skanuj0027

Procesy strzelców przy Murze Berlińskim

(a) Prawo krajowe

0 indywidualnej odpowiedzialności karnej skarżących, leży to bowiem w gestii oceny sądów krajowych, lecz rozważenie, czy z punktu widzenia art. 7 ust. 1 Konwencji działania skarżących, w czasie gdy zostały popełnione, stanowiły przestępstwo zdefiniowane w sposób wystarczająco przystępny i przewidywalny przez prawo NRD lub prawo międzynarodowe.

52. W związku z powyższym Trybunał zwraca uwagę, że specyficzną cechą bieżącej sprawy jest fakt, że jej tłem jest okres przejściowy pomiędzy dwoma państwami o dwóch odmiennych systemach prawnych, i że po zjednoczeniu sądy niemieckie skazały skarżących za zbrodnie, które popełnili jako członkowie kierownictwa NRD.

i. Podstawy prawne skazania skarżących

53. Trybunał zwraca uwagę, iż sądy niemieckie pierwotnie uznały skarżących winnymi podżegania do morderstwa w oparciu o prawo karne obowiązujące w NRD w danym okresie (§ 22 ust. 2 oraz 112 ust. 1 kodeksu karnego NRD). Po odrzuceniu okoliczności wyłączających bezprawność, na które powoływali się skarżący — opierając swoją opinię na prawie

1 praktyce państwowej istniejącej w NRD — sądy stwierdziły, że zajmując wysokie stanowiska w aparacie państwowym NRD, skarżący byli współodpowiedzialni za śmierć grona młodych osób w wieku 18-28 lat, które próbowały zbiec z NRD w latach 1971-1989, przekraczając granicę pomiędzy dwoma państwami niemieckimi. Następnie sądy zastosowały prawo RFN jako względniejsze od prawa NRD, skazując skarżących za wielokrotne sprawstwo pośrednie umyślnego zabójstwa, w myśl § 25 oraz 212 kodeksu karnego RFN, na karę pozbawienia wolności odpowiednio pięciu i pół, siedmiu i pół, i sześciu i pół roku. Trybunał stwierdził, że sądy niemieckie oparły skazanie na prawie obowiązującym w NRD, a prawo RFN zastosowano tylko jako łagodniejsze dla sprawców.

54. Sądy niemieckie zastosowały wówczas regułę, sformułowaną w Traktacie Zjednoczeniowym z 31 sierpnia 1990 r. oraz w ustawie wprowadzającej Traktat z 23 września 1990 r., że w stosunku do czynów obywateli

NRD popełnionych wewnątrz terytorium NRD prawem właściwym będzie prawo NRD, chyba że prawo RFN okaże się względniejsze.

55. W związku z tym podstawą prawną dla skazania skarżących było prawo karne NRD obowiązujące w danym okresie, a wymiar kary określony był w zasadzie przez odnośne przepisy prawa NRD; jednakże w danym wypadku kary wymierzone skarżącym były niższe, w związku z zastosowaniem reguły prawa względniejszego, którym w tym wypadku było prawo RFN.

ii. Okoliczności wyłączające bezprawność w prawie NRD

56. Jednakże skarżący twierdzili, że zgodnie z podstawą wyłączającą odpowiedzialność, określoną w § 17(2) ustawy o policji ludowej oraz w § 27(2) ustawy o granicach państwowych, wraz z § 213 kodeksu karnego NRD, działali oni zgodnie z prawem NRD, a ponadto w NRD nigdy nie wszczęto przeciwko nim żadnego postępowania.

57. Ponieważ termin »prawo« użyty w art. 7 ust. 1 Konwencji obejmuje zarówno pojęcie prawa pisanego, jak i prawa niepisanego, Trybunał musi najpierw rozważyć odnośne reguły prawa pisanego NRD, zanim przystąpi do sprawdzenia, czy interpretacja tych reguł przez sądy niemieckie była zgodna z art. 7 ust. 1. Czyniąc to, Trybunał musi również przeanalizować, w odniesieniu do tego przepisu, naturę praktyki państwowej stosowanej w NRD, która nakładała się na reguły prawa pisanego obowiązujące w danym okresie.

58. Ponieważ zdarzenia będące przedmiotem tej sprawy miały miejsce w okresie pomiędzy 1971 a 1989 r., odnośne przepisy prawa pisanego obejmują wersje kodeksu karnego z roku 1968 oraz z roku 1979, ustawę o policji ludowej z roku 1968, zastąpioną przez ustawę o granicach państwowych z roku 1982, oraz Konstytucję NRD z roku 1968 i z roku 1974.

59. Prawdą jest, że postanowienia zawarte w § 17(2) ustawy o policji ludowej oraz § 27(2) ustawy o granicach państwowych usprawiedliwiały użycie broni, »by przeciwdziałać groźbie popełnienia lub kontynuowania przestępstwa, które w danych okolicznościach wydaje się stanowić poważne przestępstwom lub »w celu aresztowania osoby, w stosunku do której istnieje istotne podejrzenie popełnienia przez nią poważnego przestępstwa^ Termin »poważne.przestępstwo« został zdefiniowany w § 213

187