134 (2)

134 Źródła prawa II

Mniej ukształtowany charakter ma natomiast orzecznictwo Trybunału w innych ¹ dziedzinach prawa. Może najwięcej wskazówek rysuje się na tle wykładni art. 31 ust < konstytucji. W wyroku z 19 maja 1998 roku. U 5/97 wskazano ogólnie, że „[...] w odniesieniu do sfery wolności i praw człowieka, zastrzeżenie wyłącznie ustawowej rangi unormowania ich ograniczeń należy pojmować dosłownie, z wykluczeniem możliwości [...] przekazania kompetencji normodawczej innemu organowi 1...]". Podobne stanowisko zajął Trybunał w kilku późniejszych rozstrzygnięciach (np. w wyroku z 28 czerwca 2000 roku, K 34/99, wskazano, iż „[...] ustawodawca nie może przekazywać do unormowania w drodze rozporządzenia spraw o istotnym znaczeniu dla urzeczywistniania * wolności i praw' człowieka i obywatela zagwarantowanych w konstytucji. Wymienione sprawy muszą być regulowane bezpośrednio w' ustawie”; zob. też wyroki: z 6 marca 2000 roku. P 10/99; z 7 listopada 2000 roku. K 16/00 i z 10 kwietnia 2001 roku. j K 7/00). Można zatem mówić o stopniowym kształtowaniu się linii orzeczniczej Trybu- f nału, zakreślającej szerokie wymagania dla regulacji ustawowej.

122. Ustawał jest obecnie jedynym typem aktu normatywnego, jaki - w normalnych warunkach politycznych - w'ystępujc na tym szczeblu systemu źródeł prawa. Konstytucja z 1997 roku nie nawiązała do znanego wielu państwom współczesnym powierzenia organom władzy wykonawczej kompetencji do stanowienia aktów normatywnych o mocy ustawy. Mówiąc ogólnie, powierzenie to może polegać na:

-    ustanowieniu samoistnej kompetencji głowy państwa lub rządu do wydawania takich aktów; nie jest wówczas potrzebne żadne dodatkowe, szczegółowe upoważnienie parlamentu, choć zwykle konstytucja uzależnia możliwość wydania takiego aktu od spełnienia dodatkowych przesłanek, na przykład dopuszczając ich wyda- j wanie tylko w okresie między sesjami parlamentu: przykładem były dekrety z mocą ustawy, które w latach 1952-1989 mogła w Polsce stanowić Rada Państwa;

-    uzależnieniu możliwości wydawania przez głowę państwa lub rząd aktów o mocy ; ustawy od uprzedniego upoważnienia parlamentu, który może delegować - na ; wskazany przez siebie okres - kompetencję do regulowania określonych materii; mówimy wówczas o delegacji ustawodawczej, bo punktem wyjścia jest zawsze decyzja parlamentu wyznaczająca przedmiotowe i czasowe granie wykonywania tej | kompetencji: przykładem były rozporządzenia z mocą u^śwy, wprowadzone

w Polsce międzywojennej przez nowelę sierpniową z 1926 roku. a potem przewi- i dziane (choć w nieco innej formie) przez art. 23 Małej Konstytucji z 1992 roku.

Skoro takie dekrety czy rozporządzenia mają moc ustawy, to mogą zmieniać lub I uchylać obowiązujące ustawy, i taki też jest sens ich wydawania. Może to służyć : odciążeniu prac parlamentarnych, ale może też być instrumentem ograniczenia praw parlamentu.

Konstytucja z 1997 roku przyznała parlamentowi monopol stanowienia aktów j ustawodawczych. Jedyny wyjątek wynika z art. 234 konstytucji. Prezydent, na wniosek Rady Ministrów i po uzyskaniu kontrasygnaty premiera, może wydawać rozpo- \ rządzenia z mocą ustawy, ale tylko w wówczas, jeżeli zostanie wprowadzony stan ; wojenny (zob. pkt 383), a Sejm nie może się zebrać na posiedzenie. Rozporządzenia te nie mogą zmieniać konstytucji, ordynacji wyborczych ani ustaw o stanach nadzwy- i

i/.ijnycl gal nosa gają zat\ mają chi Nie Monach i mcobow

123 i/ą na p-ma nom czasem < ha podk aktu uzu I zwykłe) pod usta v Sianowie Kon określa cl ..1-1 rozj zawsze k danemu c

-    art.

-    art.

-    art.

-    art. rząd w ar

-    art.!

Wyl stwowy n możliwoś wyrok Tf

124. także doi rodzić ob aktów i < roz.porząc daleko id, ści. Dla i praktyce konstytuc dalszych