizacji i funkcjonowania Sejmu, czy Senatu podlega regulaminowi Sejmu, Senatu

V zasada permanencji parlamentu.

Polega na tym, że kadencja parlamentu ma charakter jednolity, nie istnieje jej podział na okres sesji i okresy międzysesyjne. W całym okresie funkcjonowania parlamentu może zostać zwołane posiedzenie.

V zasada jawności prac parlamentarnych.

Tzn., że mamy dostęp do obrad sejmu, do dokumentów, stenopisów itp.

Organami Sejmu są:

I organy główne:

1) Marszałek Sejmu,

2) Prezydium Sejmu,

3) Konwent Seniorów.

II organy pomocnicze:

1.Komisje sejmowe

a/ stałe (art.18 R.S.)

b/ nadzwyczajne np. śledcza prawa europejskiego

Forma zrzeszania się parlamentarzystów - (art.8 R.S)

Posłowie mogą tworzyć w Sejmie kluby poselskie lub koła poselskie oparte na zasadzie politycznej.

Kluby tworzy co najmniej 15 posłów.

Koło tworzy co najmniej 3 posłów.

Poseł może należeć tylko do jednego klubu poselskiego lub koła poselskiego.

Kluby i koła mogą na zasadzie wzajemnych porozumień ustanowić wspólną reprezentację w Konwencie Seniorów.

Funkcje Sejmu:

• 1. ustawodawcza

• 2. kontrolna główne

1. ustrojodawcze

2. budżetowa

3. kreacyjna

Ad.1. Funkcja ustawodawcza - polega na stanowieniu ustaw, czyli norm o charakterze abstrakcyjnym, generalnym.

Ustawa -to akt parlamentu o nie ograniczonym zakresie przedmiotowym dochodzącym do skutku w szczególnej procedurze zwanej procedurą budżetową.

Tryb ustawodawczy (procedura ustawodawcza) -to całokształt parlamentarnych i poza parlamentarnych etapów dochodzenia ustawy do skutku.

Etapy:

I prawo inicjatywy ustawodawczej - konstytucyjne uprawnienie podmiotów do wnoszenia projektów ustaw do sejmu

• Prezydent,

• Rada Ministrów (cała)

• Senat,

• Grupa co najmniej 15 posłów lub komisja sejmowa,

• Grupa 100.000 obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.

W zakresie budżetu - wyłączną inicjatywę ustawodawczą ma Rada Ministrów.

W zakresie projektów pilnych (123K) wyłącznie R.M.

Art.235K - podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku o zmianie konstytucji jest 1/5 liczby posłów, Senat i Prezydent.

II rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm w trzech czytaniach.

III 1.Rozpatrzenie (już!) ustawy przez Senat i ewentualne uchwalenie poprawek lub uchwalenie odrzucenia ustawy.

2.Jeśli Senat nic nie zrobi, to przyjmujemy domniemanie, że przyjmujemy ustawę w brzmieniu zaproponowanym przez Sejm - 30 dni.

3.Jeżeli Senat ustawę przyjmie i trafia ona do Prezydenta do podpisu za pośrednictwem Marszałka.

IV Następuje rozpatrzenie uchwały senatu w przedmiocie odrzucenia ustawy, albo następuje rozpatrzenie przez Sejm uchwały Senatu wprowadzającej poprawki. Stanowisko Senatu może być przełamane bezwzględną większością głosów.

Jeśli Sejm nie jest w stanie wygenerować bezwzględnej większości głosów, to jeśli mieliśmy do czynienia z uchwałą Senatu wprowadzającą poprawki to ustawa trafia do Prezydenta w takim brzmieniu wynikającym z poprawek wniesionych przez Senat. Natomiast jeśli Senat proponował odrzucenie ustawy w całości i Sejm nie był w stanie wygenerować bezwzględnej większości, wówczas proces ustawodawczy ulega zamknięciu.

V ustawa trafia do podpisu do Prezydenta.

Prezydent przed podpisaniem ustawy może:

1.ożyć wniosek do TK o stwierdzenie zgodności ustawy z Konstytucją

2.bo Prezydent stosuje tzw. prawo veta o charakterze zawieszającym i może być przełamane w Sejmie kwalifikowaną większością 3/5 posłów.

Jeśli prezydent zwrócił się przed podpisaniem ustawy w trybie tzw. kontroli uprzedniej (prewencyjnej) konstytucyjności ustawy do TK i TK wydał orzeczenie że ustawa jest niezgodna z Konstytucją - to proces ustawodawczy ulega zamknięciu.

Jeżeli niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a TK nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, Prezydent, po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją albo zwraca ustawę Sejmowi w celu usunięcia niezgodności.

Prezydent nie może zawetować ustawy budżetowej, Senat nie może odrzucić jej w całości, może tylko zaproponować poprawki.

Ustawa otrzymuje sankcję - podpis Prezydenta.

VI zarządzenie ogłoszenia ustawy w Dz.U. i to kończy ten etap dochodzenia ustawy do skutku (ustawa nabiera mocy obowiązującej, ale to nie znaczy, że wchodzi w życie - vocatio legis).

Odrębne procedury ustawodawcze

W szczególności - Procedura Budżetowa art.225K

Budżet - zestawienie dochodów i wydatków państwa w czasie roku budżetowego

Wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej w tym zakresie przysługuje - tylko RM ( jest to nie tylko prawo, ale i obowiązek)

2.Projekt ustawy budżetowej trafia na I czytanie na posiedzenie Sejmu.

3.Senat ma 20 dni na zajęcie się ustawą

4.Prezydent ma 7 dni na podpisanie (nie może jej vetować, ale może skierować do TK.

5.Ogromne znaczenie przy pracach przy ustawie budżetowej ma komisja Finansów Publicznych - koordynuje prace nad całą ustawą budżetową, ponieważ poszczególnymi jej cząstkami zajmują się poszczególne komisje resortowe.

6.- jeżeli w ciągu 4 m-cy od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy budżetowej nie zostanie ona przedstawiona Prezydentowi do podpisu, Prezydent może w ciągu 14 dni zarządzić skrócenie kadencji Sejmu.

7.Szczególna rola NIK-u w zakresie sporządzania sprawozdania z przebiegu wykonania ustawy budżetowej przez Rząd.

Jeżeli Rząd nie otrzymuje absolutorium to nic się nie dzieje - art.162K, ale powinien poddać się do dymisji. W tym artykule Konstytucji są wymieszane przypadki jedynie w których następuje zmiana Rządu. Nie ma tu mowy o absolutorium, czyli jeżeli rząd nie uzyska absolutorium, to nie ma prawem przewidzianego obowiązku dymisji Rządu.

Ad.2.Funkcja kontrolna.

Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością RM w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.

Zakres tej funkcji kontrolnej Sejmu- Rząd odpowiada przed Sejmem za politykę Rządu zgodną albo niezgodną z wolą większości parlamentarnej (odpowiedzialność polityczna, parlamentarna).

Odpowiedzialność prawna, konstytucyjna - jest to odpowiedzialność tych szczególnie wysokich rangą urzędników państwowych (organów państwowych) za zawinione naruszenie Konstytucji lub ustaw, za delikt konstytucyjny (zawinione naruszenie konstytucji lub ustaw ale nie będące przestępstwem) skutkujące odpowiedzialnością przed IS.

Prezydent, członkowie Rządu, KRRiT, posłowie i senatorowie tylko za złamanie przepisów antykorupcyjnych.

Odpowiedzialność polityczna, parlamentarna - jest to odpowiedzialność Rządu przed Sejmem za pewien kierunek polityki zgodny albo niezgodny z wolą większości.

Instrumenty funkcji kontrolnej przed Sejmem.

1.wotum nieufności.

2.wotum zaufania.

3.absolutorium.

4.komisje sejmowe -

prawo żądania wysłuchania,

prawo żądania informacji i sprawozdań.

P:5.dezyderat.

6.opinie.

P:7.interpelacje i zapytania poselskie (nad interpelacją może się odbyć debata, a nad zapytaniem nie, interpelacja - charakter pisemny; zapytanie - charakter ustny).

8.zapytania w sprawach wyborczych.

Wotum nieufności - możemy uchwalić 1 ministrowi, ale i kilku ministrom, alb

konstruktywne wotum nieufności premierowi - dymisja RM - konieczność powołania nowego premiera.

Funkcję kontrolną może sprawować zarówno cały Sejm, jak i komisje sejmowe, jak również poszczególni posłowie. To są podmioty, które mogą egzekwować odpowiedzialność polityczną. Sejm może zlecić NIK-owi tę funkcję.

Sytuacja prawna posła i senatora.

I Mandat wolny (niezwiązany) art.104K

Posłowie są przedstawicielami Narodu. Nie wiążą ich instrukcje wyborców (posłowie reprezentują nie tylko tych, którzy ich wybierali, ale cały Naród) - w Polsce.

Mandat związany (imperatywny) - przeciwieństwo mandatu wolnego. Posłowie podlegają woli swoich wyborców, związani są instrukcjami swoich wyborców. Poseł, który postępuje niezgodnie z wolą wyborców może podlegać odwołaniu.

II Immunitety.

Posłowi przysługuje dwa immunitety: 1.materialny (dożywotni) znajduje swoje źródło w Konstytucji, ale także w ustawie o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Oznacza, że poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za działalność wchodzącą w zakres sprawowanego mandatu poselskiego, ani w czasie trwania kadencji, ani po jej zakończeniu

Poseł odpowiada w trybie odpowiedzialności regulaminowej przed Sejmem (upomnienie, udzielenie nagany, pozbawienie uposażenia). Odpowiadanie nie tylko za działania w Sejmie, ale i poza nim. Są to: głosowanie, demonstracje, udział w zebraniach z wyborcami, sposób głosowania. To nie jest immunitet całkowity, to znaczy, że nie może naruszać praw osób trzecich, obejmuje tylko działania, które wynikają z mandatu poselskiego, nie może naruszać praw osób trzecich. Jeśli naruszy prawo osób trzecich, to też może być pociągnięty do odpowiedzialności, ale tylko za zgodą Sejmu.

