tn DSC02889

-______Mitagilmi Dąbrowski_ ^

jednakże w toku narracji okazuje się, że jest to swego rodzaju kamuflai gdyż jego wiedza na temat spraw kultury, historii, tradycji, cywilizao ¹ przeszłych i aktualnych jest w istocie olbrzymia, choć podawana w s|^ sób lekko zironizowany i sprowadzony do wymiaru kultury popularne to znaczy ułamkowej, niepewnej, przekręconej, spłaszczonej itd. Moi na jednak w tym widzieć świadomy zabieg umniejszania własnej wiedz, i kompetencji w myśl nowoczesnego przeświadczenia, że tkwimy w gjgjj tycznym środowisku informacyjnym, którego opanowanie nie jest moi liwc i zawsze będzie nacechowane cząstkowością, fragmentaryzacją zawodną i nietrwałą pamięcią itp. Wiedza bohatera z jednej strony m, charakter encyklopedyczny (w sensie Ortegi y Gasseta; bohater mót wprost, że czerpie swoją wiedzę z encyklopedii), pojawiają się ogromu spisy wiadomości historycznych, głębokich i cennych, z drugiej zaś stro ny nader wiele informacji, które znaleźć można w kolorowych pismać z poczekalni dentystycznych. To wymieszanie ma charakter świadom, jest znakiem i odzwierciedleniem kultury popularnej, w której tkwimy (s co Różewicz był szczególnie wyczulony!) i podszyte jest lekko kpiący; stosunkiem wobec przedmiotu opowiadania. Krótko mówiąc: bohate Różewicza jest prostaczkiem, któremu taka postawa pozwala dyskretnie przemykać się przez życie, zachowując dla siebie możliwość krytykowani świata, gdyż sam nie czuje się za jego kształt odpowiedzialny. Prostaczek trefniś, komediant - to od dawna znajome figury, dzięki którym może powiedzieć o świccie znacznie więcej.

Tak skonstruowana postać bohatera jest odwrotnością Aschenbach ze Śmierci w Wenecji. Bohater Manna, pisarz uhonorowany właśnie na swo je pięćdziesiąte urodziny tytułem „von” za zasługi literackie, charakter zowany jest jako człowiek poważany, którego słowo traktowane jest z sza cunkiem należnym rozumowi, odpowiedzialności i głębi. Aschenbać jest autorytetem dla innych, traktuje siebie zgodnie z tymi wyobrażenie i dba o to, aby nie wypaść z roli, nie narazić się na dysonans; jak czyta® Aschenbach „bał się bardzo śmieszności” (168)¹ [furchtete sehr dieli cherlichkeit (392)²). Literatura, którą tworzy, charakteryzowana jest jak dostojna, kunsztowna, serio itp., także dlatego, że Aschenbach „usuw. ze swego języka każde pospolite słowo” (144) [[...] verbrannte [...]» seiner Sprachweise jedes gemeine Wort (362)]. Jego sztuka wierzy jeszc w swoje posłannictwo, w humanistyczną wielkość i prawdziwość. Pi#

1

   Cytuj; według: Toman Mann, Śmiał w Wnttji i inm cpmiakmu, ptzeł ■ Leopold Staff, WyoS nictwo Dolnośląskie, Wrocław 2003; właściwe strony wskazuj; bezpośrednio po cytacie.

2

   Tekst niemiecki cytuję według: Thomas Mann,.Ja«/ffc4e Erybhngn, Fischer Yetlag, Fsrifc am Mam 1963, s. 353-417, tu: 357. Dalej wskazanie strony następuje po cytacie, który umieści* w nawiasie kwadratowym.