Jodzio7

40 KRZYSZTOF JODZIO

posługuje się terminem „pamięci operacyjnej”, mając na myśli złożony, wyspecjalizowany i dynamiczny system doraźnego przetwarzania informacji. Ostateczny wynik tego przetwarzania jest efektem współpracy procesów pamięci z innymi procesami psychicznymi odpowiedzialnymi za uwagę, kontrolę, planowanie, funkcje językowe oraz wyobrażeniowo-przestrzenne. Niebagatelną rolę odgrywa też całokształt interakcji WM z utrwalonymi już wcześniej i przechowywanymi w LTM efektami przetwarzania.

Podstawą anatomiczną skomplikowanej architektury i mechanizmu działania WM jest rozbudowana sieć połączeń struktur mózgowych obydwu półkul, które współuczestniczą w szybkim tworzeniu wielowymiarowej reprezentacji wykonywanego aktualnie zadania. Reprezentacja po odpowiednim opracowaniu językowym trafia ostatecznie do pamięci długoterminowej. Procesy językowe, w całej swej fo-nologicznej i semantycznej złożoności, bardzo szybko angażują się w wykonanie operacji pamięciowych, stanowiąc dla nich rodzaj mentalnego zaplecza. Jak wielokrotnie ustalono, zaburzenia językowe stanowdą ryzyko zakłóceń działania WM, przy czym możliwa jest również odwrotna zależność przyczynowo-skutkowa objawów. Otóż defekt działania WM, tak częsty u osób z różnymi schorzeniami mózgu, poważnie utrudnia rozumienie dłuższych komunikatów w^r formie ustnej lub pisemnej, naukę czytania lub obcego języka oraz tworzenie planów ujętych w związki słowne. Możliwości aplikacyjne prowadzonych badań nad WM wydają się przez to ogromne, podobnie jak walory poznawczo-teoretyczne samej koncepcji. Pozostaje zatem jedynie zgodzić się z jej autorem, który przekonuje sceptyków o tym, że „pamięć robocza nadal pracuje” (working memory does still appear to be worldng, por. Baddeley 2002, s. 85).

Bibliografia

Allain R, Etcharry-Bouyx F., Le Gall D. (2001). A case study of selective impairment of the central executive component of working memory after a focal frontal lobe damage. Brain and Cognition, 1+5, 21-43.

Awh E., Jonides «T., Smith E.E., Schumacher E.H., Koeppe R.A., Katz S. (1996). Dissociation of storage and rehearsal in verbal working memory: evidence from positron emission tomo-graphy. Psychological Science, 7,25-31.

Baddeley A.D. (1998a). Pamięć - poradnik użytkownika. Warszawa: Prószyński i S-ka.

Baddeley A.D. (1998b). The central executive: a concept and some misconceptions. Journal ofthe International Neuropsychological Society, 1+, 523-526.

Baddeley A.D. (2002). Is working memory still working ? European Psychologist, 7, 85-97.

Baddeley A.D., Hitch G.J. (1994). Developments in the concept of working memory. Neuro-ps-ychology, 8, 485-493.

Baddeley A.D., Wilson B.A. (2002). Prose recall and amnesia: implications for the structure of working memory. Neumpsyekologia, J+0, 1737-1743.

Coltheart M. (2001). Assumptions and methods in cognitive neuropsychology, [w:J B. Rapp (red.), The Handhook ofCognitive Neuropsychology (s. 3-21). Philadelphia: Psychology Press.

Conklin H.M., Curtis C.E., Calkins M.E., Iaeono W.G. (2005). Working memory functioning in schizophrenia patients and their first-degree relatives: cognitive functioning sheddinglight on etiology. N europsy ekologia, !*3, 930-942.

Ericsson K.A., Kintsch W (1995). Long-term working memory. Psyckological Review, 102, 211— -245.

Faińnpour R., Martin E.M., Seidenberg M., Pitrak D.L., Pursell K.J., Mullane K.M., Novak R.M., Harrow M. (2000). Verbal working memory in HIV-seropositive drug users. Journal of Ihe International Neuropsychological Society, 6, 548-555.

Fisk J.D., Archibald C. J. (2001). Limitations of the Paced Auditory Serial Addition Test as a me-asure of working memory in patients with multiple selerosis. Journal of the International Neuropsychological Society, 7, 363-372.

Forde E.M.E., Humphreys G.W. (red.) (2002). Category Specificity in Brain and Mind. Hove (UK): Psychology Press.

Fuller R.L., Łuck S.J., McMahon R.E, Gold J.M. (2005). Working memory consolidation is abnor-mally slow in schizophrenia. Journal ofAbnormal Psychology, lii, 279-290.

Gathercole S.E., Baddeley A.D. (1993). Worlcing Memory and Language. Hove, UK: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.

Hankala A. (2001). Wybiórczość ludzkiej pamięci Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

jodzio K. (1995). Neuropsychologiczna charakterystyka zaburzeń pamięci w następstwie korowych i podkorowych uszkodzeń mózgu. Psychiatria Polska, 29, 491-502.

Jodzio K. (2003a). Pamięć, mowa a mózg. Podejście afazj o logiczne. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.

Jodzio K. (2003b). Struktura językowa pamięci operacyjnej w świetle badań neurolingwistycz-nych, [w:] B. Wojciszke, M. Plopa (red.), Osoboioaść a procesy psychiczne i zachowanie (s. 423-438). Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.

Jodzio K., Taraszkiewicz W (1999). Short-term memory impairment: evidence from aphasia. Psychology of Language and Communication, 3, 39-48.

Jodzio K., Lindfield K.C., MacQueen B.D., Drumm D.A. (2001). Short-term memory, language, and aphasia: a review. Polis h Journal of Applied Psychology, 2, 71-94.

Jodzio K., Lenart S. (2003). Poznawcze ujęcie zaburzeń pamięci operacyjnej w chorobie Alzheimera. Roczniki Psychologiczne (Towarzystwa. Naukowego KUL), 6, 77-90.

Jodzio K., Leszniewska-Jodzio B. (2006). Wybiórczość zaburzeń leksykalno-semantycznyeh w afa-zji na przykładzie rozumienia pojedynczych słów. Czasopismo Psychologiczne. Przyjęte do druku

Joseph R.M., Steele S.D., Meyer E., Tager-Flusberg H. (2005). Self-ordered pointing in children with autism: failure to use verbal mediation in the service of working memory? Neuro-psychologia, iS, 1400-1411.

Kądzielawa D. (2002). Neuropsychologia kliniczna: charakterystyka dyscypliny, [w:] J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3, s. 649-662). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Kimberg D.Y., D’Esposito M., Farah M.J. (1997). Cognitive functions in the prefrontal cortex -working memory and executive control. Current Directions in Psychological Science, 6, 185-192.

Kurcz I. (1995). Pamięć. Uczenie się. Język (seria: Psychologia ogólna, pod. red. T. Tomaszewskiego, s. 39-62). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Lehman M.T., Tompkins C.A. (1998). Reliability and validity of an auditory working memory measure: data from elderlv and right-hemisphere damaged adults. Aphasiology, 12, 771--785.

LyonG.R., Krasnegor N.A. (red.) (2001). Attention, Memory, andExecutive Function. Baltimore: Paul H. Brookes Publishing Co.

Maruszewski T. (2001). Psychologia poznania. Sposoby rozumienia siebie i świata. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.