36 (54)

skich. Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (ari. 202-215). Rozdziały X i XI dotyczą szczególnych dziedzin życia państwowego - finansów publicznych (ait. 216-227) oraz stanów nadzwyczajnych (art. 228-234). Rozdział XII (art. 235) określa procedurę zmiany konstytucji. Rozdział XIII (art. 236-243) zawiera przepisy przejściowe i końcowe, określające porządek wchodzenia konstytucji w życie.

Konstytucja zachowała, jak dotąd, swe pierwotne brzmienie, bo w pierwszym dziesięcioleciu jej obowiązywania poddano ją tylko jednej zmianie, dostosowując konstytucyjne ujęcie zakazu ekstradycji obywateli polskich (art. 55) do - obowiązującej w ramach Unii Europejskiej - procedury europejskiego nakazu aresztowania.

24. Szczególna forma konstytucji polega między innymi na jej szczególnej nazwie - tylko ten akt określany jest mianem „konstytucja". Sprawą zasadniczą jest jednak specyfika trybu powstawania konstytucji i trybu jej zmiany.

Nowe konstytucje powstają zazwyczaj w szczególnym trybie, w sposób istotnie odróżniający się od trybu powstawania ustaw zwykłych. Tryb ten bywa niekiedy przedmiotem odrębnej regulacji konstytucyjnej i wtedy procedura uchwalania nowej konstytucji jest świadomie odróżniona od procedury dokonywania zmian w konstytucji obowiązującej.

Najczęściej konstytucja jest przygotowywana w ramach parlamentu - historyczne już tylko znaczenie ma procedura oktrojowania konstytucji (tzn. nadania jej jednostronną decyzją władcy) - choć i współcześnie bywają wypadki pominięcia parlamentu (np. rosyjska konstytucja z 1993 roku, została przedstawiona przez prezydenta i potwierdzona przez naród w referendum; we Francji konstytucja z 1958 roku została opracowana przez rząd i potwierdzona w referendum, ale tryb taki został przyjęty przez francuski parlament, który jak gdyby dobrowolnie zrzekł się udziału w tworzeniu konstytucji).

Projekt konstytucji jest często przygotowywany przez specjalne ciało polityczne pozostające poza systemem komisji parlamentarnych - może to być nadzwyczajna komisja konstytucyjna (jak w Polsce), może to być też gremium polityków i ekspertów, powołanych spoza parlamentu.

Uchwalenie konstytucji przez parlament wymaga zwykle uzyskania szczególnej większości i szczególnego kworum, te wymagania są na ogół podobne do stawianych procedurze zmiany konstytucji. Niekiedy też konstytucja uchwalona już przez parlament musi zostać poddana pod referendum w celu jej ostatecznego zatwierdzenia. Taki tryb przyjęto w wielu krajach postkomunistycznych, w taki sposób powstała tez polska konstytucja z 1997 roku.

25. Szczególny tryb zmiany konstytucji jest jedną z podstawowych przesłanek jej sztywności - procedura zmiany konstytucji jest odrębna (trudniejsza) od procedury uchwalania (zmiany) ustaw zwykłych. Tym samym zmiana konstytucji nie może być dokonana w drodze ustawy zwykłej - zawsze konieczne jest uchwalenie ustawy o zmianie konstytucji, często zwanej ustawą konstytucyjną. Odrębność proceduralna zmian konstytucji wyraża się współcześnie w:

1) ustanowieniu szczególnych wymogów większości i kworum, a czasem także

w ustanowieniu udziału innych podmiotów w uchwalaniu poprawki konstytucyjnej.