skanuj0032

Procesy strzelców przy Murze Berlińskim

wane w sposób wystarczająco przystępny i przewidywalny w prawie międzynarodowym, w szczególności w regułach prawa międzynarodowego odnoszących się do ochrony praw człowieka.

ii. Międzynarodowa ochrona prawa do życia

92.    Trybunał zauważa, przede wszystkim, że w toku rozwoju tej ochrony odnośne konwencje oraz inne instrumenty przez cały czas potwierdzały priorytet prawa do życia.

93.    Art. 3 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 10 grudnia 1948 r. stanowi, na przykład, że: »Każdy człowiek ma prawo do życia«. To prawo zostało potwierdzone w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych z 16 grudnia 1966 r., ratyfikowanym przez NRD w dniu 8 listopada 1974 r., którego art. 6 stwierdza: »Każda istota ludzka ma przyrodzone prawo do życia« oraz »Nikt nie może być samowolnie pozbawiony życia«. Zawarte jest również w Konwencji, której art. 2 ust. 1 stanowi: »Prawo każdego człowieka do życia jest chronione przez ustawę. Nikt nie może być umyślnie pozbawiony życia, wyjąwszy przypadki wykonania wyroku sądowego skazującego za przestępstwo, za które ustawa przewiduje taką karę«.

94.    Zbieżność wyżej wymienionych instrumentów jest znacząca: wskazuje bowiem na fakt, że prawo do życia jest niezbywalnym atrybutem istot ludzkich oraz że stanowi najwyższą wartość w hierarchii praw człowieka.

95.    Niemniej jednak skarżący twierdzili, że ich działania znajdowały usprawiedliwienie w wyjątkach od tej zasady, określonych w art. 2 ust. 2 Konwencji, który stwierdza:

»Pozbawienie życia nie będzie uznane za sprzeczne z tym artykułem, jeśli nastąpi w wyniku bezwzględnie koniecznego użycia siły:

(a)    w obronie jakiejkolwiek osoby przed bezprawną przemocą;

(b)    w celu wykonania zgodnego z prawem zatrzymania lub uniemożliwienia ucieczki osobie pozbawionej wolności zgodnie z prawem;

(c)    w działaniach podjętych zgodnie z prawem w celu stłumienia zamieszek łub powstania«.

16. Trybunał uważa, że mając na względzie powyższe argumenty, śmierć uciekinierów w żadnym wypadku nie jest rezultatem użycia siły, które było »absolutnie koniecznej praktyka państwa stosowana w NRD przez skarżących nie chroniła nikogo przed bezprawną przemocą, nie była wykorzystywana w celu zatrzymania, które mogłoby być uznane za »zgod-ne z prawem« w rozumieniu prawa NRD, i nie miała nic wspólnego z tłumieniem zamieszek czy powstania, bowiem jedynym celem uciekinierów było opuszczenie państwa.

97.    Wynika z tego, że działania skarżących w żadnym razie nie znajdowały usprawiedliwienia w art. 2 ust. 2 Konwencji.

iii. Międzynarodowa ochrona prawa do swobodnego poruszania się

98.    Podobnie jak art. 2 ust. 2 Protokołu Nr 4 do Konwencji, art. 12 ust. 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych stwierdza: »Każdy człowiek ma prawo opuścić jakikolwiek kraj, włączając w to swój własny«. Ograniczenia tego prawa są dopuszczalne jedynie wówczas, gdy są przewidziane przez ustawę, są konieczne do ochrony bezpieczeństwa publicznego, porządku publicznego, zdrowia lub moralności publicznej albo praw i wolności innych, i są zgodne z pozostałymi prawami uznanymi w Pakcie.

99.    Skarżący powoływali się na te ograniczenia, aby uzasadnić wprowadzenie i kontynuowanie działań w ramach reżimu granicznego.

100.    Trybunał uznaje jednakże, że w omawianej sprawie żaden z takich przypadków nie zachodzi. Po pierwsze, akty, o których mowa, wydane i wykonane, to zarządzenia, które nie były zgodne ani z Konstytucją, ani z regulacjami ustawowymi. Po drugie, nie można twierdzić, że ogólny zakaz, w rezultacie którego prawie cala ludność państwa nie mogła wyjechać za granicę, był środkiem koniecznym dla ochrony bezpieczeństwa państwa lub też jakichkolwiek innych jego interesów wymienionych powyżej. Wreszcie sposób, w który NRD wprowadziła zakaz zabraniający obywatelom opuszczania kraju i karała za złamanie tego zakazu, był sprzeczny z innym prawem zawartym w Pakcie, mianowicie prawem do życia, zagwarantowanym w art. 6.

101.    Ponadto, w związku z prawem do swobodnego poruszania się, Trybunał zwraca uwagę, że w momencie otworzenia granicy z Austrią 11 września 1989 r. Węgry zerwały dwustronną umowę z NRD, powołując się w szczególności na art. 6 oraz 12 Międzynarodowego Paktu oraz na art. 62 (zasadnicza zmiana okoliczności) Konwencji Wiedeńskiej o Prawie Traktatów.

197