skan1

Zdanie

Zdanie w sensie logicznym¹ jest to wyrażenie językowe, zbudowane zgodnie z regułami składni danego języka któremu można przypisać wartość logiczną {prawdziwości lub fałszywości). Zdaniu Z przypisuje się wartość logiczną „prawda” (oznaczaną przez „1”), jeżeli treść sądu S wyrażanego przez zdanie Z odpowiada stanowi faktycznemu F opisywanemu przez zdanie Z. Zdaniu Z przypisuje się wartość logiczną „fałsz” (oznaczany przez „0”), jeżeli treść sądu S wyrażanego przez zdanie Z nie odpowiada stanowi faktycznemu F opisywanemu przez zdanie Z.

Podział zdań

1) ze względu na charakter epistemologiczny:

a)    z. analityczne (<aprioryczne)

-niezależne od doświadczenia,

-prawdziwe na mocy znaczenia wyrażeń, z których jest zdanie zbudowane, np. „Kawaler to mężczyzna nieżonaty."

Do z. analitycznych zalicza się:

-tautologie logiczne,

b)    z. syntetyczne (aposterioryczne) uznawane za prawdziwe na podstawie doświadczenia: -bezpośrednio (z. obserwacyjne czyli spostrzeżeniowe),

-pośrednio [prawa i hipotezy naukowe) uzasadniane za pomocą z. obserwacyjnych.

Z) ze względu na budowę zdań:

a)    z. proste

-w danym zdaniu występuje jeden i tylko jeden moment asercji (stwierdzania),

-nie zawierają spójników międzyzdaniowych,

(a)    z. jednostkowe, np. „Sokrates jest mądry.”,

(b)    z. szczegółowe, np. „Niektórzy ludzie są mądrzy.”,

(c)    z. ogólne, np. „Wszyscy ludzie są mądrzy”.

b)    z. złożone

-w danym zdaniu występuje więcej niż jeden moment asercji,

c)    z. kategoryczne występujące w tradycyjnym rachunku nazw (gr. Karsyopia - kategoria = sąd. orzeczenie, nazwa).

Tradycyjny rachunek nazw

Zdaniem kategorycznym^{1 2}, w tradycyjnym rachunku nazw (w logice tradycyjnej), nazywa się następujące typy zdań:

1. z. asertoryczne - zdania o postaci:

1)    z. ogólno - twierdzące Saf, „Każde .S jest F\ np. „Każdy kruk jest czarny”,

2)    z. szczegółowo - twierdzące SiP, „Niektóre S są P'\ np. „Niektóre książki są ciekawe”,

3)    z. ogólno — przeczące SeP, „Żadne 5” nie jest P”, np. „Żadna wojna nie jest dobra”,

1

1

Zob. „zdanie” w: A. Podsiad, Z. Więckowski (red.) Mały słownik terminów i pojęć filozoficznych, Warszawa 1983, s. 436-437.

2

Zob. „zdanie kategoryczne” w: W. Marciszewski (red.). Mała encyklopedia logiki, Wrocław Warszawa Kraków Gdańsk Łódź 1988, s. 230-23 I.