6

W okresie kiełkowania obserwuje się najpierw uecznieni* ciał białkowych, i hydrolizę substancji podstawowej, a po jej rozluźnieniu trawione są glo-boidy. W tyra okresie można wykazać "metodami cytochemicżnymir ^aktywność enzymów hydrolitycznych w obszarze ciał białkowych* Z postępującym procesem trawienia białka -uwidacznia sil blbHg^cial bi ałkowych, którą w suchych nasionach dość trudno zidentyfikować* W wyniku zlewania się trawiących biał-ko wakuol tworzy sie duża centralna wakuola,w krórej można wykazać resztki J2lałka,ale i one ostatecznie zanikaja.Niewyjaśniona jest kwestia zapoczątkowania proćeolizy,która mo£e żScKodSić przez aktywację proteaz zawartych w ciałach białkowych,inaktywację inhibitorów proteaz względnie poprzez syn

tezę nowych proteaz.Ostatnio,metodami histoimunofluorescencji wykazano, że enzym trawiący białko’ zapasowe motylkowych -r-wLcilinę,wykrywany jest dopie-\ ro po trzech dniach kiełkowania nasion w cyto^lazraie komórek oddalonych od j wiązek przewodzących i dopiero później, po 4 dniach,pojawia się w ciałach białkowych.

15*5.3. Detoksykacja i inne funkcje wakuoli

Wiele produktów ubocznych metabolizmu komórkowego, a szczególnie znaczne ich ilości są toksyczne. Możliwość przejścia takich związków, jak np. ^alkaloidów czy szczawianów,! do wakuoli chroni protoplast przed ich trującym działaniem^^-'

Ryc.15.7. Degeneracja (starzenie się) komórki poprzez autolizę. Komórka z dużą centralną wakuolą(A). Stopniowa degradacja struktur i utrata turgoru (B). Pękanie to-Boplastu i wymieszanie soku komórkowego z cytoplazmą.Zanik kompartymentacji prowadzi do śmierci (Ć), (wg Harrisa i Dodge 1972)

Należy wspomni nr. ,_żgduża wakuoljjzwi ększa powi erzchnlę wal any ml ędzy^ Ccytoplazmą kc^orlS^"otoczeiiieig'/ ponleważ~rozciąga cytoplazmę w cienką przyścienną warstwę umożliwiającą spełnienie koniecznego warunku ^etabo-J,izmu^3alcim jest odpowiedni stosunek objętości cytoplazmy do jej powierz-_ chni7~Turgo-F~-Łtomórek szparkowych łącznie ze zróżnicowanym pogrubieniem ściany stanowi o ich wielkości oraz kształcie i reguluje wielkość szparki, od której zależy transpirac.ja i fotosyntezą. Przykładem ruchu opartego na szybkich zmianach turgoru mogą być ruchy liści mimozy (tigmotropizm).

Szereg funkcji,, jak np. (£ozpad^ pewnych'_żwliążk‘ów“l~''3'traktDź^r^kóm3rkb'wy^ związanych z r^jiięowąnlem ,_si ę,. komóręk lub ich starzeniem się,regulowanych jest przez wakuo?e i zawarte w nich enzymy hydrolityczne (ryc.15.7). Hy-drolityczne funkcje wakuoli omówione zostały szerzej w rozdziały traktującym o lizosomach (rozdz. 14), bowiem są one pr2ez wielu autorów utożsamiane z wakuolami.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Gej B. (1975), Nowa interpretacja osmozy, Biologia w szkole (3)*21-32.

M a t i 1 e Fh. (1978), Biochemistry and function of vacuoles, w Ann.Rev. Plant Fhysiol. 193 : 318.

Sali sburg F.B. i Ross C. (1975), Fizjologia roślin, PWR i L, Warszwa.

Street H.E. i 0 p i k H. (1976), The physiology of flowering plants, red. Arnold, Londyn.