0000014(1) 2

228 KlNEZYTEi

Ryc 163.

4. Test tzw. łopatki skrzydłowatej - ujawnia osłabienie siły mięśnia zębatego przedniego. Pozycja wyjściowa: badany w pozycji siedzącej lub stojącej, z kończynami górnymi swobodnie zwieszonymi, tyłem lub bokiem do badającego. Sposób wykonania: wznos kończyn górnych w przód (zgięcie do 90°) (ryc. 164). Efekt: odstawanie przyśrodkowego brzegu łopatki od klatki piersiowej po stronic ubytku funkcji m. zębatego przedniego (obraz przypominający skrzydło). Powyższy objaw występuje w przebiegu uszkodzenia (ucisku) nerwu piersiowego długiego, który unerwia m. zębaty przedni.

Ryc. 164 Widoczne odstawanie przyśrodkowego brzegu łopatki prawej

Uwaga: Badanie zaburzeń czynnościowych w obrębie obręczy kończyn gó^f' nych i kończyn górnych zostało omówione na końcu tego rozdziału (3.2.) - ^na str. 386.

3.2.2. Część wolna kończyny górnej (pars membri superioris liberi) - krótka charakterystyka czynnościowa

Budowa anatomiczna części wolnej kończyny górnej, ukształtowana _w wyniku ewolucji, jest konsekwencją potrzeb funkcjonalnych. Zwiększoną ruchomość zawdzięcza kończyna górna specyficznej konstrukcji obręczy barkowej (o czym już pisano) i wszystkich połączeń stawowych leżących niżej w kierunku obwodowym. Ustawienie łopatki w płaszczyźnie prawie czołowej powoduje, że panewka stawu ramiennego jest skierowana w zasadzie w bok. Guzek większy kości ramiennej usytuowany jest całkiem bocznie naprzeciw panewki. Takie ustawienie panewki zwiększa znacznie możliwości wykonywania ruchów ramieniem poza płaszczyznę czołową główną ciała, co jest charakterystyczne wyłącznie dla człowieka. Płytki staw ramienny (articulatio humeri), luźna torebka stawowa oraz ubogi aparat więzadłowy zezwalają na znacznie większy zakres ruchu niż w stawie biodrowym, który jest analogią stawu ramiennego w kończynie dolnej. Niezależnie od tego omawiany staw posiada także największe możliwości ruchowe z całego zespołu barkowo-ramiennego. Zawdzięcza to małej zwartości. Według Sahy* w obrębie stawu ramiennego dość często u ludzi zdrowych występuje tzw. luz stawowy, który określa się stosunkiem przesunięcia głowy kości ramiennej wzdłuż panewki łopatki w płaszczyźnie czołowej. Występuje on wg wyżej podanego źródła u około 10% ludzi, przy czym największy jest w grupie wiekowej 20-30 lat. Istnienie luzu stawowego potwierdzają badania clcktromiograficzne wykonane w spoczynku i podczas obciążenia. Luz stawowy jest czynnikiem zwiększającym niewątpliwie możliwości ruchowe kończyny górnej. Powoduje on, iż większość ruchów utylitarnych o małym (do 40°) zakresie odbywa się w dolnej części panewki sta-wowej, która jest „podzielona” podchrząstkową wyniosłością kostną (chodzi ⁰ chrząstkę stawową) usytuowaną w płaszczyźnie poprzecznej. Ta wyniosłość jest niewidoczna np. w preparatach anatomicznych uzyskiwanych podczas sek-^cJi zwłok. Wyczuwa się ją dopiero podczas ucisku mechanicznego prowadzone⁰ z góry w dół. Można przypuszczać, iż ta wyniosłość jest pozostałością po funkcji podporowej, którą kończyna góma dawniej spełniała. W czasie podpo-^ru* ^cz>nnościowo, duża panewka nie była potrzebna ze względu na znacznie Mniejszy zakres ruchów związanych z czworonożnym sposobem poruszania się Przodka człowieka. Przestawienie funkcji na potrzeby chwytne ręki powiększy-⁰ drogą ewolucji panewkę, jednak ślad po pierwotnej budowie pozostał.

Dowodem potwierdzającym czynnościowo obecność wyniosłości kostnej ^ Panewce jest tzw. objaw Kodmana. Polega on na tym, że po zgięciu stawu ramiennego do kąta 90° głowa kości ramiennej podnosi się ku górze przemieszczając się do górnej części panewki, a luz stawowy zostaje dzięki pracy

Saha A. K.: (1961) Thcory of shoulder mechanism dcscrptive and apphcd Springficld. Illinois, Charles E.

Thomas.