Krzem - ważny dla prawidłowego stanu kości, ścięgien, więzadeł, skóry
- bierze udział w syntezie kolagenu i tworzeniu macierzy kości i chrząstki
- przyspiesza mineralizację i zwiększa wytrzymałość kości
- bierze udział w krystalizacji hydroksyapatytu
- główne źródła: warzywa, pełne ziarna zbóż
Cynk - bierze udział w metabolizmie tkanki łącznej
- kofaktor licznych enzymów zaangażowanych w mineralizację kości: fosfataza alkaliczna, koagenazy
- reguluje syntezę kalcytoniny
- niedobory zaburzają syntezę DNA i metabolizm białka - zmniejszenie tempa budowy kości i szczytowej masy kostnej
- główne źródła: produkty zbożowe (przenica), orzechy, strączkowe, mięso i ryby
Miedź - niezbędna dla prawidłowego wzrostu i rozwoju szkieletu
- kofaktor oksydazy lizynowej - usieciowanie lizyny i hydroksyproliny w kolagenie
- odpowiada za prawidłową strukturę, dojrzewanie i wytrzymałość kolagenu
- zmniejsza obrót kostny przez hamowanie aktywności osteoblastów i osteoklastów
- główne źródła: mięso i podroby, produkty zbożowe, orzechy, strączkowe, warzywa
Witaminy
Wit. C - silny przeciwutleniacz
- niezbędna w syntezie kolagenu (tworzenie hydroksyproliny i hydroksylizyny), głównym białku macierzy. Niedobory zaburzają strukturę kolagenu
- zwiększa wchłanianie wapnia, magnezu i żelaza
- zwiększa proliferację i różnicowanie oraz czas przeżycia osteoblastów
- zapotrzebowanie u dorosłych: 70mg dziennie. Występują sezonowe niedobory
- dobre źródła: świeże i mrożone warzywa i owoce, ziemniaki, kapusta
Wit. B6- udział w przemianach aminokwasów
t niezbędna w syntezie kolagenu i przemianach wapnia
- niedobór hamuje proces kostnienia i osłabia kości
- przy złamaniach kości udowej stwierdza się obniżenie poziomu we krwi
- dobre źródła: mięso, ryby, produkty zbożowe, strączkowe, warzywa Wit. K - niezbędna do krzepnięcia krwi i metabolizmu kości
- w osteoporozie stwierdza się obniżenie poziomu we krwi do 33% normy
- niezbędna w syntezie białek GLA (osteokalcyny) zmniejszającej aktywność osteoklastów
- kofaktor karboksylazy glutaminianowej - powstawanie gamma-karboksy glutaminianu, przyciągającego i wbudowującego jony wapnia w hydroksyapatyty
- stymuluje powstawanie i aktywność osteoblastów, indukuje apoptozę osteoklastów
- niedobory bardzo rzadko, u starszych z chorobami jelit
- dobre źródła: warzywa, synteza przez mikroflorę jelit
Witamina D3- kluczowa rola w metabolizmie Ca zwiększa przyswajainość Ca i Mg w jelitach, zwiększa wchłanianie zwrotne w nerkach i zapobiega demineralizacji kości stymuluje powstawanie i aktywność osteoklastów i osteoblastów
- zapotrzebowanie: dzieci, dorośli do 50 r.ż., ciążą, laktacja - 5 pg, dorośli 51-65 lat - lOpg, osoby starsze - 15pg dziennie
- główne źródła: ryby, tran, jaja, margaryny (dodawana)
- ze źródeł pokarmowych pochodzi ok.. 20%
- głównie powstaje w skórze pod wpływem promieni UV
- w zimie nasłonecznienie niewystarczające
- niedobory zimą dotyczą 70% dziewcząt i ok.. 50% kobiet
- stosowana w leczeniu osteoporozy jako suplementy z wapniem
- w nadmiarze (ponad lOOpg dziennie) toksyczna
• Białko - niezbędne do wzrostu i regeneracji wszystkich tkanek
- ważne w syntezie kolagenu i białek macierzy kości
- zwiększa poziom czynników wzrostu, insuliny i IGF-1
- poprawia wchłanianie wapnia
- niedożywienie białkowe zaburza syntezę kolagenu i białek macierzy, zmniejsza szczytową masę kostną i obniża masę i siłę mięśniową
- u osób starszych jest czynnikiem ryzyka złamania kości udowej
- białko zwierzęce zwiększa wydalanie wapnia;
nadmiar aa siarkowych neutralizowany jest przez związki zasadowe Ca uwalniane z kości, co zwiększa wydalanie wapnia z moczem.
Na każde 50g białka zwierzęcego traci się 60 mg Ca
- Wydaje się, że ma działanie bardziej korzystne niż niekorzystne, lub obojętne. Niedobory zwiększają zagrożenie
- zapotrzebowanie lg/kg mc., wystarczy 50% zwierzęcego
- optymalny stosunek Ca (mg) do białka (g) = 16 do 1