Zakres działalności posła jest zawarty w ustawie o wykonaniu mandatu posła i senatora.

2.Immunitet formalny (procesowy, względny) - piastun tego immunitetu jest wyłączony na jakiś czas z pod działania norm prawnych procesowych. Dlatego, że ma on charakter zupełny, odnosi się do wszelkich czynów, które mogłyby podlegać odpowiedzialności karnej popełnionych przez posła niezależnie od ich związku z wykonywaniem mandatu. Nie dotyczy odpowiedzialności cywilnej, zawodowej, pracowniczej. Może on zostać uchylony.

Konstytucja i ustawa przewiduje dwie formy jego uchylania:

a/ wyraźne zrzeczenie się przez posła (wyrażenie zgody) - wówczas żadne inne działania nie są już wymagane,

b/ uchwałą Sejmu podjętą kwalifikowaną większością głosów.

W momencie upływu kadencji może zostać podjęte działanie wynikające z procedury karnej.

Władza wykonawcza.

Mamy w naszym systemie dualizm egzekutywy. Z jednej strony mamy RM, Prezesa RM, a z drugiej strony mamy Prezydenta.

Rada Ministrów

Powołanie RM art.162K (jest organem nie kadencyjnym)

Sejm władny jest podjąć swoje działania od momentu powołania organów sejmowych.

1.art.162K wskazuje gdy Prezes RM składa dymisję RM na pierwszym powołaniu nowo wybranego Sejmu.

2.również w przypadku nieuchylenia przez Sejm wotum zaufania dla RM.

3.wotum nieufności.

4.rezygnacja Prezesa RM.

I żaden inny moment tego nie powoduje. Nie ma tu absolutorium, ten katalog z art.162K jest wyczerpany.

Procedury powołania:

Mamy procedurę zasadniczą i dwie procedury rezerwowe. A jeśli nie zostanie utworzony nowy Rząd w II procedurze rezerwowej, to zgodnie z art.155 ust.2 Prezydent obligatoryjnie zarządza skrócenie kadencji Sejmu i rozpisane nowe wybory.

I procedura zasadnicza.

Dzieli się na dwa etapy:

1.etap prezydencki

2.etap sejmowy każdy musi się zakończyć w ciągu 14 dni.

Pierwszym aktem, wynika to z istoty systemu rządów parlamentarno-gabinetowych, że liderowi zwycięskiej partii w wyborach powierza się misję tworzenia Rządu - aktu tego dokonuje Prezydent w drodze tzw. desygnacji- desygnuje kandydata na Prezesa RM.

Pełni ten akt dwojakie funkcje, bo z jednej strony jest to akt urzędowy Prezydenta, a z drugiej strony ta desygnacja upoważnia Prezesa RM do formowania składu swojego Rządu.

Ma na to przeznaczone 14 dn. Wybrana RM otrzymuje akty powołania przez Prezydenta i składa przed Prezydentem przysięgę. W tym momencie przechodzimy do etapu sejmowego - inwestytury sejmowej - oznacza, że Sejm musi jeszcze wyrazić zgodę na formalne rozpoczęcie działalności przez Rząd bezwzględną większością posłów. Zatem Rząd wybrany w tej procedurze będzie Rządem większościowym.

Ma tutaj miejsce Expose Premiera, ma miejsce debata nad tym expose i Sejm taką zgodę wyraża w formie uchwały. Jest to nic innego jak wotum zaufania dla Rządu, który rozpocznie swoją działalność.

I procedura rezerwowa - charakteryzuje się tym, że Rząd powołany w tej procedurze będzie Rządem Sejmowym, bo będzie wyłoniony przez Sejm bezwzględną większością głosów posłów, ale będzie to Rząd, którego formalnego wyboru dokona Sejm.

Ten etap rozpoczyna się w tym momencie, w którym nie doszło do wyłonienia Rządu w I procedurze ( nie została wyłoniona na etapie prezydenckim bądź sejmowym w ciągu 14 dni). Rozpoczyna się od wyboru Prezesa RM przez Sejm. Regulamin Sejmu nam doprecyzowuje, że takiego kandydata może zgłosić co najmniej 46 posłów - większość głosów jak przy procedurze zasadniczej, następuje moment formowania Rządu, ale wybranego przez Sejm. Od tak uformowanego Rządu Prezydent odbiera przysięgę.

W momencie, gdy nie dojdzie do wyłonienia Prezesa RM, albo gdy nie zostanie wyłoniony w okresie 14 dni, albo gdy nie uda się wygenerować tej względnej większości głosów wówczas Konstytucja wskazuje nam...........

II procedura rezerwowa

Dzieli się na:

1.etap prezydencki

2.etap sejmowy 14 dni na desygnację i 14 dni na inwestyturę sejmową.

Wygląda to podobnie jak w I procedurze zasadniczej.

Ale tutaj to wotum zaufania będzie uchwalone zwykłą większością głosów, a więc Rząd będzie Rządem mniejszościowym.

I procedura zasadnicza i II procedura rezerwowa sa dokładnie takie same. Jedyna różnica jest taka, że tu mamy zwykła większość głosów.

Rekonstrukcja Rządu (dokonanie zmian w Gabinecie RM)

Art.161K _ Prezydent na wniosek Prezesa RM dokonuje zmian w składzie RM.

Co do zasady Prezydent dokonuje zmiany ale nie może dokonać nic ponad wnioskiem Prezesa RM. Jeżeli nie ma wniosku Prezesa RM, to nie ma zmian, samodzielnie nie może dokonać takiej rekonstrukcji. Nie może nie zgodzić się z wnioskiem Prezesa RM. Jest tylko jedna sytuacja, w której odbywa się to poza Prezesem RM jest to uchwalenie wotum nieufności w stosunku do określonego ministra, bo w tym momencie to Sejm decyduje o tym, że kierunek polityki danego ministra nie odpowiada większości parlamentarnej i w związku z tym grupa 69 posłów decyduje się na złożenie takiego wniosku o wotum nieufności i wówczas nie ma innej możliwości, jak to, że Prezydent odwołuje danego ministra.

Votum zaufania.

1.jest to ten instrument, narzędzie, które służy do egzekwowania odpowiedzialności politycznej członków Rządu w ramach funkcji kontrolnej.

Spotykamy się z tym przy procedurze powoływania Rządu (Sejm ma uchwalić Rządowi wotum zaufania przy I procedurze zasadniczej i przy II procedurze rezerwowej).

To wotum zaufania służy wyrażeniu zgody na rozpoczęcie przez Rząd działalności.

Po raz drugi spotykamy się z wotum zaufania przy art.160K - Prezesa RM może zwrócić się do Sejmu o wyrażenie RM wotum zaufania. Udzielenie tego wotum RM następuje większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Jest to niesamowite narzędzie dyscyplinujące tą większość parlamentarną, z której wywodzi się Rząd.

Votum nieufności - kolejny instrument, służący egzekwowaniu odpowiedzialności politycznej przed Sejmem.

1.indywidualne (poszczególnemu ministrowi)

2.zbiorowe (solidarne, konstruktywne) art.158K - dla całej RM.

AD.1.Taki wniosek może postawić grupa co najmniej 69 posłów. Głosowanie w kolejności zgłoszenia, bo może być więcej posłów i dalej zgodnie z art.158K.

AD.2.Sejm wyraża RM wotum nieufności większością ustawowej liczby posłów na wniosek zgłoszony przez co najmniej 46 posłów i wskazujący imiennie kandydata na Prezesa RM.

Oznacza to, że pociągnięcie do odpowiedzialności politycznej całej RM łącznie z Prezesem przed Sejm, będzie tylko wtedy skuteczne, jeżeli wyznaczymy sami w głosowaniu kandydata na nowego Prezesa RM i uzyskamy szczególną większość głosów - ustawowa większość liczby posłów - 231.

Absolutorium (ocena) - oznacza pozytywne skwitowanie przez Sejm ustawy budżetowej Rządu zwykłą większością głosów.

Jeżeli Sejm nie uchylił absolutorium ustawie budżetowej - nic się nie dzieje. Nie ma obowiązku złożenia dymisji przez Prezesa RM i jego Gabinet. To absolutorium podejmowane jest po zapoznaniu się z opinią NIK-u i po zapoznaniu się ze sprawozdaniem przedkładanym Sejmowi przez Rząd w związku z nie wykonaniem ustawy budżetowej.

P:Skład RM.

Drugi człon egzekutywy - Prezydent

Jest wybierany na 5-letnia kadencję.

• nie 4 letnią, aby zapewnić niezależność Prezydenta od Sejmu jak i od RM.

Formalnym wymogiem objęcia przez Prezydenta urzędu jest złożenie ślubowania przed Zgromadzeniem Narodowym.

Art.126K - Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem RP i gwarantem ciągłości władzy państwowej.

Pozbawienie urzędu Prezydenta:

śmierć,

-zrzeczenie się urzędu,

-pozbawienie urzędu Prezydenta na mocy TS,

-uchwała podjęta przez Zgromadzenie Narodowe, gdy mamy trwałą niezdolność do sprawowania mandatu.

W momencie opuszczenia urzędu przez Prezydenta obojętnie z jakiej przyczyny, to obowiązki Prezydenta zaczyna sprawować Marszałek Sejmu. Ma takie same kompetencje z jednym wyjątkiem - nie może skrócić kadencji Parlamentu. Marszałek Sejmu przejmuje również władzę w przypadku przejściowej przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta.

Akty prawotwórcze Prezydenta.

Kontrasygnata - współpodpisanie.

