9

20

Rodzina jako lodowisko wychowawcze

je na istnienie odmiennego modelu miłości macierzyńskiej i ojcowskiej charakteryzując miłość macierzyńską jako bezwarunkową, wszechogarniającą, wszechobecną i nieustanną. Ojciec kocha dziecko, gdyż spełnia jego oczekiwania i wymagania. Miłość matki jest konieczna do wytworzenia w dziecku poczucia bezpieczeństwa i przynależności, miłość ojca zaś motywuje do dalszego rozwoju, odgrywa istotną rolę w tworzeniu obrazu własnego „Ja”, wpływa na samoocenę, na stosunek do autorytetów, warunkuje przystosowanie społeczne (zob. A. Sierota 1997).

W postawach matek i ojców niewątpliwie najistotniejsze jest to. aby były one właściwe z wychowawczego punktu widzenia, wówczas bowiem można mówić o ich pozytywnym wpływie na dzieci. Wydaje się, że wpływ ten daje się sprowadzić przede wszystkim do zaspokojenia podstawowych potrzeb psychospołecznych dziecka. Wśród nich na pierwszy plan wysuwają się: potrzeba kontaktu emocjonalnego, kontaktu społecznego, potrzeba samourzeczywistnienia i szacunku (por. J. Rembowski 1986a; M. Ziemska 1986a; I. Taranowicz 1990; Z. Skórny 1992b; M. Ochmański 2001).

Wielu autorów (zob. J. M. Wolińska 1992; A. Sierota 1997) podkreśla, że niewłaściwe postawy rodziców wobec dzieci mogą prowadzić do kształtowania się u nich negatywnych cech obrazu własnej osoby, np. pobudliwości, nerwowości, impulsyw-ności, nieodpowiedzialności, nieśmiałości, lękliwości, oziębłości, agresywności. Nic dostrzeganie związku pomiędzy własnym postępowaniem a zachowaniem dziecka prowadzić może do pojawienia się trudności w kształtowaniu się realistycznej oceny samego siebie, dziecko może mieć trudności w zdobyciu wiedzy o swoich mocnych i słabych stronach, z zaakceptowaniem własnej osoby. I. Borzym (1979) wskazuje ponadto na związek pomiędzy postawami rodziców a osiągnięciami szkolnymi ich dzieci.

W oddziaływaniu na rodziców i pełnieniu przez nich roli rodzicielskiej konieczna jest więc rzetelna wiedza o postawach rodzicielskich, umiejętność ich diagnozowania oraz znajomość czynników kształtujących owe postawy (M. Ziemska 1973; Ch. Steinebach 1997).