Język regionu 3

4)    reduplikacja - podwojenie spółgłosek s, ś w ss, śś, a następnie ich dysy-milacja - rozpodobnienie w tak ustalonych grupach, bosso, bosco, w lessie, w leście (Dejna 1977, mapa I);

5)    zastąpienie końcówki celownika liczby pojedynczej rzeczowników mięk-kotematowych -ewi, stryjewi, koniewi, przez końcówkę rzeczowników twardote-matowych -owi, czyli ustalenie się form koniowi, stryjowi na wzór synowi (Dejna 1977, mapa I);

6)    przejście staropolskiego e (pochylonego) po spółgłoskach twardych w e, brzęk, rzeka (Dejna 1977, mapa I);

7)    zastępowanie sufiksów -ować, -ywać w czasownikach wielokrotnych i trwałych przez -uwać na skutek wyrównań do form czasu teraźniejszego z -uję, podoruwać, walkuwać, na wzór podoruję, wałkują (Dejna 1981, mapa 74).

Rys. 26. Zasięgi małopolskich i matopolsko-mazowieckich innowacji dialektalnych

I - odnosowienie ę, ą we wszystkich pozycjach, 2 - metateza grup śr, ir > rś, rż, 3 - kontrakcja -oja w d > o, 4 - zastąpienie -ować, -ywać przez -uwać, 5 - przymiotnikowy sufiks -isty // -ysty, 6 - przymiotnikowy sufiks -asty, 7 - dualna końcówka -oma w funkcji pluralnej, 8 - końcówka -e w nom. sg. rzeczowników⁰⁰ typu wesele, 9 - reduplikacja s, ś w ss, śś (sc, ść), 10 - zastąpienie -ewi

przez -owi, 11 - przejście e w e

Rozwiązanie skrótów łacińskich: nom. - mianownik, sg. - liczba pojedyncza.

Do mazowieckich innowacji dialektalnych, które z kierunku północno--wschodniego rozprzestrzeniły się w Łódzkiem, m.in. zaliczamy:

1)    ślady przejścia nagłosowego ra- w re-, redzie, redło, redlina, ja- w je-, jesion, jerzmo, jezda, jegoda (Gala 1994, cz. 1, mapy 8, 9; Dejna 1977, mapa III);

2)    fonetykę międzywyrazową ubezdźwięczniającą przed samogłoskami i spółgłoskami półotwartymi, sat rośnie, gróp ojca, usiatem, wieśmy (Dejna 1977, mapa III);

3)    stwardnienie staropolskiego /’ (miękkiego) przed i, lis, lipa, malina, postrzegane jako ly (Dejna 1977, mapa III);

***** ' **'1.

Rys. 27. Zasięgi mazowieckich innowacji dialektalnych I - przejście ra- w re- w remie, 2 - przejście ja- w je- w jesion, 3 - fonetyka międzywyrazowa ubezdźwięczniającą, 4 - stwardnienie / przez i, 5 - śf < śv w śfynia, 6 - -amy w instr. pl. rzeczowników-^¹, 7 - zastąpienie sufiksu -ę przez -ak, 8 - zastąpienie prefiksu, przyimka s-, s przez z-, z w złazić, 9 - prefiks superlatywu naj-, 10 - zastąpienie sufiksu eć- przez ic-, 11- zastąpienie końcówki rzeczowników żeńskich -e przez -i

-*¹ Rozwiązanie skrótów łacińskich: instr. - narzędnik, pl. - liczba mnoga.

197