Akty Prezydenta wymagają kontrasygnaty (współpodpisania przez Prezesa RM). U nas kontrasygnaty udziela właśnie Prezes RM.

Zjawisko kohabilitacji - Prezes RM pochodzi z przeciwnego obozu politycznego niż prezydent.

Co do zasady mamy zasadę kontrasygnaty tzn. jeżeli nie wiadomo co, to domniemujemy, że akt Prezydenta wymaga kontrasygnaty

Wszystkie akty Prezydenta, które nie wymagają kontrasygnaty - to tzw. prelogatywy prezydenckie art.144 ust.3.

Funkcje kontrasygnaty:

1.forma uzależnienia głowy państwa od Rządu (wymusza współpracę na lini Prezydent - Rada Ministrów),

2.dzięki niej akty Prezydenta otrzymują moc prawną, nadaje się ważności aktom Prezydenta.

Jest to związane z tym, ze Prezydent nie podlega odpowiedzialności politycznej.

Dzięki kontrasygnacie Prezes RM przyjmuje na siebie odpowiedzialność przed Sejmem w zakresie tych aktów, które kontrasygnuje. Nie znaczy to, że Prezydent w zakresie aktów kontrasygnowanych nie odpowiada. Może odpowiadać, ale tylko w drodze odpowiedzialności prawnej, konstytucyjnej przed TS. Może to rodzić również odpowiedzialność po stronie Prezesa RM, który kontrasygnował akt.

Akty prawne (urzędowe) wydawane przez Prezydenta:

1.akty o charakterze prwotwórczym:

a/ rozporzadzenie z mocą ustawy (stan wyjątkowy),

b/ rozporządzenie,

c/ zarządzenia.

2.inne akty, które tego charakteru prawotwórczego nie mają,

-postanowienia (skrócenie kadencji Sejmu, Senatu - nadanie obywatelstwa).

Te wszystkie akty, które nie wymagają kontrasygnaty to prerogatywy prezydenckie. Ale co do zasady Konstytucja formułuje zasady domniemania kontrasygnaty.

Nie wymagają kontrasygnaty np.:

-zarządzenia wyborów do Sejmu, Senatu,

-skracania kadencji Sejmu,

-inicjatywy ustawodawczej

-zarządzenie referendum ogólnokrajowego,

-wniosek o przeprowadzenie kontroli przez NIK,

-powoływania sędziów,

-stosowania prawa łaski.

Jak Prezydent czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji?

1.ma prawo do kontroli prewencyjnej aktów normatywnych (kontrola uprzednia - przed podpisaniem ustawy zwrócić się z wnioskiem do TK o stwierdzenie konstytucyjności danego aktu (dotyczy to też umów międzynarodowych przed ich ratyfikacją),

2.może w ramach kontroli nastepnej (represyjnej) wystapić z wnioskiem do TK o stwierdzenie konstytucyjności aktów normatywnych gdy już weszły w życie,

3.ma prawo inicjatywy ustawodawczej,

4.ma prawo weta ustawodawczego,

5.Prezydent jest podmiotem, który ma prawo wystąpienia z tzw.wstępnym wnioskiem o pociągnięcie okreslonych w Konstytucji osób do odpowiedzialności przed TS.

6.jest jedynym z podmiotów, który ma prawo zlecić NIK-owi wykoniania kontroli w określonym zakresie.

Rodzaje relacji między Prezydentem a poszczególnymi członkami władzy -

1.Relacja na lini suweren - Prezydent.

-Prezydent za zgodą Senatu zgodnie z art.125K ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe,

-Jest jednym z podmiotów, który ma prawo wnioskowania do przeprowadzenia referendum konstytucyjnego.

2.Relacja na lini Prezydent - władza ustawodawcza. Art.10K

-ma prawo inicjatywy ustawodawczej,

-ma prawo weta ustawodawczego (o charakterze zawieszajacym),

-ma uprawnienia do skrócenia kadencji po II procedurze rezerwowej.

3.Relacja na lini Prezydent - władza wykonawcza

-inicjatywa w zakresie desygnowania Premiera ,

-powołania Rządu,

-zaprzysięgania nowo powołanego Rządu,

-pełni funkcję arbitra.

4.Relacja na lini Prezydent - władza sądownicza.

-powołuje sędziów pośród tych kandydatów, którzy zostali przedstawieni przez KRS,

-ingeruje w zakresie prawa łaski (akt jednostkowy),

-powołuje prezesów Sądu Najwuyższego i wiceprezesów,

-powołuje prezesa TK,

-powołuje prezesa NSA,

-kontrola represyjna i prewencyjna.

WŁADZA SĄDOWNICZA.

Główne akty, które wpływają na kształt, ustrój tej władzy:

1.Konstytucja,

2.Ustawa o ustroju sędziów powszechnych,

3.Ustawa o Sądzie Najwyższym,

4.Ustawa o TK,

5.Ustawa o TS,

6. Ustawa o NSA.

Zasady ogólne sądownictwa.

1.art.175K zasada sądowego wymiaru sprawiedliwości w RP.

„Wymiar sprawiedliwości w RP sprawują Sąd Najwyższy, Sądy powszechne, sądy administracyjne oraz sądy wojskowe”.

- ujęciu podmiotowym - Sądy,

- ujęciu przedmiotowym - Sądy rozstrzygajace, jakiś spór toczony przez strony na podstawie powszechnie obowiązujących norm prywatnych.

Sąd jest nie zaangażowany w ten spór ( nie jest zainteresowany treścią rozstrzygnięcia), sąd jest bezstronny, jest arbitrem, który orzeka w sprawie.

Sąd Najwyższy.

Sądy powszechne: Sąd Rej.(s.Grodzkie), S.Okręgowe, S. Apelacyjne.

Sądy Administracyjne

Sądy Wojskowe sądownictwo szczególne.

2.zasada co najmniej dwuinstancyjnego postępowania art.176 K.

Zakłada, że od sądu I instancji przysługuje środek odwoławczy do sądu II instancji.

Po wydanym orzeczeniu SR odwołujemy się do SO itd. (przy NSA toczy się postępowanie sądowo-administracyjne).

Po wydanym orzeczeniu NSA przysługuje nam rewizja nadzwyczajna, ale nie we wszystkich przypadkach, skarga konstytucyjna - przy niezgodności jakiegoś przepisu z Konstytucją.

Sąd Najwyższy dzieli się na:

1.Izbę Cywilną,

2.Izbę Karną, Każda z nich cieszy się autonomią, na czele każdej z nich stoi Prezes Izby.

3.Izbę Pracy,

4.Izbę Wojskową.

SN pełni judykcyjny nad Sądami Powszechnymi, czyli jest to nadzór w

zakresie orzekania w tych sprawach gdzie można złożyć rewizję nadzwyczajną od Sądu Administracyjnego. Realizuje się poprzez składanie kasacji do SN poprzez podejmowanie uchwał interpretacyjnych SN.

3.zasada niezawisłości sędziowskiej oraz gwarancje tej zasady.

Konstytucja stanowi, że sędziowie są niezawiśli. Oznacza to, że podlegają Konstytucji oraz ustawom z wyjątkiem sędziów TK, którzy podlegają tylko Konstytucji.

Oznacza również, że sędziowie są niezależni w swoim orzekaniu od innych organów władzy, ale podlegają nadzorowi judykacyjnemu, który jest prowadzony przez SN.

Każdy sąd może przedstawić TK pytanie jeżeli od odpowiedni na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sadem.

W jaki sposób te gwarancje niezawisłości sędziowskiej są zapewnione?

Mają źródło w Konstytucji i w ustawie o ustroju sądów powszechnych.

-sędziom przysługuje immunitet formalny - bez zgody właściwego sądu dyscyplinarnego sędzia nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej,

-zakaz zatrzymywania, aresztowania bez zgody właściwego Prezesa S.A.

-zakaz przynależności sędziego do partii polit. i związków zawodowych,

-zakaz przenoszenia sędziego bez jego zgody do innej siedziby, lub na inne stanowisko - tylko na mocy orzeczenia sądu i wskazanych w ustawie o ustroju sędziów powszechnych.

-Sędziowie przechodzą w stan spoczynku,

Mają prawo godziwego wynagrodzenia,

Są nieusuwalni,

Za wykroczenia odpowiadają przed sądem dyscyplinarnym,

Warunki jakie musi spełniać kandydat na sędziego:

-29 lat,

-wyższe studia prawnicze,

-nieskazitelny charakter,

-wyciąg z CRS,

-aplikacja sądowa (etatowa, pozaetatowa),

-zdanie egzaminu sędziowskiego,

-asesor przez 3 lata,

-asystent sędziego.

USTAWA O TK.

-sędziowie TK podlegają jedynie Konstytucji, są powoływani na czas kadencji, ich gwarancje niezawisłości są bardzo podobne do innych sędziów, przysługuje im immunitet formalny i inne przesłanki typowe dla sędziów Sądów Powszechnych.

Zakres przedmiotowy kontroli przed TK (kryteria kontroli):

1.TK bada czy dany akt normatywny pod kątem formalnym (czy dany akt został wydany zgodnie z procedura),

2.TK sprawuje kontrolę materialną (bada merytorycznie treść norm ustawy, ratyfikowanej umowy międzynarodowej z przepisami Konstytucji),

3.kontrola kompetencyjna (bada czy dany akt normatywny został wydany przez organ do tego upoważniony, ma do tego kompetencje),

4.kontrola abstrakcyjna - polega na badaniu konstytucyjności, czy legalności aktów normatywnych - legitymację mają :

I - Prezydent w trybie kontroli uprzedniej i następnej, Marszałek Sejmu, Senatu, Prezes RM, 50 posłów, 30 senatorów, Prezes NIK, RPO, I Prezes SN, Prezes NSA (art.191 ust.1K),

II - ogólnokrajowe organy związków zawodowych, władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych i inne związki wyznaniowe,

III - KRS - w zakresie aktów normatywnych, które wiążą się z niezawisłością, niezależnością sądownictwa.

