DSC00625 (2)

«    K/.U. U UILgU. V# «

. Wewnętrzny aspekt maski to jakby dystans samej jednostki wobec maski, to świadomość, że maska nie jest ani pełnym, ani w pełni prawdziwym obrazem własnej osoby, własnego ja. Zacieranie się świadomości różnicy między maską a właściwym obrazem siebie nie tylko zubaża przeżywanie siebie samego - bo zawęża je do pewnego obszaru społecznie wyznaczonych doświadczeń - lecz i zafałszowuje to przeżywanie, bo narzuca jakby „styl” przeżywania doświadczeń. Zachowanie rozróżnienia pomiędzy maską i prawdziwym obrazem siebie jest Bprawą bardzo trudną, stąd w drugiej fazie indywiduacji to odróżnicowanie staje przed jednostką jako jedno z nąjważniejszych zadań rozwojowych. Zadanie to można wyrazić pytaniem: jakim ukazuję się innym ludziom i czy rzeczywiście takim jestem? Pamiętać jednak trzeba, że maska nie tylko ma spełniać funkcję łączni-j ka między Ego i światem, lecz że także ma pełnić funkcję ochrony intymnych obszarów Ego - tych, które nie we wszystkich relacjach społecznych powinny być ukazywane w takim samym stopniu (inaczej będzie to wyglądać w miłości czy przyjaźni, a inaczej w stosunkach np. służbowych).

Maska - czyli to, co człowiek z siebie ujawnia, jest poddana społeczne-mu wartościowaniu, a wartościowanie to ma przede wszystkim charakter moralny. Chcąc sprostać standardom moralnym grupy społecznej, w której żyje, lub osób, z którymi jest związana, jednostka może dokonywać selekcji własnych cech i pragnień (dobrych lub złych), które w ten sposób zaczynają schodzić do nieświadomości.

Nawiązując do podziału funkcji energii psychicznej zaproponowanego przez Grossa i Heymansa (por. Nuttin, 1968) - podziału na funkcję pierwotną i wtórną, Jung określa dwakierunki energii psychicznej: energia psychiczna jednostki może być kierowana bądź ku przedmiotom, ku światu zewnętrznemu względem jednostki, bądź ku samemu podmiotowi, ku jego wnętrzu. W konsekwencji Jung wyróżnia dwa typy postaw: ekstra-wertywną i introwertywną. Zgodnie z zasadą komplementamości oba typy postaw występują u każdego człowieka z tym jednak, że jedna z nich staje się w ciągu życia dominująca i wyraża się w zachowaniu, w aktywności jednostki, druga - pozostaje stłumiona w jej nieświadomości indywidualnej.

Według Junga, jak pisze Nuttin,

„...związek między ekstrawersją i introwerąją jest stosunkiem dynamicznym, w którym zasadniczą rolę odgrywają tłumienie i kompensacja (...) jeśli przeważa ekstrawersja, dzieje się tak dlatego, że mechanizm introwersji jest tłumiony, a zatem znajduje się w sferze nieświadomości” (Nuttin, 1968, s. 151).

Tak więc oba typy postaw współistnieją w życiu psychicznym każdej jednostki. Typ introwertywny to ten, u którego dominuje mechanizm in-trowersji w wyniku określonych właściwości systemu nerwowego, ale ' przede wszystkim w wyniku specyficznych oddziaływań środowiska społecznego w pierwszej fazie indywiduacji. Druga faza indywiduacji polegać będzie między innymi na tym, aby oba typy postaw były właściwie, odpowiednio do warunków zewnętrznych i potrzeb jednostki wykorzystywane.