Scan206

206 M. Habib

Tempie i współpracownicy (2000) zaproponowali dorosłym osobom z dysleksją trening typu FastForWord oraz dokonali pomiarów aktywności mózgowej przed i po ćwiczeniach, w czasie których osoby te słuchały syntetycznych pseudo-językowych elementów, które bądź imitowały normalną spółgłoskę, bądź spółgłoskę czasowo zmodyfikowaną, podobnie jak w metodzie FastForWord.

Analiza aktywności mózgowej, polegająca na odjęciu obrazu obserwowanego dla „spółgłoski czasowo zmodyfikowanej” od obrazu uzyskanego dla „normalnej spółgłoski”, uwidoczniła w przypadku osób zdrowych aktywność w lewej, przedniej części obszaru przedczołowego. U osób z dysleksją, aktywność ta pojawiała się dopiero po kilku tygodniach specyficznego treningu. W kolejnym badaniu fMRI, Templei współpracownicy (2003) przebadali 20dzieci z dysleksją, w wieku od 8 do 121ati 10.dopasowanych wiekowo, zdrowych dzieci. Badani wykonywali zadanie typowo fonologiczne: czy dwa fonemy się rymują, przykładowo „b^w i , jd”* lufe śię nie rymują, przykładowo Jf# , j”. Analiza aktywności wykazała, że w przypadku zdrowych osób, zadanie to aktywuje okolicę Broca i okolicę Wemickego. W przypadku osób z dysleksją, aktywność ta nie była wyraźnie zaznaczona, jednak znacznie wzrastała po okresie intensywnego treningu za pomocą metody FastForWord. Dodatkowo, pobudzenie objęło także rozległy obszar prawej półkuli, pomimo że podobnej aktywności nie stwierdzono u osób zdrowych. Autorzy wnioskują z tych rezultatów, że trening zaburzonych funkcji fonologi-cznych wzmocnił aktywność obszarów mowy oraz wywołał kompensacyjną aktywność prawej półkuli. Prawopółkulowa aktywność może również świadczyć, że system fonologiczny został nieprawidłowo zlate-ralizowany od samego początku, i że poprawa w zachowaniu pozwoliła uruchomić obszary, które wcześnie były bierne, ale które nie są w naturalny sposób przystosowane do wykonania tego typu zadań (Habib, 2003).

Innym opracowaniem, które warto przedstawić jest praca Simosa i współpracowników (2002). W badaniu zastosowano standardowy, ale wyjątkowo intensywny (1 do 2 godzin dziennie przez 8 tygodni) trening fonologiczny 8 dzieci z dysleksją i zdrowych osób dobranych pod względem płci i wieku. Uczestników poddano badaniu przy pomocy metody MSI (Magnetic Source Imaging), zarówno przed, jak i po treningu. Pomiarów aktywności mózgowej dokonywano podczas zadania

Zaburzenia nabywania zdolności językowych 207

j określania rymów pisanych pseudosłów, a więc w zadaniu wymagającym ^przetwarzania fonologicznego. W przypadku osób z dysleksją, pomiary [ przed treningiem wykazały niską aktywność w lewym górnym obszarze ( skroniowym, oraz nadaktywność symetrycznie położonego obszaru w prawej półkuli. Po treningu, zaobserwowano zmianę wzorca aktywności ) mózgowej na taką, jaka występuje u zdrowych osób badanych. LStwierdzono pojawienie się aktywności w lewym górnym zakręcie t fezołowym i osłabienie aktywności w prawej półkuli.

IjbRezultaty te różnią się od rezultatów badań Templa, gównie w odniesieniu do aktywność prawej półkuli. Prawdopodobnieujawnia się tu wpływ różnic międzyosobniczych. W badaniu Silos, wiele osób z fttysleksjąprzejawiało również cechy nadpobudliwości psychoruchowej,

, która, mimo że kontrolowana farmakologicznie, jeszczeprzed treningiem !, mogła zmienić wzorzec aktywności miedzypółkulowej, jak również [ wpłynąć na stan poprawy związany z leczeniem.

JL Wspomnijmy jeszcze ojednym, bardzo oryginalnym badaniu fińskiego zespołu Kujali i współpracowników (2001). Autorzy wybrali 48 dzieci z pysteksją w wieku Tslat (m jest znaczącą liczbą w stosunku do badań ptaytaczanych poprzednio). Następnie, spośród nich losowo wybrano grupę 24 dzieci (grupa eksperymentalna), które poddano specyficznemu jpsningowi, a pozostałe 24 potraktowano jako grupę kontrolną. W •tteningu wykorzystywano gry video, których podstawą była nauka |łfojarzenia między dźwiękami mającymi różne charakterystyki (czasu, Iptpnsywności lub wysokości) i ich graficznych odpowiedników (w _; lormie wielkości, grubości i różnej pozycji). Trening trwał 7 tygodni, po 10 minut dziennie, 2 razy w tygodniu. U części dzieci, które zostały [poddane temu treningowi, rejestrowano również słuchowe potencjały ptywołane, według paradygmatu Mismatch Negatiyity (MMN). Po Mtresie treningu, wszystkie dzieci wykonywały testy czytania słów. W grupie eksperymentalnej stwierdzono wzrost umiejętności czytania, w porównaniu do dzieci z grupy kontrolnej. Oprócz tego, w grupie pfcsperymentalnej zarejestrowano odmienne potencjały wywołane dla :Sytuacji sprzed, i po treningu, co sugeruje, że trening w pewien sposób [zmodyfikował funkcjonalną organizację mózgu. Jednak zmian tych nie wykazano na poziomie kory słuchowej, lecz bardziej ogólnym, pomimo że ćwiczenia odwołały się do materiału czasowo zmodyfikowanego, tak jakwpracachzespołuTallal-Merzenich. W przyszłych badaniach autorzy