0127

System partyjny - problemy teoretyczne

politologowi test relewancji oparty na potencjale koalicyjnym potrzebny był w zasadzie jako sposób „liczenia” partii małych.

Nie widzimy jednak przeszkód dla łącznego zastosowania obu testów jako sposobu określenia poziomu relewancji partii politycznych. Niektóre z nich mogą stosować szantaż polityczny lub grozić jego użyciem jako metodę służącą poprawieniu własnej pozycji przetargowej w ramach systemu partyjnego. Z reguły z takimi sytuacjami mamy do czynienia, oczywiście w rywałizacyjnych systemach partyjnych, w procesie formowania koalicji gabinetowych bądź szerokich, wspierających sojuszy parlamentarnych. Jeżeli przyjmiemy, że stosowanie szantażu politycznego - jako sposobu dążenia do zmodyfikowania czy zmiany strategii politycznych innych partii politycznych - staje się instrumentem w rękach partii nie tylko antysystemowych, to często potencjał szantażu politycznego stanie się funkcją potencjału koalicyjnego ugrupowania. Potencjałem tego rodzaju mogą dysponować również partie antysys-temowe, antykonsensualne czy protestu, jednak w tym przypadku ewentualne jego zastosowanie nie wywołuje w zasadzie skutków w sferze potencjału koalicyjnego. Co więcej, potencjał szantażu politycznego wspomnianych ostatnio ugrupowań z reguły wywołuje skutek w postaci przyjęcia przez partie ustabilizowane strategii wykluczenia jako jednej z zasad organizacyjnych systemu partyjnego (zob. np. we Włoszech do 1994 r., w Norwegii i Danii, czy nawet w Polsce w latach 1991-1993). Mamy więc w tym przypadku do czynienia raczej z efektem w postaci modyfikacji strategii en bloc partii „niechętnych" wobec ugrupowań antykonsensualnych czy postrzeganych jako takie.

4. Partie duże oraz partie małe

Obie kategorie partii politycznych można zdefiniować, posługując się zmiennymi rozmiaru poparcia wyborczego oraz stanu posiadania w parlamencie. Można nawet przyjąć, aczkolwiek w sposób arbitralny, pewną granicę, np. poziomu poparcia wyborczego, której przekroczenie pozwala zaliczyć partię do kategorii dużych (np. 15% głosów). Wydaje się jednak, iż znacznie bezpieczniej jest konceptualizować zmienną wielkości partii w kontekście konkretnego systemu, co dotyczy zwłaszcza kategorii ugrupowań małych.

Partie duże w ramach konkretnego systemu partyjnego z reguły dysponują znacznym poziomem relewancji, co znajduje wyraz przede wszystkim w procesie formowania koalicji gabinetowych czy też szerzej - procesie tworzenia rządu. Jej poziom

123