0000073

ruchy odruchowe i przystosowawcze oczu na wszelkiego rodzaju bodźce wzrokowe, słuchowe i błędnikowe. Owa fizjologiczna jedność trzech nerwów ruchowych oczu staje się zrozumiała, jeśli poznamy zarówno czynność poszczególnych mięśni ocznych unerwianych przez te nerwy, jak i czynność ośrodków skojarzonego ich działania. A więc: 1} dźwigacz powieki górnej unosi powiekę górną; 2) mięśnie: prosty wewnętrzny i prosty zewnętrzny poruszają gałkę oczną wokół osi pionowej, tj. odpowiednio na wewnątrz i na zewnątrz; i) mięśnie: prosty górny i prosty dolny poruszają gałkę oczną wokół osi poprzecznej, tj. ku górze i ku dołowi; 1 ! mięśnie, skośne górny i dolny poruszają gałkę oczną wokół osi strzałkowej, a mianowicie m. skośny górny zwraca górną powierzchnię gaiki ku ścianie nosowej oczodołu, zaś m. skośny dolny — dolną powierzchnię, przy czym pierwszy z nich (górny) współdziała w ruchu gaiki do dołu, drugi — (dolny) — w mchu gaiki do góry; zarazem oba mięśnie skośne mają działanie odwodzicicli, w przeciwieństwie do mięśni prostych — górnego i dolnego o charakterze przywodzicieli.

Ośrodki

skojarzonego

spojrzenia

Jak z tc.go widać, zachodzi tu współdziałanie ze sobą zarówno mięśni jednego oka, jak i mięśni obu oczu, przy czym dotyczy to również mięśni unerwianych przez, różne nerwy. Muszą zatem istnieć ośrodki kierujące tymi skojarzonymi ruchami oczu. Istotnie posiadamy, jak wiadomo, dwa specjalne ośrodki, zwane ośrodkami patrzenia lub ośrodkami skojarzonego spojrzenia w bok.

Ośrodek mostowy ruchów gałek ocznych leży w bliskim sąsiedztwie jądra n. odwodzącego, a mianowicie nieco ku górze od niego. Pobudzenia wychodzące z tego ośrodka biegną do mięśni współdziałających w ruchach bocznych gałek ocznych, a więc do m. prostego wewnętrznego drugiego oka (n. III). Umożliwia to pęczek podłużny przyśrodkowy. Pobudzenia płynące z prawego ośrodka mostowego wywołują rucłi skojarzony gałek ocznych w prawo, pobudzenia płynące z lewego ośrodka mostowego wywołują podoimy ruch gałek ocznych w lewo. Ośrodek mostowy skojarzonego spojrzenia w bok jest kontrolowany przez ośrodek korowy przeciwstronnej półkuli mózgu za pomocą drogi nadjądrowej, biegnącej przez wieniec promienisty i torebkę wewnętrzną.

Korowy ośrodek ruchów gałek ocznych leży w płacie czołowym, a mianowicie w polu 8 według Brodmanna (area frontalis intermedia). Pole 8 stanowi wąskie pasmo, pokrywające tylne odcinki zakrętów czołowych górnego i środkowego (F, i F₂). Ponieważ połączenia ośrodka mostowego z korą są skrzyżowane, toteż pola korowe zarządzają ruchami gałek w stronę przeciwną. Stąd pobudzenia płynące z lewego pola korowego wywołują ruch skojarzony gałek ocznych w stronę prawą i, odwrotnie, pobudzenia płynące z prawego pola korowego wywołują podobny ruch gałek w stronę lewą.

Do korowych ośrodków spojrzenia, a więc skojarzonych ruchów gałek ocznych, zalicza się nadto ośrodki w zakręcie nadbrzeżnym oraz w sąsiadujących częściach zakrętu skroniowego pierwszego. Ruchy śledzenia pobudzane są z pola potylicznego 19 na skutek bod/.ców płynących do tego pola /. pola 1 7. Wymienione ośrodki spojrzenia pobudzane zostają przez rozmaite bodz.ee zmysłowe, jak dotykowe, wzrokowe, słuchowe oraz do-

64