Finanse Publiczne i Prawo Finansowe

Prof. Henryk Dzwonkowski

II rok studiów adm. dziennej lic.

Rok akademicki 2008/2009

Literatura:

„Prawo podatkowe” (Beck)

Wykład 1 14.10.2008 r.

Czego dotyczy prawo finansowe?

Rynek rządzi naszymi finansami, gdzie jest miejsce na ingerencje państwa i jego regulacje?

Banki działają samodzielnie, działają wg reguł rynkowych. Instytucje decydujące o stabilności i bezpieczeństwie finansowym naszego pieniądza to:

Komisja Nadzoru Finansowego

Komisja Nadzory Bankowego

Rada Polityki Pieniężnej

Rada Polityki Pieniężnej - ustala stopy procentowe na wymiany międzybankowe, wpływa na warunki udzielania kredytów, (prawo musi stwarzać możliwości organizacji instytucji ochrony finansów Państwa, np. Rady Polityki Pieniężnej).

Emisja pieniądza - ile pieniędzy wchodzi na rynek, większa podaż więcej pieniądza, mniejsza podaż mniej. (Ustawa o emisji pieniądza)

Budżet Państwa - plan finansowy dochodów i wydatków Państwa. Podatki i cła - prawo o dochodach publicznych (względnie niezależne od prawa budżetowego).

Ustawy regulują podmioty objęte opodatkowaniem oraz wysokości podatku. Później powstaje prognoza na bazie której określa się zysk, a co za tym idzie wydatki na: np. szkoły, administrację, wojsko. W związku z tym istnieją regulacje prawne określające jak wydawać pieniądze państwowe (z budżetu); są wydatki rzeczowe i osobowe.

Prawo finansowe sięga od szczebla centralnego do samego dołu - regulacja w państwie; ustawa o finansach publicznych reguluje prawo budżetowe; samorząd terytorialny opiera się na lokalnym prawie budżetowym.

Historia prawa finansowego:

1. Wiek XIX - kapitalizm i leseferyzm.

Leseferyzm - Państwo nie ingeruje w gospodarkę; budżet państwa jest budżetem administracyjnym, wydatki - wojsko, bezpieczeństwo wewnętrzne (policja), poczta, wymiar sprawiedliwości, komunikacja (drogi), ustrój państwa jest finansowany z budżetu.

Budżet administracyjny oparty jest na finansowaniu brutto (z niego pokrywano wydatki), dochody jednostek znajdujących się w budżecie wpływają bezpośrednio do budżetu.

2. Wiek XX - wojny.

Potrzeba finansowania zbrojeń z budżetu; regulacja prawna tych spraw zaczęła wykraczać poza administrację; powiązania budżetu z bankami, finansowanie przedsiębiorstw i interwencjonizm państwowy na szeroką skalę; państwo wkracza w przedsiębiorczość.

3. Państwa socjalistyczne

Przedsiębiorstwa były finansowane bezpośrednio z budżetu, ministerstwo gospodarki podzielono na cztery zarządy, regulacja prawna w dziedzinie przedsiębiorczości określała jakie fundusze muszą powstawać w przedsiębiorstwie, nie istniał samorząd terytorialny (Rady Narodowe miały nadwyżkę budżetową, rozdysponowywano ją wg narzuconych reguł). Banki SA państwowe albo spółdzielcze o określonym zakresie działania; istnieje państwowy plan kredytowy (są limity kredytowe dla młodych małżeństw); system dzielenia regulował kredyty na wynagrodzenia w przedsiębiorstwach. System ubezpieczeń społecznych - ogniwo scentralizowane.

Na następnym wykładzie…: struktura prawa finansowego, zakres i głębokość regulacji prawno - finansowych.

Wykład 2 21.10.2008

Pojęcie i zakres finansów publicznych

Prawo finansowe - zbiór norm regulujących finanse publiczne.

Finanse publiczne - przedmiot podlegający regulacjom prawa finansowego, nauka ekonomiczna o stosunkach społecznych jakie powstają w trakcie prowadzenia publicznej działalności finansowej. Nauka o normach prawnych regulujących publiczną działalność finansową - inaczej prawo finansowe lub prawo finansów publicznych.

Finanse publiczne do 1998 r. nie miały definicji formalnej, wprowadziła ją dopiero ustawa o finansach publicznych z 1998 r.

Jest to definicja finansów publicznych posługująca się określeniami wymagającymi dalszego wyjaśnienia. Pojęcie finanse publiczne składa się z dwóch elementów:

• finanse - (z łac. finire - kończyć), znaczenie pierwotne odnosi się do orzeczenia sądowego kończącego sprawę. Później wykształciło się drugie znaczenie - orzeczenie sądowe przyznające pieniądze. Pojęcie finanse wykształciło się w XIX w. Wywodzi się z nauk ekonomicznych.

Finanse - pieniężny mechanizm podziału i wymiany wartości materialnych polegający na gromadzeniu i wydatkowaniu przez poszczególne podmioty zasobów pieniężnych. Finanse to także stosunki społeczne powstające w toku działalności finansowej.

Działalność finansowa - zespół czynności polegający na gromadzeniu środków pieniężnych i ich wydatkowaniu w celu zaspokojenia potrzeb poszczególnych podmiotów.

Finanse - pieniężna forma produktu społecznego.

Finanse - zasoby pieniężne i operacje dotyczące tych zasobów.

Wyróżnikiem finansów jest pieniądz (gotówkowy i bezgotówkowy).

Z pojęciem finansów wiążą się dwa inne pojęcia:

• operacje finansowe - pojęcie typowo ekonomiczne - dynamiczne ujęcie procesów gromadzenia zdobywania, wydatkowania środków pieniężnych,

• gospodarka finansowa - pojęcie prawnicze; całokształt czynności prawnych i organizacyjnych mających na celu zgromadzenie dochodów i ich wydatkowanie.

Tak rozumiana gospodarka to:

• stanowienie przepisów, planowanie wydatków, dokonywanie wyboru źródeł dochodów i form oraz ich realizację; gromadzenie dochodów, wybór kierunków form wydatków, ewidencjonowanie, kontrola (sprawozdanie z działalności finansowej).

Dwa aspekty gospodarki finansowej:

• zewnętrzny - dokonywanie zmian w stosunkach prawno - majątkowych między różnymi podmiotami.

• wewnętrzny - czynności organizatorskie i techniczne mające na celu przesuwanie, zagospodarowanie zasobów finansowych wewnątrz tego samego podmiotu, np. podział zysku danego podmiotu, a następnie rozdysponowanie go na różnego rodzaju fundusze.

Taką gospodarkę może prowadzić każdy podmiot.

W praktyce finanse dzieli się na: publiczne i prywatne. Granice tego podziału SA trudne do ustalenia, powstało wiele kryteriów tego podziału w doktrynie, ale ich stosowanie daje bardzo różne wyniki.

Trzy kryteria podziału finansów:

1. Kryterium podmiotowe - finanse publiczne to finanse podmiotów publicznych (gromadzenie i wydatkowanie dochodów przez podmioty publiczne).

Podmioty publiczne to podmioty powołane do wypełniania funkcji publicznych i wyposażone w przynajmniej jeden element władztwa finansowego. Atrybutami władztwa finansowego są suwerenne, samoistne i władcze prawa do:

• ustanawianie pieniądza krajowego, kreowania polityki pieniężnej,

• prawo do ustanawiania i pobierania dochodów w trybie publicznym,

• administrowania zgromadzonymi dochodami,

• samodzielnego decydowania o wydatkach publicznych, związanych z wykonywaniem funkcji publicznych.

Te cztery elementy przysługują państwu, bo jest suwerenne i normuje porządek prawny.

Niektóre z uprawnień władczych państwo może przekazać na rzecz:

• podmiotów zewnętrznych, np. prawo do poboru dochodów publicznych.

• podmiotów wewnętrznych - prawo do kreowania polityki pieniężnej, do stanowienia pieniądza.

Wewnętrzne podmioty publiczne mogą być podmiotami:

• autonomicznymi - podmioty wyposażone w autonomię finansową - kiedy państwo przekaże na inny podmiot wewnętrzny prawo do stanowienia danin publicznych (prawo do poboru tych danin),

• zdecentralizowanymi - w przypadku przekazania na inny podmiot wewnętrzny prawa tylko do poboru danin ustanowionych przez państwo, z możliwością stosowania swobodnej polityki przy poborze lub w przypadku przekazania na podmiot wewnętrzny prawa do decydowania o wydatkach publicznych.

Od decentralizacji należy odróżnić dekoncentrację finansową. Kiedy podmiot publiczny zleca wykonanie swoich zadań publicznych innemu podmiotowi niepublicznemu i przekazuje mu środki publiczne na realizację tego zadania. Takie zadanie jest realizowane w imieniu i na rachunek podmiotu publicznego i jest nadzorowane przez podmiot publiczny.

Jednostki samorządu terytorialnego są podmiotami publicznymi.

Liczba podmiotów publicznych zależy od ustroju polityczno - terytorialnego oraz od stopnia unifikacji podziałów wewnętrznych. W państwach unitarnych poza państwem są jednostki samorządu terytorialnego. W państwach federacyjnych jest więcej tych podmiotów, np. stan, kanton; jeżeli temu samemu typowi podmiotów zostaną powierzone różne uprawnienia to sprawa jest bardziej skomplikowana. Finanse podmiotów publicznych to finanse publiczne gromadzone przezeń w dowolny sposób; finanse są publiczne do momentu, gdy znajdują się w posiadaniu podmiotów publicznych - czyli do momentu wydatkowania.

W ujęciu podmiotowym środki stają się publiczne w momencie wpłynięcia do organu podatkowego; natomiast w chwili przekazania środków podmiotom niepublicznym, przestają one być finansami publicznymi.

2. Kryterium przedmiotowe :

• celu,

• funkcji.

W kryterium przedmiotowym chodzi o ustalenie czym są środki publiczne.

Kryterium celu: środkami publicznymi są środki przeznaczone na realizowanie zadań publicznych, w momencie kiedy okazuje się, że podmiot ma zapłacić podatek finanse stają się publicznymi.

Kryterium funkcji: czy dane środki finansowe umożliwiają władcze oddziaływanie czy też nie; możliwość jednostronnego ustalania rodzaju i treści stosunków prawno - finansowych; należny podatek od podatnika jeszcze u podatnika jest środkiem publicznym. Dotacja przekazywana na rzecz firmy traci charakter publiczny; ustawodawca decyduje czy dany środek finansowy jest środkiem publicznym czy nie.

Finanse publiczne są tworzone w oparciu o władztwo a prywatne na podstawie czynności cywilno - prawnych. Wydatki publiczne mają charakter dyskrecjonalny (uznaniowy charakter wydatków); z jednej strony wydatki są obowiązkowe, ale jednocześnie podmiot publiczny decyduje o wysokość tych wydatków.

Wydatki prywatne - częściowo przymusowe i uznaniowe, podmiot prywatny sam decyduje czy dokona wydatku.

Finanse publiczne służą realizacji interesu publicznego, co oznacza, że mogą być gromadzone w zakresie, jaki jest niezbędny do rozwiązywania zadań publicznych, nie może być nastawiony do osiągania zysków.

Finanse prywatne - podmiot prywatny nastawiony jest na osiąganie zysku.

Finanse publiczne są większe, mają szerszy zakres niż finanse prywatne.

Finanse publiczne są jawne, natomiast finanse prywatne są objęte sferą prywatności.

Ustawodawca definiuje finanse publiczne w art. 3 Ustawy o finansach publicznych. Finanse publiczne obejmują procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem. Ustawodawca wymienia jakie procesy są związane z gromadzeniem:

• gromadzenie dochodów publicznych,

• gromadzenie przychodów publicznych,

• wydatkowanie środków publicznych,

• finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego,

• zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,

• zarządzanie środkami publicznymi,

• zarządzanie długiem publicznym,

• rozliczenia z budżetem UE.

Podstawowy wyróżnik finansów publicznych - są to środki publiczne (art. 5 Ustawy o finansach publicznych):

• dochody publiczne,

• środki pochodzące z budżetu UE,

• nie podlegające zwrotowi środki z pomocy udzielonej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu,

• bezzwrotne środki pochodzące z innych źródeł zagranicznych,

• przychody budżetowe i przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności,

Jednostki sektora finansów publicznych - katalog jest ustalony przez ustawodawcę:

• organy władzy publicznej,

• organy kontroli państwowej,

• organy ochrony prawa (sądy, trybunały),

• gminy,

• powiaty,

• województwa samorządowe oraz ich związki,

• formy organizacyjno - prawne prowadzenia gospodarki budżetowej w tym jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze,

• państwowe i samorządowe fundusze celowe,

• uczelnie publiczne,

• jednostki badawczo - rozwojowe,

• samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej,

• instytucje,

• ZUS,

• KRUS,

• NFZ,

• Polska Akademia Nauk,

• inne samorządowe osoby prawne poza przedsiębiorstwami, spółkami prawa handlowego i bankami.

Wykład 3 28.10.2008 r.

POJĘCIE PODATKU

• świadczenie pieniężne na rzecz związku publiczno - prawnego, o charakterze obowiązkowym,

• bezzwrotne,

• generalne,

• ustalone jednostronnie, nieodpłatne,

• cechuje je przewłaszczenie.

Pieniężny charakter podatku - podatek jest świadczeniem określonym, wymierzonym i uiszczonym w jednostkach pieniężnych występujących w danym państwie. Beneficjentem podatku jest związek publiczno - Prawny. Wpływy z podatków trafiają do związków publiczno - prawnych różnych szczebli. Najczęściej stanowią ich dochody budżetowe. W Polsce podatki stanowią 90% dochodów budżetu państwa; wpływają także do budżetów związków publiczno - prawnych w Polsce, jednostek samorządu itp.

Podatek to świadczenie obowiązkowe i przymusowe, a obowiązek jego uiszczenia wynika z ustawowej normy prawnej w przypadku niewykonania obowiązku uiszczenia podatku może dojść do zastosowania przymusu służącego wyegzekwowaniu kwoty należnego podatku. Przymus jest często wymieniany jako cecha konstytutywna podatku.

Przymusowy charakter trudno uznać za wyróżnik w definicji podatkowej, gdyż stosowanie przymusu zabezpiecza realizację wielu innych świadczeń, np. umownych. Nie jest to zatem cecha wyróżniająca podatek spośród innych świadczeń.

Podatek jest świadczeniem jednostronnym, ustalanym przez państwo lub inny związek publiczno - prawny. Jego konstrukcja i wysokość nie są przedmiotem uzgodnień między państwem a podatnikami. Podatnicy mają wpływ na konstrukcję i wysokość podatku jedynie poprzez mechanizmy ustroju demokratycznego.

Ryczałt umowny - w państwach socjalistycznych - należność także była jednostronni ustalana.

Nieodpłatność świadczenia podatkowego; przez świadczenie nieodpłatne rozumie się takie świadczenie, w zamian za które stronie świadczącej nie przysługuje żadne świadczenie ekwiwalentne. Nie istnieje prawny obowiązek świadczenia wzajemnego świadczeniobiorcy. Istnieje jednak tzw. odpłatność ogólna, która sprowadza się do tego, iż wpływy z podatków służą finansowaniu usług publicznych świadczonych na rzecz podatników.

Instytucją podobną do podatków jest opłata. Zasadniczą cechą opłaty jest w przeciwieństwie do podatku powiązanie z odpowiednim świadczeniem ze strony związku publiczno - prawnego, a więc odpłatnością. Niekiedy ustawodawca nadaje nazwę opłaty konstrukcją prawnym mającym wszelkie cechy podatku.

Karta podatkowa (ustalana w Ministerstwie Finansów):

• usługi rozrywkowe, np. lunapark,

• dla zawodów wymierających.

Finansowanie ochrony zdrowia, wojska, policji, to co jest należne od państwa obywatelowi; świadczenie podatkowe jest nieekwiwalentne.

Generalny charakter podatku.

Podatek jest świadczeniem określanym generalnie, oznacza to, iż adresat normy podatkowej jest określony ogólnie (nie jest jednostkowy), a przedmiot abstrakcyjny. Podatek jest nakładany za pomocą ustawowych norm generalnych na pewną kategorię podatników, którzy znajdą się w określonej abstrakcyjnie kategorii sytuacji. Obowiązuje zasada wyłączności ustawowej podatków, ma ona charakter sui generis gwarancji w stosunku do podatników na etapie stanowienia prawa podatkowego.

Definicja ustawowa podatku (art. 6 Ordynacji Podatkowej).

Art. 6. OP

Podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne

świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej.

Jak widać jest to definicja oparta na ustaleniach nauki prawa podatkowego. Nie ma tu cechy generalności.

Przewłaszczenie jako element definicji podatku pojawiło się w gospodarce socjalistycznej; quasi podatki - przedsiębiorstwo płaciło podatki na rzecz zrzeszenia, zjednoczenia, natomiast to zjednoczenie, zrzeszenie płaciło podatki na rzecz grupy zjednoczeń.

Musi nastąpić zmiana właściciela środków pieniężnych.

Ustawodawca w aktach prawnych definiuje rozmaite pojęcia podatku; jest to definicja ogólna, żeby posługiwać się nią w ordynacji występują terminy słowa „podatek” w zupełnie innym znaczeniu (kwota, należność do zapłaty).

Elementy konstrukcyjne podatku. Podatek składa się z 4 podstawowych niezbędnych dla utworzenia podatku elementów konstrukcyjnych:

1. podmiotu,

2. przedmiotu,

3. podstawy opodatkowania,

4. stawek podatkowych.

Zwrot „element konstrukcyjny” używany jest w dwojakim znaczeniu, może się on odnosić do przepisów o poszczególnych elementach konstrukcyjnych (elementy konstrukcyjne podatku w znaczeniu normatywnym), a w drugim przypadku do elementów konstrukcji konkretnego zobowiązania podatkowego.

1. Podmiot podatku - podmiotem podatku jest jednostka życia społecznego, z którą prawo wiąże obowiązek podatkowy, podmiot podatku to kategoria teoretyczna, stanowiąca jeden z elementów konstrukcyjnych podatków. W żadnej innej dziedzinie prawa podmiotowość nie jest tak zawężona, np. rodzina, małżonkowie, gospodarstwo rolne (płaci właściciel gospodarstwa), podatkowa grupa kapitałowa. Podmiot czyni narzędzie podatku bardzo elastyczny. Obowiązek podatkowy można nałożyć na każdy podmiot.

