P1100827

224 Grzegorz Szpilo

współczesności, kolejny raz aktualizowanie znaczenia przysłów, których sens nie zatarł się do tej pory. Świadczy to tylko o tym, iż przysłowia nic traesi na swojej aktualności i żc mogą wciąż stanowić źródło trafnych i nicpodlegających dyskusji puent lub komentarzy. Z drugiej strony, przysłowia stanowią bazę fundującą (strukturalną bądź semantyczną) do formułowania nowych stwierdzeń, które bardziej lub mniej kojarzone są z formami wyjściowymi. Są one materiałem leksykalno-syntaktycznym podlegającym naturalnym przekształceniom językowym. Analizując zebrane przeze mnie przysłowia i ich odbicie w języku prasowym, trudno się zgodzić z opinią Danuty Buttlcr (1989: 334), iż język środków masowego przekazu nie sprzyja przetrwaniu przysłów. Nieumotywowane jednakże byłoby stwierdzenie, żc przysłowie przeżywa obecnie renesans - na naszych oczach maleje liczba przysłów znanych użytkownikom danego języka i do paremii uciekamy się coraz rzadziej w aktach komunikacyjnych. Próbowałem wykazać jednakże, że od nas samych zależy, czy przysłowie pozostanie żywym organizmem językowym, czy też pozostanie skamieliną językową i odejdzie w zapomnienie jako przestarzały i nieporęczny już instrument porozumiewania się we współczesnym świccie.

Bibliografia

Buttlcr,'D.', 1989, „Dlaczego zanikają przysłowia w dwudziestowiecznej polszczyź-nie?”, Poradnik Językowy 5, s. 332-337.

Krzyżanowski, J„ red., 1969-1978. Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich, t. I-IV, Warszawa.

Jerzy Świątek

Efekty retoryczne w przekazach reklamowych

Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie pewnych aspektów analizy językowej przekazów reklamowych z perspektywy językoznawstwa kogmtyw nego. A konkretnie jest to próba przedstawienia sposobu wykorzystania na rządzi, jakie daje językoznawstwo kognitywne do analizy efektów perswa zyjnych w wyrażeniach potocznie określanych wyrażeniami metaforycznymi.

Artykuł podzieliłem na trzy części; na wstępie przedstawię pewne ogól ne założenia dotyczące perswazyjności tekstu, następnie skoncentruję się na podstawowych założeniach, na których opiera się analiza przekazów językowych z perspektywy językoznawstwa kognitywnego, aż w końcu przedstawię przykłady dwóch reklam, i postaram się je zanalizować z perspektywy, którą teraz spróbuję przedstawić.

Sądzę, żc mówiąc o perswazyjności tekstu, należy się oprzeć zarówno na badaniach dotyczących odbioru przekazów słownych prowadzonych w ramach psychologii eksperymentalnej, jak i na badaniach prowadzonych w ramach retoryki, a te - jak się wydaje - da się powiązać analizując teksty per swazyjne z perspektywy językoznawstwa kognitywnego. Bez wdawania się w szczegóły chciałbym w paru słowach określić zasadnicze elementy badań psy chologicznych i retorycznych, które, w moim przekonaniu, mają wpływ na proponowane później spojrzenie na „perswazyjność” przekazów reklamowych Przede wszystkim, jeśli chodzi o badania psychologiczne to, mniej więcej do początku lat HO. istota zainteresowania psychologów sprowadzała się do ba dań korelacji i związków między postawami, motywami i przekonaniami .» zachowaniem, i dopiero wtedy zaczęto coraz częściej podkreślać fakt, żc nic zawsze postawy i przekonania mają decydujący wpływ na postępowanie lu dzi pod wpływem przekazów perswazyjnych. To doprowadziło do odr. in nia jednego modelu analizy zachowań pod wpływem przekazów pcrsw.i.*\ nych i zastąpienie go wieloma modelami (zob. np. Rcardon, 1¹>*> 1V

Kilka z takich zbliżonych modeli analizy psychologicznej da się w i-: cie sprowadzić do wspólnego mianownika: na podstawie zachowań .ulu- i tów, analizy rodzajów i kontekstu przekazów perswazyjnych postulow i nienie dwóch niezależnych „ścieżek” perswazyjnych (ścieżek ohtóbki k. . i

Tff mr