Zarys teorii literatury8

Zarys teorii literatury8



t< »rskim, w którym tak poetycko zarysowaną wizję mijania czasu potraktowano jak zwykłą, potoczną informację.

Dominująca w danej wypowiedzi funkcja językowa wpływa odpo-vi iednio na odbiorcę, wyznacza jego rolę, sygnalizuje mu, czego oczekuje od niego nadawca wypowiedzi. Tak więc dominująca w utworze literackim funkcja estetyczna skierowuje uwagę czytelnika na sam przekaz, każe zwracać uwagę na to, co jest w nim najistotniejsze, czyli właściwie go odbierać. Sięgnijmy po przykład:

Niebo się gniewa.

Obłoki nadbiegają w tłumie I

Szczęśliwe drzewa I

Hędą się mogły wyszumieć!

(M. 1’awlikowska-Jasnorzewska Huragan)

Ten miniaturowy liryk niewątpliwie orzeka coś o świecie. Zarysowuje on pejzaż przed burzą, a więc prowadzi do jego poznania (funkcja poznawcza języka). Podobnie przedstawia się tutaj także funkcja ekspre-sywna. Podmiot wypowiadający wiersz jest w jakiś sposób zaangażowany uczuciowo w to, co przedstawia, wyraża pewien stosunek do prezentowanego krajobrazu. Dominantę wiersza stanowi jednak funkcja estetyczna. Jeśli sięgamy po książkę Pawlikowskiej i czytamy wyżej przytoczony czterowiersz, nie robimy tego, aby dowiedzieć się czegokolwiek na temat przedburzowego krajobrazu czy doznać emocji, jakie przekazuje autorka. Pejzaż przedburzowy i jego wartość emocjonalną odbieramy jako elementy pewnego układu estetycznego, realizującego się w języku, którego same kształty i ujęcia nie są obojętne; jego zadaniem nie jest tylko wskazywanie na rzeczy czy stany. Takie elementy, jak budowa wcrsyfikacyjna (rytm, rymy, układ stroficzny), dobór słownictwa, frazeologia itp., skierowują uwagę czytelnika na sam język, którego zadaniem staje się oddziaływanie estetyczne.

3. STOSU NI -K WYPOWIl'D/.l LITER ACKIBJ DO SYSTEMU JĘZYKOWEGO

tk


Wypowiedź literacka możliwa jest tylko dzięki istnieniu systemu językowego, czyli pewnego zasobu wyrazów i sposobów ich organizowania tak, by się złożyły na tekst. Systemy językowe, z których korzystają poszczególne literatury, to określone języki narodowe (w rzadkich \vv|| padkach sztuczne, jak esperanto, bądź w danym okresie


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
90,91 (5) torskim, w którym tak poetycko zarysowaną wizję mijania czasu potraktowano jak zwykłą, pot
Zarys teorii literatury6 towancj niżej strofie funkcja meta poetycka przejawia się w rozważaniach n
Zarys teorii literatury7 Niekiedy dążenie do oddziaływania na odbiorcę jest tak silne, ż.c 96 (orga
Zarys teorii literatury9 nych wypadków umożliwił nowatorską analizę sytuacji człowieka i jego przeż
Zarys teorii literatury5 kontakt w sytuacji, w jakiej znajdują się obydwaj w danym momencie; kontak
Zarys teorii literatury8 jej fezy początkowe i końcowe. Ten typ kompozycji, w którym przestrzegane
img737 5. M. Głowiński, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Zarys teorii literatury. Wyd. Drugie zmi
I. MtańjbnjUdsfcoiktłmiln^    na podstawie:Zarys teorii literatury, red.
Zarys teorii literatury1 GŁOWIŃSKA ALEKSANDRA OKOlHliŃ-Sł    „ JANUSZ SŁAWnasid^ KK
Zarys teorii literatury2 Rozdział IIGŁÓVFNE fcU MŁ-Sn STRUKTURY DZIELĄ LITERACKIEGO 1. POJĘCIE STRU
Zarys teorii literatury3 śla sobą wszystkie pozostałe. Ta aktywność składników w obrębie nadrzędnej
Zarys teorii literatury5 T    -------- rzywo), jak też wypracowanym przez niegb kszt
Zarys teorii literatury6 _c «woim najbardziej wykrystalizowanym składnikiem: światem przedstawionym
Zarys teorii literatury7 v czasie (np. zdarzenia), oraz motywy statyczne (np. rzeczy, wyglądy), pop
Zarys teorii literatury8 zasób budulca nazywać będziemy materiałem tematycznym dzieła. 0  &nbs
Zarys teorii literatury9 wistych uczuć czy myśli, lecz raczej ich konstrukcją, zorganizowaniem wedł
Zarys teorii literatury1 współmierności sądu człowieka o sobie samym i sądów o nim innych ludzi. Na

więcej podobnych podstron