2. Przedmiot opodatkowania - przedmiotem opodatkowania w danym podatku jest sytuacja faktyczna lub prawna, z którą prawo wiąże obowiązek podatkowy. Może być to jakiś proces (np. uzyskiwanie dochodów), jego powstanie lub ustanie.

3. Podstawa opodatkowania - to pewna wielkość wyrażona w jednostkach pieniężnych lub naturalnych. Jej miarą jest ilość tych jednostek miary, która podlega danej jednostce czasu lub danej sytuacji faktycznej lub prawnej opodatkowania w odniesieniu do jednostkowego podatnika. Podstawą opodatkowania może być suma pieniężna odzwierciedlająca wartość majątku, spadku, darowizny, dochodu, przychodu itd. Może to być także ilość naturalnych jednostek miary, np. powierzchni, objętości.

4. Stawka podatkowa - wyraża stosunek pomiędzy wysokością obciążenia podatkowego, a wielkością podstawy opodatkowania. Stawki podatkowe dzielą się na kwotowe i stosunkowe (procentowe, ułamkowe lub wielokrotnościowe.

Podmiot podatku:

1. Czynny - państwo

2. Bierny - podatnik.

Podział ten wykorzystywany jest do nauk. Wyraża on pozycję tych dwóch podmiotów względem siebie i nawiązuje do nierówności podmiotowej w systemie podatkowym, nierównorzędność podmiotów - państwo egzekwuje swoje prawo względem podatnika.

Następny podział podmiotu:

1. Podatnik

2. Płatnik

3. Inkasent

Podatnik to podmiot, który ponosi materialny ciężar podatku, podmiot, który jest adresatem tzw. zobowiązań podatkowych; podmiot, który występuje w aktach prawnych jako adresat materialnego obowiązku podatkowego. W zasadzie podatnik i podmiot podatkowy pokrywają się.

Pojęcie podatnika - art. 7 Ordynacji Podatkowej

Art. 7.

§ 1.

Podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

§ 2.

Ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż wymienione w § 1.

Płatnik - art. 8 OP

Art. 8.

Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

3 obowiązki płatnika:

• obliczyć,

• pobrać,

• odprowadzić do właściwego urzędu skarbowego pieniądze podatnika.

Płatnik jest odpowiedzialny za dostarczenie we właściwym terminie pieniędzy do właściwego urzędu. Płatnik wyręcza podatnika (częściej niż organy podatkowe, lecz działa on na rzecz państwa, więc wyręcza też organy podatkowe.

Inkasent - podmiot który jest obowiązany do pobrania od podatnika i odprowadzenia do właściwego urzędu skarbowego podatku. Inkasent pośrednik, lecz nie ma obowiązku obliczenia wysokości zobowiązania, np. sp. z o.o., która zawarła umowę z gminą o świadczenie inkasenckich.

Wykład 4 04.11.2008 r.

Podatnik:

1. Materialny - podatnik, który ponosi ciężar ekonomiczny podatku; adresat normy prawno - podatkowej w podatkach konsumpcyjnych (akcyza) obciążony jest przedsiębiorca, ale w rzeczywistości płaci osoba kupująca.

2. Formalny - w przepisach jest wymieniony, ale faktycznie nie ponosi ciężaru podatku.

Inkasent, płatnik, także nie ponoszą ciężaru ekonomicznego - są to podmioty formalne.

Przedmiot opodatkowania bywa urzeczowiony - przedmiotem opodatkowania jest uzyskiwanie dochodów, przychodów, uzyskanie spadku (opodatkowanie występuje tu jako czynność).

Dochód, przychód - wielkość, nie sytuacja faktyczna lub prawna. Wskazując przedmiot opodatkowania normuje się podmiot opodatkowania.

STAWKA PODATKOWA I PODSTAWA OPODATKOWANIA BĘDZIE OMÓWIONA PÓŹNIEJ. JEST TO CZĘŚĆ ELEMENTÓW KONSTRUKCYJNYCH.

Pojęcie systemu podatkowego

System podatkowy to ogół podatków obowiązujących w danym państwie. Odwołujemy się nie tylko do ustaw, przepisów (prawo materialne), system podatkowy to także szereg regulacji, przepisów oraz podatki, przepisy dotyczące podatków, pojęć, procedur, egzekucji, zasad prowadzenia ewidencji podatkowej, organów poboru.

1. System materialnego prawa podatkowego.

2. System podatkowy - w sensie ekonomicznym jest postrzegany z innej perspektywy niż z punktu widzenia nauk prawnych.

Rozróżnienie systemu podatkowego w sensie:

1. Prawnym

2. Ekonomicznym.

Ad. 1.

Zgodność z Konstytucją, jasność, przejrzystość przepisów. Interesują nas przede wszystkim koszty poboru podatku.

Ad. 2.

Interesują nas źródła, z którego pobierany będzie podatek, zasobność tego źródła, miejsce poboru podatku, możliwość zwiększenia lub zmniejszenia podatku.

Teoretyczne i historyczne systemy podatkowe

Teoretyczne systemy podatkowe - systemy naukowe, racjonalne.

Historyczne systemy podatkowe - praktyczne, ewolucyjne.

Istnieją różne koncepcję opodatkowania.

Teoretyczne systemy podatkowe wpływają na to jaki jest w praktyce system historyczny.

Szkody związane z płaceniem podatku:

1. Płacenie podatku.

2. Odsetki za zwłokę

3. Płatność w terminie

4. Sam fakt płacenia podatku.

Struktura systemu podatkowego:

• Podatki przychodowe, dochodowe, majątkowe, konsumpcyjne, lokalne.

Nie mają wspólnego kryterium, nie jest to podział jednorodny, każdy z podatków zawiera różne nasycenie elementów dochodowych i przychodowych, o kwalifikacji podatku będzie decydowało jego nasycenie danym elementem.

Ryczałt - podatek dochodowy, ale płacony jest od przychodów.

Kryteria podziału podatków:

1. Kryterium przedmiotu opodatkowania

2. Kryterium stosunku przedmiotu opodatkowania do źródła podatku

3. Kryterium podziału dochodów podatkowych pomiędzy państwo a samorząd.

Ad. 1.

1. przychodowe

2. dochodowe

3. majątkowe

4. od wydatków

Ad. a)

Opodatkowanie nawiązuje w tych konstrukcjach do zewnętrznych znamion świadczących o rozmiarach osiąganych przez podatnika dochodów, np. w podatku gruntowym nawiązują one do ilości, jakości i rodzaju gruntów. Podatki te skierowane są na źródła, z którego płyną wartości pieniężne, np. przedsiębiorstwo, gospodarstwo rolne. Natomiast nie uwzględniają sytuacji osobistej jednostki uzyskującej obrót, bierze się pod uwagę zewnętrzne znamiona opodatkowania - wskazuje jaki powinien być przychód (podatek rolny); nie interesuje państwa czy podatnik coś zarobił czy koszty go zjadły. Opodatkowanie wstępne działa bezwzględnie, zakłada, że powinno się uzyskać dochód.

Ad. pkt. b)

Podatki dochodowe mają charakter osobisty. O wymiarze decyduje całokształt okoliczności związanych z osobą podatnika. Podstawą opodatkowania jest dochód jako nadwyżka przychodów nad kosztem ich uzyskania, podczas gdy w podatkach przychodowych przyjmuje się jedynie domniemanie uzyskania dochodów.

Ad. pkt. c)

Podatki majątkowe nie występują w jednej homogenicznej formie. Można wśród nich wyróżnić:

• podatki obciążające posiadanie majątku

• od całości majątku podatnika

• obciążające poszczególne dobra majątkowe

• podatki obciążające przyrost majątku

• podatki od obrotu majątkiem

Podatki majątkowe pełnią we współczesnych systemach podatkowych uzupełniającą rolę w stosunku do podatku dochodowego. Opodatkowanie posiadania majątku - podatek od nieruchomości, przeważnie opodatkowuje się poszczególne dobra majątkowe.

Podatki obciążające przyrost majątku:

• od spadków i darowizn; tym podatkiem opodatkowane jest zasiedzenie nieruchomości

Podatki obciążające obrót majątkiem:

• podatek od nabycia praw majątkowych, umowy, wyroki sądowe, dokumenty poświadczające obrót majątkiem

Kryzys opodatkowania majątku podatkiem majątkowym - kryzys w podatkach majątkowych.

Wykład 5 18.11.2008 r.

Podatki:

• samorządowe - podatki wpływające do budżetu lokalnego

• państwowe - podatki wpływające do budżetu państwowego

Część tych podatków jest wspólna.

Podatki państwowe:

• podatek od towarów i usług - VAT

• podatek od osób prawnych - CIT

• podatek dochodowy od osób fizycznych - PIT

Podatki lokalne:

• podatek leśny, rolny

• podatek od czynności cywilno - prawnych

• podatek od spadków i darowizn

Podatki państwowe są największe - główne źródło dochodów budżetu państwa.

Cechy podatków i opłat lokalnych:

• mała elastyczność i mała wydajność

Podatek od spadków i darowizn - jest to podatek okazjonalny.

Najwięcej wpływów jest z podatku od nieruchomości.

Podatek leśny rolny - niskie stawki podatkowe. Wpływy do organów podatkowych z tych podatków są niskie.

Podatki:

1. rzeczowe i osobiste

2. zwyczajne i nadzwyczajne - służą temu by wskazać różne grupy podmiotów.

CZĘŚĆ OGÓLNA PRAWA PODATKOWEGO

ORDYNACJA PODATKOWA

Ogólna charakterystyka ordynacji podatkowej:

• ordynacja podatkowa

• kodeks

• ogólne prawo podatkowe

Prawo podatkowe - nie ma kodeksu, próbowano bezskutecznie stworzyć kodeks prawa finansowego.

Dlaczego nie stworzono kodeksu prawa finansowego?

• istnieje duże zróżnicowanie materii wewnątrz prawa finansowego; prawo budżetowe i prawo podatkowe, zawierają inne typy norm. Wyróżniamy jeszcze prawo dewizowe, ubezpieczeniowe

• prawo finansowe jest bardzo zmienne, dotyczy także zmienności gospodarczej, dlatego trudno byłoby je skodyfikować. Nie ma także zasad ogólnych prawa podatkowego, mówi się o części ogólnej prawa podatkowego, którą po części jest ordynacja podatkowa. Ordynacja podatkowa zawiera ogólne unormowania dot. poszczególnych podatków. Nie ma uniwersalnego klucza do zbudowania doskonałej ordynacji podatkowej.

Ocena ordynacji podatkowej po ej powstaniu wg C. Kosikowskiego - ordynacja podatkowa nie wypełnia żadnego z zakładanych celów, dla których została stworzona:

1. Ordynacja nie stanowi kodyfikacji ogólnego prawa podatkowego

2. ordynacja nie stanowi o unowocześnieniu i synchronizacji ogólnego prawa podatkowego z ustawami podatkowymi.

3. ordynacja nie usprawnia poboru zobowiązań podatkowych

4. ordynacja nie zwiększyła zakresu ustawowej ochrony uczestników postępowania podatkowego

5. wiele przepisów ordynacji było w chwili jej uchwalenia niezgodnymi z Konstytucją RP (art.21)

Treść ordynacji wg art. 1a; rzeczywista zawartość ordynacji podatkowej

Ustawa normuje:

1. zobowiązania podatkowe

2. informacje podatkowe

3. postępowanie podatkowe, kontrolę podatkową i czynności sprawdzające

4. tajemnicę skarbową

informacje podatkowe zawiera rozdział w dziale zobowiązań podatkowych (stosunek prawno - podatkowy)

Tajemnica skarbowa jest marginalna pod względem treściowym i nie zasługuje na równe traktowanie ze zobowiązaniami podatkowymi.

W rzeczywistości regulacjami ordynacji podatkowej są:

1. przepisy ogólne

2. organy podatkowe i ich właściwości

3. porozumienia w sprawach ustalania cen transakcyjnych

4. zobowiązania podatkowe

5. postępowanie podatkowe

6. czynności sprawdzające

7. kontrola podatkowa

8. tajemnica skarbowa

9. wymiana informacji podatkowych z innymi państwami

10. przepisy karne

11. zaświadczenia

To rzeczywista zawartość ordynacji podatkowej.

W tej kolejności znajdują się działy w ordynacji, kolejność jest zaburzona; pkt. 3) jest mniej istotnym niż np. pkt. 4)

Zaświadczenia - bardzo ważny element postępowania podatkowego, a mimo to wymieniony jest na końcu. Zaświadczenia są elementem postępowania administracyjnego.

W układzie ordynacji podatkowej nie ma logiki potrzebnej do zbudowania odpowiedniego aktu prawnego.

W każdym akcie normatywnym zasady postępowania powinny być na początku dobrze skonstruowanego aktu prawnego, gdyż służą do interpretacji i rozstrzygania wątpliwości.

Porozumienia w sprawach ustalania cen transakcyjnych to również procedura.

Terminy - element postępowania podatkowego, pojęcie zawarte w przepisach ogólnych.

Procedura wyrażona jest w postępowaniu podatkowym, a o samym postępowaniu jest mowa w odrębnym przepisie.

Nadpłata zawarta w ordynacji w zobowiązaniach podatkowych nie jest zobowiązaniem.

Przepisy ogólne prawa podatkowego pozostające poza ordynacją podatkową:

1. Ustawa o kontroli skarbowej

2. ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji

3. ustawa o doradztwie podatkowym w części dotyczącej doradztwa podatkowego (z wyłączeniem przepisów o samorządzie doradztwa podatkowego)

4. ustawa Kodeks Karny Skarbowy

5. Kodeks Postępowania Administracyjnego w części w jakiej ma on zastosowanie do postępowania podatkowego.

Wnioski:

1. ustawodawca nie miał całościowej koncepcji ordynacji podatkowej

2. ustawodawca nie panował nad procesami legislacyjnymi tworzenia ordynacji podatkowej

3. ustawodawca nie ma koncepcji zmian ordynacji podatkowej

4. ustawodawca nie panuje nad procesami zmian ordynacji podatkowej

5. ordynacja była „pisana” i „zmieniana” a nie opiera się na założeniach teoretycznych.

Obejście prawa - ukształtowanie stosunku prawnego, np. za pomocą umów cywilno - prawnych, aby było możliwe oszukiwanie państwa, np. przerzucenie dochodów; niektóre umowy cywilno - prawne mają charakter pozorny.

Zakwestionowanie przepisów przez Trybunał Konstytucyjny - nie można nakładać podatków wg własnego rozumowania, swobodnie; art. 24 OP - przepisy w nim zawarte zostały podważone przez TK.

Wykład 6 25.11.2008 r.

Elementy stosunku prawnego obowiązku podatkowego i sposób jego powstawania

Wykład 6 25.11.2008 r.

Tworzywo stosunku prawnego, obowiązku podatkowego i sposób jego powstawania.

SCHEMAT str. 16

Tak wygląda każdy stosunek prawno - podatkowy w prawie podatkowym. W stosunku prawno - podatkowym splata się prawo materialno i procesowe. Taki stosunek zawsze powstaje z mocy prawa. Stosunek prawny - więź jaka powstaje na skutek prawa materialnego.

Dwie postacie stosunku prawno - podatkowego:

1. Obowiązek podatkowy art. 4 OP

Art. 4 Obowiązkiem podatkowym jest wynikająca z ustaw podatkowych

nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku

z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

2. Zobowiązanie podatkowe art. 5.

Art. 5. Zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego.

Definicje te zostały zbudowane niewłaściwie, akcentuje się w nich powinność zapłaty; obowiązek i zobowiązanie są narzędziami służącymi do płacenia podatków, ale także są narzędziami legislacyjnym. Projektodawcy tworząc ordynacje podatkową nie mieli jasnego obrazu prawa podatkowego i wyglądu obowiązku i zobowiązania (jest kilkanaście znaczeń tych terminów). Pojęcia te nie są jednoznaczne, nauka powinna służyć do usprawnienia legislacji, stworzyć pogląd, teorię i w ramach tej teorii ukształtować treść obowiązku i zobowiązania, do poprawnej legislacji potrzebne jest uprawianie nauki. Obowiązek podatkowy to nie tylko powinność zapłaty, obowiązek, zobowiązanie traktowane jest jako stosunek prawno - podatkowy indywidualny (wobec konkretnej sprawy) - staje się regułą jednostkowego postępowania, staje się regułą zachowania. Najpierw powstaje obowiązek podatkowy, czyli stosunek prawno - podatkowy np. gdy kupujemy bilet w MPK powstaje przychód w tym przedsiębiorstwie. Później powstaje zobowiązanie podatkowe. W obowiązku następuje zderzenie prawa i stanu faktycznego (np. do 20. dnia każdego miesiąca należy dokonać obowiązku podatkowego, a do 25. dnia każdego miesiąca za poprzedni miesiąc dokonuje się zobowiązanie podatkowe).

Z mocy prawa - zderzenie prawa i stanu faktycznego zostaje wykreowany obowiązek podatkowy (jest on wzorcem opodatkowania - wzorcem stosunku prawno - podatkowego.

Cechy, elementy obowiązku:

1. stosunek prawno - podatkowy, który ma charakter indywidualny (jednostkowy ze względu na podmiot i konkretny ze względu na przedmiot)

2. wirtualny; idealny wzorzec dla zobowiązania

3. powstaje samoistnie z mocy prawa; samoistnie - nie potrzeba żadnej czynności przewidzianej prawnie by zaistniał stosunek prawno - podatkowy (podmiot nie musi dokonywać żadnej czynności)

z mocy prawa - skąd się bierze powstanie obowiązku podatkowego?

4. Powstaje w przeciwieństwie do zobowiązania, które jest wymierzane; przepisy prawa przewidują, że jeżeli powstanie obowiązek podatkowy to wskazany w tych przepisach podmiot ma powinność dokonania wymiaru.

Obowiązek i zobowiązanie powinny być tożsame. To co jest zawarte w obowiązku powinno być ściśle odzwierciedlane w zobowiązaniu podatkowym. W rzeczywistości skala nierówności między obowiązkiem a zobowiązaniem jest duża.