5.kontrola konkretna - wtedy, gdy do TK wpłynie skarga konstytucyjna albo pytanie prawne z art.193 (w danej konkretnej sprawie).

FUNKCJE TK.

Art.188K i art.4 ust.2 ustawy o TK.

1.orzeka w sprawach zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

2.zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi za uprzednią zgodą Sejmu wyrażoną w ustawie,

3.zgodność przepisów prawa, które są wydane przez centralne organy adm.państw. z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami (pr.miejscowe nie przez TK a przez NSA),

4.zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii polit.

5.skargi konstytucyjnej,

6.funkcja sygnalizacyjna - TK sygnalizuje właściwym organom o dostrzeżonych uchybieniach i lukach w prawie,

7.spory kompetencyjne.

Postępowanie przed TK.

Postępowanie reguluje ustawa o TK. Odpowiednio stosuje się przepisy procedury cywilnej.

1.postepowanie przed TK jest kontradyktoryjne,

2.jest jawne co do zasady,

3.jest wolne od opłat (ponosi je Skarb Państwa),

4.wstepne rozpoznanie sprawy - bada się daną sprawę pod katem formalnym.

ORZECZENIA TK i ich skutki.

orzeczenia TK są ostateczne i mają moc powszechnie obowiązującą (art.190K) [erga omnes]

Skutki orzeczenia TK:

-w tym orzeczeniu TK wyraźnie stanowi w jakim czasie dany akt normatywny traci swoją moc obowiązującą (co do zasady- z dniem ogłoszenia, ale jeśli chodzi o ustawę, to 18 m-cy, inne akty normatywne 12 m-cy).

Skutki orzeczeń są zależne od tego, co było ich przedmiotem badania.

Np.orzekanie TK o zgodności celów lub zasad działania partii politycznych z Konstytucją to orzekanie TK o niezgodności rodzi po stronie SO obowiązek wykreślenia partii z rejestru prowadzonego przez SO miasta stołecznego Warszawy.

-jeśli chodzi o skutki orzeczeń z zakresu skargi konstytucyjnej - to, że orzeczenie TK jest ostateczne, to nie powoduje automatycznie zmiany sytuacji prawnej po stronie obywatela. Musi on doprowadzić do wznowienia postępowania.

Jeśli mamy do czynienia z aktami normatywnymi, co do których TK orzekł niezgodność z Konstytucją, to TK orzeka o utracie mocy obowiązującej tych aktów normatywnych.

USTAWA O TS - 26.03.1982r.

Odpowiedzialność prawna (Konstytucyjna) obejmuje popełnienie deliktu konstytucyjnego i w przypadku niektórych podmiotów (Prezydent i członkowie RM) także odpowiedzialność za przestepstwa.

Ale jeśli TS orzeka co do przestepstwa to działa jak sąd karny.

Delikt konstytucyjny - jest to zawinione naruszenie Konstytucji lub ustaw nie będące przestępstwem a popełnione przez podmioty podlegajace odpowiedzialności konstytucyjnej (198K) w zakresie swojego urzędowania, albo w związku z zajmowanym stanowiskiem.

w zakresie urzędowania - tzn. podmiot podlegajacy tej odpowiedzialności wykonuje swoje kompetencje przyznane mu przez prawo, ale w sposób wadliwy (np.Prezydent nie podpisuje ustawy, albo Prezydent wydaje akt bez podpisu prezesa RM, gdzie ten akt wymaga kontrasygnaty),

-w związku z zajmowanym stanowiskiem - tzn. podmiot nie dokonuje czynności, które mieszczą się w granicach jego kompetencji, a tylko ze względu na prawne czy faktyczne możliwości swojego urzędu dokonuje czynności niezgodnej z prawem.

Zakres podmiotowy i przedmiotowy.

Tylko Prezydent odpowiada przed TS za delikty i każde przestępstwo. Ta odpowiedzialność ma charakter zupełny i wyłączny:

-zupełny - dlatego, że za każde przestępstwo,

-wyłączny - odpowiedzialność przed TS.

Członkowie RM i Prezes odpowiadają za delikt konstytucyjny i przestępstwo popełnione w związku z pełnioną funkcją, zajmowanym stanowiskiem.

Prezes NBP, NIK, członkowie KRRiTV i Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych, to są podmioty, które odpowiadają tylko za delikt konstytucyjny.

Posłowie i senatorowie nie ponoszą odpowiedzialności przed TS za delik konstytucyjny, ale tylko za naruszenie przepisów antykorupcyjnych i w zakresie określonym w art.107K (prowadzenie działalności gosp.przynoszacej korzyści).

Zakres podmiotowy - kto może odpowiadać?

Prezydent,

Prezes RM,

Członkowie RM,

Prezes NBP,

Prezes NIK,

Członkowie KRRiTV,

Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych,

Posłowie i Senatorowie w ograniczonym zakresie.

Zakres przedmiotowy.

W zależności, kto tej odpowiedzialności podlega:

-Prezydent - delikt i każde przestępstwo,

-Prezes RM i członkowie - za delikt i za przestepstwo związane z pełnioną funkcją,

-Prezes NIK,NBP,członkowie KRRiTV, Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych - tylko za delikt,

-Posłowie i senatorowie - tylko za złamanie przepisów antykorupcyjnych i za prowadzenie działalności gosp. przynoszącej korzyści.

Jeżeli TS orzeknie, że popełnili (posłowie i senatorowie) przestepstwo antykorupcyjne

to orzeczenie TS powoduje utratę mandatu.

Postepowanie przed TS.

1.wstepny wniosek,

2.komisja odpowiedzialności konstytucyjnej (KOK),

3.postepowanie w stan oskarżenia,

4.postepowanie przed TS I instancja,

5.postepowanie przed TS II instancja.

Prezydent.

ad.1. co najmniej 140 członków ZN,

ad.2. za pośrednictwem Marszałka do KOK (wniosek):

a/ sprawdza się czy delikt został popełniony stosuje się przepisy procedury karnej (śledztwo sejmowe),

b/ może powoływać biegłych , prowadzić postepowanie dowodowe, ekspertyzy,

c/ sprawdza pod względem formalnym i materialnym wnioskiem,

d/ koniec tych spraw, to sprawozdanie tej komisji, albo I wniosek o umorzenie,

albo II wniosek o postanowienie w stan oskarżenia.

ad.3. decyduje o tym (postawienie Prezydenta w stan oskarżenia) ZN - podjęcie ustawy w przedmiocie

postawienia Prezydenta w stan oskarżenia - w większości 2/3.

W przypadku postawienia Prezydenta w stan oskarżenia obowiązki przejmuje Marszałek Sejmu.

Ad.4. 5 sędziów.

Ad.5. 7 sędziów (nie mogą być sędziowie z I instancji)

Jeżeli odpowiada za przestępstwo przed TS, wówczas TS działa jak Sąd Karny.

Inne podmioty: (RM, Prezes RM,……..)

Ad.1 Prezydent,

115 posłów

komisja Śledcza (2/3 większości)

ad.2.wniosek przekazany przez Marszałka do KOK:

-wniosek o umorzenie albo

- wniosek o postanowienie w stan oskarżenia

ad.3.w stosunku do tych podmiotów decyzje o postawienie w stan oskarżenia podejmuje Sejm w formie uchwały,

- jeśli chodzi o prezesa RM i członków Rządu, to to szczególną kwalifikowaną większością głosów 3/5,

- jeśli chodzi o inne podmioty to wystarczy bezwzględną większością głosów w Sejmie,

ad.4.

ad.5. tak samo,

W tych przypadkach TS orzeka o pozbawieniu pewnych funkcji itd. (odznaczenia………)

I Umowy międzynarodowe

Dwa rodzaje umów ratyfikowanych:

1.umowy takie, które po ich zawarciu ratyfikuje Prezydent

2.umowy, które mogą być ratyfikowane przez Prezydenta dopiero po uzyskaniu wcześniej zgody Sejmu wyrażonej w ustawie

Rozporządzenia (wykonawcze) :

1.wydawane przez organy wykonawcze - wyłącznie

2.wykonawczymi dlatego, że ich zasadniczym celem jest umożliwienie realizacji wykonania ustawy

Rozporządzenie może wydawać Prezydent, Rada Ministrów, Prezes Rady Ministrów, Ministrowie wyłącznie resortowi, którzy kierują resortami. Każdy Minister z osobna albo dwóch czy więcej ministrów wspólnie.

Organem Państwowym jest wyłącznie Minister a nie ministerstwo.

O tym, kto ma wydać rozporządzenie i czy można wydać rozporządzenie stanowi ustawa, a konkretnie upoważnienie, które znajduje się w ustawie.

To specjalne upoważnienie do wydania rozporządzenia nazywa się delegacją ustawową.

Proces ustawodawczy w Polsce.

A) inicjatywa ustawodawcza.

Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje posłom ( w liczbie co najmniej 15), komisjom sejmowym, Prezydentowi RP, Radzie Ministrów, grupie co najmniej 100 tys. Obywateli mających prawo wybierania do Sejmu.

Projekt ustaw składa się na piśmie Marszałkowi Sejmu. Do projektu dołącza się uzasadnienie wyjaśniające potrzebę i cel wydania ustawy, przedstawiające rzeczywisty stan w dziedzinie podlegającej jej regulacji oraz jej skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne, a także wskazujące źródła finansowania.

b)postępowanie w Sejmie

Wymóg rozpatrywania projektów ustaw w trzech czytaniach ustanawia obecnie Konstytucja RP.

