DSC02499

,,Arnolfini” i Inne portrety Jana van Eycka

obrazu z Nagą kobietą w kąpieli w Fogg Art Museum/Harvard University (widocznego też w obrazie Willema van Haechta z kolekcją Cornelisa van der Gheesta z 1628 roku). Miał to być obraz-pokrywa Arnolfinich zarazem wiążący się z nimi symboliką oczyszczenia cielesnej miłości przez sakrament małżeństwa. Nie ma jednak żadnego dowodu na to, że ten obraz był parą, pokrywą, skrzydłem drzwiczek czy czymkolwiek innym związanym z portretem londyńskim. Wnętrze w tamtym obrazie 9 różne jest w barwach sprzętów, więc nie jest to bynajmniej to samo wnętrze. Pierwotne skrzydła (nie wiadomo, z jakim przedstawieniem i czy w ogóle z jakimś) icdkreślały efekt retoryczny: widz otwierał je, jak drzwi, i wkraczał do domu pary małżeńskiej, odbijając się sam w lustrze naprzeciwko.

Campbellowską koncepcję portretu retorycznego można by na siłę opisać rminologią rodem z Kwintyliana: jako inwencję ukierunkowaną na persua-i ależącą do kategorii enkomion/laus, z wykorzystaniem reguły captatio leuolentiae (przekazywane przez obraz frazy: „jesteśmy tylko kupcami, z podziwiaj, widzu, nasze domostwo” albo: „oto wierny obraz rzeczy-stości, lecz ty, uważny widzu, dostrzeżesz celowe od niej odstępstwa”), inwencję rozgrywającą ordo naturalis i ordo artificialis, słowem tworzącą >brazu locus oratorius. Ale i bez tej neoretorycznej terminologii koncepcja mpbella wydaje się bardzo obiecująca metodologicznie w historycznym laniu twórczości van Eycka. I co ważne, jest do pogodzenia z antropologią interpretacją Beltingowską, jeśli tylko tamtą „uhistorycznić” i zrewido-o prymarną wiedzę archiwistyczną, materiałową, technologiczną.

Zdjęcia: The Trusties of The National Gallery, London.

BIBLIOGRAFIA (WYBÓR):

Ch. Anderson, Looking and not Seeing, rec. z: O. Pacht, Van Eyck and the Founders of Early Netherlandish Paintlng, London 1994, i L. Seidel, Jan van Eycks Arnolfini Portrait: Storles of an Icon, Cambridge University Press 1993. „The Oxford Art Journal” 19, 1996, nr 1, s. 101-103

R. Baldwin, Marrlage as a Sacramental Reflectlon of the Passion: the Mirror In Jan van Eyck's Arnolfini Weddtng, „Oud-Holland" 98, 1984. s. 57-75

J.-B. Bedaux, The Reallty of Symbols: the Questlon of Disgulsed Symbolism In Jan uan Eycks Arnolfini Portrait, „Simiolus” XVI, 1986, s. 5-28

H. BeJting, Ch. Kruse, Die Erflndung des Gemdldes. Das erste Jahrhundert der nlederltindlschen Malerel, Munchen 1994, rozdział: Das Eyckische Ehebtldnls ais eln cloppeller Splegel, s. 73-74

P-M. Bertrand. Le portrait de Van Eyck, Parts 1997

P-M. Beri rand, l.e port redl de Van Eyck: rCnU/mo du tableau de Londres,