Prawo cywilne tworzy podwaliny pod wszystkie stosunki prawne. W prawie cywilnym nie występuje taka nierówność. W rzeczywistości prawo cywilne nie jest podobne do prawa podatkowego w odniesieniu o stosunku prawno - podatkowego.

Prawo cywilne

zawarcie umowy ------> spór między stronami ------> postępowanie przed sądem

w prawie cywilnym procedury mają zastosowanie tylko w fazie sądowej.

1. powstanie obowiązku podatkowego

2. samowymiar zobowiązania -----------------|

3. decyzja organu pierwszej instancji | - Zobowiązanie

4. decyzja organu drugiej instancji------------|

5. postępowanie przed sądem

Realizacja zobowiązań podatkowych następuje w zasadzie w całości poprzez postępowanie podatkowe. Najpierw powstaje obowiązek, a później przeprowadzana jest procedura.

Podatnik ma różne obowiązki w związku z państwem (VAT, prowadzenie ksiąg, składanie deklaracji podatkowej - gromadzenie dowodów na dopełnienie obowiązku podatkowego. Na koniec roku podatnik składa deklaracje podatkową). Zobowiązanie istnieje w ramach procedury, wykładnia przepisów jest dokonywana przez organy pierwszej i drugiej instancji.

Zobowiązanie ma taką samą treść jak obowiązek, jest zawarte w deklaracji i decyzji podatkowej.

Reguły zachowania:

• reguła samowymiaru - „ja Kowalski obliczyłem podatek i powinienem go zapłacić”

• reguła decyzji - „Jan Kowalski powinien zapłacić”

Zobowiązanie podatkowe jest rezultatem wykonania pewnych czynności wymiarowych podatnika. Zobowiązanie jest regułą zachowania:

• deklaratoryjnego - deklaruje że zapłacę

• powinnego - rezultat wymiaru (samowymiaru) opartego na wzorcu obowiązku podatkowego, mającego charakter indywidualny, a więc jednostkowo - podmiotowy i konkretny co do zachowania się.

Metody pierwotnego, zwyczajowego wymierzania zobowiązań podatkowych.

Powstanie obowiązku podatkowego (art. 4 OP) w związku z obowiązującymi podatkami

w ustawach podatkowych:

1. obowiązek samowymiaru poprzez złożenie deklaracji (art. 21 § 2 OP) § 2. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, a zobowiązanie podatkowe powstaje w sposób określony w § 1 pkt 1, podatek wykazany w deklaracji jest podatkiem do zapłaty, z zastrzeżeniem

2.samowymiar przez dokonanie zapłaty, jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji § 4. Przepisy § 3 i art. 53a stosuje się odpowiednio, gdy podatnik obowiązany jest do zapłaty podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku bez złożenia deklaracji, a obowiązku tego nie wykonał w całości lub w części.

3.Wymiar z urzędu przez obligatoryjne wydanie decyzji (art 21 §5 OP) § 5. Jeżeli przepisy prawa podatkowego nakładają na podatnika obowiązek złożenia deklaracji, wysokość zobowiązania podatkowego, o którym mowa w § 1 pkt 2, ustala się zgodnie z danymi zawartymi w deklaracji, chyba że przepisy szczególne przewidują inny sposób ustalenia wysokości zobowiązania podatkowego albo w toku postępowania podatkowego stwierdzono, że dane zawarte w deklaracji, mogące mieć wpływ na wysokość zobowiązania podatkowego, są niezgodne ze stanem faktycznym.

4. Obowiązek wymiaru zobowiązania przez rolników (art.8 OP) Art. 8. Płatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Podatnik w wyniku procesu intelektualnego dokonuje czynności w rezultacie których dochodzi do samowymiaru, podatnik dokonuje wykładni przepisów i obliczenia podatków. Składa deklarację lub dokonuje wpłaty. Składając deklarację powinien jednocześnie dokonać wpłaty. Wpłata jest czynnością następującą po złożeniu deklaracji. Przepisy ściśle określają na kim spoczywa obowiązek samowymiaru.. W innych przypadkach wymiaru dokonuje organ podatkowy.

Uściślenie poniżej:

4. Przy obowiązku wymiaru zobowiązania przez rolników płatnikiem jest zakład pracy, organ emerytalno - rentowy, notariusz. Płatnik zajmuje się obliczeniem składki i pobraniem podatku, działa procedura podatkowa.

Wymiar z urzędu przez obligatoryjne wydanie decyzji dot. podatków:

• rolnego

• leśnego

• nieruchomości od osób fizycznych

• podatek od spadków i darowizn

W podatku dochodowym

• podatnicy

• złożenie deklaracji bądź przez dokonanie wpłaty

Dawniej zaliczki na podatek były składane przez deklaracje a później przez zeznanie roczne. Obecnie podatki są wpłacane co miesiąc (obliczone, wymierzone i zapłacone).

Po zakończeniu roku podatkowego składa się deklarację podatkową.

Obowiązek powinien należeć do podatnika, ale jeżeli tego nie zrobi to przechodzi na wymiar z urzędu (przez organ podatkowy).

Faza powstawania obowiązku podatkowego			Faza wymiaru zobowiązania
Sytuacja nr 1 Obowiązek podatkowy		Obowiązek samowymiaru	Deklaracja samowymiarowa (art. 21 § 2 OP) stanowiąca podstawę egzekucji (również obliczenie zobowiązania) jeżeli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji	Wymiar wtórny. Decyzja selektywna, o której stanowi art. 21 § 3 OP (jej wydanie nie jest konieczne jeżeli deklaracja samowymiarowa prawidłowo wyznacza powinność zapłaty)
Sytuacja nr 2 Obowiązek podatkowy	Obowiązek pierwotnego wymiaru (decyzja)		Deklaracja informacyjno - dowodowa (art. 21 § 5 OP) np. informacja w podatku rolnym, albo wykaz w podatku od nieruchomości	Decyzja obligatoryjna o której stanowi art.. 21 § 5 OP. Jej wydanie jest konieczne gdyż poprzedzająca ją deklaracja informacyjno - dowodowa nie wyznacza powinności zapłaty i nie może być podstawą egzekucji.

Skutek racjonalno - prawny ścieżka samowymiarowa pojawia się powinność zapłacenia podatku.; nie wykonanie tego w terminie powoduje zaległość podatkową. Podatnik sam nakłada na siebie podatek, od którego naliczane są odsetki za zwłokę; podatnik może korygować swoją deklarację podatkową.

W II wymiarze skutki materialno - prawne powstają dopiero po doręczeniu decyzji; podatnik ma po tym 14 dni na dokonanie wpłaty, dopiero po upływie tego terminu naliczane są mu odsetki za zwłokę.

W pierwszym przypadku podatnik kreuje zobowiązanie, w sytuacji nr 2 robi to organ podatkowy.

W pierwszym przypadku odpowiedzialność za zobowiązanie przejmuje podatnik (wiąże się ona z odsetkami - ustawa karno - skarbowa)

W drugiej sytuacji występuje też deklaracja podatkowa (informacyjno - dowodowa). Nie ma powinności zapłaty, odpowiedzialności za złożenie, nie ma odsetek za zwłokę.

Ostatecznie decyzja zależy od organu podatkowego, który określa stawki (oprócz podatku od spadków i darowizn).

Decyzje

Pierwsza sytuacja: decyzja wydawana jest selektywnie (nie wydaje się jej każdemu podatnikowi), wady w deklaracji powinny powodować wydanie decyzji; przed 1991 r. każdy podatnik otrzymywał decyzję.

Wykład 7 02.12.2008 r.

Klasyczne postępowanie administracyjne, które ma zastosowanie w postępowaniu podatkowym do procedur niewymiarowych.

Postępowanie przygotowawcze, prowadzone poza regulaminem postępowania administracyjnego, które ma zastosowanie w postępowaniu podatkowym do procedur niewymiarowych:

1. wszczęcie postępowania

2. decyzja organu podatkowego I instancji

3. decyzja organu podatkowego II instancji

4. skarga do WSA

5. skarga kasacyjna do NSA

postępowanie podatkowe, wymiarowe.

Zgłoszenie obowiązku podatkowego; inne rejestracje

ZAKRES PROCEDURY WYMIAROWEJ

1 prowadzenie ewidencji i dokumentacji finansowej

2 kontrola podatkowa

3 składanie deklaracji okresowych (miesięcznych, kwartalnych)

4 deklaracja samowymiarowa => wymiar pierwotny art. 27 § 2 OP

5 autokorekta podatnika - art. 81 OP

6 korekta pod nadzorem art. 274 OP

7 wszczęcie postępowania podatkowego - art. 165 OP

8 decyzja organu I instancji (korekta deklaracji) - wymiar wtórny

9 decyzja organu podatkowego II instancji

10 skarga do WSA

11 skarga kasacyjna do NSA

7,8,9 - klasyczne postępowanie podatkowe - DZIAŁ IV OP.

Art. 121 OP Zasada informacji

Art. 121. OP

§ 1. Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący

zaufanie do organów podatkowych.

§ 2. Organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania.

Udziela się tylko informacji niezbędnych, czy informacja jest zbędna czy nie - decyduje o tym organ podatkowy.

Kiedy wprowadzono art. 121 OP (1997r.) był on prostym ograniczeniem art. 9.

Panowało powszechne mniemanie, że społeczeństwo jest niedoinformowane w kwestii podatków.

Art. 14. OP - Nadzór Ministra Finansów

Art. 14². OP

§ 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych:

1. sprawuje ogólny nadzór w sprawach podatkowych;

minister wydawał wytyczne, które miały pomagać w interpretacji.

Dwa rodzaje interpretacji podatkowych:

1. interpretacje ogólne

2. interpretacje indywidualne

instytucja interpretacji przechodziła dziesięciolecia ewolucji.

Art. 14² OP

§ 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych:

2) dąży do zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowego oraz organy kontroli skarbowej, dokonując w szczególności jego interpretacji, przy uwzględnieniu orzecznictwa sądów oraz Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Tych interpretacji używa się poza tokiem postępowania; dotyczy materialnego prawa podatkowego i jego rozwiązań. ;

Interpretacje wydaje Minister Finansów, wydawane są one z urzędu i nie są adresowane indywidualnie, ale dotyczą wszystkich podatników;

Nie stanowią odpowiedzi na pytania przeciętnego podatnika, każdy może powołać się na taką interpretację i zastosować ją podczas sporządzania deklaracji podatkowej.

Art. 14b. OP

§ 1. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, na pisemny wniosek

zainteresowanego, wydaje, w jego indywidualnej sprawie, pisemną

interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

§ 2. Wniosek o interpretację indywidualną może dotyczyć zaistniałego stanu

faktycznego lub zdarzeń przyszłych.

Interpretacje indywidualne wydaje się na wniosek zainteresowanego, np. płatnik nie w swojej sprawie, ale w sprawie podatnika, może to być podatnik, ale nie musi; zainteresowanym może być spółka w organizacji, która jeszcze nie rozpoczęła działalności; interpretacje ogólne i indywidualne wydaje Minister Finansów; interpretację indywidualną wydaje się zainteresowanemu w jego indywidualnej sprawie.

Treść interpretacji indywidualnej art. 14c § 1 OP

Art. 14c. OP

§ 1. Interpretacja indywidualna zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy wraz z

uzasadnieniem prawnym tej oceny. Można odstąpić od uzasadnienia

prawnego, jeżeli stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe w pełnym

zakresie.

Konieczne jest zawarcie uzasadnienia prawnej oceny stanowiska. Interpretacja indywidualna to coś więcej niż prawo; artykuł ten mówi czym jest interpretacja jak stosować przepisy, jak dokonywać wykładni; nie może wykraczać poza reguły, tworzyć praw i obowiązków wykraczających poza przepis.

Interpretacja nie jest dodatkowym elementem legislacji podatkowej; zawiera ocenę stanowiska wnioskodawcy.

Negatywna ocena wniosku wymaga wskazania prawidłowego stanowiska:

Art. 14c. § 2. OP

§ 2. W razie negatywnej oceny stanowiska wnioskodawcy interpretacja

indywidualna zawiera wskazanie prawidłowego stanowiska wraz z

uzasadnieniem prawnym.

Interpretacja ma zawierać uzasadnienie prawne;

Obowiązek uzasadnienia prawnego jeśli stanowisko jest niewłaściwe należy o tym powiedzieć i uzasadnić prawnie.

Art. 14b. § 3 OP

§ 3. Składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest

do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo

zdarzenia przyszłego oraz do przedstawienia własnego stanowiska w

sprawie oceny prawnej tego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego.

Właściwe przedstawienie własnego stanowiska w sprawie oceny prawnej stanu faktycznego, albo zdarzenia przyszłego;

Jeżeli pytanie wnioskodawcy jest źle sformułowane może to działać na jego szkodę;

Trzeba przekonać organ podatkowych o racji własnego stanowiska.

Oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej art. 14b. § 4. OP

art. 14b. § 4.

§ 4. Wnioskujący o wydanie interpretacji indywidualnej składa oświadczenie pod

rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania, że elementy stanu

faktycznego objęte wnioskiem o wydanie interpretacji w dniu złożenia

wniosku nie są przedmiotem toczącego się postępowania podatkowego,

kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej

oraz, że w tym zakresie sprawa nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w

decyzji lub postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli

skarbowej. W razie złożenia fałszywego oświadczenia wydana interpretacja

indywidualna nie wywołuje skutków prawnych

Jeżeli zwracamy się o interpretację to nasza sprawa nie może być w trakcie postępowania lub kontroli skarbowej;

Składa się oświadczenie, że dana sprawa nie jest przedmiotem kontroli; jeżeli jest to interpretacja nie jest wydawana.

Wydawanie interpretacji przez organy upoważnione przez Ministra Finansów art. 14b. § 5, 6. OP

art. 14b.

§ 5. Nie wydaje się interpretacji indywidualnej w zakresie tych elementów stanu

faktycznego, które w dniu złożenia wniosku o interpretację są przedmiotem

toczącego się postępowania podatkowego, kontroli podatkowej,

postępowania kontrolnego organu kontroli skarbowej albo gdy w tym

zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub

postanowieniu organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej.

§ 6. Minister właściwy do spraw finansów publicznych w celu zapewnienia

jednolitości wydawanych wiążących interpretacji i usprawnienia obsługi

wnioskodawców może, w drodze rozporządzenia, upoważnić podległe

organy do wydawania interpretacji indywidualnych w jego imieniu i w

ustalonym zakresie określając jednocześnie właściwość rzeczową i

miejscową upoważnionych organów.

Minister Finansów upoważnia odpowiednie organy, jednostki wyspecjalizowane w sprawach interpretacji; do wydawania interpretacji upoważnione były Urzędy Skarbowe (interpretacje mogą się różnić, np. dwie różne interpretacje w Łodzi i na Podhalu).

Pozostawienie wniosku bez rozpatrzenia art. 14g § 1. OP

Art. 14g. § 1.

Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej nie spełniający wymogów

określonych w art. 14b § 3 pozostawia się bez rozpatrzenia.

W ramach interpretacji stworzono procedurę postępowania podatkowego;

Cechy charakterystyczne prawa podatkowego wiele swoistych procedur prowadzących do określonych rezultatów;

Taki nie spełniający wymogów formalnych wniosek pozostawia się bez rozpatrzenia.

Termin wydania interpretacji art. 14d. OP

Art. 14d. OP

Interpretację indywidualną przepisów prawa podatkowego wydaje się bez

zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia otrzymania

wniosku. Do tego terminu nie wlicza się terminów i okresów, o których mowa w

art. 139 § 4.

Interpretację wydaje się bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż 3 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Skutki nie wykonania interpretacji w terminie art. 14o § 1 OP

Art. 14o. § 1. OP

W razie nie wydania interpretacji indywidualnej w terminie określonym w

art. 14d uznaje się, Ŝe w dniu następującym po dniu, w którym upłynął

termin wydania interpretacji, została wydana interpretacja stwierdzająca

prawidłowość stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie.

Art. 14o OP stanowi, że jeżeli decyzji nie wyda się terminie to zakłada się, iż stanowisko wnioskodawcy było prawidłowe.

Doręczenie interpretacji organom podatkowym art. 14i § 2. OP

Art. 14i § 2. OP

§ 2. Interpretacje indywidualne wraz z informacją o dacie doręczenia są

niezwłocznie przekazywane organom podatkowym właściwym ze względu na

zakres spraw będących przedmiotem interpretacji oraz właściwemu

organowi kontroli skarbowej.

Niezwłoczne doręczenie interpretacji organom podatkowym właściwym dla danej sprawy.

Zmiany interpretacji art. 14e § 1. OP

art. 14e § 1. OP

Minister właściwy do spraw finansów publicznych może, z urzędu, zmienić wydaną interpretację ogólną lub indywidualną, jeżeli stwierdzi jej nieprawidłowość, uwzględniając w szczególności orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego lub Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

art. 14e § 2. OP

Zawiadomienie o zmienionej interpretacji indywidualnej doręcza się podmiotowi, któremu w danej sprawie interpretacja została wydana.

Interpretacja może być zmieniana; stanowisko organu podatkowego nie musi być stałe w danej sprawie; zmianę należy doręczyć podmiotowi, któremu w danej sprawie wcześniej wydano inną interpretację.

Podmiot ten musi się dostosować do tej interpretacji i zmienić swoje postępowanie.

Stosowanie przepisów o postępowaniu podatkowym art. 14h OP

Art. 14h OP

W sprawach dotyczących interpretacji indywidualnej stosuje się odpowiednio

przepisy art. 120, art. 121 § 1, art. 125, art. 129, art. 130, art. 135-137, art. 140,

art. 143, art. 165a, art. 169 § 1 i 1a, art. 170 i art. 171 oraz przepisy rozdziału 5,

6, 10 i 23 działu IV.

Ochrona wynikająca z interpretacji art. 14k § 1. OP

Art. 14k § 1. OP

§ 1. Zastosowanie się do interpretacji indywidualnej przed jej zmianą lub przed

doręczeniem organowi podatkowemu odpisu prawomocnego orzeczenia

sądu administracyjnego uchylającego interpretację indywidualną nie może

szkodzić wnioskodawcy, jak również w przypadku nieuwzględnienia jej w

rozstrzygnięciu sprawy podatkowej.