Pierwsze czytanie obejmuje uzasadnienie projektu ustawy przez wnioskodawcę, pytania posłów oraz dyskusję nad ogólnymi zasadami projektu. Kończy je głosowanie, w którym Sejm może odrzucić projekt w całości, albo zdecydować o nadaniu mu dalszego biegu i skierować go do komisji. Czytanie to przeprowadza się

na posiedzeniu plenarnym Sejmu tylko w przypadku projektów ważniejszych ustaw.

Odbycie pierwszego czytania na posiedzeniu komisji uniemożliwia w praktyce odrzucenia projektu w całości już na tym etapie prac. Zastrzeżone to jest do decyzji Sejmu in pleno.

Czekać więc trzeba aż do głosowania kończącego trzecie czytanie.

Drugie czytanie obejmuje: przedstawienie Sejmowi sprawozdania o projekcie ustawy sporządzonego przez komisję, do których skierowano projekt po pierwszym czytaniu, a także przeprowadzenie debaty oraz zgłoszenie poprawek i wniosków. Prawo zgłaszania poprawek ma wnioskodawca, posłowie i rząd.

Należ wyraźnie podkreślić, że drugiego czytania nie kończy ostatecznie głosowanie nad całością projektu. Drugie czytanie może odbyć się nie wcześniej niż 7 dni od doręczenia posłom sprawozdania komisji. W razie zgłoszenia w drugim czytaniu nowych poprawek i wniosków, projekt ustawy kieruje się ponownie do komisji, które po ich rozpatrzeniu przedkładają Sejmowi dodatkowe sprawozdanie, wnioskując w nim o ich przyjęcie lub odrzucenie.

W postępowaniu sejmowym szczególnie szeroka możliwość modyfikowania projektu ustawy występuje na etapie prac komisji, pomiędzy pierwszym, a drugim czytaniem projektu.

Bardziej ograniczone jest prawo wnoszenia poprawek w drugim czytaniu i w dalszych etapach postępowania sejmowego.

Trzecie czytanie obejmuje:

1.przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji lub jeżeli projekt nie został ponownie skierowany do komisji - przedstawienie przez posła sprawozdawcę poprawek i wniosków zgłoszonych podczas drugiego czytania.

2.głosowanie.

Do trzeciego głosowania można przystąpić niezwłocznie po drugim czytaniu jeśli w tym drugim czytaniu projekt nie został skierowany ponownie do komisji. Głosowanie Stanowi immanentną część tylko tego czytania i nie może być potraktowane jako element drugiego czytania.

Głosowanie kończące trzecie czytanie ma następujący porządek: najpierw głosuje się wniosek odrzucenie projektu w całości,

jeśli został on w ogóle postawiony. Gdy Sejm nie odrzucił projektu głosuje się poprawki do poszczególnych artykułów, przy czym zaczyna się od najdalej idących. Na koniec poddaje się pod głosowanie projekt w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisję, ze zmianami wynikającymi z przegłosowanych poprawek. Marszałek Sejmu może odroczyć głosowanie nad całością projektu na czas potrzebny do zbadania, czy pomiędzy poszczególnymi przepisami nie zachodzą sprzeczności.

a)postępowanie w Senacie.

Po otrzymaniu ustawy uchwalonej przez Sejm Marszałek Senatu kieruje ją do rozpatrzenia do komisji senackich właściwych merytorycznie ze względu na jej przedmiot. W terminie nie dłuższym niż dwa tygodnie komisje przygotowują projekt uchwały Senatu w sprawie ustawy. Mogą one zaproponować albo przyjęcie ustawy bez poprawek, albo jej odrzucenie, albo jej przyjęcie z poprawkami. Uchwałę w tej sprawie Senat podejmuje zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby senatorów. Następnie przekazuje się ją Marszałkowi Sejmu. Jeżeli Senat w ciągu 30 dni od dnia przekazania mu ustawy uchwalonej przez Sejm nie podejmuje stosownej uchwały, ustawę uznaję się za uchwaloną w brzmieniu przyjętym przez Sejm.

b)rozpatrywanie przez Sejm stanowiska Senatu.

Jeżeli Senat odrzuci ustawę uchwaloną przez sejm lub wprowadził do niej poprawki, ustawa ta wraca do Sejmu. Sejm w postępowaniu ustawodawczym odgrywa rolę pierwszorzędną.

Uchwałę Senatu zawierającą poprawki Marszałek Sejmu kieruje do rozpatrzenie przez komisje, które przedtem zajmowały się projektem danej ustawy. Po rozpatrzeniu poprawek Senatu przedstawiają one Sejmowi sprawozdanie, w którego konkluzji wnioskują o uchwalenie proponowanych przez Senat zmian w całości lub w części albo o nie przyjęcie poprawek Senatu. .Rozpatrzenie sprawozdania komisji przez Sejm na posiedzeniu plenarnym może odbyć się nie wcześniej niż trzeciego dnia od doręczenia posłom tych sprawozdań, chyba że Sejm postanowi inaczej.

Sejm na wniosek Marszałka Sejmu może rozpatrzyć stanowisko Senatu bez uprzedniego kierowania sprawy do komisji. Rozpatrując stanowisko Senatu Sejm może je odrzucić bezwzględną większością głosów. Jeżeli tego nie uczyni uznaje się, że zaaprobował to stanowisko.

c)promulgacja - podpisanie ustawy przez Prezydenta RP.

Konstytucja w art.122 ust.1 ustanawia jedną, ale za to wyraźnie określoną przesłankę podpisania ustawy przez prezydenta. Jest nią należyte, zgodne z Konstytucją uchwalenie ustawy przez parlament. W świetle tej regulacji podpisanie ustawy przez prezydenta ma charakter wykonawczy i nie stanowi formy jego udziału w wykonaniu funkcji ustawodawczej. Podpisanie ustawy przez prezydenta oznacza urzędowe stwierdzenie, iż została ona uchwalona przez odpowiednie organy (Sejm i Senat) w konstytucyjnie określonym trybie i w brzmieniu przedstawionym prezydentowi przez Marszałka Sejmu.

Przyznano Prezydentowi prawo weta zawieszającego. Nowa Konstytucja obniżyła tylko z 2/3 do 3/5 większość potrzebną do jego oddalenia w Sejmie.

Konstytucja reguluje następujące elementy weta prezydenckiego:

1.weto nie może dotyczyć ustawy o zmianie konstytucji ani ustawy budżetowej oraz ustawy o prowizorium budżetowym.

2.weto dotyczy ustaw, których proces legislacyjny w parlamencie uległ już zakończeniu.

Implikuje to obowiązek prezydenta do badania, czy ustawa została przyjęta przez Sejm i Senat w trybie zgodnym z Konstytucją.

21-dniowy termin na złożenie weta wiąże się z czasem pozostawionym prezydentowi na podpisanie ustawy. Bieg tego terminu ulega wstrzymaniu, gdy prezydent przed podpisaniem ustawy zwrócił się do TK o zbadanie jej konstytucyjności lub wystąpił do Sejmu o ponowne rozpatrzenie. Uznanie przez TK ustawy za zgodną z Konstytucją powoduje, że prezydent nie może odmówić już jej podpisania, powołując się na przyczyny, które podniósł we wniosku do TK, albo formułując nowe wobec niej zarzuty.

Obowiązek umotywowania weta.

Dzięki temu obowiązkowi Sejm ma możność zapoznania się z przyczynami ingerencji prezydenta w proces gospodarczy.

Forma prawna weta.

Powinno mieć formę wniosku o ponowne rozpatrzenie ustawy skierowanego do Sejmu. Jego przedmiotem może być zarówno cała ustawa, jak i tylko niektóre jej postanowienia.

Oprócz uzasadnienia prezydent może w nim zawrzeć własne postulaty co do regulacji ustawowej.

f) Ponowne rozpatrywanie przez Sejm ustawy, której podpisania odmówił prezydent i usuwanie niezgodności ustawy z konstytucją.

Przyjęcie konstrukcji weta zawieszającego pozwala Sejmowi na powtórne zajęcie stanowiska w sprawie ustawy zakwestionowanej przez prezydenta. Znając motywy kierujące prezydentem przy odmowie podpisania danej ustawy Sejm może je podzielić lub odrzucić. Marszałek Sejmu kieruje zawetowaną ustawę wraz z umotywowanym wnioskiem prezydenta do komisji, które rozpatrywały projekt ustawy przed jej uchwaleniem przez Sejm. Zarządza też drukowanie wniosku prezydenta i doręczenie go posłom. Po rozpatrzeniu wniosku prezydenta komisje, do których został on kierowany, przedkładają Sejmowi sprawozdanie. Przedstawiają w nim wniosek o ponowne uchylenie ustawy w brzmieniu dotychczasowym lub wniosek przeciwny. O ponownym uchwaleniu ustawy w brzmieniu dotychczasowym Sejm decyduje większością 3/5 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeżeli zaś Sejm ponownie uchwali ustawę, Marszałek Sejmu powiadamia o tym niezwłocznie prezydenta. Ma on wówczas obowiązek podpisania tej ustawy w ciągu 7 dni. W razie ponownego uchwalenia ustawy prezydent nie może wystąpić do TK o zbadanie jej zgodności z Konstytucją, nawet jeżeli wcześniej nie skorzystał z tej możliwości.

Prezydent może nie tylko zwrócić całą ustawę Sejmowi, ale po zasięgnięciu opinii Marszałka Sejmu może ją podpisać z pominięciem przepisów uznanych przez TK za niezgodne z konstytucją, jeżeli TK nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą. Wówczas zwraca Sejmowi tę ustawę w celu usunięcia niezgodności.

g) Ogłoszenie ustawy.

Konstytucja stanowi, że zarządzenie ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw RP stanowi obowiązek prezydenta.

WŁADZA USTAWODAWCZA.

