Pokojowa organizacja lotnictwa polskiego została ustalona jeszcze w czasie trwania wojny polsko-bolszewickiej, w 1919 roku. W życie plan ten udało się wprowadzić dwa lata później. Zakładał on przeformowanie siedmiu istniejących dywizjonów w sześć pułków lotniczych.
Rozpoczęto zakupy samolotów za granicą. W wyniku tego w 1920 Siły Powietrzne RP posiadały mieszankę samolotów brytyjskich, francuskich, niemieckich, austriackich oraz włoskich z okresu I wojny światowej. Głównie były to:
MYŚLIWCE |
||||
SAMOLOT |
KRAJ POCHODZENIA |
ILOŚĆ |
||
Bristol F.2B Fighter |
Wielka Brytania |
105 |
||
Ansaldo A-1 Balilla |
Włochy |
58 |
||
Fokker D.VII |
Niemcy |
50 |
||
Oeffag D.III |
Austro-Węgry |
45 |
||
SPAD XIII |
Francja |
40 |
||
SPAD VII |
Francja |
21 |
||
Albatros D.III |
Niemcy |
12 |
||
Sopwith Dolphin |
Wielka Brytania |
10 |
||
Fokker D.VIII (E.V) |
Niemcy |
kilka |
||
BOMBOWCE |
||||
SAMOLOT |
KRAJ POCHODZENIA |
ILOŚĆ |
||
Breguet 14 |
Francja |
158 |
||
Ansaldo SVA-9 |
Włochy |
80 |
||
DFW C.V |
Niemcy |
63 |
||
LVG C.V |
Niemcy |
ok. 50 |
||
Salmson 2A2 |
Francja |
45 |
||
Albatros C.X |
Niemcy |
40 |
||
DH-9 |
Wielka Brytania |
12 |
||
LVG C.VI. |
Niemcy |
kilkanaście |
||
Albatros C.XII |
Niemcy |
kilka |
Przestarzałe samoloty były wycofywane, a ich miejsce zajęły nowe, zakupione głównie we Francji.W latach 1924-1926 podstawowy m myśliwcem został SPAD 61C1 (280 sztuk), lekkimi bombowcami kolejno: Potez XV (245 sztuk), Breguet 19 (250 sztuk) oraz Potez XXV (316 szuk), cięższe bombowce to Farman F-68BN4 Goliath (32 sztuki), a później Fokker F.VIIB/3m (31 sztuk).
W 1925 roku utworzono Oficerską Szkołę Lotnictwa w Grudziądzu, w 1927 przeniesioną do Dęblina. Pierwszym komendantem OSL, pełniącym obowiązki zarówno w Grudziądzu, jak i w Dęblinie, był ppłk pil. Roman Florer.
Od roku 1929, na licencji czeskiej, wyprodukowno 50 samolotów Avia BH-33 pod nazwą PWS-A.
Lotnictwo morskie do połowy lat trzydziestych używało francuskich łodzi latających, głównie Schreck FBA-17H (16 sztuk), LeO H.13 (4 sztuki),
LeO H.135B3 (7 sztuk) oraz Latham 43 (8 sztuk).
Od początku lat trzydziestych lotnictwo polskie zaczęło być wyposażane w samoloty polskiej konstrukcji, produkowane w Polsce. Pierwszym myśliwcem polskiej konstrukcji był następca PWS-A, samolot PWS-10, którego 80 egzemplarzy używano od 1932.
W 1933 do służby weszły myśliwce PZL P.7a, wyprodukowane w liczbie ok. 150 sztuk, a następnie ok. 50 PZL P.11a.
Prototyp PZL.50 Jastrząb nie doczekał się produkcji seryjnej. Podobny los spotkał ciężkie myśliwce PZL.38 Wilk i PZL.48 Lampart.
Do 1939 roku lotnictwo zorganizowane było w 6 pułków:
Nazwa pułku |
Miejsce stacjonowania |
Data utworzenia |
Pierwszy dowódca |
1 Pułk Lotniczy |
Warszawa |
19 maja 1921 |
ppłk pil. Camillo Perini |
2 Pułk Lotniczy |
Kraków |
20 lipca 1921 |
ppłk pil. Ernest Cieślewski |
3 Pułk Lotniczy |
Poznań |
20 lipca 1921 |
płk pil. Aleksander Serednicki |
4 Pułk Lotniczy |
Toruń |
23 maja 1924 |
płk. pil. Roman Florer |
5 Pułk Lotniczy |
Lida |
14 lipca 1928 |
płk pil. Piotr Abakanowicz |
6 Pułk Lotniczy |
Skniłów |
23 maja 1925 |
płk. pil. Camillo Perini |
Każdy pułk składał się z trzech dywizjonów, przeważnie dwóch obserwacyjnych i jednego myśliwskiego. Dywizjony miały po 2-3 eskadry, wyposażone według etatu w 10-15 samolotów. W skład dywizjonu morskiego wchodziły 3 eskadry wodnopłatowców rzecznych.