Interpretacja nie może działać na szkodę podatnika.

Forma prawna interpretacji:

• podlega regułom postępowania podatkowego

• nie mieści się w ramach ogólnego postępowania administracyjnego, pismo zawierające interpretację nie jest ani decyzją, ani postanowieniem, ani czynnością materialno - techniczną.

Instytucje wspomagające wymiar zobowiązań podatkowych

Cel czynności sprawdzających art. 272 OP

art. 272 OP

Organy podatkowe pierwszej instancji, z zastrzeżeniem art. 272a, dokonują

czynności sprawdzających, mających na celu:

1) sprawdzenie terminowości:

a) składania deklaracji,

b) wpłacania zadeklarowanych podatków, w tym również pobieranych przez

płatników oraz

inkasentów;

2) stwierdzenie formalnej poprawności dokumentów wymienionych w pkt 1;

3) ustalenie stanu faktycznego w zakresie niezbędnym do stwierdzenia zgodności z

przedstawionymi dokumentami.

Czynności sprawdzające i procedura wstępna poza postępowaniem podatkowym miały usunąć drobne, widoczne wady, które ujawniły się przy składaniu przez podatnika deklaracji podatkowej;

Korekta pod nadzorem organu podatkowego;

Pkt. 3) zakres ustalenia stanu faktycznego nie jest ściśle wyznaczony, jeśli tak jest to administracja wykorzysta to na swoją korzyść.

Pkt. 1) i 2) dotyczą ściśle czynności sprawdzających

Pkt. 3) może się przeistoczyć w regularne sprawdzania materiałów dowodowym, postępowanie dowodowe; ustalenie ogółu kosztów;

Czynności sprawdzające wyłączone z postępowania podatkowego.

Wykład 8 09.12.2008 r.

Art. 272 OP - czynności sprawdzające pozwalają wyeliminować spory podatkowe, pozwalają pominąć pełne, kosztowne postępowanie administracyjne.

Korekta deklaracji pod nadzorem organu podatkowego;

Podatnik posiada prawo do autokorekty, może zwiększyć wysokość zobowiązania podatkowego, jeśli równolegle nie toczy się postępowanie kontrolne, własna inicjatywa podatnika chroni go przed konsekwencjami karno - skarbowymi, ale nie chroni przez zapłatą odsetek; nie mieści się w kategorii korekty pod nadzorem.

1. Organ podatkowy może dokonać pewnych zmian (błędy rachunkowe) art. 274 OP, gdy wprowadzone dane są niewłaściwe;

Organ może z własnej inicjatywy poprawić błędy (do kwoty 1000 zł.) nie prosząc o zgodę podatnika.

Art. 274.

§ 1. W razie stwierdzenia, że deklaracja zawiera błędy rachunkowe lub inne

oczywiste omyłki, bądź że wypełniono ją niezgodnie z ustalonymi wymaganiami, organ podatkowy w zależności od charakteru i zakresu uchybień:

1. koryguje deklarację, dokonując stosownych poprawek lub uzupełnień, jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości straty w wyniku tej korekty nie przekracza kwoty 1.000 zł;

1. zwraca się do składającego deklarację o jej skorygowanie oraz złożenie niezbędnych wyjaśnień, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość.

Sprzeciw podatnika anulowanie korekty:

art. 274 § 3 OP

§ 3. Na korektę, o której mowa w § 1 pkt 1, podatnik może wnieść sprzeciw do organu, który dokonuje korekty, w terminie 14 dni od dnia doręczenia uwierzytelnionej kopii skorygowanej deklaracji. Wniesienie sprzeciwu anuluje korektę.

Zgodnie z powyższym artykułem wniesienie sprzeciwu anuluje korektę, jeśli nie ma sprzeciwu podatnik zgadza się na nią i ponosi wszelkie konsekwencje.

Kompetencje organu podatkowego:

1. koryguje deklaracje, dokonując stosowanych poprawek lub uzupełnień jeżeli zmiana wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty, kwoty zwrotu podatku lub wysokości starty w wyniku tej korekty nie przekracza kwoty 1000 zł.

2. zwraca się do składającego deklarację o jej skorygowanie oraz złożenie niezbędnych wyjaśnień, wskazując przyczyny, z powodu których informacje zawarte w deklaracji podaje się w wątpliwość.

Postępowanie w sprawie korekty

art. 274 § 2. OP

§ 2. Organ podatkowy:

1) uwierzytelnia kopię skorygowanej deklaracji, o której mowa w § 1 pkt 1;

2) doręcza podatnikowi uwierzytelnioną kopię skorygowanej deklaracji wraz z informacją o związanej z korektą deklaracji zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku lub wysokości straty bądź informację o braku takich zmian.

Organ podatkowy uwierzytelnia kopię skorygowanej deklaracji i zaznacza się w niej zmiany zaszłe w wyniku korekty; doręcza podatnikowi uwierzytelnioną kopię skorygowanej deklaracji wraz z informacją o związanej z korektą deklaracji, zmianie wysokości zobowiązania podatkowego, kwoty nadpłaty lub zwrotu podatku lub wysokości strat bądź informuje o braku takich zmian. Podatnik po takim sygnale ze strony organu podatkowego przejmuje inicjatywę.

Odpowiednie stosowanie przepisów o korekcie pod nadzorem

art. 274 § 4 i § 5

§ 4.

W razie nie wniesienia sprzeciwu w terminie, korekta deklaracji, o której mowa w § 1 pkt 1, wywołuje skutki prawne jak korekta deklaracji złożona przez podatnika.

§ 5.

Przepisy § 1-4 stosuje się odpowiednio do deklaracji składanych przez płatników lub

inkasentów oraz do załączników do deklaracji.

Wezwanie do złożenia deklaracji

art. 274a § 1 OP

§ 1.

Organ podatkowy może zażądać złożenia wyjaśnień w sprawie przyczyn nie złożenia deklaracji lub wezwać do jej złożenia, jeżeli deklaracja nie została złożona mimo takiego obowiązku.

Czynności sprawdzające ulegają ewolucji, zmianie swoich pierwotnych założeń; deklaracja jest dowodem w postępowaniu; wymaga się tu złożenia dowodu wskazanego przez organ podatkowy;

Deklaracja to oświadczenie podatnika; można zastosować ustawę karno - skarbową w razie nie złożenia deklaracji.

Wezwanie do udzielenia wyjaśnień

art. 274a § 2. OP

§ 2.

W razie wątpliwości co do poprawności złożonej deklaracji organ podatkowy może

wezwać do udzielenia, w wyznaczonym terminie, niezbędnych wyjaśnień lub uzupełnienia deklaracji, wskazując przyczyny podania w wątpliwość rzetelności danych w niej zawartych.

Ingerencja w czynności postępowania podatkowego; rzetelność jest instytucją postępowania podatkowego, nie jest instytucją wyjaśniającą;

Domniemanie rzetelności organ ma obalić to domniemanie rzetelności.

Przedłużenie terminu zwrotu podatku do zakończenia czynności sprawdzających

Art. 247b § 1. i § 2. OP

§ 1.

Jeżeli przeprowadzenie czynności sprawdzających zasadność zwrotu podatku

wymaga przedłużenia terminu zwrotu podatku wynikającego z odrębnych przepisów, organ podatkowy może postanowić o przedłużeniu tego terminu do czasu zakończenia czynności sprawdzających.

§ 2.

Na postanowienie, o którym mowa w § 1, służy zażalenie.

Podatek od towarów i usług (VAT) - zawsze przysługuje nam zwrot podatku wynika to z deklaracji, na jej podstawie państwo wypłaca należny zwrot; kwoty zwrotu to pieniądze podatnika, dlatego termin zwrotu jest określonym; im dłuższy termin tym większe prawdopodobieństwo przez organ ewentualnych nadużyć.

Kontrola krzyżowa

art. 274c § 1 i § 2. OP

§ 1.

Organ podatkowy, w związku z prowadzonym postępowaniem podatkowym

lub kontrolą podatkową, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. Z czynności tych sporządza się protokół.

Kontrola dokumentów w innych przedsiębiorstwach wydłuża termin tej kontroli.

§ 2.

Jeżeli miejsce zamieszkania, siedziba lub miejsce wykonywania działalności

kontrahenta kontrolowanego znajdują się poza obszarem działania organu przeprowadzającego kontrolę, czynności, o których mowa w § 1, na zlecenie tego organu może także dokonać organ właściwy miejscowo.

Prawo żądania dokumentów uzasadniających prawo do ulgi

art. 275 § 1 OP

§ 1.

Jeżeli ze złożonej deklaracji wynika, że podatnik skorzystał z przysługujących

mu ulg podatkowych, organ podatkowy może zwrócić się do niego o okazanie dokumentów lub o złożenie fotokopii dokumentów, których posiadania przez podatnika, w określonym czasie, wymaga przepis prawa.

Prawo żądania od banków dokumentów w sytuacjach będących podstawą do skorzystania z ulg

art. 275 § 2. i § 3 OP

§ 2.

Banki, na żądanie naczelnika urzędu skarbowego lub naczelnika urzędu celnego, są

obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji o zdarzeniach stanowiących podstawę do skorzystania przez podatnika z ulg podatkowych, jeżeli zostały wykazane w deklaracji złożonej przez podatnika.

Bank zobowiązany tajemnicą nie zawsze chce udostępniać dokumenty, proces ten może trwać relatywnie długo.

Obowiązki instytucji finansowych

art. 275 § 3. OP

§ 3.

Przepis § 2 stosuje się również do zakładów ubezpieczeń i funduszy inwestycyjnych, w zakresie prowadzonych indywidualnych kont emerytalnych, oraz do domów maklerskich, banków prowadzących działalność maklerską, towarzystw funduszy inwestycyjnych i spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych.

Oględziny lokalu mieszkalnego za zgodą podatnika

art. 276 § 1. OP

§ 1.

Organ podatkowy, za zgodą podatnika, może dokonać oględzin lokalu

mieszkalnego lub części tego lokalu, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe.

Odpowiednie stosowanie przepisów

Art. 277 OP

Przepisy art. 274-276 stosuje się odpowiednio w przypadku złożenia deklaracji lub

wniosku w sprawie zwrotu podatku.

Stosowanie do czynności sprawdzających przepisów o postępowaniu podatkowym

Art. 280 OP

W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale stosuje się odpowiednio przepis art. 143 oraz przepisy rozdziałów 1-3, 5, 6, 9, 10, 14, 16 oraz 23 działu IV.

Obejmują fazę czynności od wszczęcia postępowania do wydania decyzji; powielanie się czynności sprawdzających postępowania podatkowego - badanie dowodów, oględziny biegłych, kontrola krzyżowa. Należy połączyć postępowanie sprawdzające z postępowaniem podatkowym.

DORADZTWO PODATKOWE

Podstawa prawna ustawa z 05.07.1996 r. o doradztwie podatkowym.

Przedmiot i zakres regulacji art. 1. Ust. o doradztwie podatkowym

Art. 1 ust. o doradztwie podatkowym

Ustawa określa warunki i zasady wykonywania doradztwa podatkowego, organizację samorządu doradców podatkowych oraz zasady jego działania.

Określa przedmiot i zakres regulacji; jest instytucją wspomagania podatnika i w tym właśnie celu powstała.

Doradca składa deklarację w imieniu i na rachunek podatnika w postaci umowy; wiąże się to z postępowaniem podatkowym.

Czynności doradztwa podatkowego art. 2 ustawy o DP

• udzielanie porad, opinii i wyjaśnień

• prowadzenie ksiąg podatkowych

• sporządzania deklaracji podatkowych lub udzielanie pomocy w ich sporządzaniu.

Art. 2. ust. o DP

1. Czynności doradztwa podatkowego obejmują:

1) udzielanie podatnikom, płatnikom i inkasentom, na ich zlecenie lub na ich rzecz, porad, opinii i wyjaśnień z zakresu ich obowiązków podatkowych,

2) prowadzenie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych oraz udzielanie im pomocy w tym zakresie, z zastrzeżeniem ust. 3,

3) sporządzanie, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, zeznań i deklaracji podatkowych lub udzielanie im pomocy w tym zakresie,

4) (skreślony). Ust. 4 został uchylony nie obowiązuje.

1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do czynności wykonywanych na rzecz osób trzecich odpowiedzialnych za zaległości podatkowe oraz następców prawnych podatników, płatników lub inkasentów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 i Nr 160, poz. 1083, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95 i Nr 92, poz. 1062, z 2000 r. Nr 94, poz. 1037, Nr 116, poz. 1216, Nr 120, poz. 1268 i Nr 122, poz. 1315 oraz z 2001 r. Nr 16, poz. 166, Nr 39, poz. 459, Nr 42, poz. 475, Nr 110, poz. 1189, Nr 125, poz. 1368 i Nr 130, poz. 1452).

Doradca podatkowy jest pełnomocnikiem podatnika - art. 41 ust. o DP

Art. 41 ust. o DP

1. W postępowaniu przed organami administracji publicznej w sprawach obowiązków podatkowych pełnomocnikiem podatnika, płatnika, inkasenta oraz osób, o których mowa w art. 2 ust. 1a, może być również doradca podatkowy.

2. Doradca podatkowy uprawniony jest do występowania w charakterze pełnomocnika w postępowaniu w zakresie sądowej kontroli decyzji administracyjnych w sprawach dotyczących obowiązków podatkowych.

3. Doradca podatkowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa.

Ochrona zawodu - art. 2 ust. 2. i 3. ustawy o DP

Art. 2. ustawy o DP

1. Zawodowe wykonywanie czynności, o których mowa w ust. 1, zastrzeżone jest wyłącznie dla podmiotów uprawnionych w rozumieniu ustawy.

2. Nie uważa się za czynności doradztwa podatkowego czynności wykonywanych w imieniu i na rzecz podatnika przez osoby uprawnione, zgodnie z odrębnymi przepisami, do prowadzenia ksiąg rachunkowych, polegających wyłącznie na prowadzeniu ksiąg rachunkowych bądź innych ksiąg i ewidencji do celów podatkowych oraz sporządzaniu zeznań i deklaracji na podstawie danych wynikających z tych ksiąg.

Art. 5. ustawy o DP

Przepisy ustawy nie naruszają obowiązku organów podatkowych w zakresie informowania o przepisach dotyczących podatków.

Zabezpieczenie zobowiązania na majątku podatnika

art. 33 § 1 OP

§ 1.

Zobowiązanie podatkowe przed terminem płatności może być zabezpieczone na

majątku podatnika, a w przypadku osób pozostających w związku małżeńskim także na majątku wspólnym, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, Ŝe nie zostanie ono wykonane, a w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję. W przypadku zabezpieczenia na majątku wspólnym małżonków przepis art. 29 § 2 stosuje się odpowiednio.

Są 3 rodzaje zabezpieczeń zobowiązań podatkowych:

1. art. 33 § 1 OP - przed terminem płatności

2. hipoteczne na majątku podatnika

3. zastaw skarbowy

zabezpieczenie na majątku podatnika jest bardzo ogólne; można go dokonać na całym majątku podatnika; nie ma konkretyzacji płatności.

Terminy płatności:

1. 14 dni od dnia doręczenia decyzji

2. termin wskazany dziennie w przepisach ustawy

Wymiary zobowiązań podatkowych:

1. złożenie deklaracji podatkowej

2. zapłata

3. data zapłaty wyznaczona dziennie

4. decyzja organu podatkowego wyznacza termin płatności podatku.

Przesłanki zabezpieczenia:

• uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe nie zostanie wykonane

• próba utrudnienia egzekucji przez podatnika

Termin dokonania zabezpieczenia

Art. 33. § 2. OP

Zabezpieczenia w okolicznościach wymienionych w § 1 można dokonać również w toku postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, przed wydaniem decyzji:

1) ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego;

2) określającej wysokość zobowiązania podatkowego;

3) określającej wysokość zwrotu podatku.

Powyższego zabezpieczenia można dokonać także w toku postępowania.

Treść decyzji o zabezpieczeniu

art. 33. § 3 i § 4 OP

§ 3.

W przypadku, o którym mowa w § 2 pkt 2, zabezpieczeniu, z zastrzeżeniem art. 54 § 1 pkt 1, podlega również kwota odsetek za zwłokę należnych od zobowiązania na dzień wydania decyzji o zabezpieczeniu.

§ 4.

W przypadku, o którym mowa w § 2, organ podatkowy na podstawie posiadanych

danych co do wysokości podstawy opodatkowania określa w decyzji o zabezpieczeniu:

1) przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego, jeżeli zabezpieczenie

następuje przed wydaniem decyzji, o której mowa w § 2 pkt 1;

2) przybliżoną kwotę zobowiązania podatkowego oraz kwotę odsetek za

zwłokę należnych od tego zobowiązania na dzień wydania decyzji o

zabezpieczeniu, jeżeli zabezpieczenie następuje przed wydaniem decyzji, o

której mowa w § 2 pkt 2.

Przybliżona kwota zobowiązania jest ustalana; nie może to być dowolna kwota.

Wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu

art. 33a § 1 OP

Decyzja o zabezpieczeniu wygasa:

1) po upływie 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania

podatkowego;

2) z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego;

3) z dniem doręczenia decyzji określającej wysokość zwrotu podatku.

Decyzja staje się podstawą do dalszej procedury, organ podatkowy może dokonać regularnej egzekucji postępowania podatkowego.

Tryb zabezpieczenia

art. 33 § 5. OP

„Zabezpieczenie następuje w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w

administracji albo w formie określonej w art. 33d. W razie złożenia wniosku o zabezpieczenie w formie określonej w art. 33d zabezpieczenie w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, w zakresie objętym tym wnioskiem, może nastąpić po wydaniu postanowienia odmawiającego przyjęcia zabezpieczenia.”

W razie złożenia wniosku o zabezpieczenie w formie określonej w art. 33d OP następuje zabezpieczenie w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji; w zakresie objętym tym wnioskiem zabezpieczenie może nastąpić po wydaniu postanowienia odmawiającego przyjęcia zobowiązania.

