P1010611

metrycznego lecz ekspresy wny i jako taki puroksyton może się pojawiać ' również w klauzuli, e) fakt, że koniec wersu przypada mi koniec zdania pojedynczego, również nie jest racje takiego rozczłonkowania, ponieważ Sytuacja taka powtórzy się, ilekroć połączymy w jeden jukiekolwiek dwa wersy utworów Średniowiecznych stanowiących wypowiedzenie, jako że wersy w swej stychiczności maja wyraźni) tendencję do dystychiczności, i wiemy, że polski dystych ma skłonność do dwudziclnońci składniowej ³⁰; 0 wreszcie przykłady wskazane przez Dłuski) jako dowód za podziałem ..Średniówkowym" — chodzi o groźbę przerzutni w wypadku rozbicia dłuższego wersu na dwu - nie są przekonywające, bo przyjęto tutaj za dowód to, co ma być dopiero udowodnione: stwierdzenie niewątpliwego fuktu składniowej i intonacyjnej niepodzielności wersu - a chodzi o trzy wersy cytowane wyżej — może być, w najlepszym razie, użyte jako dowód zu niepodzielnością pozostałych wersów, niczai jako dowód na łączenie ich w pary. Trzy wskazane wersy „nic dujące się" przełamać na dwa są rzeczywiście niepodzielne składniowo. Ponadto przeciwko zaproponowanej przez Vrtela wersji przemawia również brak w XV wieku analogicznych ukształtować „średniówkowych" heterosy-łabtcznych.

Problemy ddimitacyjne występują w tekstach średniowiecznych* bardzo często, ale dotyczą na ogół spraw szczegółowych, tymczasem w wypadku omawianej tu Pieśni..., której zapis wersyfikacyjny upowszechniony został przez Vrtela i Dłuską. spotykamy nie znaną średniowieczu i - co ważniejsze — sprzeczną z definicji} wiersza zdaniowego postać wersu, na który składają się z reguły dwa zdania, a to. co Dłuska nazywa węzłem dwudzielności. nie ma nic wspólnego ze średniówką, która jedynie mogłaby być argumentem za taką postucią weryfikacyjną utworu. W tej sytuacji, wydaje się, lepiej jest zastosować zasadę dclimitacji zgodną z definicją wiersza zdaniowego, definicją stworzoną przez samą Dłuską:

A jacy to di ludzie,

BHtuctMOK krakowianie,

My puui twego, wMflue go choragjewnegu,

“T FuuokiwtkM. DyuytA [w.] Poetyka. Zarys encyklopedyetny, Wan/nwa 1964. a 50 • 7#, toni/ Strof Hm-

zabiliście, chłopi. Andrzeju TęczyiSnkicgol Hoże aię go pożałuj, człowieka dobrego, itm tak marnie aczcdl od nierównm awojegol

Tuka wersja wierszowego zapisu proponuje wersy jednolite intonacyjnie, to znaczy, żc poszczególne wersy organizowane tą przez jeden intonem, i taka organizacja wersów wsparta jest na dodatkowych sygnałach klauzulowych w postaci rymu, serii rymowych tak charakterystycznych dla średniowiecznego rymowania, a także niemniej charakterystyczne okazjonalne braki rymów: na 40 wersów teraz tylko 5 nie posiada pary rymowej, podczas gdy w wersji Vrtela i Dłuskicj na 26 wersów aż $ pozbawionych było rymu. Taki zapis zbliża wiersz do „normalnych** średniowiecznych kompozycji wersyfikacyjnych pisanych w tym czasie w Polsce, to znaczy opartych na wierszu składniowym. o zróżnicowanej długości wersów, swobodnym rymowaniu. Unikamy wreszcie kłopotliwego pytania o niekonsekwencje w konstrukcji „średniówkowej** wiersza. Przeciwstawiając wersji Vrtela i Dłuskiej wersję zdaniową wiersza (taką wersję dal kiedyś Bruchnalski) kierujemy się w naszym rozumowaniu o wierszu i wersyfikacji średniowiecznej przekonaniem, że u podstaw estctyczno-kompozycyjnych utworów wierszowanych leży zasada oparcia utworu głównie na jednym, składniowym systemie wiersza, choć me jest to zasada bezwyjąt-Icowa. Taki kształt wersyfikacyjny Pieśni... sytuowałby utwór obok wiersza Legendy o św, Aleksym.

Wydaje się, że dążąc do ustalenia jednoznacznego kształtu wersy fi-kacyjnego wielu fragmentów tekstów wierszowanych średniowiecza — naturalnie mówimy tylko o utworach nienumcrycznych. składniowych - dążymy do czegoś więcej, niż chciał ustalić i zrealizować ówczesny poeta, dla którego wiersz był najwyraźniej grą elementów prorodyjnych na przestrzeni zdania lub jego równoważnika. Badacz może ustalić kontury wersów i wtedy, oczywiście, wykonuje swoje zadanie badawcze, ale może również stwierdzać taką grę i tylko możliwe rozczłonkowanie wersowe — i zadanie również musi uznać za wykonane. Słowem, zmierzamy do pokazania, że trudności z wyznaczeniem współcześnie w sposób jednoznaczny granic wersów w rozmaitych fragmentach utworów średniowiecznych wynikają bądź z niewydolności dclimitacji skład-niowo-intonucyjnej na usługach dclimitacji wersyfikucyjncj. bądź z niewydolności czynników wyróżniających wers w jego samodzielności i

11