0134

Systemy polityczne współczesnego świata

pochodzą z centrum systemu. W systemach wielopartyjnych, w których dystans pro-gramowo-ideologiczny między partiami pozostaje umiarkowany, może wystąpić kilka partii dopełniających, które zachowują ten status bez względu na konfigurację tworzonych koalicji politycznych.

6. Partie ulokowane w centrum systemu partyjnego

Jest to bardzo szeroko pojmowana kategoria partii politycznych, która obejmuje przynajmniej dwa odrębne typy ugrupowań. Pierwszy typ to partie ulokowane w centrum systemu partyjnego lub w jego pobliżu. Centralna pozycja jako wycinek przestrzeni rywalizacji zostaje wyznaczona jako miejsce na kontinuum programowo-ide-ologicznym, charakterystycznym dla systemu partyjnego jako takiego. Partia centrowa znajduje się więc w „metrycznym” centrum kontinuum programowo-ideologiczne-go lub w jego pobliżu, co oznacza, że relatywnie podobny dystans dzieli ją od obu skrajnych opcji politycznych. W ten sposób wyznaczony odcinek zwany centrum, przy wykorzystaniu katalogu kwestii problemowych charakterystycznych dla poszczególnych opcji politycznych (punktem wyjścia może być zdefiniowanie lewicy oraz prawicy), ma uniwersalny charakter. Oznacza to, że próbujemy wyznaczyć centrum systemu partyjnego na podstawie wcześniej przygotowanej skali, w ramach której zostają umieszczone poszczególne partie polityczne. Należy zaznaczyć, że konstrukcja centrum staje się możliwa jako efekt porównania szeregu systemów partyjnych (np. konkretnego regionu politycznego) i stworzenia na tej podstawie uniwersalnej matrycy rywalizacji przestrzennej partii politycznych jako kategorii zbiorczej. Centrum budowane jest na podstawie katalogu kwestii problemowych, charakterystycznych dla tej opcji politycznej i znajdujących się tam partii. Np. F. Castles i P Mair zaproponowali w artykule Left-Right Political Scales: Some Expert Judgements z 1984 r. 10-punktową skalę lewica - prawica, w ramach której umieścili poszczególne partie polityczne, rywalizujące w 16 badanych krajach Europy Zachodniej. Podstawą wyznaczenia partiom politycznym miejsca w przestrzeni rywalizacji były opinie ekspertów. Za partie centrowe zostały uznane te ugrupowania, które znalazły się na skali pomiędzy punktem 3,75 oraz 6,25. Na tej podstawie do kategorii partii centrowych zostały zaliczone m.in. niektóre partie socjaldemokratyczne, blisko połowa partii chadeckich oraz prawie wszystkie partie liberalne. Ruch partii politycznych ku centrum systemu partyjnego może świadczyć m.in. o ich programowym upodabnianiu się, a więc o powstawaniu coraz wyraźniej zaznaczanego konsensu problemowego.

130