w grupie dzieci, jest bardzo hałaśliwe i ruchliwe, dużo biega, skacze obiema nogami.
W 5 roku życia zna około 2000 słów, buduje zdania złożone, lubi dużo fantazjować. W tym czasie wzrasta sprawność intelektualna, szczególnie rozwija się wyobraźnia. Dziecko ma już dużą sprawność ruchową i jest w stanie opanować skomplikowane czynności, np. płukać gardło, skakać na jednej nodze, w biegać po schodach, nie zdaje sobie jednak sprawy z niebezpieczeństwa.
W 6-7 roku życia dziecko swobodnie posługuje się mową potoczną, potrafi definiować słowa, umie podać swój wiek. opowiedzieć ulubiony program telewizyjny. Wydłuża się zdolność skupiania uwagi, rozszerza zakres zainteresowań. Dominuje myślenie konkretno-wyobrażeniowe, najczęściej związane z rozwiązywaniem problemów wynikłych podczas zabawy. Dziecko jest towarzyskie, chętnie współdziała z rówieśnikami i organizuje zabawy z podziałem ról i zadań. Uczy się współżyć z innymi, a reakcje emocjonalne są mniej impulsywne. Zaczyna mieć poczucie odpowiedzialności i przestrzegać norm moralno-społecznych.
Coraz większego znaczenia nabiera wykonywanie prac użytecznych, budzi się też zainteresowanie nauką. Pod koniec okresu przedszkolnego osiąga tzw. dojrzałość szkolną.
W młodszym wieku szkolnym największe przeobrażenia zachodzą w osobowości dziecka, a najistotniejsze zmiany dotyczą sfery intelektualnej.
Pomiędzy 8-12 rokiem życia intensywny jest rozwój procesów poznawczych i wrażeń wzrokowych i słuchowych. Zwiększa się zdolność samodzielnego myślenia, abstrahowania, uogólniania, zapamiętywania,. Wzrasta umiejętność skupiania uwagi i stopniowe przechodzenie do sposobu myślenia słowno-logicznego. W rozwoju mowy doskonali się jej funkcja symboliczna i związek z myśleniem.
W tym wieku dziecko odczuwa potrzebę obcowania z rodzicami, ale ich autorytet się zmniejsza. Zaczynają dominować wzory postępowania rówieśników, z którymi dziecko najchętniej współdziała. Zmienia się charakter zabaw, które nie tylko się intelektualizują, ale również, różnicują zależnie od płci. Dzieci lubią współzawodnictwo, pragną wyróżnić się w jakiejś dziedzinie. Mają ogromne zapotrzebowanie na ruch i realizują go w zabawach zespołowych. Biorą chętnie udział w życiu rodzinnym. Potrafią utrzymać higienę osobistą i porządek w otoczeniu. W tym czasie dzieci cechują się dużym poczuciem sprawiedliwości i świadomości moralnej.
Pomiędzy 13-18 rokiem życia młody człowiek przeobraża się stopniowo w osobę dorosłą, jest to więc okres dorastania, w którym dokonuje się wiele zmian osobowości. Dominują trzy rodzaje przeżyć: stany obronne, agresywne i uczucia pozytywne. Zwykle maskowane są u-czucia i dominuje potrzeba uniezależnienia się od kurateli dorosłych.
Stopniowo kształtuje się myślenie hipotetyczno-dedukcyjne, abstrakcyjne, logiczne. Pojawia się skłonność do dyskusji i myślenia refleksyjnego. Coraz bardziej staje się krytyczny w stosunku do rodziców i otoczenia. W wyniku nieposłuszeństwa w rodzinie narastają konflikty.
Młodzi ludzie są szczególnie podatni na wpływy rówieśników i mają tendencje do naśladowania zachowań wiążących się z „dorosłością", np. picie kawy czy palenie papierosów. W tym okresie szczególnie ważne stają się zainteresowania czy hobby, które rodzice lub opiekunowie potrafili rozbudzić u dziecka. Człowiek bez zainteresowań jest znacznie bardziej podatny na negatywny wpływ środowiska szczególnie rówieśników, którzy mogą kształtować negatywne wzorce i nieprawidłowe postawy, częściej też sięga po narkotyki.
Pod koniec okresu dojrzewania wzrasta dynamika przeżyć emocjonalnych, pojawiają się kontakty z rówieśnikami płci przeciwnej, a w dalszej kolejności wykształcają się uczucia wyższe. Młody człowiek jest szczególnie predysponowany do angażowania się w programy społeczne, polityczne, religijne oraz do uniesień patriotycznych. Rozwój samoświadomości i umiejętność samooceny umożliwia wykrystalizowanie obrazu samego siebie i poczucia własnej odrębności.
Rozwój fizyczny, czyli całokształt przemian biologicznych zachodzących w organizmach
6