tn DSC02891

Miiiyilam Dąbrowski

uliczkami Wenecji" (172) [schmutzigcn Gastchen Weneap (->yo)j,zp_;

‘ •mu. gilzie „odpadki leżały dokoła” (185) (Abfalle bgen umher %\ Rzym Różewicza - odwrotnie: to miasto bogactwa, blichtru, wszaus_; pokus, turystycznych atrakcji, znakomitych budowli i dzieł sztuki, acd^ cji papieskich, sprytu i cywilizacyjnego oszustwa. Bezbarwny i przędę;, bohater Różewicza krąży po tym wielkim muzeum po kilkanaście & dżin dziennie, pieką go nogi w kiepskich butach, poci się w niewyj-y^. odzieży, czuje się zmęczony upałem, hałaśliwym i nieprzyjaznym sjonatem, koniecznością oszczędzania itd. Nierówna jest relacja bob-*

-    przestrzeń. Aschcnbach czuje się obywatelem Wenecji, jej niejako tfc mentem i ozdobą, z racji swojej pozycji w świede należy do tego mięso „(...) wielu na ulicach go znało i patrzyło nań z szacunkiem dla jego % wątpliwie trafnych i wdziękiem uwieńczonych słów” - czytamy w tekśo (159) |(...] viclc ihn auf der Strassen kannten und ehrerbiedg betrade ten, um scincs sichcr treffenden und mit Anmut gekrónten Worteswde (380)). Bohater Jmierri w starych dekoracjach jest kimś z zewnątrz, anomem, który ogląda miasto, chce je gorliwie poznać, zbliżyć się do ni go, ale wciąż pozostaje obcy, zewnętrzny. To określa charakter namę Aschcnbacha zajmuje przede wszystkim jego psychologiczna rebc do otoczenia ludzkiego, a dokładniej - do Tadzia, przy czym podstaw* opozycją jest tu apolińskość-dionizyjskość, bohater Różewicza w zwś ku z oglądanymi obiektami architektonicznymi czy muzealnymi wyns z siebie obszerne - ale encyklopedyczne właśnie, nieosobiste, przeczyta

-    wypowiedzi dotyczące rozmaitych kręgów doświadczenia egzystencji! nego i kulturowego. Zetknięcie z Rzymem jest zetknięciem z inną te mą cywilizacji (bardziej być może w niektórych aspektach zaawansost ną), która jest katalizatorem tych refleksji. Aschenbach (i jemu podoić ustanawia kulturę, nadaje jej ton, bohater Różewicza ów ton intetpretij i komentuje, jego głos jest zarazem — paradoksalnie! - i słabszy, i silnie szy: Aschcnbach w godzinach plażowania cyzeluje owe „półtorej suk wytwornej prozy” (167) [jene anderthalb Seiten erlesener Prosa fot® (391)), która będzie potem cytowana, prostaczek Różewicza odnosi s do pewnych artefaktów kultury, aby je hermeneutycznie skomentować

3. Paralele a rebours

Obaj bohaterowie uwikłani są w śmiertelny związek Erosa i Tanatos Stewardessa w samolocie, którym leci bohater Różewicza, od samego pf czątku sygnalizuje to zawęźlenie: jest równie młodzieńcza, piękna, „ani ska” i nieosiągalna dla niego, jak Tadzio dla Aschenbacha. Eros w opotf daniu Różewicza jest zasadniczo heteroseksualny, w opowiadaniu Ma®

„b ca¹ o** -fc o k

wHai^ssrB«8łr»-8-B-a6 51    %

lc

Cl

&

p

p

rt

sl

i

u

d

c

ti

J.