IMG5

116 Metody fizjoterapeutyczne

Projekcja bodźców do dermatomu (strefy odruchowe skóry w ryc. 2.57)

Przyczyną projekcji bodźców do dermatomu są zaburzenia w stawach (torebka, wiązadła, koki), strukturze ścięgno-mięsicń (ścięgno, przyczep ścięgna, przejście ścię-gnisto-mięśniowc, brzusicc mięśnia) lub organach wewnętrznych.

Konsekwencją jest ból w dermatomie. Występuje on w dowolnym miejscu derma-lomu, stamtąd jest przewodzony przede wszystkim w kierunku dystalnym i może rozprzestrzenić się (rzadko) w całym dermatomie. Pacjent odczuwu ten ból jako głęboko leżący - niektórzy porównują go z ciosem bokserskim w ramię. Dcrmatom rzadko leży nad zaburzoną strukturą, częściej w jej pobliżu, tzn. ból występuje w pewnej odległości od rzeczywistego źródła bólu (ból postępująco-promieniujący). Typowymi przy uszkodzeniu aparatu ruchowego są bóle promieniujące po tej samej stronic ciała.

Przykład: projekcja bodźców
Uszkodzona struktura Staw barkowy	Typowa umlajscowlanla bólu promieniującego Obszar boczny ramienia, szczególnie na wysokoici przyczepu m. naramiennego (dermatom C5)
Staw biodrowy	Strona przednia uda I obszar poftladkowy (dermatom L3) -4 z powodu bólu wewnątrz kolana może być mylony z zab. stawu kolanowego
Staw blodrowo-krzyiowy	Tyl uda (dermatom S1-S2)

Ogólny schemat badania wg Cyriaxa

Wywiad

Analiza sytuacji pacjenta wraz z obserwacją jego otoczenia, stwierdzenie dolegliwości itp.

Badanie ogólne

Sprawdzić postawę i obraz ruchu w spoczynku i w ruchu. Kryteria zauważone w spoczynku ponownie ocenić w ruchu (np. asymetria, zarys wypukłość mięśni i stawów).

Przykład: pacjent z dolegliwościami (np. bóle) w obszarze barkowym w spoczynku przyciąga ramię do tułowia. W ruchu (np. chodzeniu) można zaobserwować wyma-chy ramion (czy są? czy są skrócone po stronic upośledzonej?) i tułowia (ruchy unikowe). Cel: rozpoznać ogólny obraz problemu. Przy trudnych do określenia dolegliwościach pozwolić pokazać ruch, który doprowadził do dolegliwości.

Badanie palpacyjne

Przykład kryteriów dotykowych
Kryteria	Możliwe Interpretacje
Komy»t»ne|a	Ciastowata/gąbczasta. np przy obrzmieniu maziowym, spręźysto-ełastyczna przy zwoju lub cyście
^Temperatura	Podwyższona przy zapalaniu
Zaburzenia struktury	Nieregularny przebieg/wyraźna asymetria oceniane są jako odbiegające od normy, np. twarda wypukłość na kości wskazuje na: złamanie (minione), zapalenie, guz
Fluktuacja	Ropiert lub wysięk śródstawowy

Specjalna kontrola funkcji

Dla każdego stawu są przewidziane osobne specjalne kontrole. Kryteriami są bóle,

ograniczenia ruchu i utrata siły. Zasadniczo te kontrole funkcji podzielone są na cztery części:

. Ruchy czynne: ustalenie maksymalnego zakresu ruchu, doznawunia bólu, gotowości do ruchu i koordynacji.

■ Ruchy bierne: nie powinno wykonywać się ruchów wspólnych. Celem jest wyeliminowanie czynnych ruchów mięśni. Bierny zakres ruchu porównać z czynnym. Doznawanie bólu i uczucie końcowe (terapeuta wykonuje pełny ruch) wskazuje na rodzaj uszkodzenia lub uszkodzoną strukturę.

•    Opory izometryczne: są to opory wytwarzane przez terapeutę.

•    Testy dodatkowe: nicobowiązujące. Skonkretyzowanie specjalnych kontroli funkcji, np. staw barkowy: podejrzenie schorzenia ścięgna m. dwugłowego ramienia u nasady -> izometryczne testy oporu wykonać z pozycji wydłużenia mięśnia -* wzmożone obciążenie ścięgna.

Badanie palpacyjne

Stosowane, gdy konieczne jest dokładniejsze badanie wstępne.

•    W spoczynku: ponowne obmacanie struktur, które przy badaniu zostały uznane za uszkodzone: obszary bolesne dotykać na koniec, aby pacjent nic spinał się.

•    W ruchu: niektóre struktury (np. szpara stawowa) łatwiej się bada dotykiem w ruchu.

Rady i pułapki

Odczuwanie bólu jest zróżnicowane indywidualnie - takie same przyczyny

bólu prowadzą do różnorodnych reakcji.

"* Wyjaśnić pacjentowi, że niedokładna ocena bólu prowadzi do niedokładnej diagnozy.

** Pacjent powinien opisać jakość bólu (tępy, tnący, kłujący) -♦ wyeliminowanie pozornych objawów, np. normalne uczucie ciągnięcia.

** Zapytać pacjenta, czy wywołany ból pokrywa się z bólem typowym dla dolegliwości lub jest podobny, lub jest częścią tego bólu -» oddzielenie wymienionych objawów od innych, niezidentyfikowanych.

** Pacjenci z zab. przemiany materii (cukrzyca, osteoporoza) wykazują często zmniejszonc/spowolnionc odczuwanie bólu -> pozostawić pacjentowi czas na odczucie bólu.