0024 jpeg

iiii. i h hIopiuii aktywności uc/inii i nauczyciela. Dlatego toż bardziej wufi !i» h niwy wydaja Mię taki podział mol od kształcenia, w którym kryterium ich uporządkowania jest stopień aktywności nauczyciela i ucznia w im kne procesu nauczania-uczenia się.

Ponieważ generalnie wyróżnić możemy dwa podstawowe loki n i li

•    »«■ 11 tego procesu, a mianowicie tzw. tok podający (z dominującą aktyw nośną nauczyciela i w zasadzie biernym udziałem ucznia) oraz tzw. lok poszukujący, w którym aktywizowany maksymalnie jest uczeń, a rolą im urzyciela jest maksymalnie go wspierać w tej aktywności, w takim razio i me! ody kształcenia podzielić by można na dwie ich grupy: metody poda ląco oraz metody poszukujące. Istotnym pogłębieniem i poszerzeniom Ir go ostatniego sposobu klasyfikacji metod kształcenia jest koncepcja t zw nauczania wielostronnego, zaproponowana przez W. Okonia. Koncepcie la wymienia aż cztery drogi (toki) nauczania-uczenia się: przez przyswa łanio wiadomości, przez odkrywanie, przez działanie praktyczne oraz przez przeżywanie. Każdej z dróg tu wymienionych odpowiada konkretny

rspól metod nauczania-uczenia się: metody podające, metody poszukują co, metody działań praktycznych oraz tzw. metody ekspresyjne, zmierza łące do osiągania konkretnych celów dydaktycznych poprzez wywolywa iii*• pożądanych stanów emocjonalnych uczącego się i jego przezyć /.godnie z postulatami tej koncepcji proces nauczania-uczenia się wtedy tylko jest. w pełni efektywny, jeżeli nie preferuje żadnej z wyliczonych r/.terech dróg, lecz posługuje się na zmianę, w zależności od konkretnych sytuacji, każdą z nich.

W metodach podających głównym zadaniem nauczyciela jest podaw.t me wiadomości uczącym się, a głównym zadaniem uczących się jesi uważne przyswajanie tych wiadomości. W procesach kształcenia dom

•    łych klasyczną metodą podającą jest wykład. Wykład jest to systemal y

•    zne rozwinięcie jakiegoś tematu, ukazujące całość danego zagadnienia w |epo powiązaniu z zagadnieniami pokrewnymi. Istotnym warunkiem do Im ego wykładu jest jego przejrzysta struktura, to znaczy uporządkowany, hierarchiczny układ zagadnień szczegółowych oraz wyeksponowanie w poszczególnych obszarach tematycznych informacji najważniejszych, najhardziej ogólnych i powiązanie z nimi wszystkich innych. Zrozumiały ięzvk, przejrzysta struktura, właściwie dostosowane do możliwości recep-» ypiych słuchaczy tempo przekazywanych w trakcie wykładu informacp. i ponadto zachowanie proporcji między informacjami abstrakcyjnymi i konkretnymi, stanowią o przystępności wykładu, o możliwości jego re-•'epcji przez słuchaczy, którzy w czasie wykładu nie są tak aktywni jak np w toku pogadanki. Aktywizować słuchaczy w trakcie wykładu można poprzez uproblemowiony jego tok, retoryczne pytaniu. wplatanie w jego in a różnych ciekawostek i żartów, słowem popi, • pobudzanie ich ciekawości i zainteresowali. Wykład jest metodą ks/,1 ale■••ma bazującą na słowie, jednakże w jego trakcie wskazane jest posługiwanie się, w mian; potrzeby, różnego rodzaju materiałami audiowizualnymi, jeśli one dopomóc mogą w zrozumieniu i przybliżeniu wykładanych treści, zgodnie zresztą z zasadą poglądowości.

Dobre prowadzenie wykładu jest swoistą sztuką, która wymaga szerokiej wiedzy i ćwiczeń z zakresu m.in. retoryki oraz komunikacji interpersonalnej. Do każdego wykładu należy przygotować wcześniej odpowiednie dyspozycje a nawet bardziej szczegółowe notatki, jednak sam wykład powinno się wygłaszać raczej z pamięci, próbując ciągle nawiązywać kontakt wzrokowy ze słuchaczami. Najmniej interesujące i najmniej aktywizujące słuchaczy są wykłady czytane z kartek. Wykład, obok dyskusji czy nawet pokazu, pojawia się także w tak popularnych formach organizacyjnych kształcenia dorosłych jak odczyty i prelekcje. W prostszych formach oświatowych i na niższych szczeblach kształcenia dorosłych występują jeszcze inne, zbliżone do wykładu metody, a mianowicie opowiadanie, pogadanka, opis i pokaz.

Opowiadanie i opis polegają na słownym przedstawieniu przez nauczyciela rzeczy, faktów, zdarzeń czy procesów. Słowo winno być tu w razie potrzeby wzbogacone ilustracją audiowizualną. Opowiadanie i opis są to metody kształcenia wykorzystywane dość często w pracy doradczej.

Metoda pokazu polega na ukazywaniu sposobów wzorowego wykonywania określonych czynności, najczęściej manualnych, oraz odpowiedniego postępowania i zachowania się w danych okolicznościach. Pokaz powinien się łączyć z odpowiednimi objaśnieniami nauczyciela, wskazującymi cel pokazu, przedstawiającymi ogólny kształt demonstrowanych czynności oraz nowe elementy prezentowanej pracy. Rozwinięty pokaz wraz z objaśnieniami składa się z pięciu faz:

-    w pierwszej nauczyciel demonstruje cały układ czynności.

-    w drugiej eksponuje kolejno, z krótkimi przerwami, poszczególne etapy danej czynności,

-    w trzeciej uwydatnia nieuchwytne dla oka trudności wykonywania najbardziej skomplikowanych elementów danej czynności; tę fazę demonstrować się winno w zwolnionym tempie, z odpowiednim komentarzem,

-    w czwartej ponownie eksponuje cały układ czynności, wpierw w zwolnionym, następnie w normalnym tempie,

-    w piątej prosi się, zaraz po fazie czwartej, jednego lub kilku uczestników pokazu, o wykonanie prezentowanej czynności osobiście.

Pogadanka stanowi metodę polegającą na dialogu nauczyciela z uczniami: nauczyciel zadaje pytania, na które uczniowie odpowiadają. <-iąg logicznie ułożonych przez nauczyciela pytań i odpowiedzi uczniów dopm wadząją uczących się do przyswojenia sobie nowej wiedzy. »J<*sl ona stosu-