Istniały również oddziały balonowe. Był to batalion balonowy w Toruniu wyposażony w sterowiec i złożony z kilku kompanii, które miały po jednym balonie obserwacyjnym. Istniała ponadto wydzielona kompania balonów zaporowych w Jabłonnie pod Warszawą.
W lecie 1936 roku rozpoczęły się prace związanie z przygotowaniem planu unowocześnienia Wojska Polskiego uwzględniający potrzebę rozbudowy lotnictwa. W wojskach lotniczych główny nacisk położono na rozbudowę lotnictwa bombowego. Inne rodzaje lotnictwa miały się natomiast zadowolić modernizacją sprzętu i częściowym zwiększeniem jego ilości. W użyciu lotnictwa trzymano się jednak kurczowo zasady jego przydziału do poszczególnych armii i ścisłego współdziałania z wojskami lądowymi. Wynikał stąd podział lotnictwa na drobne formacje, podporządkowanym związkom operacyjnym. Liczba posiadanych przez nas jednostek lotniczych, z punktu widzenia potrzeb wojskowych, była niewystarczająca. Z kolei moliwości finansowe i przemysłowe przez długi czas nie pozwalały na utrzymanie, w odpowiedniej stopie gotowości, nawet tych skromnych sił. Wszystkie wysiłki podejmowane w celu rozwoju polskiego lotnictwa skończyły się na tym, e w 1939 roku mieliśmy w pierwszej linii 388 samolotów, podczas gdy w końcu lat 20-tych mieliśmy ich ponad 800. Ponadto do roku 1939 Polska wyeksportowała za granicę prawie 300 samolotów.
Dowódcy Sił Powietrznych Polski
Szef Sekcji Żeglugi Napowietrznej
Dowódca Wojsk Lotniczych
Inspektorzy Wojsk Lotniczych |
Szefowie Departamentu Żeglugi Powietrznej |
Dowódcy Lotnictwa w Ministerstwie Spraw Wojskowych
Inspektorzy Obrony Powietrznej Państwa |
||||||
WAŻNIEJSZE KONSTRUKCJE UŻYWANE W POLSKIM LOTNICTWIE WOJSKOWYM |
||||||||
Samolot |
Kraj |
Konstruktor |
Lata produkcji |
Opis |
Zdjęcie |
|||
SPAD 61C1 |
Francja |
inż. André Herbemont |
- |
W 1925 roku szef Departamentu Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych gen. bryg. Włodzimierz Zagórski podjął decyzję o zakupie samolotów myśliwskich SPAD 61C1 w ilości 250 sztuk. Zakupiono także wtedy licencję na produkcję tego samolotu w Polsce. W sumie więc w lotnictwie polskim znalazło się łącznie 280 samolotów SPAD 61C1. |
|
|||
Potez XV
|
Francja |
inż. Henry Potez |
1923 - 1931 |
francuski samolot łącznikowy i rozpoznawczo-bombowy zaprojektowany w 1923 roku i zbudowany w wytwórni lotniczej Henry Potez. Samoloty Potez XV produkowano we Francji do 1931 roku, łącznie zbudowano ich 545 sztuk w obu wersjach. Ponadto w latach 1924 - 1926 produkowane były na podstawie licencji w Polsce, gdzie zbudowano ich 135 sztuk. |
|
|||
Potez XXV |
Francja |
inż. Henry Potez |
- |
Prototyp ten stanowił rozwinięcie konstrukcji poprzedniego samolotu skonstruowanego przez inż. Henri Poteza - Potez XV. W sierpniu 1925 roku podpisano we Francji umowę na dostawę 35 samolotów Potez XXV dla lotnictwa polskiego oraz zakupiono licencję na ich produkcję w Polsce. Ostatecznie Polska otrzymała tylko 16 gotowych samolotów Potez XXV. Samolot ten był produkowany w Polsce na licencji w latach 1928 - 1931. Ostatecznie wyprodukowano ich łącznie 300 sztuk. |
|
|||
Bréguet 19 |
Francja |
inż. Marcel Vuillerme |
1924- |
Francuski lekki bombowiec i samolot rozpoznawczy, a także rajdowy okresu międzywojennego, skonstruowany w zakładach Breguet i produkowany od 1924 roku. Polskie lotnictwo zakupiło w latach 1925-30 250 samolotów. |
|
|||
Avia BH-33 |
Czechosłowacja |
inż. Paweł Beneš |
1928 - 1930 |
