scan0053

610 Alfred Rerginaui Radcliffe-Brow.n

4,    W patrylinearnych społeczeństwach pewnego typu szczególny wzór zachowania odnoszący się do syna siostry i brata matki pochodzi od wzoru zachowania, który odnosi się do relacji między dzieckiem i matką, a ten z kolei sam w sobie jest produktem życia społecznego w rodzinie sensu stricto.

5.    Ten sam typ zachowania zwykle rozszerza się na wszystkich krewnych ze strony matki, tj. na całą rodzinę czy grupę, do której brat matki należy¹.

ó. W społeczeństwach, które oddają cześć przodkom patrylinearnym (np. BaThonga i wyspiarze Tonga), ten sam rodzaj zachowania można rozszerzać na bogów rodziny matki.

7. Szczególny typ zachowania wobec krewnych ze strony matki (żyjących bądź martwych) czy wobec grupy matki, jej bogów i jej sacra, przejawia się w określonych rytualnych zwyczajach, ponieważ funkcją rytuału w tym wypadku, jak i w jakimkolwiek innym, jest utrwalenie i uczynienie stałymi wzorami pewnych typów zachowań, łącznie z obowiązkami i uczuciami w nich zawartymi.

Konkludując, chciałbym podkreślić, że wybrałem ten temat swojego referatu na to zebranie, ponieważ jest on ważny nie tylko teoretycznie, ale i praktycznie. Na przykład pojawiło się pytanie, czy Tubylczy Sąd Apelacyjny miał rację w swoim postanowieniu, iż część opłaty bydłem (ditsoa) oddawana bratu matki panny młodej nie jest prawnym, lecz tylko moralnym zobowiązaniem. O ile wolno mi sformułować swoją opinię, to powiedziałbym, że to postanowienie było słuszne.

Cały problem opłat małżeńskich (lobola) ma obecnie istotne praktyczne znaczenie dla misjonarzy i urzędników państwowych oraz dla samych tubylców. Bez zbadania dokładnego miejsca, w którym znajduje się osoba w relacji do krewnych matki, niemożliwe będzie osiągnięcie pełnego, trafnego zrozumienia zwyczaju lobola. Jedną z głównych funkcji lobola jest utrwalanie pozycji społecznej dzieci małżeńskich. Jeśli stosowna zapłata jest uczyniona przez rodzinę, to dzieci kobiety, która 'przychodzi do rodziny w zamian za bydło, należą do tej rodziny i jej bogowie są bogami dzieci. Tubylcy twierdzą, że najsilniejszym związkiem społecznym spośród wszystkich jest ten, który zachodzi między dzieckiem i matką. I poprzez rozszerzenie, które jest nieuchronne w tej sytuacji, ma również miejsce bardzo silny związek między dzieckiem a rodziną matki. Funk-

^J To przenoszenie wzorów relacji z brata matki na krewnych ze strony matki ujawnia się w terminologii pokrewieństwa plemienia BaThonga, Termin rnalume, który przede wszystkim stosuje się do brata matki, jest przenoszony na synów tych mężczyzn [braci matki], którzy także są malume. (Jeśli bracia mojej matki nie żyją, to ich synowie będą musieli składać ofiarę w moim imieniu moim przodkom ze strony matki). W północnej części ich terytorium termin rnalume wyszedł z użycia i wszyscy: ojciec matki, brat matki i synowie brata matki, są nazywani kokwana (dziadek), Jakkolwiek brzmi to dla nas absurdalnie, by nazywać syna brata matki, który w rzeczywistości może być młodszy od nazywającego, terminem oznaczającym „dziadka”, to argumenty zawarte w moim referacie pozwalają widzieć w tym sens. (Osobą, która musi składać ofiarę w moim imieniu moim przodkom ze strony matki, jest po pierwsze ojciec mojej matki; jeśli on nie żyje, to brat matki, a po jego śmierci jego syn, który może być młodszy ode mnie. Istnieje podobieństwo funkcji tych trzech relacji: jest nim jeden ogólny wzór zachowania dla mnie wobec nich wszystkich, a to jest podobne do wzoru zachowania wobec dziadków). To nazewnictwu jest więc właściwe.

cją opłaty lobola nie jest destrukcja, lec?, modyfikacja tego związku, która polega na umieszczeniu dzieci jednoznacznie w rodzinie i grupie ojca, łącznie z wszystkimi kwestiami, które mają związek nic tylko ze społecznym, ale i religijnym życiem plemienia. Jeśli oplata lobola nie jest uiszczona, to dziecko nieuchronnie należy' do rodziny matki, ale jego pozycja jest nieprawidłowa. Lecz kobieta, za którą płaci się lobola, nie staje się członkiem rodziny męża; ich bogowie nie są jej bogami, a to jest test ostateczny. Mam nadzieję, że w stopniu wystarczającym udowodniłem, że właściwe zrozumienie zwyczajów, które odnoszą się do brata matki, jest koniecznym wstępem do jakiejkolwiek ostatecznej teorii lobola.