Art. 33d OP

Wykonanie decyzji o zabezpieczeniu następuje przez przyjęcie przez organ

podatkowy, na wniosek strony, zabezpieczenia wykonania zobowiązania określonego w decyzji o zabezpieczeniu wraz z odsetkami za zwłokę, w formie:

1) gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej;

2) poręczenia banku;

3) weksla z poręczeniem wekslowym banku;

4) czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku;

5) zastawu rejestrowego na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez

Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski - według ich wartości nominalnej;

5. depozytu w gotówce.

Wykład 9 16.12.2008 r.

Decyzja zawiera wysokość zabezpieczenia; należność tą należy ustalić tak, aby nie była to kwota dowolnej wysokości i pokrywała zobowiązania podatnika.

Zabezpieczenie takie może przyjąć formę:

1) gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej;

2) poręczenia banku;

3) weksla z poręczeniem wekslowym banku;

4) czeku potwierdzonego przez krajowy bank wystawcy czeku;

5) zastawu rejestrowego na prawach z papierów wartościowych emitowanych przez

Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski - według ich wartości nominalnej;

6) Depozytu w gotówce

Wybór formy zabezpieczenia; forma prawa rozstrzygnięcia zawiera się w art. 33f i 33g OP

Art. 33f. OP

Strona może dowolnie wybrać formę lub formy zabezpieczenia, o których mowa w

art. 33d.

Art. 33g. OP

W sprawie przyjęcia zabezpieczenia, o którym mowa w art. 33d, wydaje się

postanowienie, na które przysługuje zażalenie.

Zgoda organu na jedną z form zabezpieczenia wymienioną w art. 33d OP jest fakultatywna.

Hipoteka przymusowa

art. 34 § 1 OP

Skarbowi Państwa i jednostce samorządu terytorialnego przysługuje hipoteka

na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta, następcy prawnego lub osób trzecich z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 2, a także z tytułu zaległości podatkowych w podatkach stanowiących ich dochód oraz odsetek za zwłokę od tych zaległości, zwana dalej "hipoteką przymusową".

Hipoteka ta wzorowana jest na hipotece cywilno - prawnej, może być ona ustanowiona na wszystkich nieruchomościach podatnika, płatnika, inkasenta; przysługuje Skarbowi Państwa, jednostce samorządu terytorialnego.

Przedmiot hipoteki

art. 34 § 3 OP

Przedmiotem hipoteki przymusowej może być:

1) część ułamkowa nieruchomości, jeżeli stanowi udział podatnika;

2) nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej podatnika i jego

małżonka;

3) nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej wspólników spółki

cywilnej lub część ułamkowa nieruchomości stanowiąca udział wspólników spółki

cywilnej - z tytułu zaległości podatkowych spółki.

Art. 34 § 4 OP

Przedmiotem hipoteki przymusowej jest również:

1) użytkowanie wieczyste;

2) spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego;

3) spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego;

4) prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej;

5) wierzytelność zabezpieczona hipoteką.

Powstanie i skuteczność hipoteki przymusowej

Hipoteka przymusowa powstaje przez dokonanie wpisu do księgi wieczystej, dokonanego przez sąd rejonowy na wniosek organu podatkowego:

Art. 36. § 1. OP

Hipoteka przymusowa jest skuteczna wobec każdorazowego właściciela

przedmiotu hipoteki i przysługuje jej pierwszeństwo zaspokojenia przed hipotekami

ustanowionymi dla zabezpieczenia innych należności.

Podstawy wpisu hipoteki przymusowej:

Art. 35 § 2. OP

Podstawą wpisu hipoteki przymusowej jest:

1) doręczona decyzja:

a) ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego,

b) określająca wysokość zobowiązania podatkowego,

c) określająca wysokość odsetek za zwłokę,

d) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,

e) o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej,

f) o odpowiedzialności spadkobiercy,

g) określająca wysokość zwrotu podatku;

2) tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia, jeżeli może być wystawione, na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji bez wydawania decyzji, o której mowa w pkt 1.

System prawa podatkowego; powstawanie wymiaru zobowiązań podatkowych; powstają z mocy prawa lub na skutek decyzji organu podatkowego;

Służy do regulacji uprawnień i zobowiązań.

Ad. pkt. 2 art. 35 § 2 OP

Tytuł wykonawczy lub zarządzenie zabezpieczenia może być wystawione na podstawie deklaracji, samowymiaru.

Obowiązek zapłaty powstaje w wyniku wymiaru (z mocy prawa), lub przez decyzję samowymiarowa.

Ad. pkt. 1. art. 35 § 2 OP

Decyzje wymiarowe: ustawodawca wymienia je w punktach od „a” do „g”; decyzja nie może mieć charakteru konstytutywnego;

Zobowiązania podatkowe - deklaracyjne;

Podział decyzji wymiarowych:

• konstruktywne

• deklaratoryjne

decyzja ustalająca konstytutywna

decyzja określająca deklaratoryjna,

wedle tej konwencji podatki są podzielone (niewłaściwie); konwencja ta jest niespójna, nielogiczna;

decyzja wymiarowa wszystkie decyzje;

Wpis zastawu skarbowego

art. 44. § 1 i § 2 OP

§ 1. Wpis zastawu skarbowego do rejestru dokonywany jest na podstawie

doręczonej decyzji:

1) ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego;

2) określającej wysokość zobowiązania podatkowego;

3) określającej wysokość odsetek za zwłokę;

4) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta;

5) o odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej;

6) o odpowiedzialności spadkobiercy;

7) określającej wysokość zwrotu podatku.

§ 2. Dla zobowiązań podatkowych powstających w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1 podstawę wpisu zastawu skarbowego stanowi również deklaracja, jeżeli wykazane w niej zobowiązanie podatkowe nie zostało wykonane. Wpis zastawu skarbowego nie może być dokonany wcześniej niż po upływie 14 dni od upływu terminu płatności zobowiązania podatkowego.

Terminy płatności podatków

art. 47 § 1 OP

Termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej

wysokość zobowiązania podatkowego.

Są dwa zasadnicze terminy płatności:

1. 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego

2. decyzja konstytutywna ustalająca podatek:

• rolny

• leśny od osób fizycznych

• spadków i darowizn

art. 47 § 3 i § 4 OP

terminy płatności zobowiązań podlegających samowymiarowi oraz wymiarowi płatniczemu;

art. 47 § 3 OP

Jeżeli podatnik jest obowiązany sam obliczyć i wpłacić podatek, za termin płatności

uważa się ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami prawa podatkowego, wpłata powinna nastąpić.

Podatnik dokonuje deklaracji samowymiarowej - sam oblicza i opłaca podatek.

art. 47 § 4 OP

Terminem płatności dla płatników jest ostatni dzień, w którym, zgodnie z przepisami

prawa podatkowego, powinna nastąpić wpłata należności z tytułu podatku.

Termin 14-dniowy - termin ten obowiązuje również przy opodatkowaniu ze źródeł nieujawnionych.

Termin płatności - ostatni dzień, w którym (zgodnie z przepisami prawa podatkowego) wpłata powinna nastąpić, podatnik ma określony graniczny termin wpłaty, ale może to zrobić wcześniej

Termin graniczny - 25. dzień kolejnego miesiąca podatek VAT.

Termin płatności w przypadku, gdy organ podatkowy wymierzanie zobowiązanie, ale termin ustalony jest kalendarzowo

art. 47 § 2 OP

Jeżeli przepisy prawa podatkowego określają kalendarzowo terminy płatności podatku, zaliczki na podatek lub raty podatku, a decyzja ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego nie została doręczona co najmniej na 14 dni przed terminem płatności podatku, pierwszej zaliczki na podatek lub pierwszej raty podatku, obowiązuje termin określony w § 1.

Mogą to być zaliczki, raty; terminy te są określone datą kalendarzową, ale ostatecznie wysokość tego zobowiązania określana jest decyzją wymiarową organu podatkowego.

Odroczenie terminu płatności

art. 48 § 1 OP

Organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych

ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym może odraczać terminy przewidziane w przepisach prawa podatkowego, z wyjątkiem terminów określonych w art. 68-71, art. 77 § 1-3, art. 79 § 2, art. 80 § 1, art. 87 § 3 i 4, art. 88 § 1 i art. 118.

Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, 3 instytucje:

1. odroczenie terminu płatności

2. rozłożenie na raty

3. umorzenie zaległości podatkowych.

Ad. 1)

Na wniosek podatnika lub decyzją Ministra Finansów:

• ważny interes podatnika

• ważny interes publiczny

ad. pkt. 2)

kryteria są takie same;

organ podatkowy posiada swobodę przy podejmowaniu decyzji; jeżeli podatnik płaci systematycznie podatki, to nie ma to żadnych negatywnych konsekwencji przy rozłożeniu spłaty zobowiązania na raty; jeśli jednak nie przestrzega tych reguł to w konsekwencji następuje cofnięcie rat i powrót do stanu pierwotnego oraz obowiązek zapłaty odsetek.

Ad. pkt. 3)

Umorzenie zaległości podatkowych w całości, albo w części;

Tego rodzaju praktyka stosowana jest niezwykle rzadko przez organy podatkowe; kryteriami są ważny interes podatnika lub ważny interes publiczny;

Sytuacja taka ma miejsce w przypadku trwałego niedostatku podatnika: zasiłek; kryzys gospodarczy;

Umorzenie zaległości podatkowych sądy nie są uprawnione do badania zgodności z prawem decyzji organów podatkowych;

To organ decyduje samodzielnie o umorzeniu zaległości;

Sądy mogą natomiast badać procedurę postępowania organów czy organ zbadał wszystkie okoliczności istotne dla danej sprawy; nawet jeśli sąd wykryje uchybienia w procedurze organu podatkowego to organ może utrzymać w mocy swoją wcześniejszą decyzję o umorzeniu zaległości podatkowej.

Decyzja wymiarowa; organ decyduje czy podatnik ma zapłacić podatek w całości, w części, czy też w ogóle.

Wykład 10 (w dniach 6. i 13.01.2009 r. wykładów nie było) 20.01.2009 r.

Definicja nadpłaty

art. 72 § 1 OP pkt. 1 i 2.

Za nadpłatę uważa się kwotę:

1) nadpłaconego lub nienależnie zapłaconego podatku;

2) podatku pobraną przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej;

podatek od towarów i usług podatek ten wygląda inaczej jeśli chodzi o nadpłatę, za nadpłatę uważa się podatek:

1. nadpłacony, nienależnie zapłacony podatek jaka jest różnica?

a) nienależnie zapłacony

b) nadpłacony

nadpłata to jest coś więcej niż podatek, ustawa nie wykazuje różnic

między tymi pojęciami

2. pobrany przez płatnika nienależnie lub w wysokości większej od należnej (ta definicja budzi poważne wątpliwości)

3. zapłacony przez podatnika lub inkasenta, jeśli w decyzji o odpowiedzialności podatnika lub inkasenta określono je niezależnie lub w wysokości większej od należnej

4. zapłacony przez osobę trzecią lub spadkobiercę, jeżeli w decyzji o ich odpowiedzialności podatkowej lub decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego spadkodawcy określono je niezależnie lub w wysokości większej od należnej.

Błędy w definicji nadpłaty przepis ten błędnie nazywa nadpłatę podatkiem.

Punkty odniesienia (mierniki) nadpłaty:

1. definiując nadpłatę trzeba precyzyjnie wskazać prawny punkt odniesienia w stosunku do którego zachodzi nadpłacenie

2. takim punktem odniesienia może być tylko różnica między dokonaną wpłatą a obowiązkiem, albo zobowiązaniem podatkowym (ściślej, należnościami, dla których tytułem i wzorcem jest obowiązek, zobowiązanie podatkowe).

Niesamoistny charakter nadpłaty;

Korelatem nadpłaty jest obowiązek, albo wymierzone zobowiązanie podatkowe;

Wysokość nadpłaty jest wielkością wynikową trzech elementów:

1. obowiązku

2. zobowiązania

3. wysokości dokonanej wpłaty

Wariant 1.

Jeżeli mamy prawidłowo określony wymiar, ale płatnik zapłacił więcej nadpłata

Wariant 2.

Zostało wymierzone większe niż wymagane zobowiązanie; mógł być to źle określony wymiar przez płatnika lub podatnika; wpłata wysokości zobowiązania wymaga odpowiedniej korekty.

Wariant 3.

Gdy podatnik sporządził deklarację, ale np. księgowy przelał na konto organu podatkowego większa kwotę pieniędzy

Wariant 4.

Organ podatkowy wymierza nam zobowiązanie, ale podatnik nie jest w stanie zapłacić je w całości, więc wpłaca tyle, ile może, by naliczono mu mniejsze odsetki; nadpłata jest większa od obowiązku, ale nie od zobowiązania wymierzonego przez organ podatkowy.

Wariant 5.

Nie ma nadpłaty.

Decyzja w sprawie nadpłaty:

1. Decyzja dot. nadpłaty jest zarazem decyzją wymiarową w sprawie zobowiązania

2. decyzja składa się z dwóch elementów:

• pierwotnego - bo posiada wzorzec prawny jakim jest wymiar zobowiązania

• wtórnego i w zasadzie mechanicznego - polega na obliczeniu różnicy między dokonaną wpłatą, a prawnie uzasadnioną należnością podatkową; jest to określenie wysokości nadpłaty.

Nadpłata nie jest samoistna, gdyż nie może występować bez zobowiązania; zobowiązanie jest samoistne, ale nadpłata jest niesamoistnym stosunkiem prawno - podatkowym.

Nadpłata a decyzje ustalające i określające;

Przepisy nawiązują do tej koncepcji postanowienia zobowiązań i z mocy prawa przez używanie w stosunku do decyzji w sprawie nadpłaty terminów „decyzja ustalająca” i „decyzja określająca”.

Decyzja w sprawie nadpłaty nie może mieć charakteru „ustalającego” ani „określającego”, ponieważ w prawie nie ma wzorca nadpłaty, do którego można by odnieść tego rodzaju pojęcia,

Nadpłata oznacza bowiem brak w ogóle podstawy prawnej,

Każda decyzja wymiarowa, która nie jest zgodna z obowiązującym prawem, generuje nadpłatę w taki sam sposób bez względu na to, czy nazwiemy ją „ustalającą” czy „określającą”.

Oprocentowanie nadpłat biegnie od tego samego terminu zarówno przy nadpłatach, które powstają w związku z rzekomymi decyzjami „ustalającymi” jak i „określającymi”.

Pojęcie „powstawania nadpłaty”

Zwrot „powstawanie nadpłaty” jest wykorzystywany celem oznaczenia:

1. powstawania nadpłaty w sensie faktycznym, czyli zaistnienie różnicy między kwotą zapłaty, a powinnością prawną podatnika na skutek dokonanej wpłaty

2. stosunku prawnego nadpłaty, czyli uprawnień i obowiązków wynikających z zaistnienia nadwyżki w stosunku do już istniejącego obowiązku podatkowego, albo zobowiązania podatkowego.

3. początku biegu naliczania odsetek za zwłokę oraz liczenia innych terminów związanych z nadpłatą (np. art. 73 OP)

Analizując przepisy i charakter prawny nadpłaty trzeba odróżniać te 3 różne jej oznaczenia.

Ad. 1.

Wpłacenie należności wyższej niż obowiązek i zobowiązanie.

Nadpłata utajona;

Nadpłatę ujawnia wymiar. Z chwilą powstania stosunek prawny nadpłaty ma idealny, bo nieujawniony charakter; nie znając wymiaru nawet nie wiemy czy nadpłata istnieje, a zatem bez wymiaru nie ma nadpłaty; wysokość nadpłaty utajonej wyznacza wysokość zobowiązania, którego nie znamy, bądź jego brak - o czym nie wiemy - oraz wysokość dokonanej wpłaty, która sama w sobie nic o wysokości nadpłaty nie mówi.

Wymiar nakryje ujawni, że nasz stosunek prawno - podatkowy powoduje mniejsze konsekwencje niż sama nadpłata, którą wpłacimy.

Wymiar nadpłaty;

Ujawnienie nadpłaty następuje na dwa sposoby:

1. przez samowymiaru

2. przez wydanie decyzji wymiarowej

W art. 73 § 2 OP stanowi się o samowymiarze nadpłaty przez podatnika podatku dochodowego, akcyzowego oraz jednoosobowe spółki Skarbu Państwa, przedsiębiorstwa państwowe; w tych przypadkach to podatnik realizując obowiązek samowymiaru niewłaściwie ustala wysokość zobowiązania.

Samowymiar po orzeczeniu TK

Art. 74 OP także stanowi o samowymiarze, ale połączonym z wnioskiem o zwrot nadpłaty, która powstała w sposób szczególny przez orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.

Wymiar nadpłaty przez wydanie decyzji

Art. 74a OP stanowi zaś, że we wszystkich przypadkach wymiaru dokonuje organ podatkowy wydając decyzję wymiarową, w tym ostatnim przypadku następuje to:

• na wniosek podatnika w sprawie stwierdzenia nadpłaty

• oraz gdy do ustalenia nadpłaty dojdzie wskutek postępowania wszczętego przez organ podatkowy.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nadpłaty (art. 75 OP)

Stwierdzenie nadpłaty występuje w postępowaniu, które wszczyna podatnik, płatnik, inkasent.

Ma ono zastosowanie do zobowiązań, które są deklaracjami samowymiarowymi podatnika oraz w przypadku, gdy zobowiązanie realizowane jest za pośrednictwem płatnika, albo inkasenta.

Postępowanie w sprawie stwierdzenia nadpłaty c.d. (art. 75 OP)

Zgodnie z art. 75 § 2 pkt. 2c OP procedura stwierdzenia nadpłaty ma zastosowanie także do zobowiązań, których wymiar polega na dokonaniu obliczenia podatku i wpłaty przez podatnika, gdy podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji (art. 21 § 4 OP w związku z art. 21 § 3 OP)

Formy stwierdzenia nadpłaty na wniosek podatnika, jeżeli nadpłata wynika z samowymiaru i dokonanej wpłaty, wnioskowi o stwierdzenie nadpłaty musi towarzyszyć korekta deklaracji.

Jeżeli treść skorygowanej deklaracji nie budzi zastrzeżeń, organ podatkowy zwraca nadpłatę bez wydawania decyzji.

