Dewey Rozdz 6 Analiza pełnego aktu myślenia (2)

dla takiego szczytu byłby najwyższy punkt statku, daszek budki sternika, c. Zadaniem tego drążka miało byt może wskazywanie kierunku, w jakim statek się porusza.

Na poparcie tej konkluzji stwierdziłem, że drąg byl położony niżej od budki sternika, tak że sternik z łatwością mógł go widzieć. Po wtóre, jego szczyt był znacznie bardziej podniesiony niż podstawa, tak że ze stanowiska sternika musiał wystawać daleko przed statek. Wreszcie sternik znajdujący się blisko przodu statku potrzebuje takiej wskazówki co do kierunku. Statki holownicze' również muszą mieć podobne drągi w tym samym celu. Ta hipoteza była o wiele prawdopodobniejsza od innych, wobec tego przyjąłem ją. Doszedłem do wniosku, że drąg został umieszczony po to, by wskazywał sternikowi kierunek, w jakim się statek posuwa, ażeby umożliwić należyte nim sterowanie”.

3. „Myjąc szklanki w gorących mydlinach i stawiając je dnem do góry na tacy zauważyłem, że na zewnątrz brzegu szklanek pojawiają się bańki mydlane, a następnie wchodzą do środka naczyń. Dlaczego? Nasuwa się przypuszczenie, iż bańki są napełnione powietrzem wydobywającym się z wnętrza szklanek. Zauważyłem, że woda mydlana na tacy pozwala na wydobywanie się powietrza z wewnątrz tylko w postaci baniek. Dlaczego jednak powietrze wychodzi ze szklanek? Żadne ciało, wchodząc tam, nie wypiera go stamtąd. Musiało ono się rozszerzyć. Powietrze rozszerza się na skutek wzrostu temperatury albo spadku ciśnienia, albo obydwu tych przyczyn. Czy powietrze mogło się ogrzać po wyjęciu szklanek z gorących mydlin? Oczywiście nie mogło to być to powietrze, które było w szklance, gdy ona znajdowała się w wodzie. Jeżeli przyczyną jest nagrzewanie się powietrza, to chłodne powietrze musiało dostać się do szklanek podczas przenoszenia ich z mydlin na tacę.

próbują przekonać się o prawdziwości tego przypuszczeniu wyjmując z mydlin kilka dalszych szklanek. Nie-liii‘in przechylam tak, aby chłodne powietrze musiało nią do nich dostać. Inne przenoszę dnem do góry, nie iliipiiuzczając w ten sposób do ich wnętrza chłodnego powietrza. Bańki pojawiają się na zewnątrz brzegów pierwszych szklanek, nie pojawiają się dokoła ostatnich. MA) wniosek musiał być trafny. Powietrze z zewnątrz powierzało się w gorących szklankach i to było przy-Nyną pojawienia się baniek na zewnątrz.

Dlaczegóż one jednak później wchodzą do środka? Bhłód powoduje ściąganie się. Szklanki stygną, a wraz I nimi zawarte w nich powietrze. Ciśnienie zmniejsza Nią, iikulkiem czego bańki pojawiają się wewnątrz. Dla pewności sprawdzam to przypuszczenie, kładąc kawałek lodu na szklance, z której bańki wychodzą na zewnątrz. Wkrótce poczynają wracać do środka” *.

Dobrałem umyślnie te trzy przykłady tak, by two-nyly pewien szereg od prostszych do bardziej skomplikowanych przypadków refleksji. Pierwszy ilustruje ro-dsaj myślenia dokonywanego przez każdego z nas w sprawach życia codziennego, gdzie ani dane, ani spo-"óli Ich traktowania nie wykraczają poza granice pospolitego doświadczenia. Ostatni przykład przedstawia pro-blem I sposób jego rozwiązywania, jaki może wystąpić lylko u kogoś, kto Jut ma pewne naukowe przygotowanie. Drugi przypadek stanowi naturalne przejście; Jego materiał leży w granicach codziennego, nie specjalnego doświadczenia; problem natomiast nie jest bez-pośreilmo związany z życiem danej osoby, ale wynika lylko pośrednio z jej zajęć i wobec tego zwraca się do Iwrdilej teoretycznych i bezstronnych zainteresowań.

' l'»i li NawroczyAskl Zasadu nauczania. Wydanie drugie. Wmeluw 1057, i. 275.

101