Obraz (44

Close i in. (1980) wykazali, że upośledzenie czynności oddechowej płuc u osób, któn uległy narażeniu na amoniak, jest związane przede wszystkim z czasem narażenie, a nie ze stężeniem związku. Analiza stopnia narażenia 12 osób pozwoliła autorom na wyodrębnienie dwóch grup, wśród których była jedna narażona na amoniak o dużym stężeniu przez krótki okres, a druga na amoniak o mniejszym stężeniu, ale przez dłuższy czas. Analiza badań klinicznych wykazała, że u osób narażonych na amoniak o mniejszym stężeniu, ale przez dłuższy czas, występuje chroniczne upośledzenie czynności układu oddechowego. Natomiast jedynie u kilku osób narażonych na związek o dużym stężeniu, ale przez krótki okres obserwowano krótkotrwałe upośledzenie funkcjonowania układu oddechowego, a ostatecznie stan ich zdrowia pod względem funkcji płuc uznano za dobry.

Skutki narażenia podchronicznego na amoniak przedstawiono w tabeli 4.

Tabela 4.

Skutki zdrowotne podchronicznego narażenia ludzi na amoniak drogą inhalacyjną

Stężenie, ppm	Okres narażenia	Skutek	Piśmiennictwo
25; 50 lub 100	6 tygodni, 5    dni w tygodniu, 6    h/dzień	stężenie 25 ppm amoniaku obserwowano 2-krotnie (na 78 obserwacji) skutki podrażnienia oczu, nosa i gardła; stężenie 50 ppm -22 razy na 198 obserwacji; 11 na 84 obserwacji. Objawy te były obserwowane w ciągu 1. tygodnia i zanikały w dalszych dniach narażenia	Ferguson i in. 1977

DZIAŁANIE TOKSYCZNE NA ZWIERZĘTA Toksyczność ostra

Na podstawie wyników badań na zwierzętach wyraźnie wykazano, że stężenie śmiertelne amoniaku LC50 zależy od czasu narażenia. Zgodnie z regułą Habera - im czas narażenia jest krótszy, tym stężenie amoniaku, wywołujące śmierć 50% zwierząt, jest proporcjonalnie większe. Dla szczurów narażonych przez 16 h wartość LC50 wyniosła 700 mg/m'³, a dla narażenia, które trwało 15 min - 12180 mg/m³ (Weedon i in. 1940; Prokopieva i in. 1973). W wypadku myszy, 16-godzinne narażenie na amoniak o stężeniu 700 mg/m³ wywołało śmierć 50% zwierząt. W czasie 30-minutowego narażenia wartość LC50 wyniosła 15000 mg/m³, a 60--minutowego - 7900 mg/m³ ('Weedon i in. 1940; Prokopieva i in. 1973; Hilado i in. 1977).

Na podstawie wyników badań na królikach wykazano, że narażenie 3-godzinne na amoniak o stężeniu 35 mg/m^J powoduje spowolnienie oddechu (Mayan, Merilan 1972). Natomiast 1-godzinne narażenie szczurów na amoniak o stężeniu 60 mg/m³ wzmogło zapalne skutki reakcji alergicznej na ovalbuminę (Siegel i in. 1997). Spośród innych skutków wykazano, że 6-godzinne narażenie na amoniak o stężeniu 70 mg/m³ wzmogło pobudliwość u szczurów i myszy (Tepper i in. 1985). Natomiast u królików 1-godzinne narażenie na amoniak o

11