Procedura wymiaru nadpłaty, która powstała w wyniku orzeczenia TK art. 74 OP;

Jeżeli nadpłata powstała w wyniku orzeczenia TK lub orzeczenia ETS, a podatnik złożył deklarację samowymiarową:

1. wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot składając równocześnie skorygowaną deklarację

2. został naliczony przez płatnika - wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot składając równocześnie zeznanie (deklarację)

3. nie był obowiązany do składania deklaracji - wysokość nadpłaty określa podatnik we wniosku o jej zwrot.

Wymiar nadpłaty przez wydanie decyzji wymiarowej, jeżeli nadpłata powstała w wyniku decyzji;

Decyzje pierwotne tworzą nadpłatę tylko wówczas, gdy są wadliwe, a wpłat dokonano zgodnie z wytycznymi zawartymi w tych decyzjach.

Jeżeli wpłata nie była z nimi zgodna i przewyższała należność ujawnioną w decyzji, to punktem odniesienia dla nadpłaty jest wysokość dokonanej wpłaty w stosunku do wymiaru.

Pierwszeństwo zwrotu pośredniego art. 76 § 1 OP

Nadpłaty wraz z ich oprocentowaniem podlegają zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości podatkowych, a w razie ich braku podlegają zwrotowi z urzędu, chyba że podatnik złoży wniosek o zaliczenie nadpłaty w całości lub w części na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych.

Oprocentowanie nadpłat

Zasadą jest oprocentowanie nadpłaty;

Wyjątki to:

1. nadpłaty nie zwrócone w terminie, które powstały w skutek korekty pod nadzorem dokonanej w ramach czynności sprawdzających

2. nadpłaty, których wysokość nie przekracza wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym.

Oprocentowanie przysługuje z mocy prawa niezależnie od woli i świadomości podmiotów tego stosunku prawnego.

Przedawnienie nadpłaty

Przedawnienie nadpłaty to instytucja odrębna od przedawnienia zobowiązania podatkowego art. 68-70 OP

Przedawnienie nadpłaty ma dwie formy:

1. prawo do złożenia wniosku o stwierdzenie nadpłaty (art. 79 OP)

2. prawo do zwrotu nadpłaty podatku (art. 80 OP)

Wykład 11 17.02.2009 r.

Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania

Przenosi się na te osoby zobowiązania podatnika; przejawia się to w różnych formach.

Następcy prawni - to podmioty przekształcone : spadkobiercy, podmioty objęte zachowkiem.

Kategoria osób trzecich jest szersza i obejmuje np. wspólników spółek osobowych, rozwiedzionych małżonków, nabywców majątku podatnika.

Prawa i obowiązki następców prawnych oraz podmiotów przekształconych

art. 93 § 1

Osoba prawna zawiązana powstała w wyniku łączenia się:

1) osób prawnych,

2) osobowych spółek handlowych,

3) osobowych i kapitałowych spółek handlowych

- wstępuje we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki każdej z łączących się osób lub spółek.

Wyliczenie to służy prawu podatkowemu, nie ma swojego wzorca w prawie cywilnym. W innych dziedzinach prawa osoby te występują w formie umów.

Art. 93 § 2 OP

Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do osoby prawnej łączącej się przez przejęcie:

1) innej osoby prawnej (osób prawnych);

2) osobowej spółki handlowej (osobowych spółek handlowych).

Art. 93a. § 1 OP

Osoba prawna zawiązana (powstała) w wyniku:

1) przekształcenia innej osoby prawnej,

2) przekształcenia spółki nie mającej osobowości prawnej

Osoba prawa zawiązana występuje we wszelkich przepisach prawa podatkowego

Art. 93c. OP

§ 1. Osoby prawne przejmujące lub osoby prawne powstałe w wyniku podziału

wstępują, z dniem podziału lub z dniem wydzielenia, we wszelkie przewidziane w przepisach prawa podatkowego prawa i obowiązki osoby prawnej dzielonej pozostające w związku z przydzielonymi im, w planie podziału, składnikami majątku.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie - także majątek osoby prawnej dzielonej, stanowi zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

Art. 93a OP

§ 2. Przepis § 1 stosuje się odpowiednio do:

1) osobowej spółki handlowej zawiązanej (powstałej) w wyniku przekształcenia:

a) innej spółki nie mającej osobowości prawnej,

b) spółki kapitałowej;

2) spółki nie mającej osobowości prawnej, do której osoba fizyczna wniosła na pokrycie udziału wkład w postaci swojego przedsiębiorstwa.

Art. 95. OP

§ 1. Odpowiedzialność nabywców lub spółek, o których mowa w art. 94, z tytułu:

1) odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych zlikwidowanego przedsiębiorstwa,

2) oprocentowania przypadających do zwrotu zaliczek naliczonego podatku od towarów i usług

- ograniczona jest do odsetek (oprocentowania) naliczonych do dnia wykreślenia

przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych.

Ograniczona jest do dnia wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru - później przedsiębiorstwo nie ponosi odpowiedzialności;

Ograniczona jest do odsetek (oprocentowania) naliczonych do dnia wykreślenia przedsiębiorstwa z rejestru przedsiębiorstw państwowych.

Odpowiedzialność spadkobierców

Art. 97. OP

§ 1. Spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w

przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy.

§ 2. Jeżeli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.

To odpowiedzialność z mocy prawa; słowo „majątkowy” na gruncie prawa podatkowego grupa podatków o charakterze majątkowym (np. od nieruchomości);

Podatek od spadków i darowizn nie jest majątkowy, jest to podatek dochodowy;

Jest to dochód uzupełniający podatek w stosunku do podatku dochodowego, nie jest to dochód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym, ale jest to dochód; jego podstawa opodatkowania wyliczona w pieniądzu stanowi dochód;

Stanowi też odrębny dział prawa;

Na gruncie prawa finansowego występują różne działy, każdy z nich jest inny, tak jakby były odrębnymi.

§ 2 zapowiada zakłada, że jeśli podatnik przejmie przedsiębiorstwo od spadkodawcy to będzie zwolniony z podatku jeśli będzie prowadzić działalność przez okres 5. lat.

Art. 98. OP

§ 1. Do odpowiedzialności spadkobierców za zobowiązania podatkowe

spadkodawcy stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego o przyjęciu i odrzuceniu spadku oraz o odpowiedzialności za długi spadkowe.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się również do odpowiedzialności spadkobierców za:

1) zaległości podatkowe, w tym również za zaległości, o których mowa w art. 52 § 1;

2) odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych spadkodawcy;

3) pobrane, a nie wpłacone podatki z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika lub inkasenta;

Obowiązują tu te same zasady, które obowiązywały w prawie spadkowym;

Podążają one za rozwiązaniami prawa cywilnego, płatnicy (przedsiębiorstwa) pobierają podatek, który powinien zostać wpłacony organowi podatkowemu; podatek ten jest odliczany z wypłat pracowników.

4) nie zwrócone przez spadkodawcę zaliczki na naliczony podatek od towarów i

usług oraz ich oprocentowanie;

5) opłatę prolongacyjną;

6) koszty postępowania podatkowego;

7) koszty upomnienia i koszty postępowania egzekucyjnego prowadzonego wobec

spadkodawcy powstałe do dnia otwarcia spadku.

Ad. pkt. 5.

Zobowiązanie podatkowe zostało rozłożone na raty lub zostało odroczone podatnikowi.

Ad. pkt. 6.

Koszty upomnienia postępowania egzekucyjnego wylicza się sporadycznie.

Odpowiedzialność zapisobiercy powstaje z mocy prawa; jest ograniczony do otrzymania zapisu.

Art. 106 OP

§ 1. Zapisobierca, który otrzymał należny mu zapis, ponosi odpowiedzialność za

zobowiązania podatkowe spadkodawcy.

§ 2. Zakres odpowiedzialności zapisobiercy ograniczony jest do wartości

otrzymanego zapisu.

Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe podatnika

Art. 107 § 1 OP

§ 1. W przypadkach i w zakresie przewidzianych w niniejszym rozdziale za

zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem również osoby trzecie.

Zaległości podatkowe - podatek nie zapłacony w terminie płatności, nie musi być to całość zobowiązania podatkowego, bo część mogła być uiszczona w terminie.

Solidarność z podatnikiem - można wybrać sobie dłużnika, od którego egzekwuje się zadłużenie; reguły pierwszeństwa od kogo można i należy egzekwować należność podatkową:

• podatnik - jako pierwszy organ podatkowy może zwrócić się do dłużnika.

Art. 107 § 1a OP

§ 1a. Osoby trzecie odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie z następcą prawnym podatnika za przejęte przez niego zaległości podatkowe.

Następca prawny; odpowiedzialność następcy prawnego podatnika; razem z osobami trzecimi występuje jako następca prawny. Rodzaje należności, za które odpowiadają osoby trzecie

Art. 107 § 2 OP

§ 2. Jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, osoby trzecie odpowiadają również za:

1) podatki nie pobrane oraz pobrane, a nie wpłacone przez płatników lub inkasentów;

2) odsetki za zwłokę od zaległości podatkowych;

3) nie zwrócone w terminie zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług oraz za

oprocentowanie tych zaliczek;

4) koszty postępowania egzekucyjnego.

Odpowiedzialność osób trzecich - odpowiedzialności podlegają także podatki nie pobrane, a w przypadku następców prawnych tylko podatki pobrane.

Decyzja w sprawie przeniesienia odpowiedzialności na osobę trzecią

Art. 108 § 1 OP

§ 1. O odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w

drodze decyzji.

Orzeka organ, osoba trzecia nie może podlegać odpowiedzialności z mocy prawa, jak to jest w przypadku następców prawnych.

Wysokość zobowiązania podatkowego jest w tym przypadku znana. By osoba trzecia mogła ponosić za nią odpowiedzialność, należy przepisać na nią zobowiązanie podatnika.

Każda z osób zaliczana do kategorii osób trzecich ma ograniczoną odpowiedzialność, np. rozwiedziony małżonek odpowiada za zobowiązania powstałe w trakcie małżeństwa.

Odpowiedzialność członka zarządu spółki kapitałowej

Art. 116 § ust. 1 i ust. 2 OP

§ 1. Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z

ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto

postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania

zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości

podatkowych spółki w znacznej części.

Członek zarządu zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości, nowe przepisy o ordynacji podatkowej ograniczyły, pogorszyły sytuację osób trzecich. Odpowiedzialność osób trzecich jest odpowiedzialnością zastępczą, racją odpowiedzialności osób trzecich jest korzyść czerpana z działania, która podlega opodatkowaniu, np. nieruchomości.

Ktoś czerpał korzyści ze źródła podlegającego opodatkowaniu - przed wydaniem decyzji powinien był zbadać, czy nie zachodzą jakieś interakcje, ten zniesiony przepis chronił osoby trzecie.

Brak udziału w postępowaniu osób trzecich jest niekorzystny bo nie ma osoby, której np. przysługiwałoby prawo do odwołania, w sytuacji gdy wymiar podatkowy jest objęty pomyłką, błędem, zatem pożądane byłoby uczestnictwo osób trzecich w postępowaniu, na co ustawodawca nie zezwolił w obawie przed sytuacją, w której organ musiałby zawiadomić wszystkie strony postępowania (gdy postępowanie jest wszczęte) np. - trudność w ustaleniu miejsca zamieszkania. Istnieje jednak możliwość by osoba trzecia miała uprawnienie do wznowienia postępowania.

Termin wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności osoby trzeciej

Art. 108 § 2 OP

§ 2. Postępowanie w sprawie odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej nie może zostać wszczęte przed:

1) upływem terminu płatności ustalonego zobowiązania;

2) dniem doręczenia decyzji:

a) określającej wysokość zobowiązania podatkowego,

b) o odpowiedzialności podatkowej płatnika lub inkasenta,

c) w sprawie zwrotu zaliczki naliczonego podatku od towarów i usług,

d) określającej wysokość należnych odsetek za zwłokę;

3) dniem wszczęcia postępowania egzekucyjnego - w przypadku, o którym mowa

w § 3.

Wymiarem może być decyzja podatkowa, albo decyzja opodatkowania samowymiarowego.

Art. 108 § 3 OP

§ 3. W razie wystawienia tytułu wykonawczego na podstawie deklaracji, na zasadach

przewidzianych w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przed orzeczeniem o odpowiedzialności osoby trzeciej nie wymaga się uprzedniego wydania decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego i decyzji, o której mowa w art. 53a.

Kto i w jakim zakresie ponosi odpowiedzialność jako osoba trzecia ?

Art. 110-116 OP.

Art. 110. OP

§ 1. Rozwiedziony małżonek podatnika odpowiada całym swoim majątkiem

solidarnie z byłym małżonkiem za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w czasie trwania wspólności majątkowej, jednakże tylko do wysokości wartości przypadającego mu udziału w majątku wspólnym.

§ 2. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1, nie obejmuje:

1) nie pobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1;

2) odsetek za zwłokę oraz kosztów egzekucyjnych powstałych po dniu uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie.

§ 3. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio w razie unieważnienia małżeństwa oraz

separacji.

Art. 111. OP

§ 1. Członek rodziny podatnika odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z

podatnikiem prowadzącym działalność gospodarczą za zaległości podatkowe wynikające z tej działalności i powstałe w okresie, w którym stale współdziałał z podatnikiem w jej wykonywaniu, osiągając korzyści z prowadzonej przez niego działalności.

§ 2. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1, nie dotyczy osób, które w okresie stałego współdziałania z podatnikiem były osobami, wobec których na podatniku ciążył obowiązek alimentacyjny - w zakresie wynikającym z obowiązku alimentacyjnego.

§ 3. Za członków rodziny podatnika uważa się zstępnych, wstępnych, rodzeństwo,

małżonków zstępnych, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz pozostającą z podatnikiem w faktycznym pożyciu.

§ 4. Przepis § 1 stosuje się również do małżonków, którzy zawarli umowę o ograniczeniu lub wyłączeniu wspólności majątkowej, których wspólność majątkowa została zniesiona przez sąd, oraz małżonków pozostających w separacji.

§ 5. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1:

1) ograniczona jest do wysokości uzyskanych korzyści;

2) nie obejmuje nie pobranych należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1,

z wyjątkiem należności, które nie zostały pobrane od osób wymienionych w § 3 i 4.

Art. 112. OP

§ 1. Nabywca:

1) przedsiębiorstwa,

2) zorganizowanej części przedsiębiorstwa,

3) składników majątku związanego z prowadzoną działalnością gospodarczą wymienionych w § 2, jeżeli ich wartość jednostkowa w dniu zbycia wynosi co najmniej 15.000 zł - odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z podatnikiem za powstałe do dnia nabycia zaległości podatkowe związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

§ 2. Składniki majątku związane z prowadzoną działalnością gospodarczą stanowią aktywa trwałe w rozumieniu przepisów o rachunkowości, z wyłączeniem należności długoterminowych, udzielonych pożyczek i długoterminowych rozliczeń międzyokresowych.

§ 3. Zakres odpowiedzialności nabywcy jest ograniczony do wartości nabytego

przedsiębiorstwa, jego zorganizowanej części lub składników majątku.

§ 4. Zakres odpowiedzialności nabywcy nie obejmuje:

1) należności wymienionych w art. 107 § 2 pkt 1;

2) odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych oraz oprocentowania, o którym mowa w art. 107 § 2 pkt 3, powstałych po dniu nabycia.

§ 5. Przepisu § 4 nie stosuje się do nabywców będących małżonkami lub członkami rodziny podatnika, o których mowa w art. 111 § 3.

§ 6. Nabywca nie odpowiada za zaległości podatkowe, które nie zostały wykazane w

zaświadczeniu, o którym mowa w art. 306g.

§ 7. Nabywca odpowiada również za zaległości podatkowe i inne należności zbywcy,

wymienione w art. 107 § 2 pkt 2-4, z zastrzeżeniem § 4 pkt 2, powstałe po dniu wydania zaświadczenia, o którym mowa w art. 306g, a przed dniem nabycia przedsiębiorstwa, jego części lub składników majątku, jeżeli od dnia wydania zaświadczenia do dnia zbycia:

1) upłynęło 30 dni - w przypadku zbycia przedsiębiorstwa lub jego części;

2) upłynęły 3 dni - w przypadku zbycia składników majątku.

Art. 113. OP

Jeżeli podatnik, za zgodą innej osoby, w celu zatajenia prowadzenia działalności

gospodarczej lub rzeczywistych rozmiarów tej działalności, posługuje się lub posługiwał się imieniem i nazwiskiem, nazwą lub firmą tej osoby, osoba ta ponosi solidarną odpowiedzialność z podatnikiem całym swoim majątkiem za zaległości podatkowe powstałe podczas prowadzenia tej działalności.

Art. 114. OP

§ 1. Właściciel, samoistny posiadacz lub użytkownik wieczysty rzeczy lub prawa

majątkowego pozostający z użytkownikiem danej rzeczy lub prawa majątkowego w związku, o którym mowa w § 2, odpowiada za zaległości podatkowe użytkownika powstałe w związku z działalnością gospodarczą prowadzoną przez użytkownika, jeżeli dana rzecz lub prawo są związane z działalnością gospodarczą lub służą do jej prowadzenia.

§ 2. Związek, o którym mowa w § 1, ma miejsce, gdy podczas trwania użytkowania między:

1) właścicielem, samoistnym posiadaczem lub użytkownikiem wieczystym rzeczy lub prawa majątkowego i jej użytkownikiem lub

2) osobami pełniącymi funkcje zarządzające, nadzorcze albo kontrolne w podmiocie będącym właścicielem, samoistnym posiadaczem lub użytkownikiem wieczystym rzeczy lub prawa majątkowego i w podmiocie będącym jego użytkownikiem

- istnieją powiązania o charakterze rodzinnym, kapitałowym, majątkowym, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, lub wynikające ze stosunku pracy.

§ 3. Odpowiedzialność, o której mowa w § 1, ograniczona jest do równowartości rzeczy lub praw majątkowych będących przedmiotem użytkowania.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się odpowiednio do najmu, dzierżawy, leasingu lub innych umów o podobnym charakterze.

