0000024

32 Badanie kliniczne w neurologii

Wreszcie zaleca się wykonanie badania przez odbytnicę, zwłaszcza u osób cierpiących na zaburzenia w obrębie kończyn dolnych. W toku tego badania należy zwrócić uwagę na napięcie oraz silę mięśnia zwieracza odbytu. Obecność jakichkolwiek tworów wewnątrz- lub zewnątrzodbytniczych nasuwających myśl o sprawie nowotworowej zasługuje na specjalne zainteresowanie. Wklęsła powierzchnia przednia kości krzyżowej wymaga dokładnego omacania w poszukiwaniu guza, np. stnmiaka.

BIEG POSTĘPOWANIA

W toku badania neurologicznego, zaleca się przestrzeganie ustalonej metody postępowania, zapewnia to bowiem dokładność i sprowadza wysiłek lekarza do minimum, czyniąc jego pracę sprawą nawyku. Każdy lekarz wypracowuje swój własny system badania, który' modyfikuje odpowiednio do potrzeb. Aby ułatwić nowicjuszom stworzenie sobie takiego schematu, przedstawimy niżej proponowany porządek badania. Nie jest to wzorzec do sztywnego naśladowania, lecz raczej przykład jednego z możliwych rozwiązań.

Bieg postępowania w badaniu neurologicznym. Należy poświęcić kilka minut na zapoznanie się z chorym. Pytania dotyczące miejsca zamieszkania oraz pracy zawodowej powinny pomóc w przełamaniu lodów. Dalej, trzeba odczytać pismo lekarza kierującego, jak również zebrane dotąd wywiady, oraz sprawdzić owe dane przez omówienie z chorym momentów istotniejszych. Prowadzi to w naturalny sposób do zbierania wywiadów neurologicznych.

Po zakończeniu wywiadów przychodzi kolej na właściwe badanie przedmiotowe, do którego oczywiście pacjent musi się rozebrać. Jednakże, zanim zacznie się rozbierać, gdy jeszcze ma na sobie obuwie i nie jest krępowany prześcieradłem czy innym okryciem dostarczonym mu po rozebraniu, dobrze jest zaobserwować jego chód i postawę. W wielu przypadkach obserwacje te powtarza się, gdy badany rozbierze się. Dalej, pożyteczne jest często obserwowanie chorego w czasie rozbierania się i ubierania, które pozwala wykryć ewentualne trudności w wykonywaniu ruchów subtelniejszych, np. przy odpinaniu i zapinaniu guzików.

Bądź przed, bądź już po zwróceniu uwagi na chód, w każdym jednak razie we wczesnej fazie badania, należy zająć się okolicą ciała chorego będącą głównymi przedmiotem jego skarg. Jeśli np. troska jego skupia się na bólu lub dysfunkcji ruchowej jednej z kończyn górnych, należy ją poddać dokładnym oględzinom, omacać, poruszać oraz badać na wszelkie sposoby, zadając równocześnie pytania świadczące o zainteresowaniu lekarza tą sprawą.

Następnie doświadczony lekarz kontynuuje badanie neurologiczne, przechodząc w sposób systematyczny poszczególne jego elementy. Oczywiście, schemat badania bywa u różnych lekarzy różny i może ulegać odpowiednim modyfikacjom w poszczególnych przypadkach. Do zwykłej praktyki należy badanie nerwów czaszkowych z wyjątkiem czucia, a następnie badanie mięśni, czynności ruchowych oraz odruchów w zakresie kończyn górnych. Badanie przybiera więc wzorzec topograficzny.

Na przykład podczas badania kończyn górnych zwraca się uwagę na zakres ruchu w stawach i omacuje się tętnice oraz nerwy. Przy badaniu nerwów czaszkowych poddaje się oględzinom, omacywaniu, opukiwaniu i osłuchiwaniu owłosioną część głowy. Po skontrolowaniu kończyn górnych, w podobny sposób rozpatruje się kończyny dolne. Teraz dopiero można przystąpić do rozlicznych badań czucia.

Aż do tego etapu chorzy są badani przeważnie w pozycji siedzącej i stojącej. Teraz można polecić choremu, by się położył, a to dla umożliwienia zbadania czucia w obrębie tych części ciała, które nie są dostępne w pozycji siedzącej. Gdy chory leży na brzuchu czy na wznak, można uzupełnić badanie siły mięśniowej; bada się odruchy brzuszne, wykonuje się próby podbródek-klatka piersiowa, pięta-kolano i paluch-palec. Dokonuje się również innych spostrzeżeń i prób, dla których pozycja leżąca jest najodpowiedniejsza, np. badanie objawu Beevora. Często należy ponownie skontrolować stan chorego w pozycji siedzącej lub stojącej, zanim uzna się badanie za zakończone.

BADANIE OWŁOSIONEJ CZĘŚCI GŁOWY ORAZ CZASZKI

Samo oglądanie sklepienia czaszki człowieka łysego może ujawnić wiele, podczas gdy bujne włosy kobiety maskują niekiedy istnienie znacznych zmian. Staranne omacywanie owłosionej skóry głowy oraz czaszki może stwierdzić już to banalny guz łagodny, już to ograniczone zgrubienie czaszki oraz wiązkę nieprawidłowych naczyń krwionośnych, przemawiające za istnieniem oponiaka w głębi danej okolicy. Należy zwrócić uwagę na wszelkie wyraźniejsze nieprawidłowości zarysu i symetrii czaszki. Wgłębienia czaszki mogą być następstwem złamania. Pochylenie głowy w jedną stronę bywa wyrazem spazmu mięśniowego towarzyszącego guzowi tylnej jamy czaszkowej lub wypadnięciu tarczy międzykręgowej w obrębie szyjnej części kręgosłupa. U osobnika, który przebył kraniotomię, należy zbadać bliznę dla ustalenia, czy jest dobrze zagojona, czy nie wykazuje wadliwego zrostu z powodu zakażenia lub obecności ciała obcego. W razie wzmożonego ciśnienia wewnątrzczaszkowcgo piat kostny zostaje uniesiony, a napięta owłosiona skóra głowy nad otworami trepanacyjnymi może nie wykazywać prawidłowego tętnienia.

Opukiwaniem czaszki stwierdza się niekiedy tkliwość pewnych okolic. Może ona być wynikiem przewlekłego napinania mięśni u osoby niespokojnej, może jednak zależeć od schorzenia JjQŚLi.^Y^i^q^g|ęi^(ęgK%uzem czy ropniem. U niemowląt i małych dzieci    wewnątrzczasz-

N*.

3