kin
0

^v\    p)

■prawami Jogikiy Cechuje je intensywny rozwój zdolności do symbolicznego ujmowania rzeczywistości. * Zabawa w role jest dla niego drogą do poznania! znaczeń- oraz zrozumienia ról społecznych, j

Nauczyciel stymulujący rozwój

Proces edukacyjny powinien być uwarunkowany wła-Ściwościami/Tozwojowymi dzieci, dla których jest przeznaczony. Chodzi tu zarówno o samą organizację działań wychowawczo-dydaktycznych, jak i o odpowiednio przygotowanego nauczyciela. W poniższych rozważaniach zaproponujemy odpowiedzi na pytanie:[Ćo powinno cechować nauczyciela stymułu-

•    , ._f'U

jącego rozwojfJ

|Podstawowym problemem procesu dydaktycznego jest porozumiewanie się. Rozwijanie skutecznych sposobów komunikowania się nauczyciela z dziećmi oraz dzieci między sobą jest wstępnym warunkiem edukacji. D. Barnes (1988) stwierdza, że uczenie porozumiewania się stanowi rdzeń edukacji. Jeśli chodzi o nauczyciela, to musi on zdobyć orientację w różnych sposobach komunikowania się dzieci zarówno werbalnych, jak i niewerbalnych. Powinien nauczyć się rozumieć nie tylko słowne -wypowiedzi dziecka, kt.óre czynią sposób komunikowania się podobny do komunikowania się dorosłych, ale także starać się rozumieć komunikaty nadawane za pomocą gestów, min i spojrzeń. Odczytując nadawane przez dziecko komunikaty, nauczyciel będzie mógł poznać dziecko jako osobę i zbliżyć się do niego. Nieumiejętność komunikowania się cechuje współczesne kontakty .międzyludzkie, prowadząc do powstawania różnego rodzaju luk w komunikacji interpersonalnej. Kryzys ten dotknął również system

edukacyjny^ Nauczyciele częściej przekazują wiedzę-i sprawdzają jej opanowanie niż modyfikują wiedzę posiadaną już przez ucznia w toku rozmowy, dyskusji z nim. Częściej oczekują od ucznia stosowania języka wersji ostatecznej niż mowy eksploracyjnej (Barnes, 1988). Badania wykazują natomiast, że jm większy wpływ ma uczący na wybór własnych sformułowań -językowych, im więcej ma możliwości głośnego myślenia,._z tym większą odpowiedzialnością formułuje wnioski i stawia hipotezy. Taka sytuacja zachodzi wówczas, gdy dziecko, pracując • w jnałej grupie , rówieśników, może swobodnie wyrażać swoje wahania, popełniać błędy, zmieniać, przekształcać już podane rozwiązania^ wiązać nowe wiadomości ze starymi; może też zgodnie, z własnym tempem uczyć się. Wówczas używa mowy eksploracyjnej. Natomiast odpowiadanie na pytania nauczyciela wobec grupy wymaga użycia języka wersji ostatecznej, czyli udzielenia.'jedynie właściwej odpowiedzi nie podlegającej dyskusji w poprawnym, sformalizowanym języku.

inie niewerbalnych komunikatów jest

szczególnie ważne w odniesieniu do dzieci. Komunikaty te obejmują zachowania ekspresywne oraz zachowania komunikacyjne. Zachowania ekspresywne są zwykle nieuświadamiane i służą, wyrażaniu stanów wewnętrznych; są charakterystyczne dla dzieci młodszych. Zachowania komunikacyjne zaś są celowe, świadome, odnoszą się do relacji człowiek--czlowiek oraz są w-mniejszym lub większym stopniu skonwencjonalizowanej W procesie komunikacji z dziećmi młodszymi nauczyciel musi nauczyć się odróżniać zachowania ekspresywne od komunikacyjnych. (Przypisywanie zachowaniom ekspresywnym atrybutów zachowań komunikacyjnych może być źródłem nieporozumień między nauczycielem i dziec