Art. 114a. OP

§ 1. Dzierżawca lub użytkownik nieruchomości odpowiada całym swoim

majątkiem solidarnie z podatnikiem będącym właścicielem, użytkownikiem wieczystym lub posiadaczem samoistnym nieruchomości za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań podatkowych wynikających z opodatkowania nieruchomości, powstałych podczas trwania dzierżawy lub użytkowania.

§ 2. Zakres odpowiedzialności dzierżawcy lub użytkownika nieruchomości nie obejmuje należności wymienionych w art. 107 § 2.

Art. 115. OP

§ 1. Wspólnik spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusz spółki

komandytowej albo komandytowo-akcyjnej, nie będący akcjonariuszem, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką i z pozostałymi wspólnikami za zaległości podatkowe spółki i wspólników, wynikające z działalności spółki.

§ 2. Przepis § 1 stosuje się również do odpowiedzialności byłego wspólnika za zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań powstałych w okresie, gdy był on wspólnikiem. Za zobowiązania podatkowe powstałe, na podstawie odrębnych przepisów, po rozwiązaniu spółki odpowiadają osoby będące wspólnikami w momencie rozwiązania spółki.

§ 3. (uchylony).

§ 4. Orzeczenie o odpowiedzialności, o której mowa w § 1, za zaległości podatkowe spółki z tytułu zobowiązań podatkowych powstałych w sposób przewidziany w art. 21 § 1 pkt 1 nie wymaga uprzedniego wydania decyzji, o których mowa w art. 108 § 2 pkt 2. W tym przypadku określenie wysokości zobowiązań podatkowych spółki, orzeczenie o odpowiedzialności płatnika (inkasenta), zwrocie zaliczki na naliczony podatek od towarów i usług lub określenie wysokości należnych odsetek za zwłokę następuje w decyzji, o której mowa w art. 108 § 1.

§ 5. Przepis § 4 stosuje się również w przypadku rozwiązania spółki.

Art. 116. OP

§ 1. Za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z

ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto

postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania

zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości

podatkowych spółki w znacznej części.

§ 2. Odpowiedzialność członków zarządu, określona w § 1, obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, które powstały w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu.

§ 3. W przypadku gdy spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji lub spółka akcyjna w organizacji nie posiada zarządu, za zaległości podatkowe spółki odpowiada jej pełnomocnik albo odpowiadają wspólnicy, jeżeli pełnomocnik nie został powołany. Przepisy § 1 i 2 stosuje się odpowiednio.

§ 4. Przepisy § 1-3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji.

Wykład 12 24..02.2009 r.

Zasady postępowania podatkowego

(art. 120 - 129 OP)

Pewne dyrektywy, jak organ powinien prowadzić postępowanie podatkowe.

Ich naruszenie jest takim samym naruszeniem jak naruszenie innej powszechnie obowiązującej normy.

Zasady ogólne PP:

1) zasada praworządności

2) zasada zaufania obywateli do organów podatkowych

3) zasada udzielania stronom informacji

4) zasada prawdy obiektywnej (materialnej)

5) zasada czynnego udziału strony w postępowaniu

6) zasada przekonywania

7) zasada szybkości i prostoty postępowania

8) zasada pisemności

9) zasada dwuinstancyjności

10) zasada trwałości ostatecznych decyzji podatkowych

11) zasada jawności postępowania wyłącznie dla stron

ad. 1.

Art. 120 OP

Organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa.

Zasada praworządności. Organy podatkowe działają na podstawie przepisów prawa (rozwinięcie konstytucyjnej zasady praworządności - art. 3 Konstytucji). Obywatelowi wolno podejmować wszelkie decyzje, które nie są zabronione, natomiast organ może podejmować decyzje, które są dozwolone (są określone), do postępowania podatkowego niegdyś używano zasada postępowania administracyjnego.

Podejmowanie działań organów w stosunku do jednostek nie podporządkowanych powinno odbywać się w oparciu o przepisy rangi podstawowej - ustawowej (także umowy międzynarodowe). Zasady ogólne znajdują rozwinięcie w szczególnych etapach postępowania.

Art. 210 OP

§ 1. Decyzja zawiera:
1) oznaczenie organu podatkowego,
2) datę jej wydania,
3) oznaczenie strony,
4) powołanie podstawy prawnej,
5) rozstrzygnięcie,
6) uzasadnienie faktyczne i prawne,
7) pouczenie o trybie odwoławczym - jeżeli od decyzji służy odwołanie,
8) podpis osoby upoważnionej, z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego.

§ 2. Decyzja, w stosunku do której może zostać wniesione powództwo do sądu powszechnego lub skarga do sądu administracyjnego, zawiera ponadto pouczenie o możliwości wniesienia powództwa lub skargi.

§ 3. Przepisy prawa podatkowego mogą określać także inne składniki, które powinna zawierać decyzja.

§ 4. Uzasadnienie faktyczne decyzji zawiera w szczególności wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, którym dał wiarę, oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności, uzasadnienie prawne zaś zawiera podstawę prawną decyzji z przytoczeniem przepisów prawa.

§ 5. Można odstąpić od uzasadnienia decyzji, gdy uwzględnia ona w całości żądanie strony. Nie dotyczy to decyzji wydanej na skutek odwołania bądź na podstawie której przyznano ulgę w zapłacie podatku.

Artykuł 210 OP jest rozwinięciem zasady praworządności. Nakazuje podanie w decyzji podstawy prawnej, jednocześnie wydanie decyzji bez podstawy prawnej unieważnia ją. Wydanie decyzji z podstawą prawną rażąco naruszającą prawo stanowi przesłankę stwierdzenia jej nieważności w trybie art. 247 OP.

Art. 247 OP

§ 1. Organ podatkowy stwierdza nieważność decyzji ostatecznej, która:

1) została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości,
2) została wydana bez podstawy prawnej,
3) została wydana z rażącym naruszeniem prawa,
4) dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną,
5) została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,
6) była niewykonalna w dniu jej wydania i jej niewykonalność ma charakter trwały,
7) zawiera wadę powodującą jej nieważność na mocy wyraźnie wskazanego przepisu prawa,
8) w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą.

§ 2. Organ podatkowy odmawia stwierdzenia nieważności decyzji, jeżeli wydanie nowej decyzji orzekającej co do istoty sprawy nie mogłoby nastąpić z uwagi na upływ terminów przewidzianych w art. 68 lub art. 70.

§ 3. Odmawiając stwierdzenia nieważności decyzji w przypadku wymienionym w § 2, organ podatkowy w rozstrzygnięciu stwierdza, że decyzja zawiera wady określone w § 1, oraz wskazuje okoliczności uniemożliwiające stwierdzenie

ad. 2.

Art. 121 § 1 OP

§ 1. Postępowanie podatkowe powinno być prowadzone w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych.

Nie ma tu mowy o pogłębieniu zaufania, jest to ogólna zasada - trudno przepisać jednoznaczną treść normatywną. Naruszenie każdej innej zasady jest naruszeniem zasady zaufania obywateli do organów. NSA wskazuje jakie działanie budzi zaufanie. NSA wskazuje wielokrotnie, że wykonaniem tej zasady będzie:

• wydawanie w zbliżonym stanie faktycznym i prawnym decyzji tej samej treści, równe traktowanie zaangażowanych w sprawę interesów (fiskalnych i podatkowych podatnika)

• rozstrzyganie pojawiających się wątpliwości na korzyść strony podatnika

• staranne prowadzenie dokumentacji:

a) unikanie biurokratycznego podejścia

b) uprzejmość

• naruszenie zasady:

a) zmienność poglądów wyrażonych w decyzjach kierowanych do tego samego adresata.

b) udzielanie podatnikowi przez organy informacji o treści mającej zapaść decyzji a następnie wydanie decyzji o innej treści.

Ad. 3

Art. 121 § 2 OP

§ 2. Organy podatkowe w postępowaniu podatkowym obowiązane są udzielać niezbędnych informacji i wyjaśnień o przepisach prawa podatkowego pozostających w związku z przedmiotem tego postępowania, zasada ta mówi, że organom nie można wykorzystywać nieznajomości prawa.

Samowymiar - ciąg czynności zmierzający do ujawnienia kwoty podatku należnego;

Obecnie na wiodący charakter samowymiaru podatnicy są zobowiązani do takiej samej znajomości prawa podatkowego jak organ.

Podatnik może uzyskać bezpłatną pomoc w trakcie dokonywania czynności samowymiaru.

Dwojaki tryb udzielania informacji podatnikowi:

1) przed wszczęciem postępowania podatkowego (art. 14 OP)

2) na etapie prowadzenia postępowania podatkowego (art. 121 § 2 OP).

Ustawodawca zobowiązał organ do udzielania niezbędnych informacji podatnikowi; jest tu także mowa o przepisach prawa podatkowego mających związek z prowadzeniem postępowania - czynności, które mają znaczenie z punktu widzenia opodatkowania.

Czasem konieczne jest udzielenie informacji z innej dziedziny prawa.

Gospodarcza wykładnia prawa podatkowego - art. 199a OP

Organ ma obowiązek wskazać stronie przepis prawa oraz wyjaśnić jego treść; zdaniem NSA udowodnienie naruszenia tej zasady przez organ podatkowy wystarcza za podstawę do uchylenia decyzji organu podatkowego.

Ad. 4.

Art. 122 OP

W toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym.

W toku postępowania organy podatkowe podejmują wszelkie niezbędne działania w celu dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy w postępowaniu podatkowym. Naczelna kierownicza zasada dla celu przeprowadzenia skutecznego postępowania podatkowego.

Art. 180 OP

§ 1. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.
§ 2. Jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia, organ podatkowy odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania; przepis art. 196 § 3 stosuje się odpowiednio.

Artykuł ten zawiera pojęcie dowodu w postępowaniu podatkowym, stanowi on, że za dowód może służyć wszystko, co przyczynia się do rozstrzygnięcia sprawy i nie jest sprzeczne z prawem.

Powiązania art. 180 OP z art. 122 OP - organ podatkowy z urzędu stosując wszelkie legalne środki dowodowe powinien doprowadzić do dokładnego wyjaśnienia wszystkich okoliczności faktycznych by w sposób obiektywny odtworzyć rzeczywisty obraz sprawy i uzyskać podstawę do właściwego zastosowania przepisów.

Instytucja ciężaru dowodowego w postępowaniu dowodowym; postępowania podatkowe kontradyktoryjne organ podatkowy reprezentuje jedną ze stron (najczęściej stronę wierzyciela, który jest podmiotem publicznym, jednocześnie jest gospodarzem tego postępowania), stroną podatkową jest podmiot zobowiązany do zapłacenia podatku (płatnik, inkasent);

Nie można tu mówić o równorzędności stron;

Konsekwencją tego stwierdzenia jest uznanie, iż ciężar dowodu zawsze spoczywa na organie podatkowym; NSA stwierdził, że ciężar ten nie może być żadną miarą przerzucony na podatnika, jeśli nie wynika to z konkretnych przepisów.

Ograniczeniem w tym zakresie mogą być konkretne przepisy.

Organy podatkowe nie mogą przyjmować biernej postawy w prowadzeniu postępowania; nie mogą ograniczać się jedynie do dowodów podatnika; podatnik powinien współdziałać z organem podatkowym by uniknąć konsekwencji, dla dobra swojego interesu (lecz nie ma takiego obowiązku); podatnik dostarcza dowody organowi podatkowemu w postaci ksiąg i deklaracji podatkowej.

Art. 187 OP

§ 1. Organ podatkowy jest obowiązany zebrać i w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy.
§ 2. Organ podatkowy może w każdym stadium postępowania zmienić, uzupełnić lub uchylić swoje postanowienie dotyczące przeprowadzenia dowodu.
§ 3. Fakty powszechnie znane oraz fakty znane organowi podatkowemu z urzędu nie wymagają dowodu. Fakty znane organowi podatkowemu z urzędu należy zakomunikować stronie.

Obowiązek organu polegający na zebraniu i rozpatrzeniu w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego;

Obiektywne ustalenie stanu faktycznego to także rozpatrzenie całej sprawy w sposób bezstronny.

Art. 130 - 132 OP normują wyłączenie organu, albo pracownika organu podatkowego z postępowania. Artykuły te stanowią też o realizacji zasady prawdy obiektywnej, jeśli organ ma coś wspólnego ze sprawą bądź stroną.

Ad. 5.

Art. 123 OP

§ 1. Organy podatkowe obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.
§ 2. Organ podatkowy może odstąpić od zasady przewidzianej w § 1, jeżeli w wyniku postępowania wszczętego na wniosek strony ma zostać wydana decyzja w całości uwzględniająca wniosek strony, oraz w przypadkach, o których mowa w art. 200 § 2 pkt 2.

Organy podatkowe mają za zadanie zapewnić stronom udział w kształtowaniu przebiegu postępowania podatkowego oraz treści rozstrzygnięcia.

Charakter nie równorzędny; możliwość wpływania podatnika na przebieg postępowania jest mniejszy niż organu podatkowego

Art. 123 OP:

Dwa obowiązki organu podatkowego:

1. zapewnienie czynnego udziału w każdym stadium postępowania

2. prawno wypowiedzenia się w sprawie całokształtu zebranego materiału dowodowego.

Obowiązki te są realizowane przez wiele przepisów; na etapie wszczęcia postępowania; jeżeli postępowanie jest wszczęte z urzędu przez postanowienie - występuje obowiązek powiadomienia podatnika; na wniosek jednej ze stron organ powinien powiadomić wszystkie strony postępowania podatkowego.

Art. 190 OP - organy podatkowe mają obowiązek powiadomić stronę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem.

Strona ma prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom i biegłym oraz składać wyjaśnienia.

Art. 188 OP - Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem.

Art. 178 OP § 1. W każdym stadium postępowania organ podatkowy obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek, kopii lub odpisów. § 2. Czynności określone w § 1 dokonywane są w lokalu organu podatkowego w obecności pracownika tego organu. § 3. Strona może żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej akt sprawy uwierzytelnionych odpisów.

Art. 179 OP § 1. Przepisów art. 178 nie stosuje się do znajdujących się w aktach sprawy dokumentów objętych ochroną tajemnicy państwowej, a także do innych dokumentów, które organ podatkowy wyłączy z akt sprawy ze względu na interes publiczny. § 2. Odmowa umożliwienia stronie zapoznania się z dokumentami, o których mowa w § 1, sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów, uwierzytelniania odpisów i kopii lub wydania uwierzytelnionych odpisów następuje w drodze postanowienia. § 3. Na postanowienie, o którym mowa w § 2, służy zażalenie.

Obowiązek zapewnienia stronie wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego:

Art. 200 § 1 OP - Przed wydaniem decyzji organ podatkowy wyznacza stronie siedmiodniowy termin do wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego.

Art. 123 § 2 OP - Organ podatkowy może odstąpić od zasady przewidzianej w § 1, jeżeli w wyniku postępowania wszczętego na wniosek strony ma zostać wydana decyzja w całości uwzględniająca wniosek strony, oraz w przypadkach, o których mowa w art. 200 § 2 pkt 2.

Jeśli sprawa dotyczy zastawu skarbowego organ ma prawo odmówić podatnikowi możliwości wypowiedzenia się w sprawie zebranego materiału dowodowego - art. 200 § 2 pkt. 2. OP.

Organ podejmuje się działania z urzędu gdy chodzi o:

1. coroczne ustalanie wysokości zobowiązań przez organ podatkowy, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania za poprzedni okres, nie uległ zmianie.

2. postępowanie w sprawie umorzenia zaległości podatkowych

3. postępowanie w sprawie nadania decyzji organu rygoru natychmiastowej wykonalności

4. w sprawach dotyczących podatku od spadków i darowizn, w przypadku złożenia zeznania przez podatnika, jeśli ma zapaść decyzja wyłącznie na podstawie zeznania.

Skutkiem naruszenia zasady czynnego udziału może być wznowienie postępowania na wniosek strony w trybie art. 240 OP.

Ad. 6.

Zasada przekonywania

Art. 124 OP

Organy podatkowe powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwianiu sprawy, aby w miarę możliwości doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez stosowania środków przymusu.

Jej celem jest doprowadzenie do wykonania przez stronę decyzji w sposób dobrowolny dzięki czemu można uniknąć zastosowania środków przymusu; środkiem do osiągnięcia tego celu jest wyjaśnienie stronom zasadności przesłanek, którymi kierował się organ podczas załatwiania sprawy tak, aby strona nabyła przekonanie o słuszności podejmowanych w toku postępowania czynności oraz o treści podjętej decyzji.

Podstawowym przepisem realizującym tę zasadę jest art. 210 § 4 OP. Nakłada on na organ obowiązek szczegółowego uzasadnienia faktycznego i prawnego decyzji. Oprócz waloru obowiązku zawarcia uzasadnienia stanu faktycznego i prawnego ma znaczenie w zasadzie trójinstancyjności; najpełniej zasada ta realizowana jest przez uzasadnienie prawne, faktyczne i uzasadnione zachowanie organu podatkowego w stosunku do podatnika.

Wykład 13 03.03.2009 r.

Zasada szybkości postępowania podatkowego

Art. 125 OP

§ 1. Organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia.
§ 2. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie.

Ostatecznym terminem załatwienia sprawy jest termin przedawnienia (co do zasady 5 lat).

Co organ podatkowy powinien zrobić z błędną decyzją opodatkowania ?

Nie powinien utrzymywać w mocy tego rodzaju błędnej decyzji i skierować sprawę do organu II instancji, zawarta decyzja nie może działać na niekorzyść podatnika;

Gdy organ II instancji wyda złą decyzję to powinien przekazać ją do wymiaru uzupełniającego.

Organy podatkowe mają 10 lat na wydanie właściwej decyzji.

Podatek ma charakter obiektywny jego wysokość nie zależy od organu.

Załatwienie sprawy przez organ podatkowy powinno odbyć się bezzwłocznie w ciągu miesiąca; jeśli sprawa jest bardziej skomplikowana okres ten wynosi 2 miesiące, a przy sprawach, wobec których toczy się postępowanie - 3 miesiące.

Istnieją przepisy przedłużające te terminy; w szczególnych przypadkach okres czasu może przedłużyć się o kolejne 2-3 miesiące.

Przepis mówi, że można przedłużyć postępowanie do pewnego termin, ale nie określa się o ile miesięcy - brak dobrej organizacji.

