6

W okresie kiełkowania obserwuje się najpierw pęcznienie ciał białkowych-i hydrolizę substancji podstawowej, a po jej rozluźnieniu trawione są glo-b o idy, W tyra okresie można wykazać met o darni cytochendćżnymir aktywność enzymów hydrolltyoznych w obszarze ciał białkowych. Z postępującym procesem trawienia białkajuwldacznla sie~ bZoHgr"claŁ białkowych _r którą w suchych nasionach dość trudno zidentyfikować. W wyniku zlewania się trawiących biał-ko wakuol tworzy sie duża centralna wakuola.w krórej można wykazać resztki białka.ale i x>ne ostatecznie zanikają.Niewyjaśniona jest kwestia zapoczątkowania proteolizy,która mole zacHodSić przez aktywację proteaz zawartych w ciałach białkowych,inaktywację inhibitorów proteaz względnie poprzez syntezę nowych proteaz,Ostatnio,metodami histoimunofluorescencji wykazano, że enzym trawiący białko' zapasowe motylkowych -rwlcilinę,wykrywany jest dopiero po trzech dniach kiełkowania nasion w cyto^lazmie komórek oddalonych od wiązek przewodzących i dopiero później, po 4 dniach,pojawia się w ciałach białkowych.

15*5.3* Detoksykacja i inne funkcje wakuoli

Wiele produktów ubocznych metabolizmu komórkowego, a szczególnie znaczne ich ilości są toksyczne. Możliwość przejścia takich związków, jak np. ^alkaloidów czy szczawianów,! do wakuoli chroni protoplast przed ich trującym działanienu"

Ryc.15.7. Degeneracja (starzenie alf) komórki poprzez autolizę. Komórka z duią centralną wakuolą(A). Stopniowa degradacja struktur i utrata turgoru (B), Pfkanie to-noplastu i wymieszanie soku komórkowego z cytoplazmą.Zanik kompartymentacji prowadzi do śmierci (Ć), (wg Harrisa 1 Dodge 1972)

Należy wspgmntar.. ^g, duża wakuplązwiększa powierzchnlę wymiany _między-''’ Ccytoplazmą komor^r"a”otoczeniem^ ponleważ^rozciąga cytoplazmę    cienką

/ V

±s duża wakuolj

przyśclenną^warątwę umożliwiającą spełnienie koniecznegowarunku metabo-

JLizmu^jakTm jest odpowiedni stosunek objętości cytoplazmy do jej powierzchni^T^urgor-jcomórek szparkowych łącznie ze zróżnicowanym pogrubieniem ściany stanowi o ich wielkości oraz kształcie i reguluje wielkość szparki, od której zależy transpiracja 1 fotosyntezą. Przykładem ruchu opartego na szybkich zmianach turgoru mogą byó ruchy liści mimozy (tigmotropizm)• Szereg funkcji, jak np„ frozpad_ pewnych~ żwiążków~f ~StinAk~tur'“''kÓ^m5rk^ związanych z r^jiiępwąniem_sJ.ę komórękJLub ich starzeniem się,regulowanych jest przez wakuo?e i zawarte w nich enzymy hydrolityczne (ryc.15*7). Hy-drolityęzne funkcje wakuoli omówione zostały szerzej w rozdziały traktującym o lizosomach (rozdz. 14), bowiem są one przez wielu autorów utożsamiane z wakuolami.

LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA

Gej B. (I975)_f Nowa interpretacja osmozy, Biologia w szkole (3)*21-32. M a t i 1 e Fh. (1978), Biochemistry and function of yacuoles, w Ann.Rev. Plant Physiol. 193 • 318.

Sali sburg F.B. i Ross C. (1975), Fizjologia roślin, PWR i L, Warszwa*

Street H.E. i 0 p i k H. (1976),The physiology of flowering plants, red. Arnold, Londyn.