00396

zmierzchu wiary w jednokierunkowy postęp nie jest bezdyskusyjne, decydować może wyłącznie treść społecznego ideału oraz jego funkcja w konkretnej sytuacji historycznej. Jest natomiast ciekawym problemem socjologicznym wyjaśnienie, co mianowicie sprawia, że te same ideały rzutowane są czasami w przeszłość, czasami zaś w przyszłość. Wielką rolę odgrywają tu z pewnością wspomniane już przemiany świadomości historycznej i filozofii historii, ale one same także wymagają wyjaśnienia. W ogóle, problem operowania czasem przez myśl społeczną wart jest głębokiego namysłu.

Utopia ładu wiecznego

Podróż na Utopie nie musi być podróżą w czasie lub przestrzeni. To prawda, że takie właśnie podróże przyciągały najczęściej uwagę utopistów. W historii utopiijako gatunku literackiego zajmują niewątpli-wie miejsce pierwszoplanowe. Poprzestanie na nich oznaczałoby jednak utratę z pola widzenia nader ważnego zjawiska, które w literaturze określane jest zwykle jak^utopia metafizyczna, filozoficzna, racjonalistyczna itp^Czasami odkrywamy ją po próF ^tU'pod"pówierzcfinią fabuły romansu utopijnego lub innych form utopii miejsca i utopii czasu, ale całkiem często występuje też samodzielnie i z tego powodu wymaga odrębnego potraktowania, chociaż takie wyodrębnienie jest bez wątpienia sporne z tego powodu, że pociąga za sobą potraktowanie jako utopii wielkich systemów religijnych i moralnych. W każdym razie o tyle, o ile założone jest w nich radykalne przeciwstawienie się złemu światu, na którym żyjemy.

Mam tu na myśli te wszystkie koncepcje, które wykład a^HT bez uciekania się do „mówiących obraz. ^zow*. ale.z tą samą intencją przeciwstawienia się sto-sunkom_ panującym _jj>porządzania w opozycjL.do_ nich pewnego.repertuaruTgodnycŁLPożadarLwartości