Podatnik może wystąpić z ponagleniem do organu podatkowego (wyższej instancji), organ wyższej instancji bada sprawę, ustala winnych zaistniałej sytuacji i podejmuje kroki celem przeciwdziałania takim sytuacjom i powiadamia o tym stronę; następnie wskazuje nowy termin załatwienia sprawy.

Zasada pisemności postępowania

Art. 126 OP

Sprawy podatkowe załatwiane są w formie pisemnej, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Zasada ta ma bardzo duże znaczenie w praktyce; dowody podatkowe to dowody pisemne zawarte w dokumentach (deklaracje, księgi podatkowe).

Inne przepisy wymagają, by dokonywać dokumentacji podatkowej w formie pisemnej, by ułatwić postępowanie dowodowe, np. w przypadku odwołania się od decyzji organu podatkowego.

Również proces odwoławczy prowadzony jest w formie pisemnej.

Protokół i adnotacja - formy dokumentów.

Okoliczności i zdarzenia mające znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy - w adnotacji dokonuje się zapisu wszystkich innych zdarzeń, które wynikają podczas postępowania, ale nie wpływają na istotę rozstrzygnięcia.

Zasada dwuinstancyjności postępowania - art. 127 OP.

Organy powinny dwukrotnie (w dwóch instancjach), samodzielnie i na własną rękę rozstrzygnąć sprawę podatkową;

II instancja stanowi kontrolę decyzji organu I instancji, ma za zadanie sprawdzić czy decyzja została wydana w prawidłowym trybie;

W prawie podatkowym występują tzw. interpretacje podatkowe (podejmowane na wniosek podatnika lub z urzędu przez organ - Ministra Finansów) jak należy stosować wykładnie przepisów, sprawa podatkowa może dotyczyć całego roku podatkowego, ale interpretacje te dotyczącą konkretnej sytuacji.

Interpretacje nie stanowią decyzji, dlatego też nie naruszają zasady dwuinstancyjności; nie rozstrzygają spraw a jedynie pomagają je rozstrzygać.

Wymiar uzupełniający

Art. 230 OP

§ 1. W przypadku gdy w toku postępowania odwoławczego organ rozpatrujący odwołanie stwierdzi, że zobowiązanie podatkowe zostało ustalone lub określone w wysokości niższej albo kwota zwrotu podatku została określona w wysokości wyższej, niż to wynika z przepisów prawa podatkowego, lub że określono stratę w wysokości wyższej od poniesionej, zwraca sprawę organowi pierwszej instancji w celu dokonania wymiaru uzupełniającego poprzez zmianę wydanej decyzji. Postanowienie o przekazaniu sprawy organ odwoławczy doręcza stronie.

Zasada trwałości, ostateczności decyzji

Art. 128 OP

Decyzje, od których nie służy odwołanie w postępowaniu podatkowym, są ostateczne. Uchylenie lub zmiana tych decyzji, stwierdzenie ich nieważności oraz wznowienie postępowania mogą nastąpić tylko w przypadkach przewidzianych w niniejszej ustawie oraz w ustawach podatkowych.

Decyzja jest wiążąca od momentu jej doręczenia; wyjątki dotyczą form zapłaty zobowiązania podatkowego tj. rozłożenie na raty, odroczenie terminu płatności;

Nie doręczenie decyzji nie powoduje negatywnych skutków dla podatnika.

Konkretyzacja zasady trwałości decyzji

Art. 212 OP

Organ podatkowy, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia. Decyzje, o których mowa w art. 67d, wiążą organ podatkowy od chwili ich wydania.

Deklaracja samowymiarowa - podatnik zobowiązuje się do zapłacenia podatku; kwota wyliczona przez podatnika korzysta z przywileju trwałości, deklarację tę można zmienić jedynie kolejną deklaracją, decyzją organu podatkowego.

Zasada jawności postępowania wyłącznie dla stron

Art. 129 OP

Postępowanie podatkowe jest jawne wyłącznie dla stron.

Zasada ta występuje tylko w prawie podatkowym; wiąże się ona z tajemnicą skarbową; sprawą podatnika zajmuje się jeden urzędnik, by nikt poza nim nie miał wglądu to sprawy. W praktyce jednak zasada ta nie jest w pełni realizowana, np. gdy jeden pracownik uczy się od drugiego pracownika organu podatkowego.

Wykład 14 10.03.2009 r.

Strona postępowania podatkowego

Art. 133 § 1 OP

Stroną w postępowaniu podatkowym jest podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a także osoby trzecie, o których mowa w art. 110-117a, które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy.

Podmioty mające być stronami postępowania podatkowego wskazuje się imiennie; nie występuje tu pojęcie „każdy kto”.

Podatnikowi jako stronie:

• wymierzane jest zobowiązanie podatkowe

• później ewentualnie zobowiązanie to jest przenoszone na osobę trzecią (osoba ta nie bierze udziału w postępowaniu samowymiarowym).

Ustawodawca korzysta z Kodeksu Postępowania Administracyjnego; nie tworzy przepisu stricte podatkowego.

Art. 133 § 2 OP

Stroną w postępowaniu podatkowym może być również osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej inna niż wymieniona w § 1, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego przed powstaniem obowiązku podatkowego ciążą na niej szczególne obowiązki lub zamierza skorzystać z uprawnień wynikających z tego prawa.

Przepis ten jest dość uniwersalny; odnosi się do np. kapitałowej grupy podatkowej. Kilka przedsiębiorstw łączy się w spółkę i razem rozlicza konglomerat;

Gdy spółka się rozpada każde przedsiębiorstwo zyskuje status strony.

Wspólne rozliczanie się małżonków

Art. 133 § 3 OP

W przypadku, o którym mowa w art. 92 § 3, jedną stroną postępowania są małżonkowie i każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga.

Zdolność prawa i zdolność do czynności prawnych w świetle prawa podatkowego

Art. 135 OP

Zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych w sprawach podatkowych ocenia się według przepisów prawa cywilnego, jeżeli przepisy prawa podatkowego nie stanowią inaczej.

Pełnomocnik w postępowaniu podatkowym

Art. 136 OP

Strona może działać przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania.

Doręczanie pism

Art. 145 OP

§ 1. Pisma doręcza się stronie, a gdy strona działa przez przedstawiciela - temu przedstawicielowi.
§ 2. Jeżeli strona ustanowiła pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi.

§ 3. Strona, ustanawiając pełnomocników, wyznacza jednego z nich jako właściwego do doręczeń. W przypadku nie wyznaczenia pełnomocnika właściwego do doręczeń organ podatkowy doręcza pismo jednemu z pełnomocników.

Jeśli strona ustanowiła pełnomocnika, a pismo zostało doręczone z pominięciem tegoż pełnomocnika, to uznaje się, że strona nie brała udziału w postępowaniu; jest to podstawa do wznowienia postępowania podatkowego.

Załatwianie spraw i terminy załatwiania spraw

Art. 139 § 1 OP

Załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej - nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej.

Przepisy art. 139 OP nie pociągają za sobą konsekwencji, mają jedynie charakter instrukcyjny.

Niezwłoczne załatwienie sprawy

Art. 139 § 2 OP

Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.

Załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym

Art. 139 § 3 OP

Załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym powinno nastąpić nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy.

Przepis wyjątkowy w stosunku do art. 139 § 3 OP odwołanie składa się do organu odwoławczego za pośrednictwem organu I instancji; organ I instancji powinien ustosunkować się do sytuacji, dokonać autokorekty i skierować odwołanie do organu II instancji. Poza tymi 2. miesiącami, miesiącami których mowa w art. 139 § 3 OP występuje jeszcze termin 2. tygodni na postępowanie organu I instancji.

Następstwo nie załatwienia sprawy w terminie

Art. 140 § 1 OP

O każdym przypadku nie załatwienia sprawy we właściwym terminie organ podatkowy obowiązany jest zawiadomić stronę, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy.

Nowy termin nie jest sprecyzowany.

Ponaglenie

Art. 141 § 1 OP

Na nie załatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na podstawie art. 140 stronie służy ponaglenie do:
1) organu podatkowego wyższego stopnia,
2) ministra właściwego do spraw finansów publicznych, jeżeli sprawa nie została

załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej.

Podatnik ma do dyspozycji środki prawne w postaci ponaglenia (wcześniej była to skarga na bezczynność)

Skutki uznania ponaglenia za uzasadnione

Art. 141 § 2 OP

Organ podatkowy wymieniony w § 1, uznając ponaglenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych nie załatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości.

Organ podatkowy musi znaleźć winnych tego opóźnienia;

Ponaglenie nie jest dobrym środkiem do załatwienia sprawy; duże znaczenia mają argumenty merytoryczne.

Doręczanie pism

Art. 144 OP

Organ podatkowy doręcza pisma za pokwitowaniem przez pocztę, swoich pracowników lub przez osoby uprawnione na podstawie odrębnych przepisów. W przypadku gdy organem podatkowym jest wójt, burmistrz (prezydent miasta), pisma może doręczać sołtys za pokwitowaniem.

Doręczania pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej

Art. 144a § 1 OP

Doręczanie pism, z wyjątkiem zaświadczeń, może nastąpić za pomocą

środków komunikacji elektronicznej, w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną, na adres poczty elektronicznej strony, jej przedstawiciela lub pełnomocnika, jeżeli wystąpiono do organu podatkowego o doręczanie pism drogą elektroniczną.

Pełnomocnik do spraw doręczeń

Art. 147 § 1 i § 3 OP

§ 1. W razie wyjazdu za granicę na okres co najmniej 2 miesięcy, strona obowiązana jest do ustanowienia pełnomocnika do spraw doręczeń.

§ 2. Obowiązek, o którym mowa w § 1, dotyczy również osób fizycznych będących nie rezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego.

§ 3. Ustanowienie pełnomocnika do spraw doręczeń zgłaszane jest organowi podatkowemu właściwemu w sprawie.

W razie niedopełnienia obowiązków przewidzianych w § 1-3 pismo uważa się za

doręczone:

1) pod dotychczasowym adresem - w przypadku, o którym mowa w § 1;

2) pod adresem ostatniego czasowego pobytu - w przypadku, o którym mowa w § 2.

Wezwania

Art. 155 § 1 i § 2 OP

§ 1. Organ podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności osobiście, przez pełnomocnika lub na piśmie, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy.

§ 2. Jeżeli osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej przyczyny, organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności w miejscu pobytu tej osoby.

Przywrócenie terminu

Art. 162 OP

§ 1. W razie uchybienia terminu należy przywrócić termin na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni, ze uchybienie nastąpiło bez jego winy.

§ 2. Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin.

§ 3. Przywrócenie terminu do złożenia podania przewidzianego w § 2 jest niedopuszczalne.

Przywrócenie terminu reguluje Kodeks Postępowania Administracyjnego;

Uchybienie terminowi powoduje utratę uprawnień; należy rejestrować doręczone pisma i inne kontakty z organem podatkowym, aby istniała możliwość odwołania się od jego decyzji.

Wszczęcie postępowania

Art. 165 § 1 OP

§ 1. Postępowanie podatkowe wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu.

Tak samo jak w KPA; niektórych postępowań wymiarowych nie można wszczynać na żądanie stron; gdy podatnik składa deklarację to wszczęcie postępowania następuje automatycznie.

Wszczęcie postępowania urzędu

Art. 165 § 2 i § 4 OP

§ 2. Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia.
§ 4. Datą wszczęcia postępowania z urzędu jest dzień doręczenia stronie postanowienia o wszczęciu postępowania.

Termin wszczęcia postępowania z urzędu w przypadku zobowiązań wymierzonych corocznie oraz w sprawie umorzenia zaległości podatkowych

Art. 165 § 5 OP

Przepisów § 2 i § 4 nie stosuje się do postępowania w sprawie:
1) ustalenia zobowiązań podatkowych, które zgodnie z odrębnymi przepisami ustalane są corocznie, jeżeli stan faktyczny, na podstawie którego ustalono wysokość zobowiązania podatkowego za poprzedni okres, nie uległ zmianie,
2) umorzenia zaległości podatkowych w przypadkach, o których mowa w art. 67d § 1.

Wszczęcie postępowania w sprawie wymiaru podatku od spadków i darowizn

Art. 165 § 7 OP

Organ podatkowy nie wydaje postanowienia o wszczęciu postępowania w przypadku złożenia zeznania podatkowego przez podatników podatku od spadków i darowizn. W tym przypadku za datę wszczęcia postępowania przyjmuje się datę złożenia zeznania.

Wykład 14 17.03.2009 r.

Zawiadomienie stron przez organ podatkowy

Art. 165 § 3a i § 3b

§ 3a. O wszczęciu postępowania na wniosek jednej ze stron organ podatkowy zawiadamia wszystkie pozostałe osoby będące stroną w sprawie.
§ 3b. Datą wszczęcia postępowania na żądanie strony wniesione za pomocą środków komunikacji elektronicznej jest dzień otrzymania żądania przez organ podatkowy lub przez jednostkę informatyczną obsługi administracji podatkowej.

Standardowa procedura w państwie prawa - przyznanie ochrony wszystkim stronom biorącym udział w postępowaniu; osoba trzecia i płatnik nie może być stronom postępowania; osoba trzecia jest podmiotem innego postępowania, nie wymiarowego.

Płatnik - zastępuje organ podatkowy; pośrednio wymierza zobowiązanie i ponosi odpowiedzialność, chyba że wina za zadłużenie ciąży na podatniku.

Płatnik nie będzie brał udziału w postępowaniu jeśli błąd popełnił podatnik; płatnik musi jednak ewentualną winę podatnika wykazać.

Notariusz - może wystąpić o interpretację prawa podatkowego; może zasięgnąć informacji u podmiotu wykwalifikowanego; dlatego notariusz powinien pełnić rolę płatnika.

Wniesienie podania do niewłaściwego organu

Art. 170 § 1 i § 2 OP

§ 1. Jeżeli organ podatkowy, do którego podanie wniesiono, jest niewłaściwy w sprawie, powinien niezwłocznie przekazać je organowi właściwemu, zawiadamiając o tym wnoszącego podanie.
§ 2. Podanie wniesione do organu niewłaściwego przed upływem terminu określonego przepisami prawa uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Art. 172 § 1 OP

Organ podatkowy sporządza zwięzły protokół z każdej czynności postępowania mającej istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, chyba że czynność została w inny sposób utrwalona na piśmie.

Czynności z których sporządza się protokół

Art. 172 § 2 OP

W szczególności sporządza się protokół:
1) przyjęcia wniesionego ustnie podania,
2) przesłuchania strony, świadka i biegłego,
3) oględzin i ekspertyz dokonywanych przy udziale pracownika organu podatkowego,
4) ustnego ogłoszenia postanowienia.

To wyliczenie przykładowe, nie wyczerpujące, wskazuje na charakter czynności

Zasada czynnego udziału strony w każdym stadium postępowania

Art. 178 § 1 i § 3 OP

§ 1. W każdym stadium postępowania organ podatkowy obowiązany jest umożliwić stronie przeglądanie akt sprawy oraz sporządzanie z nich notatek, kopii lub odpisów.
§ 3. Strona może żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej akt sprawy uwierzytelnionych odpisów.

Zasada postępowania dowodowego

Art. 180 § 1 OP

Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Rodzaje dowodów

Art. 181 OP

Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być w szczególności księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej, z zastrzeżeniem art. 284a § 3, art. 284b § 3 i art. 288 § 2, oraz materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

Uwzględnienie żądania dowodowego strony

Art. 188 OP

Żądanie strony dotyczące przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem.

Uznanie żądania podatnika jest dla organu podatkowego fakultatywne, organ sam ocenia czy brać dane żądanie pod uwagę.

Żądanie przez organ podatkowy przedstawienia dowodu

Art. 189

§ 1. Organ podatkowy może wyznaczyć stronie termin do przedstawienia dowodu będącego w jej posiadaniu.
§ 2. Termin ustala się uwzględniając charakter dowodu i stan postępowania, przy czym nie może on być krótszy niż 3 dni.

Przepis powyższy ma za zadanie przeciwdziałać utrudnianiu postępowania przez podatnika ukrywającego niekorzystne dla siebie dowody w sprawie; utrudnianie czynności kontrolnych może być podstawą do wszczęcia postępowania karno - skarbowego; to pewnego rodzaju szantaż organu podatkowego.

Zawiadomienie strony o przeprowadzeniu dowodu

Art. 190 OP

§ 1. Strona powinna być zawiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin przynajmniej na 7 dni przed terminem
§ 2. Strona ma prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu, może zadawać pytania świadkom i biegłym oraz składać wyjaśnienia.

Rzetelność prowadzenia ksiąg podatkowych

Art. 193 OP

§ 1. Księgi podatkowe prowadzone rzetelnie i w sposób niewadliwy stanowią dowód tego, co wynika z zawartych w nich zapisów.

Księgi podatkowe to podstawowe narzędzie procesu podatkowego.

Definicje rzetelności i nie wadliwości

Art. 193 § 1 i § 2 OP

§ 2. Księgi podatkowe uważa się za rzetelne, jeżeli dokonywane w nich zapisy odzwierciedlają stan rzeczywisty.
§ 3. Za niewadliwe uważa się księgi podatkowe prowadzone zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów.

Nierzetelność - niezgodność ze stanem faktycznym

Wadliwość - niezgodność z zasadami prowadzenia ksiąg

Art. 193 § 1 OP zawiera domniemanie rzetelności księgi są dowodem, to że nim nie są trzeba dopiero obalić;

Jeżeli księga jest nierzetelna lub wadliwa to prowadzi to do oszacowania podstawy opodatkowania przez organ podatkowy.

Metody ustalania nierzetelności:

1. metoda ustalająca nierzetelność poszczególnych dowodów księgowych wpływająca na ocenę całej księgi.

2. metoda ustalania nierzetelności na podstawie znamion zewnętrznych.

3. metoda ustalania rzetelności na podstawie oceny sposobu działania podatnika, co można nazwać rzetelnością podatnika

4. metoda selektywnej oceny dowodów księgowych, która pozwala na wyznaczenie zakresu nierzetelności ksiąg.

ad. 1. i ad. 2. dwie najstarsze metody ustalania nierzetelności ksiąg.

---