Czy istnieją normy w internecie1

_{t v}.-v!ośnić 70stosowaną w nim liczbę mnogą: normy językowe. Wydaje się, ?e wyć)OiIn oj mówić o normach językowych, a nie o jednej normie, z kilku powodów;

oierwsze, istnieją przecież różno normy w zależności od stopnia oficjalno _S"i komunikacji ■ mówi się więc. zwykle o normie potocznej, zwanej w NSPP i-ormą użytkową, i o normie wzorcowej (zauważmy na marginesie, że czasem ci sami autorzy mówią raz o różnych poziomach jednej normy, a czasem o różnych normach).

-    Po drugie, można mówić o normie odnoszącej się do różnych poziomów organizacji reksm normie ortograficznej, orlofoniczncj, gramatycznej (fleksyj-no-skfad"iowej), leksykolnej, a także stylistycznej.

-    Po trzecie, trzeba pamiętać o rozróżnieniu normo ogólna ■ normy środowiskowe (a nawet normy terytorialne).

-    Po czwarte wreszcie, coraz częściej wspomina się o normie pragmatycznej czy kulturowej (myślę tu np. o regułach czy maksymach zachowań konwersa-cyjnych G-ice'a i jego następców).

Tytułowe pytonie rna sens bc/ względu na sposób rozumienia zawartego w nirn terminu normo językowo, nie trzeba jednak chyba przekonywać, że odpowiedź na nic może być różna w zależności od tego, jak termin ten zostanie zinterpretowany przez odpowiodającego.

Niejednoznaczny jest także występujący w tytule czasownik obowiązywać. Możno bowiem pytaniu tytułowemu przypisać dwie interpretacje - po pierwsze: 'czy normy językowe odnoszą się do Internetu, tzn. czy powinny tam obowiązywać'¹, o po drugie: 'c/y normy językowe są przestrzegane w Internecie'. Warto chyba podjąć próbę odpowiedzi na obydwa pytania.

Uściślenia wymaga wreszcie także to, co rozumie się w przez Internet. Chodzi oczywiście o komunikowanie się za pomocą międzynarodowej sieci komputerowej. Ale rrzeba pamiętać, że w jej obrębie istnieje bardzo wicie różnych sposobów przekazywania (wymiany) informacji, a niemal dla każdego z nich charakterystyczna jest inna odmiana języka. Wystarczy wymienić przykładowo komunikaty czy przekazy takie, jak:

-    s^;'ony (witryny) internetowo (prywatne lub należące do firm),

-    książki w postaci elektronicznej (Izw. e-bookj,

czasopisma i gazety elektroniczne (czasem będące odpowiednikiem czasopism wydalonych tradycyjnie), w tym elektroniczne (fon)ziny,

-    serwisy infotnocyjnc (w tym serwisy on linę),

-■ komentarze jży<owr,ków takich serwisów (por. np. możliwość umieszczania toCch komentarzy w serwisie portalu www.onef.p!),

-    przekazy radiowe i telewizyjne za pośrednictwem Internetu,

-    iis^y elektroniczne („e-listy", „ernajlo" czy o-mail),

-    glosy w Iz w. listach dyskusyjnych (mające często formę bardzo zbliżoną albo do listu elektronicznego, albo do 'wypowiedzi w wirtualnych pogawędkach -por niżej),

-    o losy w t/w. wirtualnych (elektronicznych?) pogawędkach (chat, czaty) prowadzonych albo w różnych „pokojach" i „alkowach" wirtualnych kowiorenek otwieranych przez niektórych administratorów dużych portali (por. np. „Wirtualna Po^!skn" czy „Onet"), albo „na różnych kanałach" za pomocą programów IRC (tzw. ircowanie), albo wreszcie na Izw. icku, czyli ICQ².

Jak widać, pytonie o to, czy normy językowo obowiązują w Internecie, jest jeszcze bardziej skomplikowane od analogicznego pytania dotyczącego radia, a nawet telewizji, bo choć w radiu i telewizji również marny do czynienia /. wielością form i gatunków wypowiedzi, to tyłków Internecie możliwe są (zwłaszcza w programach interaktywnych działających w czasie rzeczywistym) spontaniczne wypowiedzi użytkowników niekontrolowane przez aoministratora. Jedno wszakże jest pewne: nie można komunikacji w Internecie traktować jako zjawiska jednorodnego, nie powinno się więc wypowiadać jakichkolwiek ogólnych sądów o języku (polskim) vz Internecie. Niestety niektórzy komentatorzy komunikacji internetowej zdają się nie przyjmować tego do wiadomości.

Jak widać, pytanie, od którego wyszliśmy, można rozumieć no bardzo wiele sposobów, wyznaczonych zarówno przez różne rozumienie terminu norma językowa i czasownika obowiązywać, jak i - przede wszystkim - przez różnorodność komunikatów językowych przekazywanych za pomocą Internetu. Zanim spróbuję pokazać na kilku przykładach, jakie normy obowiązują w wybranych typach komunikatów internetowych, a jakie sq (bywają) w nich ignorowane, chciałbym zwrócić uwagę, na rzecz tyleż oczywista, co nie zawsze uświadamianą: jeśli jakiś komunikat wysyłany do odbiorcy jest przez niego odbierany ze rozumieniem, to znaczy, że pewne normy językowe [i ogólniej komunikacyjne, kulturowe itd.) są przez nadawcę przestrzegane, inaczej bowiem nie mogłoby dojść do porozumienia.

Norma (typa)graficzna. Chodzi oczywiście ą.tzw. problem ogonków, a poważniej mówiąc - sposób kodowania liter charakterystycznych dla polskiego alfabetu. Trzeba z żalem powiedzieć, że moment, w którym można było doprowadzić do standaryzacji, został przez polskie środowiska informatyczne przeoczony. Skutkiem tego funkcjonuje dziś kilkanaście sposobów (by nie powiedzieć „standardów") kod owa no polskich liter, nie stosuje się prawie wcale polskich klawiatur komputerowych (jesteśmy pod tym względem niechlubnym wyjątkiem w Europie), a w bar-