Samolotem tym zainteresowało się dowództwo polskiego lotnictwa wojskowego i ostatecznie w 1928 roku zakupiło dwa egzemplarze wzorcowe tego samolotu oraz licencje na ich produkcję w Polsce. Produkcję tego samolotu prowadziła Podlaska Wytwórnia Samolotów (PWS) w Białej Podlaskiej. Samoloty produkowane w PWS zostały oznaczone jako PWS-A i ogółem w latach 1929 - 1930 wyprodukowano ich 50 sztuk. |
|
|||
PWS-10
|
Polska |
inż. Aleksander Grzędzielski
|
1931 - 1932 |
PWS-10 powstał jako myśliwiec mający zastąpić przestarzałe francuskie myśliwce SPAD 61C1. Opracowany i produkowany w Podlaskiej Wytwórni Samolotów. Lotnictwo wojskowe zamówiło na początku 1931 r. serię 80 PWS-10. Pełnił służbę do czasu wprowadzenia PZL P.7. W ostatnim okresie (do 1939 r.) używany był do szkolenia w ostrym strzelaniu. |
|
|||
PZL P.7 |
Polska |
inż. Zygmunt Puławski |
1932-1935 |
Pierwsza partia samolotów została wyprodukowana w połowie 1932 roku, zaś cała seria 149 maszyn (plus jeden prototyp) była gotowa w roku 1933. W tym samym roku samoloty weszły na wyposażenie Polskich Sił Powietrznych zastępując dotychczas używane myśliwce PWS-A oraz PWS-10. P.7a był pierwszym w polskich siłach zbrojnych samolotem o całkowicie metalowej konstrukcji i wówczas prawdopodobnie najlepszym myśliwcem na świecie. Dzięki wprowadzeniu go do służby polskie lotnictwo myśliwskie stało się pierwszym na świecie, które w całości przezbroiło się na samoloty o konstrukcji całkowicie metalowej. |
|
|||
PZL P.11 |
Polska |
inż. Zygmunt Puławski |
1934 - 1937 |
Pierwszym wariantem zamówionym przez wojsko w liczbie 50 sztuk, jako model przejściowy, był P.11a. Swym wyglądem i konstrukcją przypominał on P.7. W lecie 1934 powstały pierwsze samoloty próbne nowego wariantu P.11c, którego produkcję seryjną rozpoczęto pod koniec roku. Łącznie wyprodukowano 155 samolotów tej wersji. |
|
|||
PZL.23 Karaś |
Polska |
inż. Stanisław Prauss
|
1935 - 1939 |
Miała to być maszyna do przeprowadzenia rozpoznania w obszarze frontu z możliwością taktycznego zbombardowania wykrytych sił nieprzyjaciela. Samolot PZL.23 był następcą francuskich maszyn liniowych Breguet XIX i Potez XXV. Od 1936 do 1938 roku wyprodukowano 240 sztuk samolotu w wersji PZL.23B, w które uzbrojono eskadry bombowe i rozpoznawcze (zwane w latach 30. "eskadrami liniowymi") |
|
|||
PZL.37 Łoś |
Polska |
inż. Jerzy Dąbrowski |
1936-1939 |
Czteromiejscowy dwusilnikowy średni bombowiec z lat 30. i 40. XX wieku. Wyprodukowany przez PZL w ilości około stu dwudziestu maszyn. Najnowocześniejszy samolot używany przez lotnictwo polskie w czasie kampanii wrześniowej. |
|
PROJEKTY I PROTOTYPY |
|||||
Samolot |
Kraj |
Konstruktor |
Lata produkcji |
Opis |
Zdjęcie |
PZL.38 Wilk |
Polska |
inż. Franciszek Misztal
|
- |
Prototyp polskiego samolotu pościgowego opracowany i wyprodukowany w Państwowych Zakładach Lotniczych w roku 1937. Nigdy nie trafił do produkcji. |
|
PZL.48 Lampart |
Polska |
inż. Wsiełowod Jakimiuk
|
- |
Projekt polskiego samolotu myśliwskiego konstrukcji inżynierów Franciszka Misztala i Wsiełowoda Jakimiuka, opracowany w Państwowych Zakładach Lotniczych w roku 1938. W roku 1939 trwała budowa prototypu PZL.48 Lampart. Oblot i rozwój samolotu był planowany na jesień 1939 ,ale przerwał go wybuch II wojny światowej. |
|
PZL.54 Ryś |
Polska |
inż. Franciszek Misztal |
- |
Samolot ten stanowił ewolucyjne rozwinięcie myśliwca PZL.48 Lampart. Samolot ten nigdy nie wyszedł poza stadium projektu i tym samym nigdy nie trafił do produkcji oraz służby w lotnictwie. |
|