Związana jest z odgrywaną przez parlament rolą w ramach systemu podziału władz. Konstytucja powierza władzę ustawodawczą obu izbom parlamentu, przyznaje parlamentowi nie tylko prawo stanowienia ustaw, ale również i zmiany Konstytucji, a ponadto każda z izb z osobna, jak i obie połaczone z Zgromadzenie Narodowe mogą podejmować uchwały.

Funkcję ustrojodawczą polegającą zarówno na częściowych jak i całkowitej zmianie Konstytucji.

Funkcja kontrolna.

Do najczęściej występujących form kontroli parlamentarnej należą:

-udzielanie rządowi absolutorium,

-powoływanie przez parlament specjalnych organów pomocniczych, którym powierza się kontrolę nad finansami publicznymi,

-ratyfikacja umów międzynarodowych lub wyrażanie zgody no ich ratyfikację,

-rezolucje parlamentu i jego komisji,

-wysłuchanie sprawozdań z działalności innych naczelnych organów państwowych

-działalność kontrolna komisji parlamentarnych i powoływanie komisji śledczych,

-interpelacje deputowanych,

-pytania deputowanych.

Funkcja kreacyjna.

W jej ramach parlament podejmuje decyzje dotyczace obsady personalnej określonych naczelnych organów państwowych powołując i odwołując ich piastunów.

Kadencja parlamentu.

Czas trwania kadencji.

W Polsce kadencja obu izb wynosi cztery lata i ich skład odnawiany jest w jednych wyborach. Konstytucja w art.98 ust.1 stanowi, że kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji. Zasada ta obowiązuje również w razie skrócenia kadencji Sejmu.

Skrócenie kadencji Sejmu pociąga za sobą automatycznie skrócenie kadencji Senatu. Skrócić kadencję Sejmu może w określonych przypadkach prezydent. Swoją kadencję może też skrócić Sejm uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów.

Przedłużenie kadencji obu izb możliwe byłoby wyłącznie w drodze zmiany Konstytucji, gdyż obecnie jej postanowienia nie przewidują w ogóle takiej ewentualności. Jedynym wyjątkiem jest przedłużenie kadencji nie tylko obu izb, ale również i prezydenta oraz organów samorządu terytorialnego, w czasie stanu nadzwyczajnego do 90 dni po jego zakończeniu.

Upływ kadencji Sejmu i równoczesny upływ kadencji Senatu pociąga za sobą przerwanie rozpatrywania spraw będących przedmiotem prac. Następny parlament, przychodzący z nowych wyborów uzyskuje nową legitymację do wypełnienia swoich funkcji i w myśl powszechnie akceptowanej w państwach demokratycznych zasady dyskontynuacji nie może podjąć tych przerwanych prac. Najwyżej mógłby od początku inicjować odpowiednie postępowania, gdyby uznał za stosowne rozpatrywanie danych spraw.

W Polsce posłowie w oparciu o „zasadę polityczną” (art.9 ust.1) mogą tworzyć w Sejmie kluby poselskie liczące co najmniej 15 posłów lub koła poselskie, które tworzy co najmniej 3 posłów.

Senatorowie mogą tworzyć w Senacie, również na zasadzie politycznej, kluby senackie liczące co najmniej 7 senatorów lub koła senackie liczące minimum 3 senatorów. Podobnie jak poseł, senator może należeć tylko do jednego klubu lub koła senackiego.

1.Organy Sejmu.

Marszałek Sejmu - ma on przewodniczyć obradom Sejmu, strzec jego praw i reprezentować go na zewnątrz.

Wskazane w art110 ust.2 Konstytucji kompetencje Marszałka Sejmu bardziej szczegółowo określa regulamin Sejmu. Zadania wymienione w Konstytucji uzupełnia on o:

-zwoływanie posiedzeń Sejmu,

-czuwanie nad tokiem i terminowością prac Sejmu i jego organów,

-kierowanie pracami Prezydium Sejmu i przewodniczenie jego obradom,

-zwoływanie Konwentu Seniorów i przewodniczenie jego obradom,

-nadawanie biegu inicjatywom ustawodawczym i uchwałodawczym oraz wnioskom organów państwa skierowanym do Sejmu,

-prowadzenie spraw z zakresu stosunku z Senatem oraz stosunku Sejmu z parlamentami innych krajów,

-przedstawianie okresowych ocen wykonania przez organy administracji państwowej obowiązków wobec Sejmu, jego organów oraz posłów i przekazywanie wniosków w tym zakresie premierowi, prezydiom komisji sejmowych oraz posłom,

-udzielanie posłom niezbędnej pomocy w ich pracy,

-sprawowanie pieczy nad spokojem i porządkiem na całym obszarze należącym do Sejmu,

-wydawanie zarządzeń porządkowych,

-nadawanie statutu Kancelarii Sejmu i ustalanie projektu jej budżetu,

-nadzorowanie wykonania budżetu Kancelarii Sejmu,

-powoływanie i odwoływanie Szefa Kancelarii Sejmu,

powoływanie i odwoływanie zastępców Szefa Kancelarii Sejmu.

Marszałek wypełnia ponadto szereg kompetencji przyznanych mu w regulaminie (np. udziela posłom urlopu od wykonywania obowiązków poselskich).

Wicemarszałkowie Sejmu zastępują marszałka w zakresie przez niego określonym. Ich liczba nie jest stała i określa ją Sejm w drodze uchwały.

Marszałek Sejmu i wicemarszałkowie wybierani są spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 15 posłów, bezwzględną większością głosów w głosowaniu imiennym, chyba że Sejm postanowi inaczej.

Marszałek i wicemarszałkowie Sejmu tworzą Prezydium Sejmu. Ustala ono plan prac izby po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów, ustala tzw. tygodnie posiedzeń, dokonuje wykładni regulaminu Sejmu, opiniuje sprawy wniesione przez Marszałka Sejmu, organizuje współpracę między komisjami sejmowymi i koordynuje ich działania, ustala zasady organizowania doradztwa naukowego na rzecz Sejmu i jego organów.

Organem nieprzewidzianym w Konstytucji, ale istniejącym na podstawie regulaminu Sejmu jest Konwent Seniorów. W jego skład wchodzą Marszałek Sejmu i wicemarszałkowie, przewodniczący lub wiceprzewodniczący klubów oraz przedstawiciele porozumień ustanowionych przez kluby i koła, a także klubów parlamentarnych, jeśli reprezentują co najmniej 15 posłów oraz kół parlamentarnych reprezentujących w dniu rozpoczęcia kadencji Sejmu osobną listę wyborczą.

Konwent Seniorów jest organem zapewniającym współdziałanie klubów w sprawach związanych z działalnością i tokiem prac Sejmu. Ma on charakter opiniodawczo-doradczy.

Opiniuje on w szczególności:

-projekty prac Sejmu,

-projekty porządku dziennego poszczególnych posiedzeń Sejmu i ich terminy,

-wnioski co do trybu dyskusji nad punktami porządku dziennego,

-wnioski co do wyboru przez Sejm jego organów,

-zadania i przebieg pracy Kancelarii Sejmu oraz inne sprawy przekazane przez marszałka lub Prezydium Sejmu.

Konwent Seniorów zwołuje Marszałek Sejmu z własnej inicjatywy lub z inicjatywy Prezydium Sejmu albo na wniosek klubu reprezentowanego w Konwencie lub grupy co najmniej 15 posłów.

Sejm powołuje komisje. Są one organami powołanymi do rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu, wyrażania opinii w sprawach przekazywanych pod ich obrady przez Sejm, jego marszałka lub Prezydium, a także są organami kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami. Mają one charakter wewnętrznych organów pomocniczych i opiniodawczych Sejmu i są mu podporządkowane.

Konstytucja RP wyróżnia następujące rodzaje komisji:

• stałe,

• nadzwyczajne,

• śledcze.

Komisje stałe to takie, których istnienie przewidziane jest w regulaminie Sejmu, a ich przedmiotowy zakres działania określa załącznik do tego regulaminu. Istnieją one przez cały okres danej kadencji Sejmu.

Komisje stałe zwykle dzieli się na:

resortowe - zajmujące się sprawami powierzonymi jednemu lub kilku resortom administracji państwowej i kontrolujące ich działalność,

nieresortowe - powoływane do zajmowania się sprawami o charakterze międzyresortowym lub nie związanym z działalnością administracji.

Dzięki komisjom stałym Sejm dysponuje wyspecjalizowanymi organami, których członkowie posiadają wiedzę merytoryczną umożliwiającą im zajmowanie się problemami szczegółowymi, stanowiącymi przedmiot obrad izby lub też wypełnianie funkcji kontrolnej wobec odpowiednich ministrów. Z posłami na forum komisji współdziałają tez eksperci.

Sejm powołując i odwołując komisje nadzwyczajne określa ich cel, zasady i tryb działania. Mogą istnieć przez cały okres kadencji Sejmu lub tylko przez czas konieczny dla wypełnienia powierzonych im zadań.

Komisje śledcze powoływane są przez Sejm dla zbadania określonej sprawy. Komisję taką Sejm powołuje bezwzględną większością głosów. W jej skład może wchodzić maksymalnie 11 posłów, którzy powinni odzwierciedlać reprezentację klubów i kół mających swoich przedstawicieli w Konwencie Saniorów, odpowiednio do jej liczebności. Komisja może prowadzić postępowanie niezależnie od postępowania prowadzonego lub już prawomocnie zakończonego przez inny organ władzy publicznej, z tym że przedmiotem działania komisji nie może być ocena zgodności z prawem orzeczeń sądowych. Każda osoba wezwana przez komisję ma obowiązek stawić się przed nią i złożyć zeznanie. Komisja może zwrócić się do Prokuratora Generalnego o przeprowadzenie określonych czynności.

Skład osobowy komisji wybiera w drodze uchwały Sejm na wniosek swojego Prezydium, po zasięgnięciu opinii Konwentu Seniorów. Członkami komisji mogą być tylko posłowie.

