0246

Systemy polityczne współczesnego świata

legitymizacji ukrytej (odbywanie regularnie i nieprzerwanie debat nad zasadniczymi kwestiami politycznymi), podfunkcję jawnej legitymizacji politycznej (wyrażanie formalnej aprobaty dla działań innych podmiotów, w tym zwłaszcza rządu) oraz podfunkcję „zaworu bezpieczeństwa”, której istotą jest stwarzanie ujścia dla napięć politycznych pojawiających się między poszczególnymi podmiotami polityki i stanowiących zagrożenie dla systemu. Efektem tej ostatniej może być wzrost satysfakcji politycznej rządzących i ich przyzwolenia na politykę rządu. Zdaniem autora, szczególne znaczenie ma, nieuświadamiana często przez deputowanych, ukryta legitymizacja prowadząca do przejęcia współodpowiedzialności za działania polityczne innych uczestników procesu politycznego, takich jak prezydent, rząd czy - w przypadku Brazylii - armia.

Funkcja rekrutacyjno-socjalizacyjna obejmuje z kolei rekrutację polityczną (wyłanianie liderów politycznych), socjalizację, rozumianą jako upowszechnienie wzorców zachowań politycznych charakterystycznych dla systemów demokratycznych, oraz trening polityczny (nabywanie umiejętności działania politycznego - pokonywania rywali i pozyskiwania sojuszników). Parlament jest tu traktowany jako swoista akademia nabywania kwalifikacji politycznych, przydatnych przy pełnieniu funkcji publicznych. Jak pisze R. Packenham, deputowani „uczą się norm obowiązujących elity, nabywają politycznych umiejętności, stają się znanymi osobistościami i pozyskują prestiż polityczny, niezbędny w zdobywaniu, utrzymywaniu i pełnieniu innych ról politycznych". Ocena ta wydaje się jednak mieć ograniczony walor. W rozwiniętych demokracjach funkcja deputowanego jest nie tyle (lub nie tylko) wstępem do kariery politycznej, ale przede wszystkim spożytkowaniem doświadczeń nabytych w działalności podejmowanej w ramach partii politycznych lub w strukturach władzy lokalnej.

Stosunkowo najpełniej rozbudowana została funkcja podejmowania decyzji politycznych. Obejmuje ona przede wszystkim legislację (stanowienie prawa), głównie w postaci ustaw. Trzeba jednak zwrócić uwagę na to, że w praktyce rozwiniętych, skonsolidowanych demokracji występują dwa biegunowe rozwiązania. Jedno z nich polega na wyposażeniu parlamentu w prawo nieograniczonej regulacji ustawowej (każda kwestia może być przedmiotem ustawy). Pierwowzorem jest tu parlament brytyjski, który „może czynić wszystko, za wyjątkiem zmiany koguta w kurę”. Co wydaje się szczególnie ważne, to fakt, że uprawnień parlamentu nie może przejąć żaden podmiot polityki - ani lud poprzez referendum, ani rząd. Dlatego właśnie w doktrynie brytyjskiej obowiązuje koncepcja „suwerenności parlamentu". Na drugim biegunie mieści się model francuski, w którym materia ustawowa została istotnie ograniczona poprzez wyliczenie w konstytucji tych dziedzin życia społecznego, które

242