Łacina strp 71

Coniunctivus plusquampcrfccti activi tworzy się jednakowo dla wszystkich czterech koniugacji od tematu perfecti przez dodanie do tematu indicat. perfecti activi przyrostków: -issem, -isses, -isset, -issemus, -issetis, -issent. Wzór odmiany:

Koniugacja

I    - narrav-issem, narrav-isses, narrav-isset,

narrav-issemus, narrav-issetis, narrav-issent

II    - monu-issem, monu-isses, monu-isset itd.

III    - leg-issem, leg-isses, leg-isset itd.

IV    - audiv-issem, audiv-isses, audiv-isset itd.

Coniunctivus plusquamperfecti passivi tworzy się dla wszystkich koniugaq'i jednakowo przez dodanie do participium perfecti passivi coniunctiwu imperfecti słowa posiłkowego esse. Wzór odmiany:

Koniugacja

Coniunctivus w języku łacińskim pojawia się w wielu zdaniach podrzędnych, sygnalizując zależność składniową. W polskim używamy trybu oznajmującego.

Ut, uti (aby), ne (aby nie), neve, neu (i, aby nie) - rozpoczynają zdania

I

1)    narratus, -a, -um essem

2)    ”    esses

3)    ”    esset

1)    narrati, -ae, -a essemus

2)    ”    essetis

3)    ”    essent

celowe i dopełnieniowe. Występuje nadrzędnym występuje praesens, lub występuje czas przeszły, np.:

Decrerit senatus, ut consul yideret, ne quid res publica detrimenli caperet.

Legibus idcirco omnes seryimus, ut liberi esse possimus.

U

monitus, -a, -um essem esses esset

monlti, -ae, -a essemus essetis essent

nich eon. praesentis, jeżeli w zdaniu i. imperfecti, jeżeli w zdaniu nadrzędnym

Senat uchwalił, by konsul baczył, ażeby rzeczpospolita nic poniosła jakiejś szkody.

Dlatego wszyscy służymy prawom, abyśmy mogli być wolni.

Ut, ut non (że, że nie) - rozpoczynają zdania skutkowe, w których orzeczenie występuje w eon. praesentis, jeżeli skutek trwa w teraźniejszości, a w eon. perfecti lub imperfecti, jeżeli skutek odnosi się do przeszłości, np.:

Sicilam Verres ita vexavit, ut ea re-    Wcrrcs tak złupił Sycylię, żc w ża-

stitui in antiąuum statum nullo    den sposób nie można jej przy-

modo possit.    wrócić do dawnego stanu.

Cum (gdy, skoro) - rozpoczyna zdanie czasowe, którego zdanie nadrzędne ma orzeczenie w czasie przeszłym. W zdaniu podrzędnym zatem występuje eon. imperfecti lub plusąuamperfecti, np.:

Cum id Caesari nuntiatum esset, ab Gdy o tym doniesiono Cezarowi, urbe profectus est.    wyruszył z miasta.

Ćwiczenia

1.    Określ formy: recipies, receperunt, recipe, reciperem, recepissemus, recipiat, i-ecepero, receptus est, recepti essent, reciperis, reciperet.

2.    Zamień następujące zdania podrzędne na konstrukcję ablativus absolutus: Cum ora ab hostibus occupata esset, Romani dubitabant e navibus desilire. Quamquam milites Romani hostes timent, unus ex iis e nave desilit.

3.    Domyśl się znaczenia czasowników: conducere, deducere, inducere, producere, abstrahere, contrahere, detrahere, retrahere.

4.    Przetłumacz sentencje: Cum recte vivis, ne cures verba malorum. Vitac sal amicitia. Edunus, ut vivamus, non vivlmus, ut edamus. Honores mutant mores (sed raro in meliores).

LECTIO DUODEVICESIMA De Romanorum pugnis in Britannia commissis I

Caesar Claudius, spe divitiarum atque gloriae permotus, Britanniam centum iam annos a Romanis neglectam in potestatem suam bello redigćre constituit. Itaąue ąuattuor legiones in insulam misit. Ipse quoquc brcvi tempóre marę transisse dicltur. Caesar Camulodunum, oppidum totius Britan-niae maximum oppugnare tradltur. Deinde sexto decimo post adventum dic omnibus copiis A. Plautio commissis Romam rediit.

Plautius omnes inferiores insulae partes facillime pacavit. Per dcccm annos Romani usque ad Trisantonam Sabrinamque fluvios imperium suum constituerunt. Haec Britanniae pars provincia Romana facta est. Multi