Komisja na pierwszym swoim posiedzeniu, zwołanym i prowadzonym przez Marszałka Sejmu, wybiera ze swojego grona, w głosowaniu jawnym, większością głosów, prezydium w składzie przewodniczącego i zastępcy przewodniczącego. Przewodniczący, w razie jego nieobecności jeden z jego zastępców kieruje obradami komisji. Na żądanie Prezydium Sejmu lub na pisemny wniosek ¼ ogólnej liczby członków komisji przewodniczący jest zobowiązany zwołać jej posiedzenie w celu rozpatrzenia określonej sprawy. Prezydium komisji kieruje jej pracami i zwołuje jej posiedzenia, opracowuje plany pracy komisji, ustala porządek dzienny i terminy posiedzeń, czuwa nad ich przygotowaniem, zapewnia członkom komisji terminowe otrzymywanie należycie przygotowanych materiałów, wyznacza sprawozdawców na posiedzenia komisji, informuje Prezydium Sejmu o przebiegu prac komisji.

Prezydium komisji może zwrócić się do właściwych organów, instytucji i organizacji o przedstawienie stanowiska w sprawie wniosku lub uwagi wypowiedzianej przez posła w toku posiedzenia komisji.

Komisje sejmowe obradują na posiedzeniach. Posiedzenia komisji są jawne, ale komisja może postanowić odbycie posiedzenia zamkniętego.

Uchwały komisji sejmowych zapadają większością głosów, w obecności co

najmniej 1/3 liczby jej członków.

Przedmiot posiedzeń komisji stanowi m.in.: rozpatrywanie i opiniowanie założeń projektów ustaw i uchwał, rozpatrywanie projektów ustaw i uchwał, rozpatrywanie przekazanych im uchwał zawierających stanowisko Senatu wobec ustawy uchwalonej przez Sejm, rozpatrywanie sprawozdań i informacji ministrów oraz kierowników naczelnych organów administracji państwowej i innych urzędów i instytucji, analizowanie działalności poszczególnych działów administracji i gospodarki państwowej, rozpatrywanie spraw związanych z wprowadzeniem w życie i wykonywaniem ustaw i uchwał Sejmu, a także realizacją uchwalonych przez komisje dezyderatów, opiniowanie skierowanych do Marszałka Sejmu wniosków w sprawie wyboru, powołania lub odwołania przez Sejm poszczególnych osób na stanowiska państwowe. Na żądanie prezydium komisji ministrowie oraz kierownicy naczelnych organów administracji państwowej i innych urzędów i instytucji mają obowiązek przedstawiać sprawozdania i udzielać informacji, a także obowiązani są uczestniczyć w posiedzeniach komisji, na których rozpatrywane są sprawy dotyczące ich zakresu działania. Komisja uchwala dezyderaty, które są jedną z prawnych form jej działania i zawierają jej postulaty w określonych sprawach. Dezyderaty skierowane mogą być do Rady Ministrów lub poszczególnych jej członków, Prezesa NIK, Prezesa NBP, Prokuratora Generalnego oraz Głównego Inspektora Pracy. Adresat ma obowiązek ustosunkować się do dezyderatu na piśmie w ciągu 30 dni.

Komisja uchwala również opinie zawierające jej stanowisko w określonej sprawie i przedstawione tym samym organom, do których może być skierowany dezyderat, a także innym centralnym urzędom i instytucjom. Adresat opinii jest obowiązany na żądanie komisji przedstawić swoje stanowisko w danej sprawie w ciągu 30 dni.

Szczególną formą działań komisji są wizytacje i badania działalności poszczególnych zakładów oraz spółek z udziałem Skarbu Państwa, przedsiębiorstw i innych instytucji państwowych.

Komisje sejmowe mogą odbywać posiedzenia wspólne, którym przewodniczy jeden z ich przewodniczących. Uchwały takich obradujących komisji zapadają większością głosów przy quorum co najmniej 1/3 liczby członków każdej z komisji.

Marszałek Senior powołany spośród najstarszych wiekiem posłów przez Prezydenta RP otwiera pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu oraz przeprowadza na nim złożenie ślubowania poselskiego, a następnie przeprowadza wybór Marszałka Sejmu przy pomocy powołanych przez siebie, spośród najmłodszych wiekiem posłów, sekretarzy tymczasowych. Po dokonaniu przez Sejm wyboru Marszałka Sejmu to on przejmuje przewodnictwo obrad i Marszałek Senior przestaje pełnić swoje funkcje.

Sejm wybiera spośród posłów dwudziestu sekretarzy Sejmu. Do zadań sekretarzy należy prowadzenie listy mówców i protokołów posiedzeń Sejmu, obliczanie głosów i pełnienie innych czynności zleconych przez Marszałka Sejmu.

Pomocniczą jednostką Sejmu i jego organów jest Kancelaria Sejmu wykonująca zadania organizacyjno-techniczne i doradcze. Stwarza ona posłom warunki do wykonywania mandatu i uczestniczenia w pracach Sejmu, a także zapewnia techniczno-organizacyjne i finansowe warunki działalności biur poselskich lub innych jednostek organizacyjnych powołanych do obsługi terenowej działalności posłów. Kancelaria Sejmu przygotowuje też projekt swojego budżetu i sporządza sprawozdanie z jego wykonania. Do jej zadań należy także zapewnienie posłom pomocy socjalnej w uzasadnionych przypadkach.

2.Funkcje Sejmu

Konstytucja stanowi, że Sejm, podobnie jak Senat, obraduje na posiedzeniach. Są one zebraniami posłów pod przewodnictwem Marszałka Sejmu. Ich celem jest rozpatrzenie spraw będących przedmiotem porządku obrad i objętych jednym porządkiem dziennym. Ustala go Marszałek Sejmu po wysłuchaniu opinii Konwentu Seniorów.

Przedmiot posiedzeń Sejmu stanowią m.in.: wybór organów wewnętrznych Sejmu, powołanie i odwołanie piastunów określonych naczelnych organów państwowych ( I Prezesa SN, Prezesa NIK, Prezesa NBP), powołuje RPO, orędzia prezydenta, projekty ustaw i uchwał Sejmu, uchwały Senatu o wprowadzeniu poprawek do ustawy uchwalonej przez Sejm lub jej odrzuceniu, weta prezydenckie, projekty ustawy budżetowej i innych planów finansowych państwa oraz sprawozdania z ich wykonania wraz z wnioskiem w przedmiocie absolutorium,

expose premiera, wybór Rady Ministrów w wypadkach określonych w Konstytucji, wnioski wyrażenie wotum nieufności poszczególnym ministrom lub całemu rządowi, uwagi NIK do sprawozdań Rady Ministrów z wykonania zadań społeczno-gospodarczych oraz analiza wykonania budżetu, sprawozdania z działalności określonych naczelnych organów państwowych (NIK,RPO,KRRiT), orzeczenia TK stwierdzające niezgodność ustawy z Konstytucją oraz informacje TK o istotnych problemach wynikających z jego działalności i orzecznictwa, sprawy związane z wprowadzeniem w życie i wykonaniem ustaw i uchwał, interpelacje i zapytania poselskie.

Posiedzenia Sejmu są jawne.

W posiedzeniach Sejmu uczestniczy prezydent, gdy uzna to za celowe. Obowiązkowo zaś uczestniczą w nich członkowie Rady Ministrów oraz prezesi NIK i NBP, a gdy nie mogą być obecni delegują swoich upełnomocnionych zastępców. Wstęp na sale posiedzeń Sejmu przysługuje Marszałkowi Senatu, I Prezesowi SN, RPO, Przewodniczącemu Trybunału Stanu, Prezesowi TK oraz ministrom stanu.

Obradami Sejmu kieruje Marszałek Sejmu lub w jego zastępstwie wicemarszałek, przy pomocy dwóch sekretarzy. Kierujący czuwa nad przestrzeganiem w toku obrad regulaminu Sejmu oraz powagi i porządku na sali posiedzeń. Może przywoływać „so rzeczy” zwrócić uwagę posłowi, który w swoim wystąpieniu odbiega od przedmiotu obrad. Po dwukrotnym, bezskutecznym przywołaniu marszałek może odebrać głos przemawiającemu. W stosunku do posłów zakłócających porządek obrad marszałek ma prawo przywołać ich „do porządku”, a jeżeli dopuści się ciężkiego naruszenia porządku obrad - ma prawo przywołać ich „do porządku z zapisaniem do protokołu”. Gdyby poseł nadal zakłócał posiedzenie marszałek może wykluczyć go z posiedzenia. Jeżeli mimo to poseł nie opuści sali posiedzeń marszałek zarządza przerwę w obradach. Od decyzji marszałka poseł może odwołać się do Prezydium Sejmu, które niezwłocznie rozstrzyga sprawę po zasięgnięciu opinii Komisji Regulaminowej i Spraw Poselskich. Decyzja ta jest ostateczna.

Marszałek Sejmu udziela głosu w sprawach objętych porządkiem dziennym posiedzenia. Posłowie pragnący wziąć udział w dyskusji nad określonym punktem zapisują się do głosu u sekretarza Sejmu. Marszałek udziela im głosu według kolejności zapisu.

Przemówienia posłów w dyskusji nie mogą przekroczyć 10 minut, z wyjątkiem wystąpień klubowych, dla których granica ta wynosi 20 minut. W debacie nad daną sprawą poseł może zabrać głos najwyżej dwukrotnie, z tym że za drugim razem ma do dyspozycji tylko 5 minut.

