Syst Finansowy079

Należy jeszcze podkreślić, że o możliwościach kreowania pieniądza przez banki komercyjne decyduje tzw. mnożnik bazy monetarnej, która obejmuje pieniądz gotówkowy oraz depozyty bankowe na rachunkach w banku centralnym¹.

2.1.3. Zarządzanie aktywami i pasywami banku komercyjnego — optymalizacja wyniku finansowego i minimalizacja ryzyka

Bank komercyjny, w zależności od charakteru, realizuje różnego typu operacje i usługi (Jaworski, 2000; Krzyżkiewicz, 2003; Usługi..., 2000). Odzwierciedleniem czynności wykonywanych przez bank komercyjny jest jego bilans (tabela 2.1).

Podstawowym celem banku komercyjnego jest dążenie do osiągania optymalnego wyniku finansowego. Metodą, która zapewnia realizację tego celu, jest zarządzanie aktywami i pasywami. Dzięki tej metodzie dochodzi do takiego ukształtowania struktury ilościowej oraz jakościowej składników obu stron bilansu banku, która pozwala na ową optymalizację wyniku finansowego (Bere-za, 1995). Na wynik ten składają się bowiem dochody banku, będące efektem odpowiednich wielkości aktywów banku, i koszty, odzwierciedlające kształtowanie się składników pasywów banku. Ponieważ funkcjonowanie banku obarczone jest ryzykiem, które wpływa na możliwości realizacji celu, przyjmuje się również, że zarządzanie aktywami i pasywami polega na monitorowaniu oraz kontrolowaniu różnych rodzajów ryzyka, z którymi bank ma do czynienia, a następnie na takim działaniu, które prowadzi do ukształtowania wielkości oraz struktury aktywów i pasywów umożliwiających minimalizację ryzyka.

Do podstawowych rodzajów ryzyka bankowego zaliczamy:

•    ryzyko płynności,

•    ryzyko kredytowe,

•    ryzyko stopy procentowej,

•    ryzyko kursowe.

Zanim przejdziemy do charakterystyki wymienionych rodzajów ryzyka, chcemy podkreślić, że praktycznie nie można go z działalności banku wyeliminować. Chodzi bardziej o jego zidentyfikowanie, ciągłe monitorowanie czynników na niego wpływających, sterowanie, czyli podejmowanie działań na rzecz jego ograniczania, oraz kontrolowanie działań, które pozwalają na opanowanie zjawiska i wykorzystanie jego znajomości do optymalizowania wyników finansowych. Czynności te składają się na proces zarządzania ryzykiem (Zawadzka, 1999).

Waga ryzyka płynności finansowej wynika z istoty tej płynności, którą definiuje się jako wypłacalność banku, czyli zdolność banku do wywiązywania się z bieżących zobowiązań. Używa się również określenia płynność płatnicza, co jest równoznaczne z posiadaniem takiej ilości środków pieniężnych, która w każdym momencie pozwala na realizację bieżących wypłat związanych z wykonywaniem czynności bankowych (Jakubaszek, 1993; Iwanicz-Drozdowska, 1999).

79

1

Patrz aneks do tego rozdziału.