roland

również Współodkupicielkę; natomiast Jej współczucie dla możliwych cierpień innych ziemskich matek pozwala uznać Ją za „Mater Misericordiae ’ — Matkę Miłosierdzia pośredniczącą litościwie między ludźmi a Bogiem (por. kościelne Godzinki o Niepokalanym Poczęciu NMP). Uwidoczniona w pieśni opozycja pionu i poziomu, sfer wertykalnej i horyzontalnej, jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech przestrzenno-czasowej struktury wszechświata odzwierciedlanej w sztuce chrześcijańskiej (zob. niezliczone obrazy inspirowane motywem „Stabat Mater”).

LITERATURA POWSZECHNA

• Pieśń o Rolandzie

Znana z kilku różniących się między sobą kopii pochodzących z XII—XIV w.; nie zachowany oryginał datowany jest zazwyczaj na XI w. Autor nieznany.

Fragmenty

Ten epicki poemat koncentruje się wokół wojennej wyprawy' w 778 r. Karola Wielkiego — władcy Franków — do Hiszpanii zajętej przez Saracenów, czy li niewiernych (w średniowieczu ta ‘ogólna nazwa oznaczała Arabów i wyznawców religii mahometańskiej innych jeszcze nacji). W Pieśni... opisane jest zwycięstwo nad poganami, zdobycie Hiszpanii i tragiczna klęska tylnej straży armii, która w trakcie powrotu do Francji została zdradziecko zaskoczona w wąwozie Ronceval i po bohaterskiej obronie wycięta. Zginął wówczas kwiat rycerstwa, w tym hrabia Roland — bohater poematu, siostrzan Karola Wielkiego.

CXL

Roland patrzy na góry, na pola. Tylu Francuzów widzi leżących bez życia, zapłakał nad nimi szlachetny rycerz: „Panowie baronowie, niech Bóg wam uczyni zmiłowanie! Niech wpuści dusze was wszystkich do raju! Niech je położy miedzy swoje święte kwiaty! Nigdy nie widziałem lepszych od was wasalów¹. (...)

CLXVTII

Roland czuje, że śmierć jest blisko. Uszami mózg mu się wylewa. Modli się do Boga za swoich parów², aby ich przyjął do nieba; następnie prosi anioła Gabriela za samego siebie. Bierze róg, iżby mu nikt nie robił wyrzutu, i drugą ręką swój miecz zwany Durendalem. Nieco dalej niż narstrzelame^zTaiszy idzie ku Hiszpanii³ przez pole."Wstępuje na wzgórek. Tam, pod pięknym drzewem, są cztery głazy z marmuru. Na zielonej trawie upada na wznak. Omdlewa, śmierć jego się zbliża. •

1

wasalów — tomików; byli to feudałowie, którzy w zamian za otrzymaną ziemię pełnili służbę rycerską na rzecz potężniejszego pana — seniora.

2

¹ parów — podległych sobie wasali; par (z łac. ‘równy’) — członek feudalnej grupy złożonej z równych sobie wasali pozostających pod zwierzchnictwem jednego seniora.

3

* Idzie ku Hiszpanii — oznacza to, że Roland chce umrzeć w kraju wrogów, jako tch zwycięzca.