Poza porządkiem dziennym posiedzenia lub w związku z dyskusją marszałek udziela głosu:

1.prezydentowi, na jego życzenie, dla wygłoszenia orędzia,

2.posłom dla zgłoszenia wniosku formalnego w sprawach dotyczących przedmiotu porządku dziennego i przebiegu posiedzenia,

3.posłom dla sprostowania błędnie zrozumianego lub nieściśle przytoczonego stwierdzenia mówcy,

4.posłom dla wygłoszenia oświadczenia poselskiego zawierającego stanowisko danego posła w jakiejś sprawie, przy czym przedmiotem oświadczenie nie może być sprawa, której merytoryczna treść jest interpelacją lub zapytaniem poselskim,

Czas przeznaczony na orędzie prezydenta nie jest limitowany, czas na wniosek formalny i sprostowanie ograniczony jest do 2 minut, a na oświadczenie poselskie - do 5 minut.

Po zamknięciu dyskusji Marszałek Sejmu oznajmia, że Sejm przystępuje do głosowania. Jest ono jawne i może przybrać dwie formy:

-głosowania polegającego na naciśnięciu przycisku aparatury, któremu towarzyszy podniesienie ręki,

-głosowania imiennego.

Wyniki głosowania ogłasza marszałek, są one ostateczne.

Sejm uchwala ustawy i uchwały oraz podejmuje inne rozstrzygnięcia zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, chyba że Konstytucja, ustawa lub regulamin Sejmu stanowią inaczej.

Sejm większością i przy quorum przewidzianym konstytucją i stosownymi ustawami, dokonuje wyboru członków organów państwowych lub powołuje i odwołuje piastunów organów państwowych.

W Sejmie rozpatrywanie projektów uchwał odbywa się w dwóch czytaniach, projekt ustaw - w trzech.

W formie uchwały Sejm udziela także rządowi absolutorium.

W szczególnym trybie Sejm podejmuje uchwały o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej lub umorzenia postępowania w sprawie.

Sejm na posiedzeniach rozpatruje informacje TK o istotnych problemach wynikających z działalności Trybunału i jego orzecznictwa oraz uwagi TK o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie.

3.Kompetencje Sejmu

1.udział Sejmu w postępowaniu legislacyjnym.

2.zarządzanie referendum ogólnokrajowego.

3.powołanie i odwołanie Prezesa NIK.

4.powołanie i odwołanie Rzecznika Praw Obywatelskich.

5.powołanie i odwołanie Rzecznika Praw Dziecka.

6.powołanie i odwołanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

7.powołanie i odwoływanie Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

8.wybór zastępców przewodniczącego i członków Trybunału Stanu.

9.wybór sędziów Trybunału Konstytucyjnego.

10.wybór czterech członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

11.wybór trzech członków Rady Polityki Pieniężnej.

12.wybór czterech posłów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.

13.wybór premiera i Rady ministrów w przypadku niepowołania rządu proponowanego przez prezydenta.

14.udzielanie absolutorium Radzie Ministrów.

15.uchwalanie wotum zaufania i wotum nieufności dla Rady Ministrów oraz uchwalanie wotum nieufności dla poszczególnych ministrów.

16.rozpatrywanie informacji TK o istotnych problemach wynikających z działalności Trybunału .

17.rozpatrywanie corocznych sprawozdań lub informacji organów państwowych.

18.rozpatrywanie uwag NIK do sprawozdań Rady Ministrów z wykonania ustawy budżetowej i innych planów finansowych państwa, sprawozdań z wyników kontroli zleconych NIK przez Sejm i jego organy oraz przeprowadzonych na wniosek prezydenta i premiera.

19.podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia lub odrzucania sprawozdania KRRiT.

20.wybór procedury ratyfikacji umów międzynarodowych przekazujących organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach.

21.wyrażanie zgody w ustawie na ratyfikację umów międzynarodowych.

22.decydowanie o stanie wojny i zawarciu pokoju.

23.rozwiazywanie, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, organów stanowiących samorządu terytorialnego, jeżeli rażąco naruszają Konstytucję lub ustawy.

24.podejmowanie rezolucji, deklaracji, oświadczeń i apeli.

Rezolucje to uchwały zawierające wezwanie określonego organu państwowego do podjęcia wskazanego w

rezolucji jednorazowego działania.

Deklaracje to uchwały zawierające zobowiązanie do określonego postępowania.

Apele to uchwały zawierające wezwanie do określonego zachowania się, podjęcia inicjatywy lub zadania.

Oświadczenia to uchwały zawierające stanowisko w określonej sprawie.

25.zlecanie NIK kontroli.

26.podejmowanie uchwał o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących określone najwyższe stanowiska państwowe lub o umorzeniu postępowania w tej sprawie.

27.wysłuchanie orędzi Prezydenta RP.

28.uchylanie immunitetu poselskiego.

29.wybór własnych organów wewnętrznych.

1.Zasady konstytucyjne

W przypadku organizacji i zasad działania Senatu ustanowiono po prostu regułę odpowiedniego stosowania przepisów odnoszących się do Sejmu.

2.Organy Senatu.

Organy Senatu:

1. Marszałka Senatu,

2. Wicemarszałków,

3. Komiske stałe,

4. Komisje nadzwyczajne.

3.Funkcje Senatu.

Senat pracuje w trybie permanentnym, obraduje na posiedzeniach. Stanowią one zebranie senatorów pod przewodnictwem Marszałka Senatu. Ich celem jest rozpatrzenie spraw będących przedmiotem porządku obrad.

Posiedzenia Senatu są jawne.

Przedmiotem obrad Senatu są w szczególności:

-ustawy uchwalone przez Sejm,

-inicjatywy ustawodawcze Senatu i inne uchwały,

-sprawozdania Rzecznika Praw Obywatelskich,

-informacje TK o istotnych problemach wynikających z jego działalności,

-sprawozdania KRRiT

-informacje Prezesa Pamięci Narodowej.

Marszałek Senatu kieruje obradami. Senat rozpatruje projekty uchwał w dwóch czytaniach. Po zamknięciu debaty nad poszczególnymi punktami porządku obrad Senat przystępuje do głosowania. Senat najpierw głosuje nad wnioskiem o odrzucenie ustawy, uchwały, rezolucji itp., a następnie nad wnioskiem o jej przyjęcie bez poprawek.

4.Kompetencje Senatu.

1.udział Senatu w postępowaniu legislacyjnym,

2.wyrażenie zgody na zarządzenie przez prezydenta referendum ogólnokrajowego.

3.Wyrażenie zgody na powołanie i odwołanie przez Sejm Prezesa NIK.

4.Wyrażenie zgody na powołanie przez

Sejm Rzecznika Praw Obywatelskich.

1.Wyrażenie zgody na powołanie i odwołanie Rzecznika Praw Dziecka.

2.Wyrażenie zgody na powołanie i odwołanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

3.Wyrażenie zgody na powołanie i odwołanie Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

4.Podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia lub odrzucenia sprawozdania KRRiT.

5.Wybór dwóch senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa.

6.Wybór dwóch członków KRRiT.

7.Wybór trzech członków Rady Polityki Pieniężnej.

8.Podejmowanie rezolucji, oświadczeń i apeli.

9.Rozpatrywanie informacji TK o istotnych problemach wynikających z działalności Trybunału i jego orzecznictwa oraz uwagi TK o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie.

10.Rozpatrywanie corocznych sprawozdań RPO oraz jego uwag o stanie postrzegania praw i wolności obywateli.

11.Wysłuchwanie corocznej informacji Prezesa IPN o działalności instytutu.

12.Uchylanie immunitetu senatorskiego.

13.Wybór własnych organów wewnętrznych.

14.Wyrażanie zgody na ustawie ratyfikację umów międzynarodowych .

Skarga konstytucyjna

Jest to instytucja służąca ochronie praw i wolności konstytucyjnych.

Jest ona ostatecznym środkiem ochrony, z którego można skorzystać dopiero, gdy wszystkie inne zawiodą.

Wystąpić z nią może każdy, czyje konstytucyjne prawa lub wolności zostały naruszone, z wyjątkiem prawa azylu. Nie tylko prawa i wolności zamieszczone w rozdziale II, skarga może służyć ochronie prawa własności czy swobody działalności gospodarczej.

Zawsze muszą to być „prawa i wolności” określone w Konstytucji.

Zakres podmiotowy - obejmuje on nie tylko osoby fizyczne, ale też osoby prawne

Zakres przedmiotowy - art.79 ust.1 K. stanowi, że skarga dotyczyć może „ustawy lub innego aktu normatywnego” na podstawie , którego wydano rozstrzygnięcie indywidualne o określonych w Konstytucji wolnościach, prawach i obowiązkach skarżącego.

Skargę Konstytucyjną wnosi się do TK i dotyczy ona zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie, którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach. Przy jej wniesieniu obowiązuje tzw. zasada subsydiarności, stanowiąca, że ze skargą konstytucyjną wystąpić można dopiero po wykorzystaniu przez daną osobę wszystkich innych przysługujących jej środków ochrony.

Konstytucja i ustawa o TK, oprócz zasady subsydiarności określa następujące materialne przesłanki skargi Konstytucyjnej:

1.skarżący powinien być osobiście zainteresowany usunięciem naruszenia przysługujących mu praw i wolności Konstytucyjnych (tzw. interes osobisty).

2.naruszenie to powinno dotyczyć pozycji prawnej skarżącego (tzw. interes prawny).

3.naruszenie praw i wolności konstytucyjnych skarżącego musi być realne (tzw. interes realny).

Do przesłanek formalnych skargi konstytucyjnej należy:

1.termin dla występujących z nią - po wyczerpaniu toku instancyjnego w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia.

2.forma pisma procesowego.

3.tzw.przymus adwokacki.

Skargę konstytucyjną TK rozpoznaje na zasadach i w trybie przewidzianym dla rozpoznania wniosków o stwierdzenie zgodności ustaw z Konstytucją oraz innych aktów normatywnych z Konstytucją lub ustawami.

Postępowanie w sprawie skargi Konstytucyjnej jest wolne od opłat. Koszty postępowania ponosi skarb państwa.

---