P4030008

(Minutę on Educatioń). Jego zalecenia, inaczej niż w przypadku UwjJ

wa, weszły natychmiast w życie. Wprowadzony miał być całkowicie 1 gielski system edukacyjny; który doprowadzić miał, mówiąc słowaJ Macaulay’a, do powstania „klasy ludzi o indyjskiej krwi i kolorze skód ale o angielskim smaku, poglądach, moralności i intelekcie." W Iga roku pisał on, że „żaden Hindus, który uzyskał angielskie wykształceni] nie pozostaje nigdy wiemy swej religii. Jestem mocno przekonany, żejl śli moje plany edukacyjne będą realizowane, za trzydzieści lat w Benl galu wśród warstwy wykształconej nie będzie ani jednego bałwj chwalcy”.¹⁹

Jest w tym z pewnością duża doza naiwnego optymizmu, przyponij nającego Fermina w Bogocie pięćdziesiąt lat wcześniej. Istotne natol miast jest, że widoczna jest długofalowa polityka (30 lat!), świadomi! sformułowana i realizowana, mająca przekształcić „bałwochwalców’! nie tyle w chrześcijan, co w ludzi o angielskiej kulturze, mimo ich krwi i kolom skóry. Zamierzono coś w rodzaju mentalnego krzyżowania siJI ras, które, w porównaniu z fizycznym krzyżowaniem propagowany™ przez Fermina, wskazuje, że, jak w wielu innych kwestiach, imperializn! w czasach wiktoriańskich stał się znacznie bardziej wstrzemięźliwy® W każdym razie można spokojnie twierdzić, że odtąd w całyn® imperium, choć nie w jednakowym tempie, realizowano zaleceni® Macaulay^.²⁰

Anglicyzacja, podobnie jak rusyfikacja, stwarzała również zachęfl cające możliwości warstwom średnim z metropolii (nie wykluczają® Szkotów) - urzędnikom, nauczycielom, kupcom, osadnikom, któiz® licznie osiedlali się w całym imperium, nad którym nigdy nie zachodził® słońce. Niemniej, między imperiami rządzonymi z Petersburga i Londyfl nu istniała zasadnicza różnica. Posiadłości caratu nie były rozrzucone poij różnych kontynentach, lecz obejmowały zwarty obszar umiarkowanej i arktycznej strefy Eurazji. Teoretycznie rzecz biorąc, można by było j®

¹ Por. Donald Eugene Smith, India as a Secular State, Princeton University Press, Princeton 1963, s. 337—338; Percival Spcar, India, Pakistan and the West, Oxfbrd Universjty Press, New York - Toronto, s. 163.

' Smith, cyt. wyd., s. 339.

¹ Por. na przykład sprawozdanie Roffa o ufundowaniu w 1905 roku Kuala Kangsar Malay College, który wkrótce - bez żadnej ironii - uzyskał opinię malajskiego Eaton. Zgodnie z zaleceniami Macaulay'a uczniów rekrutowano wśród dzieci „z dobrych domów” - to jest uległej malajskiej arystokracji. Połowa z nich była potomkami rozmaitych malajskich sułtanów. William R. Roff, The Origins of Malay Nationalism, Yale University Press, New Haven - London 1967, s. 100-105.

lilii

m &

&