SCX 3200 140511280006

organmistrzostwie współczesnym.

W wiatrowniach wszelkiego typu sterowanych przy pomocy pneumatyki lub elektropneumatyki sposób, w jaki następuje ruch wentyla po naciśnięciu klawisza (czas w jakim następuje poruszenie wentyla po naciśnięciu klawisza, jego przyspieszenie) zależy tylko od właściwości samego mechanizmu traktury — rola grającego sprowadza się tylko do powodowania wstępnego kontaktu elementów. Wszelkie niuanse dostępne przy trakturze mechanicznej, polegające na możliwości nadawania wentylowi różnych przyspieszeń przez różną artykulację, zlikwidowane są w trakturze pneumatycznej przez działające w sposób automatyczny przekaźniki i mechanizmy połączeniowe.

Dodatkowo, w wiatrowniach stożkowych i tonowych powietrze rozchodzi się w konduktach z ograniczoną prędkością. Powoduje to, że mieszki na konduktach podnoszą się nierównomiernie, w zależności od tego, jak daleko umieszczone są od przekaźnika wpuszczającego powietrze do konduktów. Wentyle wpuszczające powietrze do piszczałek różnych głosów otwierają się zatem w tej samej wiatrowni z różnymi opóźnieniami. Istnienie tego rodzaju zjawisk ma wyraźnie niekorzystny wpływ na wspomniany już rozwój dźwięku zestawów głosów w jego początkowej fazie.

Sposób działania wszelkiego rodzaju elementów pneumatycznych uzależniony jest od jakości skóry, jej wieku i stopnia zużycia. Powoduje to, że działanie traktury pneumatycznej ma zawsze charakter w pewnej mierze przypadkowy.

Na tle powyższych rozważań staje się zrozumiałe, dlaczego pomimo usilnych prób wprowadzania rozmaitych systemów wiatrowni i traktury, wiatrownia tonowa w powiązaniu z trak-turą rejestrową zachowała w budownictwie organowym priorytet. Stosowanie tego rozwiązania we współczesnym organmistrzostwie nie może być zatem traktowane jako wynikające z mody lub przyjętego aktualnie ideowego kierunku. Doświadczenia ostatnich kilkuset lat wykazały, że system ten jest dla organów ze wszech miar najwłaściwszy.

Pielęgnacja organów

Funkcjonowanie organów zależy w ogromnej mierze od sposobu, w jaki są one używane i pielęgnowane. Przy użytkowaniu organów konieczne jest przestrzeganie pewnych podstawowych zasad. Należą do nich:

1.    Dbałość o estetykę i czystość stołu gry. Zbyt często dostrzega się pod tym względem rażące zaniedbania. Nuty, śpiewniki etc. powinny znaleźć miejsce w specjalnej szafce umieszczonej obok organów lub, jeśli to możliwe, w samych organach. Klucze rejestrowe oraz klawiatury (dotyczy to zwłaszcza klawiatury pedału) powinny być regularnie utrzymywane w czystości — należy to do obowiązków organisty. Czyszczenie klawiatury pedału oraz znajdującej się pod nią przestrzeni wymaga wyjęcia klawiatury — czynność tę wykonywać powinien wyłącznie organista, ponieważ nieumiejętne manipulowanie klawiaturą nożną może doprowadzić do uszkodzenia związanych z nią mechanizmów.

2.    Stół gry powinien być bezwzględnie zamykany — klucze do niego powinni posiadać organista i proboszcz parafii.

3.    Instalowanie mikrofonów powinno następować po uzgodnieniu miejsca ich instalacji z organmistrzem i organistą. Instalacja mikrofonowa nie może niszczyć stołu gry ani powodować utrudnień przy grze.

4.    Swobodny dostęp do wnętrza organów powinien mieć wyłącznie organista — inne osoby powinny posiadać zezwolenie proboszcza parafii.

5.    Ostrzega się przed pochopnym wpuszczaniem do wnętrza organów w celu dokonania napraw osób niefachowych podających się za organmistrzów — przypadki takie mają miejsce zbyt często.

81